Dokumenty normalizacyjne do tyczące opon i ich badań - zhar monizowanie Polskich Norm z Normami Międzynarodowymi

(1)

TOM 4 marzec-czerwiec 2000 r. S ta & tw t& iy nr 2-3

Z b ig n ie w B ą k o w s k i*

Dokumenty normalizacyjne do

tyczące opon i ich badań - zhar

monizowanie Polskich Norm z Normami Międzynarodowymi

Podano normy międzynarodowe ISO dotyczące opon i ich badań oraz dotyczące obręczy i zaworów. Przedstawiono metody badań zawarte w normach dotyczących badań opon. Wymieniono opracowania identyczne z normami międzynarodowymi - normy PN-ISO dotyczące opon, obręczy i zaworów.

Słowa kluczowe: opony; normy

Standardising documents regarding tyres and their testing - harmonising the Polish norms with the international norms

The ISO international norms regarding tyres, their testing as well as wheel bands and valves have been quoted. The test methods included in the norms regarding tyre testing have been presented. The PN-ISO norms regarding tyres, wheel bands and valves, identical with international norms, have been mentioned.

Key words: tyres, norms

1. Wprowadzenie

75-lecie Polskiego K om itetu N orm alizacyjnego jest okazją do przedstaw ienia obecnego stanu w za

kresie norm alizacji ogum ienia w ISO i w PKN.

O śro d e k B a d a w c z o -R o z w o jo w y P rz e m y słu Oponiarskiego “Stom il” w Poznaniu od przeszło 30 lat prowadzi działalność norm alizacyjną, w spółpracu

jąc m.in. z M iędzynarodow ą Organizacją N orm aliza

cyjną (ISO). W Ośrodku tym od 5 lat działa N orm ali

zacyjna Kom isja Problem ów nr 187 ds. opon, obręczy i zaworów.

Normy m iędzynarodow e ISO są opracow ywane w ośmiu Podkom itetach działających w K om itecie

* OBR PO “Stomil”, Poznań

TC 31 ds. opon, obręczy i zaworów.

Na około 60 norm międzynarodowych składa się:

• 6 norm dotyczących używanych terminów i definicji,

• 25 norm dotyczących oznaczeń, wym iarów i cha

rakterystyk użytkow ych opon,

• 11 norm dotyczących badań opon,

• 10 norm dotyczących obręczy,

• 7 norm dotyczących zaworów.

Ze względu na obowiązującą w Polsce od 1993 r.

konieczność hom ologacji opon:

• do samochodów osobowych wg Regulam inu EKG nr 30,

• do samochodów ciężarowych wg Regulaminu EKG nr 54,

pierw szop lan ow y m zadaniem w działaln o ści norm alizacyjnej było opracow anie norm krajow ych

(2)

StaA torti& U f, nr 2-3 marzec-czerwiec 2000 r. TOM 4

Normy dotyczące terminologii to:

• ISO 3877-1 Wykaz równoważnych terminów doty

czących opon

czących zaworów

czących dętek

czących opon pełnych oraz

• ISO 4223-1 Definicje niektórych terminów używa

nych w przemyśle oponiarskim dotyczących opon

• ISO 4223-2 Definicje niektórych terminów używanych w przemyśle oponiarskim dotyczących opon pełnych

osobowych, ciężarowych i motocykli oraz obręczy do tych grup opon

Wymagania Badania Obręcze

Opony

do samochodów osobowych

ISO 4000-1

Opony-serie metryczne

ISO 8767 - Metoda pomiaru oporu toczenia IS 0 10191 - Sprawdzanie właściwości opony ISO-17269 - Metoda pomiaru obwodu toczenia

ISO 4000-2 Obręcze

Opony

do samochodów ciężarowych

ISO 4209-1

Opony - serie metryczne

ISO 9112 - Metoda pomiaru obwodu toczenia ISO 9448 - Metody pomiaru oporu toczenia IS 0 10454 - Sprawdzanie właściwości opony

ISO 4209-2 Obręcze

Opony do motocykli

ISO 4249-1

Opony - serie oznaczone kodem

IS 0 10231 - Sprawdzanie właściwości opony ISO 4249-3 Obręcze

ISO 4249-2 ISO 13327 - Metoda pomiaru oporu toczenia Opony - j.w. - nośności

ISO 5751-1 IS 0 13328 - Metoda pomiaru obwodu toczenia ISO 5751-3 Akcepto

Wytyczne projektowania wane zarysy obręczy

ISO 5751-1 Wymiary i nośności

ISO 6054-1 ISO 6054-2 Obręcze

Opony - serie oznaczone kodem 4-12 - serie oznaczone

kodem 4-12 id en ty czn y ch z norm am i m iędzynarodow ym i - PN-

ISO - do ty czący ch opon do sam ochodów o sobo

w ych i c ię ż a ro w y c h , z a w ie ra ją c y c h w y m ag an ia i m etody badań.

Równocześnie opracowano PN-ISO dotyczące ter

minologii i definicji używanych w przemyśle oponiar

skim. Opracowano również PN-ISO dotyczące obręczy.

2. Normy międzynarodowe doty

czące opon, obręczy i zaworów

Dotychczas w ISO opracowano ok. 60 norm do

tyczących term inologii opon, obręczy i zaworów.

Normy dotyczące opon do samochodów

Normy dotyczące opon do statków powietrznych

Opony do statków powietrznych ISO 3324-1 - Dane techniczne ISO 3324- Metody badań

(3)

TOM 4 marzec-czerwiec 2000 r. S f a a tw te v y nr 2-3

Normy dotyczące opon do ciągników i maszyn opon do żurawi samojezd

nych, opon do maszyn do robót ziemnych i pojazdów przem ysłowych oraz obręczy do tych grup opon

Opony do ciągników i maszyn rolniczych

IS0-4251 -1 Opony - serie oznaczone kodem ISO 11795 ISO 4251-2 j.w. nośności opon Metoda pomiaru ISO 4251-4 Klasyfikacja i identyfikacja opon obwodu toczenia ISO 4251-5 Opony użytkowane w leśnictwie

ISO 7867-1 Opony - serie metryczne ISO 7867-2 j.w. nośności opon

ISO 8664 Opony napędowe - serie cechowane kodem

ISO 4251-3 Obręcze

Opony do żurawi samojezdnych

ISO 10571 - opony

Opony do maszyn do robót ziemnych

ISO 4250-1 Wymiary opon ISO 4250-2 Nośności opon

ISO 4250-3 Obręcze

Opony

d o pojazdów

przemysłowych

ISO 13442 Wymiary opon i dobór obręczy

Normy dotyczące opon do rowerów, opon do motorowerów, opon do wózków jezdn io

wych, opon pełnych oraz obręczy

Opony do rowerów ISO 5775-1 Wymiary opon ISO 5775-2 Obręcze

Opony do motorowerów ISO 5995-1 Wymiary opon ISO 5995-2 Obręcze

Opony pełne ISO 3739-1 Opony na obręcze 5°

ISO 3739-2 Nośności

ISO 10499 Opony - serie metryczne ISO 10499-2 Nośności

ISO 10500 Opony z osadzeniem cylindrycznym i stożkowym

ISO 3793-3 Obręcze

Normy dotyczące zaworów opon

• ISO 4250 I/II/III Gwinty zaworów opon

• ISO 6762 Gniazdo wkładki ISO nr 2

• ISO 7295 Wymiary zamienne zaworów opon do stat

ków powietrznych

• ISO 7442 Gniazdo wkładki ISO nr 1

• ISO 9413 Wymiary i oznaczenia zaworów

• ISO 9475 Metody badań wkładek zaworów opon do statków powietrznych

• ISO 10475 Zasady identyfikacji zaworów i ich części

(4)

StaA fotK & U f nr 2-3 marzec-czerwiec 2000 r. TOM 4

3. Normy krajowe zharmonizo

wane z normami międzynaro

dowymi

W latach 1992-1996 zostały opracowane i wy

dane następujące norm y krajowe identyczne z norm a

mi m iędzynarodowym i:

- zgodnie z w cześniejszą numeracją:

• PN -93/C-94300/008 (zastępuje arkusz 003)

Ógumienie - Definicje niektórych terminów używanych w przemyśle oponiarskim - Opony pneumatyczne

• PN-93-94300/009 (zastępuje część ark. 020 i 027) - Ogumienie - Opony do samochodów osobowych - Sprawdzanie właściwości opony - Laboratoryjne me

tody badań - zawierająca:

- badanie wytrzym ałości opony - w warunkach prze

bijania trzpieniem , określona m inim alna energia przebicia;

- badanie odporności opony na spychanie stopki - okre

ślona m inim alna siła spychania (dla opon bezdęt- kowych);

- badanie trwałości - prędkość min. 80 km/h - przy odpowiednim obciążeniu w czasie 4 h+6h+24h;

- badanie przy wysokiej prędkości - w kilku cyklach po 10 m inut

Norm a zawiera rów nież warunki badania czaso

wo używanych opon zapasowych.

Badanie przy wysokiej prędkości zgodne z badaniem określonym w Regulaminie EKG 30 oraz w Regula

minie EKG 108

• PN-ISO 10454 (zastępuje częściowo ark. 020; ark.

039; ark. 041) Ogumienie Opony do samochodów cię

żarowych i autobusów - Sprawdzanie właściwości opo

ny - Laboratoryjne metody badań - zawierająca:

- badanie wytrzym ałości opony - w warunkach prze

bijania trzpieniem , określona m inim alna energia przebicia;

- badanie trwałości - odpow iednia prędkość i obciąże

nie w czasie 7h(4h)+6h+24h;

- badanie przy wysokiej prędkości - w kilku cyklach po 10 min dla opon z kategorią prędkości 160 km/

h i wyższą.

Badanie trwałości i badanie przy wysokiej prędkości zgodne z badaniem określonym w Regulaminie EKG

54 oraz w Regulaminie EKG 109

W następnej ko lejn o ści opracow ano i w ydano następujące norm y zaw ierające oznaczenia, w ym ia

ry opon i ich to leran cje, m etody pom iarów , n o śn o ści i o dpow iednie ciśn ien ia pom pow ania oraz za

rysy zalecanych obręczy:

• PN -ISO 4000-1 Opony i obręcze do samocho

dów osobowych - Opony (serie metryczne) (1996)

dów ciężarowych i autobusów (serie metryczne) - Opony (1996)

Do p o w y ższy ch norm PN -ISO d o tyczących opon opracow ano i w ydano norm y dotyczące ob

ręczy:

dów osobowych (serie metryczne) - Obręcze

dów ciężarowych i autobusów (serie metryczne) - Obręcze

Ze w z g lę d u na k o n ie c z n o ś ć z a stę p o w a n ia w sz y stk ic h norm b ran ż o w y ch now ym i norm am i krajow ym i zo stała o p racow an a i w ydana k olejna norm a do ty cząca obręczy:

• PN -ISO 5995-2 Opony i obręcze motorowerowe - Obręcze.

P ierw szą opracow aną i w ydaną norm ą PN -ISO dotyczącą opon roln iczych była norm a:

• PN -ISO 8664 Opony do napędowych kół ciągni

ków rolniczych - Opony z cechowaniem parametrów eksploatacji (indeks nośności - symbol prędkości).

Z norm d oty czących opon row erow ych opra

cow ano:

• PN -ISO 5775 - Opony i obręcze do rowerów - Oznaczenie i wymiary opon.

K olejną opraco w an ą norm ą PN -ISO z zak re

su badań opon je s t norm a dotycząca opon m otocy

klow ych:

• PN -ISO 10231 Opony i obręcze motocyklowe - Metody badań do sprawdzania właściwości opony.

N orm a zaw iera:

- badanie w ytrzym ałości opony - w w arunkach prze

bijan ia trzpieniem , określona m inim alna energia przebicia;

- badanie trw ałości - odpow iednia prędkość i ob

ciążen ie w czasie 7h(4h)+ 6h+ 24h;

- badanie przy w ysokiej prędkości - w kilku cyklach po 10 m inut

- badanie przyro stu w ym iarów opony pod d ziała

niem siły odśrodkow ej - obrys opony określony przy m aksym alnej prędkości nie pow inien p rze

(5)

TOM 4 marzec-czerwiec 2000 r. S fa& fotn & iy nr 2-3

kroczyć odpow iedniej obw iedni.

Badanie przy wysokiej prędkości i badanie przy

rostu wymiarów opony pod działaniem siły odśrod

kowej zgodne z badaniem określonym w Regula

minie EKG nr 75

Badanie przyrostu wym iarów opony pod działa

niem siły odśrodkowej zawiera norm a dotycząca opon do statków pow ietrznych (opon lotniczych). W ymie

nione poniżej oraz ujęte w zestawieniu normy m ię

dzynarodowe dotyczące opon do statków pow ietrz

nych były przedm iotem opracow ań w N orm alizacyj

nych Kom isjach Problem owych działających przy In

stytucie Lotnictwa (nr 177, 176 i 19):

- Opony i obręcze do statków powietrznych - Podsta

wowe parametry i wymiary - odp. ISO 3324-1 - Opony i obręcze do statków powietrznych - Metody

badań - odp. ISO 3324-2

- oraz PN-ISO 7295 Zawory opon statków powietrz

nych - Wymiary zamienne.

W ostatnich latach opracow ano jak o PN -ISO następujące norm y m iędzy n aro d o w e -

• w zakresie opon do ciągników i m aszyn ro ln i

czych:

& PN -ISO 4251-1 Opony i obręcze do ciągników i maszyn rolniczych (serie oznaczone liczbą PR) - Oznaczenia i wymiary

• PN -ISO 4251-2 Opony i obręcze do ciągników i maszyn rolniczych (serie oznaczone liczbą PR) - Nośności opony

• PN -ISO 4251-3 Opony i obręcze do ciągników i maszyn rolniczych (serie oznaczone liczbą PR) - Obręcze

• PN -ISO 4251-4 Opony i obręcze do ciągników i maszyn rolniczych (serie oznaczone liczbą PR) - Klasyfikacja opon

• PN -ISO 4251-5 Opony i obręcze do ciągników i maszyn rolniczych (serie oznaczone liczbą PR) Opony użytkowane w leśnictwie

oraz

• PN -ISO 7867-2 Opony i obręcze (serie metrycz

ne) do ciągników i maszyn rolniczych - Opis użyt

kowania i kategorie nośności •

• w zakresie opon do m aszyn do robót ziem nych:

• PN -ISO 4250-1 Opony i obręcze do maszyn do

robót ziemnych - Oznaczenia i wymiary

• PN-ISO 4250-2 Opony i obręcze do maszyn do ro

bót ziemnych - Nośności i ciśnienia pompowania

• PN -ISO 4250-3 Opony i obręcze do maszyn do robót ziemnych - Obręcze

• PN -ISO 10571 Opony do żurawi i podobnych po

jazdów specjalnych

• w zakresie opon do m otocykli:

• PN -ISO 4249-1 Opony i obręcze do motocykli (serie oznaczone kodem) - Wymiary opon

• PN -ISO 4249-2 Opony i obręcze do motocykli (serie oznaczone kodem) - Nośności i ciśnienia pom

powania

• PN -ISO 4249-3 Opony i obręcze do motocykli (serie oznaczone kodem) - Obręcze

oraz

• PN -ISO 5751-2 Opony i obręcze do motocykli (serie metryczne) - Wymiary i nośności opon

• PN -ISO 5751-3 Opony i obręcze do motocykli (serie metryczne) - Akceptowane zarysy obręczy

• PN -ISO 6054-1 Opony i obręcze do motocykli (serie oznaczone kodem) - średnice o kodach 4-12.

Opony

• PN -ISO 6054-2 Opony i obręcze do motocykli (serie oznaczone kodem) - średnice o kodach 4-12.

Obręcze

W zakresie term in olo gii opracow ano:

• PN -ISO 3877-1 Wykaz równoważnych terminów dotyczących opon

• PN -ISO 3877-2 Wykaz równoważnych terminów dotyczących zaworów.

O prócz w ym ienionej w cześniej norm y • PN- ISO 7295 dotyczącej zaw orów p rzygotow ano je s z cze następujące norm y z tego zakresu:

• PN -ISO 10475 Zasady identyfikacji zaworów i ich części

• PN -ISO 7442 Zawory do opon - Gniazdo wkład

ki ISO nr 2

W sum ie, w N K P nr 187 opracow ano d o ty ch czas 36 p olskich norm zharm onizow anych z nor

m am i m iędzynarodow ym i ISO , co stanow i około 60% ustanow ionych norm ISO.

W arto zaznaczyć, że norm y dotyczące ogum ie

nia nie w ystępują w norm ach europejskich EN.

Dokumenty normalizacyjne do­ tyczące opon i ich badań - zhar­ monizowanie Polskich Norm z Normami Międzynarodowymi