KONKURS GEOGRFICZNY
DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW
WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO
II ETAP REJONOWY 14 listopada 2014
Ważne informacje:
1. Masz 90 minut na rozwiązanie wszystkich zadań.
2. Zapisuj szczegółowe obliczenia i komentarze do rozwiązań zadań prezentujące sposób twojego rozumowania. Możesz korzystać z kalkulatora.
3. Pisz długopisem lub piórem, nie używaj korektora. Jeżeli się pomylisz, przekreśl błąd i napisz ponownie. Wykonuj staranne rysunki, korzystając z przyborów geometrycznych.
4. Pisz czytelnie i zamieszczaj odpowiedzi w miejscu na to przeznaczonym. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.
Życzymy powodzenia!
Maksymalna liczba punktów 70 100%
Uzyskana liczba punktów %
Podpis osoby sprawdzającej
Zadanie 1 ……/ 5p.
Grupa studentów wybrała się na spływ kajakami trasą oznaczoną na mapie kropkami.
Początek trasy znajdował się w punkcie A, natomiast koniec w punkcie B.
a) Oblicz odległość, jaką pokonali studenci, przemieszczając się od punktu A do B.
Odpowiedź:
b) Uzupełnij tekst.
Początek trasy studenci wyznaczyli na rzece ………. . Następnie rzeką ……..……….. przemieszczali się na północny- zachód. Po drodze mieli trudności z pokonaniem Zbiornika ……….. Z Wisłą pożegnali się, wpływając pod prąd do rzeki ………, następnie pokonali Kanał …………..………….…..….. i wpłynęli do ………..…..…….………..
do pokonania pozostały jeszcze krótkie odcinki ………….…… i ………….……..…
c) Rozpoznaj miasta, oznaczone na mapie numerami od 1 do 5, które znajdowały się wzdłuż trasy spływu kajakowego
1. ………. 2. ……….. 3. ………..
4. ……….. 5. ………..
Zadanie 2 ……/ 3p.
a) Korzystając z mapy do zadania 1, rozpoznaj rzeki Polski, oznaczone literami od a do f.
a ………..……… b ………..………… c …………..…………..
d ………..……… e ………..………… f ………..……..
b) Wyjaśnij, dlaczego rzeka położona na zachód od miasta oznaczonego na mapie cyfrą 2 zmienia kierunek płynięcia z południkowego na równoleżnikowy.
………..………
………
Zadanie 3 ……/ 3p.
a) Zakładając, że spadek temperatury z wysokością wynosił 0,6 °C na 100 m, wykonaj poniższe zadanie:
Gdy turyści dotarli na Przełęcz Zawrat ( 2159m n.p.m. ) znajdującą się w Tatrach temperatura powietrza wynosiła -0,7 °C. W tym samym czasie w okolicy schroniska znajdującego się w Dolinie Pięciu Stawów temperatura wynosiła 2,2 °C. Na jakiej wysokości bezwzględnej znajduje się to schronisko (z dokładnością do jednego metra)?
Odpowiedź: ………
b) Uzupełnij zdania:
Kierując się wysokością n.p.m. podaj piętro roślinne typowe dla okolic schroniska w Dolinie Pięciu Stawów - ………. . Powyżej znajduje się piętro ………, a poniżej ………. .
Zadanie 4 ……/ 2p.
Przyporządkuj napływającym nad Polskę masom powietrza określone cechy pogody, wpisując w tabeli odpowiednią literę.
a) zimą silne mrozy, bez większych opadów, wiosną przymrozki, brak opadów b) silne mrozy i opady śniegu
c) latem ochłodzenie, duże zachmurzenie, wzrost wilgotności powietrza, zimą opady śniegu i śniegu z deszczem, odwilż, częste mgły
d) latem bardzo ciepło i wilgotno, burze, a zimą duże ocieplenie, odwilż, mgły e) zimą sucho i mroźno, latem sucho i gorąco
f) latem gorąco, bez opadów
Masy powietrza Cechy pogody Arktyczne kontynentalne
Polarne kontynentalne Polarne morskie
Zwrotnikowe kontynentalne
Zadanie 5 ……/2p.
Korzystając z mapy przedstawiającej roczną sumę opadów w Polsce, wykonaj polecenia.
a) Zakreśl dwie prawidłowe odpowiedzi na pytanie: Która część Polski otrzymuje
najmniej opadów?
a) północna i południowa b) Wyżyna Małopolska c) Nizina Śląska
d) Pojezierze Wielkopolskie e) środkowa
b) Podaj główną przyczynę małych opadów na Kujawach.
………
………
………
Zadanie 6 ……/5p.
a) Rozpoznaj formy krasowe oznaczone na diagramie i zdjęciu numerami od 1 do 9.
1. ………..……… 6. ………..…………..
2. ………..……….. 7. ………..…..…………
3. ………..………… 8. ………..…………..
4. ………..………… 9. ………..…………..
5. ………..…………
b) Podkreśl nazwy czterech regionów, w których występuje rzeźba krasowa.
Nizina Mazowiecka, Góry Świętokrzyskie, Wyżyna Krakowsko-Częstochowska, Pojezierze Mazurskie, Niecka Nidziańska, Tatry Zachodnie, Pojezierze
Lubuskie, Pobrzeże Gdańskie
c) Uzupełnij zdania.
Na skałach węglanowych (w tym wapiennych) wytworzyły się gleby
……….……. Podaj dwie cechy tych gleb:
……….. i ………..………..
Zadanie 7 ……/2p.
Porównaj genezę i cechy rzeźby Pojezierza Kaszubskiego i Żuław Wiślanych, uzupełniając tabelę.
Porównywane cechy Pojezierze Kaszubskie Żuławy Wiślane Pas rzeźby
Główny czynnik rzeźbotwórczy
Główny proces rzeźbotwórczy
Typ rzeźby
Zadanie 8 ……/ 3p.
Przyporządkuj obiekty geograficzne w Polsce wymienionym procesom przyrodniczym.
Wpisz w miejsce kropek odpowiednie cyfry.
A. wietrzenie mrozowe 1. Maczuga Herkulesa B. erozja lodowcowa 2. Wielki Staw w Tatrach C. akumulacja lodowcowa 3. Sandr Borów Tucholskich D. akumulacja wodno-lodowcowa 4. gołoborza w Łysogórach E. abrazja 5. Mierzeja Wiślana
F. procesy krasowe 6. Wieżyca
G. akumulacja eoliczna 7. wydmy na Pobrzeżu Słowińskim 8. klif koło Trzęsacza
A ...; B ...; C ...; D ...; E ...; F ...; G ...
Zadanie 9 ……/4p.
a) Rozpoznaj formy rzeźby młodoglacjalnej oznaczone na mapie numerami od 1 do 7.
1. ………..……… 5. ………..…………..
2. ………..……….. 6. ………..…………..
3. ………..……….. 7. ………..…………..
4. ………..……….. 8. ………..…………..
b) Uzupełnij poniższy tekst.
Na stożkach sandrowych wytworzyły się gleby ……….. porośnięte
……….
Zadanie 10 ……/1p.
Podkreśl nazwy dwóch regionów, w których nie występują pokrywy lessowe.
Pojezierze Mazurskie, Wyżyna Lubelska, Roztocze, Nizina Śląska, Pobrzeże Koszalińskie, Wyżyna Sandomierska, Niecka Nidziańska Zadanie 11
Uzupełnij tabelę według wzoru, tak aby przedstawiała zastosowanie surowców
mineralnych w gospodarce. Wykorzystaj cztery z sześciu podanych wyrażeń. ……/1p.
ceramika, diament, rudy żelaza, kruszywo do budowy dróg, ropa naftowa, margiel
Surowiec mineralny Produkt
Piasek szkło
cement Ił
farby i lakiery Granit
Zadanie 12 ……/2p.
Rozpoznaj gleby, których profile przedstawiono na rysunkach.
……….……….. ……….………..
……….……….. ……….………..
Zadanie 13 ……/2p.
Oblicz, która godzina czasu słonecznego jest w punkcie A, zakolu Odry koło Cedyni (53°N, 14°E) oraz w punkcie B, zakolu Bugu koło Hrubieszowa (51°N, 24°E), jeżeli jest godzina 15.00 czasu środkowoeuropejskiego.
Obliczenia:
Odpowiedź:
Zadanie 14 ……/ 2p.
Uzupełnij tabelę dotyczącą surowców energetycznych występujących w Polsce.
Miejscowość Oznaczenie na mapie
Surowiec energetyczny
Kamień Pomorski Konin
Bogdanka Bełchatów Lubaczów
Zadanie 15 ……/3p.
Oznacz zdania prawdziwe literą P, a zdania nieprawdziwe literą N.
A. Więcej niż połowa wydobycia węgla brunatnego w Polsce pochodzi z Zagłębia Turoszowskiego. …..
B. W północnej części Polski wśród surowców skalnych przeważają piaski, żwiry i gliny.
…...
C. Złoża siarki zalegają w zapadlisku podkarpackim. …..
D. Obecnie w Polsce nie wydobywa się rud żelaza. …..
E. Polska należy do krajów europejskich o najniższym odsetku gruntów użytkowanych rolniczo. …..
F. Rozdrobnienie gruntów rolnych jest cechą sprzyjającą rozwojowi polskiego rolnictwa. …..
G. Lesistość Polski systematycznie maleje. …..
H. W ostatnich latach notujemy najdynamiczniejszy wzrost wykorzystania energii wiatrowej spośród wszystkich odnawialnych źródeł energii. …..
Zadanie 16 ……/2p.
Uzupełnij tabelę, wpisując nazwy opisanych mniejszości narodowych i etnicznych.
Mniejszość narodowa
lub etniczna Opis
Obecnie są najliczniejszą mniejszością narodową
w Polsce, największy odsetek ludności stanowią na Śląsku Opolskim.
Najliczniej mieszkają w województwie podlaskim; są chrześcijanami, lecz nie katolikami.
W przeszłości nie mieli stałych siedzib – przenosili się w małych grupach z miejsca na miejsce.
Zamieszkiwali tereny położone w obecnym województwie podkarpackim. Po zakończeniu wojny przesiedlono ich na inne obszary Polski w ramach akcji „Wisła”.
W Polsce zaczęli się osiedlać już w średniowieczu.
W okresie międzywojennym stanowili znaczny odsetek liczby ludności Polski.
Zadanie 17 ……/ 4 p.
a) Na podstawie mapy „Stopa bezrobocia rejestrowanego” uzupełnij poniższy tekst.
W końcu października 2012 roku największą stopę bezrobocia rejestrowanego odnotowano w województwie a)……….………..….…………, a najmniejszą w województwie b) ……….……… W trzech kolejnych województwach:
c) ………..….…, d) ……….…… i e) ………..…
odsetek osób bez pracy był niższy od średniej dla całego kraju. W województwie
f) ………..….…….…… i w g) ………..….………… stopa bezrobocia była identyczna i wynosiła 12,6%.
b) Korzystając z mapy „Stopa bezrobocia strukturalnego” (zadanie 17a), definicji bezrobocia strukturalnego zamieszczonej poniżej oraz własnej wiedzy uzupełnij tabelkę.
Bezrobocie strukturalne – bezrobocie, które powstaje na tle rozbieżności między podażą pracy i popytem na pracę. W Polsce bezrobocie strukturalne pojawiło się wraz z restrukturyzacją podstawowych branż przemysłu takich jak górnictwo, hutnictwo, a także na skutek
likwidacji PGR-ów. Jest ono konsekwencją zmian technologicznych i ewolucji struktury produkcji, zachodzących w danej gospodarce. W przeciwieństwie jednak do bezrobocia frykcyjnego ma ono charakter trwały. Na przykład w przeszłości książki składane były przez zecerów z pojedynczych czcionek. Zmiana techniki druku i składu sprawiła, że zecerzy stali się ofiarami bezrobocia strukturalnego, aż do momentu znalezienia całkiem innej pracy. Rozwój nowych technologii nie jest jednak jedyną przyczyną bezrobocia strukturalnego. Wahania w gustach konsumentów lub zmiana lokalizacji pewnych przedsiębiorstw mogą spowodować bezrobocie strukturalne, i to nawet wśród pracowników dobrze wykwalifikowanych. Bezrobocie tego typu stanowi szczególny problem w regionach, gdzie dominuje jedna gałąź przemysłu, np. górnictwo, hutnictwo, czy przemysł stoczniowy.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Bezrobocie_strukturalne
Przyczyna bezrobocia strukturalnego Województwa (dwa) Lubuskie, Warmińsko-Mazurskie Restrukturyzacja górnictwa węglowego
Pomorskie, Zachodniopomorskie
Zadanie 18 ……/2p.
Korzystając z tabeli przedstawiającej bilans ludności Polski w 2012 r., zamieszczonej poniżej, oblicz współczynnik przyrostu rzeczywistego (z dokładnością do 0,01‰).
Liczba ludności
Polski Urodzenia żywe Zgony Imigracja Emigracja w tys.
38533 386 385 15 21
Na podstawie Rocznik Statystyczny Rzeczpospolitej Polskiej, GUS, Warszawa 2013
Obliczenia:
Odpowiedź: ………..
Zadanie 19 ……/2p.
Zaznacz na mapie województwa, zgodnie z legendą. Wybierz spośród województw zawartych w tabeli poniżej.
Województwo
Gęstość zaludnienia
(os./km²)
Urodzenia (na 1000 ludności)
Zgony (na 1000 ludności)
Wskaźnik urbanizacji
(%)
Łódzkie 139 10,0 12,3 64,0
Opolskie 109 8,9 9,6 52,3
Podlaskie 59 10,0 9,9 60,4
Śląskie 376 10,3 10,3 78,0
Warmińsko-mazurskie 59 11,0 9,0 59,7
Na podstawie Rocznik Statystyczny Województw 2011, GUS, Warszawa 2011
Legenda
województwo o najmniejszym
współczynniku przyrostu naturalnego
województwo
o największym udziale ludności
mieszkającej na wsi
województwo/a o gęstości zaludnienia wyższej od
średniej krajowej
A
B
C
Zadanie 20 ……/ 3p.
Korzystając z piramid wieku i płci ludności Polski, wykonaj polecenia.
a) Porównaj wykresy i podaj (nie używając liczb) trzy zmiany demograficzne polskiego społeczeństwa.
...
...
...
b) Podaj skutek tych zmian.
...
Zadanie 21 ……/2p.
Charakterystyczną cechą migracji zewnętrznych Polski jest między innymi
zdecydowana przewaga migracji ludzi młodych. Wymień cztery inne cechy typowe dla migracji zewnętrznych Polski, uwzględniając kierunki, przyczyny migracji.
1. ………
2. ………
3. ………
4. ………
Zadanie 22 ……/3p.
a) Wykonaj diagram kołowy prezentujący strukturę użytkowania ziemi w Polsce.
Obliczenia:
b) W ostatnich latach systematycznie maleje powierzchnia użytków rolnych. Jaka jest główna przyczyna tego zjawiska?
………..…
………..
Zadanie 23 ……/2p.
Każdemu z oznaczonych na mapie obszarów przyporządkuj czynnik utrudniający rozwój rolnictwa, wybrany spośród wymienionych niżej.
Czynniki: a) krótki okres wegetacyjny i słabe gleby; b) niewielkie opady;
c) urozmaicona rzeźba terenu i duże zagrożenie erozją; d) płytko zalegające wody gruntowe;
e) słabe gleby; f) nadmierne opady
A ... B ... C ... D ... E ...
użytki rolne 61,3%
lasy 29,3%
inne 9,4%
Zadanie 24 ……/1p.
Na mapach przedstawiono główne obszary uprawy pszenicy, ziemniaków i warzyw w Polsce. Która mapa przedstawia obszary koncentracji uprawy pszenicy?
………
mapa A mapa B mapa C
Zadanie 25 ……/2p.
W każdym zestawie skreśl jeden element niespełniający kryterium przyporządkowania:
1. Częstochowa, Św. Lipka, Zamość, Kalwaria Zebrzydowska 2. Bydgoszcz, Kraków, Rzeszów, Słupsk
3. Szczecin, Rzeszów, Opole, Wrocław
4. Konin, Kozienice, Bełchatów, Bogatynia
Zadanie 26 ……/2p.
Przyporządkuj miastom produkty przemysłowe, które są w nich wytwarzane. Obok nazwy każdego z miast wpisz właściwą literę.
a)samochody osobowe, b) rowery, c) jachty,
d) samoloty i śmigłowce, e) śmigłowce, f) autobusy, tramwaje
Tychy ……….
Bolechowo/Poznań ……….
Mielec ……….
Świdnik ……….
Elbląg ……….
Zadanie 27 .…/2p.
a) Jakie obiekty wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO opisano poniżej? Uzupełnij tabelę.
NAZWA OBIEKTU OPIS OBIEKTU
A ……….………….………
Rozległa połać pierwotnego lasu położona jest na linii działu wodnego Morza Bałtyckiego i Morza Czarnego. Składa się z drzew iglastych i liściastych, zamieszkana jest przez rzadkie gatunki ssaków: wilki, rysie, wydry oraz przez około 3 tys.
żubrów europejskich; gatunku, który udało się ponownie wprowadzić na tereny parku.
B……….………..
Park, zajmujący 728 ha powierzchni po obu stronach rzeki będącej jednocześnie granicą państwa. Jest to największy park w stylu angielskim na terenie Polski.
C………..
Obiekt ten wzniesiony został na przełomie XIII i XIV wieku i jest najpotężniejszą gotycką warownią w Europie. Składa się z trzech zamków i zajmuje 20 ha. Od 1309 roku zamek był siedzibą Wielkiego Mistrza.
D………..
Istnieje tu barokowa bazylika, klasztor, zespół barokowych i manierystycznych kościołów i kaplic. Wszystkie obiekty i symboliczne miejsca Męki Pańskiej i życia Matki Boskiej, wkomponowane są w krajobraz.
b) Zaznacz na mapie (literami od A do D) obiekty z listy UNESCO opisane w podpunkcie a).
Zadanie 28 ……/ 3p.
Skreśl w zdaniach określenia nieprawdziwe.
a) Rola transportu samochodowego w przewozach pasażerów i towarów w Polsce rośnie / maleje.
b) Udział transportu lotniczego w przewozach towarowych w Polsce jest duży / niewielki.
c) Pasażerski transport lotniczy należy do najsłabiej / najdynamiczniej rozwijających się gałęzi transportu w Polsce.
d) Przez Polskę przebiega Gazociąg Północny/ Jamalski, który poprowadzono z północnej Rosji do Europy Zachodniej.
e) Żegluga śródlądowa odgrywa obecnie w Polsce niewielką / dużą rolę.
f) W morskiej żegludze pasażerskiej przeważają / nie mają znaczenia przewozy promowe.
Brudnopis
