1
S P I S Z A W A R T O Ś C I ( Q | J j
T E C Z K I . V r ! v . v ^ . ? ^ . V . . . > r r . ? £ ? . i ...
C T . 0\ i r \ r f n I ■ r r S\ O
]Q /tA
.0 i U y £ v f 5 ^ a u
^ 0 & Q s
I./l. Relacja J c ^ 5^ . ■ '''
I./2. Dokumenty ( sensu stricto) dotyczące relatora __
I./3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące relato ra__
II. Materiały uzupełniające relację j/v ^ ^ / l wJL
III./l. Materiały dotyczące rodziny relatora____
III./2. Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r. >_/
III./3. Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji ( 1939-1945) III./4. Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945
III ./5 . In n e
IV. Korespondencja
O d s t o i '
V. Nazwiskowe karty informacyjne VI. Fotografie
2
3
REGENT TEODOR (1898-1985)
Członek grupy konspiracyjnej T.Odrowskiego oraz KOP, łącznik p o m i ę dzy kierownictwem pomorskiej konspiracji w GG
Ur. 15 XI 1898 r. w Suchej pow. Świecie n.Wisłą, jako syn działacza "Sokoła" kupca Jana Regenta i Marianny z d.Nowak. Szkołę podstawową ukończył w S u c h e j . W latach 1910-1916 uczęszczał do gimnazjum w Tucholi. W czasie pierwszej wojny światowej w XII 1916 r. został powołany do wojska niemieckiego. Brał udział w walkach na froncie zachodnim we Francji, gdzie został ranny. W lutym 1918 r.
podczas urlopu zdezerterował i ukrywał się w Podobowicach pow.Żnin.
Uczestniczył w przygotowaniach do powstania wielkopolskiego. W czasie powstania był żołnierzem kompanii ze Środy. Brał udział w walkach w rejonie Kcyni-Zabłocia-Szczypic-Suchorączek i Paterka k.Nakła. Po powstaniu wstąpił do 17 pułku ułanów w Lesznie i u c z e stniczył w wojnie 1920 r. z bolszewikami. Odznaczony został Krzyżem Walecznych. Zdemobilizowany 20 września 1922 r.
W okresie międzywojennym mieszkał w Świeciu, gdzie prowadził własny sklep bławatniczy. Powoływany był na ćwiczenia wojskowe jako plutonowy podchorąży rezerwy (1926,1931,1936). Od 1938 r. brał udział w przygotowaniach do działalności konspiracyjnej p r o wadzo
nych przez znanego działacza społecznego Tadeusza Odrowskiego. W 1939 r. w związku z zagrożeniem wojną razem z innymi członkami tej grupy śledził tajne poczynania Niemców w powiecie świeckim, inspi
rowane przez III Rzeszę. Wyniki obserwacji przekazywał m.in.komen
dantowi powiatowemu policji państwowej w Świeciu komisarzowi A n t o niemu Dzwoniarkowi.
Zmobilizowany został 18 sierpnia 1939 r. do 1 kompanii Świec
kiego Batalionu Obrony N a r odowej. Brał udział w walkach pod G r u dziądzem, Chełmżą, Sochaczewem i Kutnem. W czasie bitwy nad Bzurą został ranny w nogę. Pomimo rany przedostał się w rejon Warszawy i brał udział w walkach pod Jabłonną a następnie uczestniczył w obronie stolicy. W niewoli początkowo w obozie w Pruszkowie a następnie w Bydgoszczy i Grudziądzu. Jako ranny przekazany został do szpitala polowego w Świeciu. Uniknął tragicznego losu innych kupców z Świecia zamordowanych we wrześniu 193 9 r. po zajęciu miasta przez Niemców. Przebywając w szpitalu próbował nawiązać kontakty z członkami przedwojennej sieci w y wiadowczej. Udało mu się uzyskać łączność z por. Stanisławem Borysiakiem przed wojną p r e z e sem ZOR w Świeciu oraz powstańcem wielkopolskim J .Kasprzykiem, byłym naczelnikiem poczty w Świeciu. W marcu 1941 r. poprzez kontakty organizacyjne za pośrednictwem PCK w Warszawie uzyskał skierowanie na dalsze leczenie do Szpitala Ujazdowskiego w W a r s z a wie. Umożliwiło mu to legalny wyjazd do GG. Bezpośrednio po przyje-
ździe do Warszawy nawiązał z nim kontakt T.Odrowski ps."Odra"
komendant organizacji wywiadowczej "Odra" wchodzącej w skład Komen
dy Obrońców Polski. Podczas leczenia w tym szpitalu w oparciu o oficjalne przepustki ze szpitala wyjeżdżał w celach konspiracyjnych poza Warszawę oraz pełnił funkcję łącznika członków konspiracji pomorskiej wcześniej należących do "Grunwaldu". Pośredniczył w kontaktach T.Odrowskiego z członkami jego sieci (w ramach Inspekto
4
ratu Ziem Zachodnich KOP) oraz Zygmuntem Felczakiem i h m .B .Porożyń- skim założycielem i wizytatorem chorągwi pomorskiej Szarych Sze r e gów. Często przenosił meldunki do punktu kontaktowego dla łączników z Pomorza mieszczącego się w barze "Zosia" na u l .Polnej w W a r s z a wie. W styczniu 1942 r. uniknął aresztowania podczas dekonspiracji tego lokalu oraz aresztowań, które dotknęły wówczas członków ki e r o wnictwa KOP pochodzących z Pomorza. Zagrożony aresztowaniem uzyskał wypis ze Szpitala Ujazdowskiego, opuścił Warszawę i przeniósł się do Radomia. Następnie w latach 1942-1944 mieszkał w Kozienicach.
Zatrudniony tam był jako powiatowy kierownik targów bydlęcych (Kreisviehmarktleiter) . Uzyskanie tej pracy ułatwiało mu posiadanie od marca 1942 r. III grupy D V L . Podczas pobytu w Kozienicach u t r z y mywał kontakty konspiracyjne z T.Odrowskim i Z .F e l czakiem. M.in. w jego domu zatrzymał się T.Odrowski podczas wykonywania akcji p r z e jęcia broni z fabryki zbrojeniowej w Radomiu. Poza tym w w latach 1943-1945 utrzymywał poprzez ppor.rez. Józefa Grochowieckiego ps."Juta" kontakt z NSZ. Brak bliższych danych o jego działalności z tego okresu.
Po zakończeniu działań wojennych wrócił do Świecia. W połowie 1945 r. był przesłuchiwany w WUBP w Bydgoszczy, w związku z fałszy
wym zarzutem współpracy z Niemcami. Nie ujawnił wówczas swojej działalności konspiracyjnej. Został zwolniony w oparciu o ośw i a d czenia wielu osób, którym bezinteresownie pomagał w okresie o k u p a cji. W latach 1945-1951 pracował w Świeciu w Spółdzielnczości Inwalidów. W 1953 r. przeniósł się do Gdyni gdzie aż do przejścia na emeryturę w 1967 r. pracował w PSS "Społem". Prowadził działal
ność społeczną w Związku Inwalidów Wojennych. Zmarł w Gdyni 21 V 1985 r. i został pochowany na cmentarzu witomińskim.
Odznaczony: Krzyżem Walecznych (1919), Krzyżem Powstania Wielkopolskiego (1926), Medalem Zwycięstwa i W o l n o ś c i (1976).
AMS, relacja T.Regenta i E .Porożyńskiej; Materiały T.Regenta w posiadaniu córki Stefanii Skibińskiej; A.Gąsiorowski, Geneza i początki ruchu oporu na Pomorzu Gdańskim, Gdańsk 1992, s.85.
5
6
R eg en t T e o d o r (1898-1985), członek grupy k o n spiracyjnej T ad eu sza O drow sldego oraz K O P, łącznik pom iędzy kierownictwem pom orskiej k o n spiracji w G G .
U rodzony 15 X I 1898 r. w Suchej, pow. Świe- cie n/W isłą; syn kupca Jana, działacza „S okoła” i Marianny z d. Nowak. Szkołę pow szechną u k o ń czył w Suchej. W latach 1910-1916 uczęszczał do gimnazjum w Tucholi. W czasie pierw szej wojny światowej został w grudniu 1916 r. pow ołany do wojska niem ieckiego. B rał udział w w ałkach na froncie zachodnim we Francji, gdzie został ranny.
W lutym 1918 r. podczas u rlopu zd ezertero w ał i ukrywał się w Podobow icach pow. Ż nin. U czestni
czy! w przygotow aniach do Pow stania W ielkopol
skiego. W czasie Pow stania był żołnierzem kom panii ze Środy. B rał udział w wal
kach w rejonie K cyni-Z abłocia-S zczypic-S uchorączek i P aterk a k. N akła. Po P o wstaniu w stąpił do 17 pułku ułanów w Lesznie i uczestniczył w w ojnie 1920 r. z bol
szewikami. Zdem obilizow any 20 IX 1922 r.
W okresie międzywojennym m ieszkał w Swieciu, gdzie prow adził własny sklep bławatniczy. Powoływany był na ćwiczenia w ojskowe jako plutonow y podchorąży rezerwy (w latach 1926, 1931, 1936). O d 1938 r. b rał udział w przygotow aniach do działalności konspiracyjnej, prow adzonych przez znanego działacza społecznego Tadeusza O drow skiego. W 1939 r. razem z innym i członkam i tej grupy śledził tajne, inspirowane przez III Rzeszę, poczynania N iem ców w powiecie świeckim. Wyniki obserwacji przekazyw ał m.in. "kmdtowi powiatowemu Policji Państwowej w Swieciu komisarzowi A ntoniem u' Dzwoniarkowi.
Zm obilizow any został 18 V III 1939 r. do I kom panii Świeckiego B atalionu Obrony N arodow ej. B rał udział w w alkach pod G rudziądzem , Chełm żą, Socha
czewem i K utnem . W czasie bitwy nad B zurą został ranny w nogę. Pom im o rany Przedostał się w rejon W arszawy i b rał u d ział w w alkach pod Jabłonną, a następnie uczestniczył w obronie stolicy. W niewoli przebyw ał początkow o w obozie w Pruszkowie, później w Bydgoszczy i G rudziądzu. Jak o ranny przekazany został do
7
H/ A j
szpitala polowego w Świeciu. U n ik n ął tragicznego losu innych kupców ze Swiecia zam ordowanych we w rześniu 1939 r. po zajęciu m iasta przez Niemców. Przebyw ając w szpitalu próbow ał naw iązać k o ntakty z członkam i przedw ojennej sieci » wywiadowczej. U dało m u się uzyskać łączność z por. Stanisławem Borysiakiem przed wojną prezesem Zw iązku O ficerów Rezerwy w Świeciu oraz powstańcem wielkopolskim J. K asprzykiem , byłym naczelnikiem poczty w Świeciu. W m arcu 1941 r. poprzez kontakty organizacyjne za pośrednictw em PCK w W arszawie uzyskał skierow anie na dalsze leczenie do Szpitala Ujazdowskiego w W arszaw ie Umożliwiło m u to legalny wyjazd do G G . B ezpośrednio po przyjeździe do W arszawy naw iązał z nim kon tak t T ad eu sz Odrow ski ps. „O dra", wówczas kmdt organizacji wywiadowczej ..O dra", w chodzącej w skład Kom endy O brońców Polski.
Podczas leczenia w tym szpitalu w oparciu o oficjalne przepustki ze szpitala wyjeżdżał w celach konspiracyjnych poza W arszaw ę i pełnił funkcję łącznika członków konspiracji pom orskiej wcześniej należących do „G runw aldu”. Pośred
niczył w kontaktach O drow skiego z członkam i jego sieci (w ram ach Insp ek to ratu Ziem Z achodnich K O P) oraz Z ygm untem Felczakiem i - hm. Benedyktem Porożyńskim, założycielem i w izytatorem Chorągw i Pom orskiej Szarych Szeregów.
Często przenosił m eldunki do punktu kontaktow ego dla łączników z Pom orza, mieszczącego się w barze „Z osia" przy ul. Polnej w W arszawie. W styczniu 1942 r.
uniknął aresztow ania podczas dckonspiracji tego lokalu oraz aresztow ań, które dotknęły wówczas członków kierow nictw a K O P pochodzących z Pom orza. Z agro
żony aresztow aniem uzyskał wypis ze Szpitala Ujazdowskiego, opuścił W arszaw ę i przeniósł się do R adom ia. N astęp n ie w latach 1942-1944 m ieszkał w Kozienicach.
Z atrudniony tam był jako pow iatow y kierow nik targów bydlęcych (K reisviehm ar- ktleiter). Uzyskanie tej pracy ułatw iło m u posiadanie od m arca 1942 r. III grupy Niemieckiej Listy N arodow ościow ej. Podczas pobytu w K ozienicach utrzymywał nadal kontakty konspiracyjne z O drow skim i Felczakiem . M.in. w jego dom u zatrzy
mał się O drow ski podczas wykonywania akcji przejęcia broni z fabryki zbrojeniowej w R adom iu. Poza tym w latach 1943-1945 utrzymywał poprzez ppor. rez. Józefa G rochów ieckiego ps. „Ju ta ” k o n tak t z NSZ. B rak bliższych danych o jego działal
ności z tego okresu.
Po zakończeniu działań wojennych w rócił do Świecia. W połowie 1945 r. był przesłuchiwany w W U B P w Bydgoszczy, w związku z fałszywym zarzutem w spół
pracy z N iem cam i. N ie ujaw nił wówczas swojej działalności konspiracyjnej. Został zwolniony na podstaw ie ośw iadczenia wielu osób, którym bezinteresow nie pom agał w okresie okupacji. W latach 1945-1951 pracow ał w Świeciu w Spółdzielczości Inwalidów. W 1953 r. przeniósł się do Gdyni, gdzie aż do przejścia na em ery tu rę w 1967 r. pracow ał w PSS „S połem ” . Prow adził działalność społeczną w Związku Inwalidów W ojennych. Z m arł 21 V 1985 r. w Gdyni i został pochow any na cm entarzu w itom ińskim .
O dznaczony Krzyżem W alecznych (1920), Krzyżem Pow stania W ielkopolskiego (1926), M edalem Zwycięstwa i W olności (1976).
AMSt., Rei.: Porczyńska K. i R egent T.; M ateriały Regenta T. w posiadaniu córki Skibiń
skiej Stefanii; G ą s i o r o w s k i A., Geneza..., s. 85; K o m o r o w s k i K„ Leksykon...
A ndrzej G ąsiorow ski
146
