W osiemdziesiątą rocznicę śmierci poety – Jan Kasprowicz
1. Cele lekcji
a) Wiadomości Uczeń:• wymienia najważniejsze wydarzenia z życia poety,
• wie, co to jest życiorys,
• wylicza tytuły utworów Jana Kasprowicza.
b) Umiejętności Uczeń potrafi:
• dokonać syntezy twórczości poety,
• w oparciu o dostępne źródła napisać życiorys poety,
• dostrzegać wartości literatury.
2. Metoda i forma pracy
Poszukująca, praca w grupach.
3. Środki dydaktyczne
1. Słowniki tematyczne, encyklopedie, opracowania, stanowisko komputerowe z dostępem do internetu.
2. Zdjęcia poety, zdjęcia związanych z nim miejsc, przedmiotów (np. Poronina,
„Harendy”).
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel informuje uczniów, iż w tym roku przypada osiemdziesiąta rocznica śmierci Jana Kasprowicza, poety, pisarza dramatycznego, tłumacza. Z tej okazji uczniowie mają za zadanie stworzyć tablicę pamiątkową, na której umieszczą życiorys poety, cechy jego twórczości, fotografie twórcy lub inne uznane za istotne i ciekawe informacje. Pracę będą wykonywać w kilkuosobowych zespołach. Mogą korzystać ze słowników, encyklopedii, internetu.
b) Faza realizacyjna
Uczniowie pracują nad wykonaniem polecenia. Poniżej informacje, które powinny się znaleźć na pamiątkowej tablicy:
1. Życiorys Jana Kasprowicza:
• urodził się 12 grudnia 1860 roku, w Szymborzu koło Wrocławia
• syn małorolnego chłopa, pierwszą nauczycielką była jego matka
• w 1870 rozpoczął edukację w gimnazjum w Inowrocławiu. Szkoła była pod silnym wpływem germanizacji, ale to w niej przyszły poeta bardzo wnikliwie zapoznał się z klasyczną literaturą, z kulturą starożytności grecko-rzymskiej oraz z Biblią
• nauka języka i literatury ojczystej były mocno ograniczone, niemniej jednak Kasprowicz zetknął się z twórczością wybitnych autorów
• zatarg z nauczycielem sprawił, że Kasprowicz musiał opuścić Inowrocław. Niepokorny uczeń rozpoczął tułaczkę po różnych ośrodkach edukacyjnych, przebywał w Opolu i Raciborzu i w Poznaniu, gdzie w końcu udało mu się zdać maturę
• w 1884 r. rozpoczął studia humanistyczne w Lipsku, skąd – po pierwszym semestrze – na stałe przeniósł się do Wrocławia. Lata studenckie to dla Kasprowicza czas biedy i nieszczęścia (brak środków do życia, nieudane małżeństwo, kontakt z ruchem socjalistycznym)
• w 1887 dostał się do więzienia za działalność polityczną
• w 1988 osiadł we Lwowie, gdzie w latach 19890-1902 pracował w redakcji „Kuriera Lwowskiego”
• w 1893 powtórnie się ożenił, miał dwie córki. Małżeństwo zakończyło się ucieczką żony Kasprowicza ze Stanisławem Przybyszewskim
• w 1904 roku doktoryzował się
• od 1908 roku był profesorem literatury porównawczej na Uniwersytecie Lwowskim, prowadził wieloletnią działalność przekładową
• w 1911 po raz kolejny się ożenił, tym razem małżeństwo było udane
• w trakcie wojny i w pierwszych miesiącach niepodległości zaangażował się w działalność narodową
• w 1923 roku osiadł w Poroninie, w słynnej willi „Harenda”, w której dziś znajduje się jego muzeum
• zmarł 1 sierpnia 1926 roku
2. Twórczość:
• debiutował sonetem Poranek, wysłanym do poznańskiego tygodnika „Lech”
• w okresie studiów drukował w wielu czasopismach
• w 1888 ukazały się Poezje, w których Kasprowicz ujawnił się jako poeta wybitnie społeczny; dominowała w nich liryka programowa, z radykalnym, buntowniczym akcentem
• najsłynniejszy cykl sonetów Z chałupy oraz obrazki z wierszem Z chłopskiego zagonu to obraz rodzinnych Kujaw połączony z problematyką społeczną, moralną i obyczajową
• w 1891 ukazuje się naturalistyczny dramat Świat się kończy!
• wydany w 1894 tom Anima lachrymans oraz kolejne tomy wierszy – Miłość (1895) i Krzak dzikiej róży (1898), to świadectwo zmian, jakie zaczęły zachodzić w twórczości Kasprowicza. Powolne wpływy literackie Młodej Polski uaktywniły się w postaci impresjonistycznych i symbolicznych elementów. Poeta także niejako zespolił się z naturą i Bogiem,odkrył piękno tatrzańskiego pejzażu, a życie zaczął pojmować w kategoriach metafizycznych
• w latach 1898-1901 ukazują się Hymny ujęte w dwa cykle: Ginącemu światu oraz Salve Regina. Zebrane w zbiorze utwory są wyrazem rozdarcia i rozdwojenia, podziału świata na dobro i zło. W pierwszym cyklu niejako dojrzewa rozpacz i zwątpienie, odrzucenie Boga i poczucie samotności. Drugi cykl przynosi jednak ukojenie, dochodzi do
wewnętrznego przełomu poety, który na świat spogląda z nadzieją, godzi się z tym, co przynosi życie
• w 1908 ukazuje się kolejny tom poezji Ballada o słoneczniku, a w 1911 Chwile
• 1916 to rok wydania Księgi ubogich, zawierającej pogodzenie się poety z trudami życia;
Kasprowicz odzyskał wewnętrzną harmonię, odnalazł ład w świecie
c) Faza podsumowująca
Nauczyciel omawia i ocenia przygotowane przez uczniów prace. Zwraca uwagę na rzetelność i szczegółowość informacji oraz formę podania.
Na koniec proponuje krótką dyskusję, zadając pytania: co Kasprowicz wniósł do literatury polskiej; które utwory można uznać za najpopularniejsze, najznakomitsze; co współczesnego
czytelnika może zainteresować w jego twórczości; czy istnieje związek między biografią a poezją poety.
5. Bibliografia
1. Hutnikiewicz A., Młoda Polska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
2. Lewinówna M., Kasprowicz,[w:] Mały słownik pisarzy polskich, pod red. M.
Goszczyńskiej, Wiedza Powszechna, Warszawa 1975, s. 79-81.
6. Załączniki
Zadanie domowe
Napisz krótką wypowiedź na temat: Za co cenimy wielkich twórców literackich?
7. Czas trwania lekcji
2 x 45 minut
8. Uwagi do scenariusza
brak
