Annales Societałis G eologonim Poloniae (1995), vol. 65: 29 - 41.
SYTUACJA GEOLOGICZNA WARSTW ROPIANIECKICH W ROPIANCE (POLSKIE KARPATY FLISZOWE)
Andrzej ŚLĄCZKA & Mariusz MIZIOŁEK
In s ty tu t N a u k G e o lo g iczn ych , U n iw e rsy te t J a g ie llo ń s k i, O le a n d ry 2 a, 3 0 063 K r a k ó w
Ślączka, A. & M iziolek, M., 1995. Sytuacja geologiczna warstw ropianieckich w Ropiance (Polskie Karpaty fliszowe). Geological setting o f Ropianka Beds in Ropianka (Polish Carpathians) (In Polish, English summary).
Ann. Soc. Geol. Polon., 64: 2 9 - 4 1 .
A b stra c t: To elucidate the problem o f the Ropianka beds which have been recently reintroduced to geological literature, the study o f the beds in the stratotype area at Ropianka was undertaken. It appears that the strata distinguished by Paul as the Ropianka beds are in fact not only o f various ages (from U pper Cretaceous to Oligocene), but also belong to two tectonic units: the Magura and D ukla units and a breccia zone in between.
A b stra k t: Dla w yjaśnienia problemu warstw ropianieckich, które ostatnio ponownie wprowadzone zostały do literatury, przeprowadzono badania obszaru stratotypowego w miejscowości Ropianka. W ykazały one, że zespół skał w ydzielonych w 1869 roku przez Paula jako w arstwy z Ropianki, w rzeczywistości reprezentu je nie tylko różnowiekowe warstwy, od kredy górnej po oligocen, ale także dwie różne jednostki tektoniczne: jednostkę m agurską i dukielską oraz strefę brekcji pomiędzy tymi dw iema jednostkam i.
Key w o rd s: regional geology, Ropianka beds, Carpathians.
M anuscript received 20 A pril 1995, accepted 5 D ecember 1995
WSTĘP
N a z w a w a rstw y ro p ia n ie c k ie z o sta ła w p ro w a d z o n a w ro k u 1869 p rz e z K. M . P a u la (P a u l, 1869) d la n ajstarszej serii, w o p ra c o w y w a n y m p rz e z n ieg o o b sz a rz e K a rp a t (o b s z a r na S o d D u k li i w s c h o d n ia S ło w a c ja ). N a z w a p o c h o d z i o d m ie js c o w o ś c i R o p ia n k a n a S od D u k li w B e sk id z ie N i
sk im . W b a rd z o zw ię z łe j c h a ra k te ry s ty c e P au l p o d a je , że w a rstw y te s ą re p re z e n to w a n e p rz e z n ie b ie sk o -s z a re łu p k i (m u ło w c e la m in o w a n e ? ) h ie ro g lifo w e (H ie ro g ly p h e n s c h ie fer), b o g a te w m ik ę, z w k ła d k a m i p ia s k o w c ó w , a ich część n a jn iż sz a , w y s tę p u ją c a je d y n ie w w ie rc e n ia c h , p rz e z śred - n io z ia rn is te p ia s k o w c e ro p o n o ś n e . W a rs tw y ro p ia n ie c k ie p rz y k ry te m ia ły b y ć “ty p o w y m i c z e rw o n a w y m i w a rstw a m i b e lo w e s k im i” (rejo n S m iln a , M iro sz o w a , Ś w id n ik a i d o lin a O n d a w y ). N a to m ia s t w re jo n ie M ik o w a , H a b u ry i W y d rzan , p o w y ż e j stro p o w y c h c ie n k o p ły to w y c h p ia s k o w c ó w z fra g m e n ta m i w ę g li m ia ły w y s tę p o w a ć b e z p o śre d n io p ia s k o w c e m a g u rsk ie. W p racy P a u la b ra k je s t je d n a k szk icu , c z y p rz e k ro ju re jo n u R o p ia n k i. P rzek ró j p rz e d s ta w ił Paul d o p ie ro w sw o je j p ó ź n ie jsz e j p ra c y (1 8 8 3 ). W y n ik a z n ieg o , że d o w a rstw ro p ia n ie c k ic h w R o p ia n c e z a lic z y ł c a ło ść serii sk a ln y c h p o m ię d z y p ia s k o w c a m i m a g u rsk im i n a p o łu d n iu , a p ia s k o w c a m i g ru b o la w ic o w y m i (o b e c n ie p ia s k o w c e z M szan k i z je d n o s tk i d u k ie lsk ie j) na p ó łn o c y (F ig. 2.). T o, ra z e m z n ie p r e c y z y jn o ś c ią o p is u , sp o w o d o w a ło , że do w a r
stw ro p ia n ie c k ic h w łą c z a n e b y ły ró ż n e o g n iw a lito lo g iczn e, a ich w ie k b y ł p rz e z sz e re g lat d y sk u s y jn y . U h lig (1 8 8 3 ),
p o d a je b ard ziej s z c z e g ó ło w y o p is w a rs tw z R o p ia n k i i p rz e d s ta w ia z a ró w n o m a p ę (F ig. 1) j a k i p rz e k ró j (F ig . 2).
U w a ż a on, że w n iższej czę śc i p ro f ilu w a rs tw y ro p ia n ie c k ie s ą re p re z e n to w a n e p rz e z p ły to w e z ie lo n k a w e p ia s k o w c e , a w w y ż sz e j p rz e z łu p k i z p ia s k o w c a m i w a p n is ty m i, k tó re p rz y k ry te s ą p rz e z c z e rw o n e , n ie b ie s k ie i z ie lo n a w e łu p k i w a rstw b e lo w e sk ic h o ra z g ru b o ła w ic o w e p ia s k o w c e (m a g u rsk ie ). W a lte r i D u n ik o w sk i (1 8 8 2 ) p o d z ie lili w a rstw y ro p ia n ie c k ie w re jo n ie R o p y n a d o ln e , re p re z e n to w a n e p rz e z z ie lo n o -sz a re , d ro b n o z ia rn iste , m ik o w e p ia s k o w c e z lic z n y m i ż y łk a m i k a lc y tu , o ra z g ó rn e - c ie m n o sz a re , d ro b n o z ia rn iste , p ły to w e p ia s k o w c e , b e z ż y łe k k a lc y to w y c h , p rz e k ła d a n e m a rg la m i fu k o id o w y m i i iło łu p k a m i p rz y k ry te p rz e z p stre łu p k i. S z a jn o c h a (1 8 9 6 ) p ro w a d z ą c y b a d a n ia w re jo n ie R o p ia n k i, n a o b sz a rz e g d z ie p o p rz e d n ic y w y o d rę b n ili w a rstw y ro p ia n ie c k ie , w y d z ie lił c z e rw o n e iły z k ilk u d z ie s ię c io m e tro w y m je d y n ie p a s m e m w a rs tw ro p ia n ie c k ic h o raz w a rstw y m e n ilito w e . G łó w n e w y s tę p o w a n ie w a rstw ro p ia n ie c k ic h (s to su ją c d la n ich n a z w ę w a rstw y in o cera- m o w e ) o g ra n ic z y ł d o w ąsk iej stre fy w d o lin ie p o to k u , ju ż n a p o łu d n ie o d w si R o p ia n k a . R ó w n ie ż W a rc h a ło w s k a -P a z - d ro w a (1 9 3 0 ) o g ra n ic z a w y s tę p o w a n ie w a rstw ro p ia n ie c kich do w ąsk iej stre fy w śró d p stry c h łu p k ó w . W latach p ó ź n ie jsz y c h z a się g w a rstw ro p ia n ie c k ic h (in o c e ra m o - w y c h ) z o sta ł p o n o w n ie ro z s z e rz o n y ku p ó łn o c y (T e is se y re ,
1932; Fig. 3).
W a rs tw y ro p ia n ie c k ie p o c z ą tk o w o w y d z ie la n e b y ły w w e w n ę trz n e j czę śc i K a rp a t, o d p o w ia d a ją c e j d z isie jsz e j p ła-
30
A. ŚLĄCZKA & M. MIZIOLEKFig. 1. Budowa geologiczna rejonu Ropiaiiki wg Uhliga (1883). 1 - warstwy menilitowe, 2 - warstwy ropianieckie, 3 - piaskowiec magurski
G eology o f the area o f Ropianka after Uhlig (1883). 1 - Menilite beds. 2 - Ropianka beds. 3 - Magura sandstone
s z c z o w in ie m a g u rsk ie j, a n a stę p n ie n a z w a ta z o sta ła z a s to s o w a n a (P a u l & T ie tz e , 1877) d la p o d o b n y c h w a rstw w b rz e ż n e j części K a rp a t (je d n o s tk a sk o lsk a).
W ie k w a rstw ro p ia n ie c k ic h b y ł k o n tro w e rsy jn y , p o c z ą tk o w o (P au l, 1869) z a lic z a n e b y ły o n e do e o c e n u p o te m do n e o k o m u (P a u l, 188 3 ) lub o g ó ln ie do k red y . D o k red y g ó rn ej z a lic z o n e z o s ta ły p rz e z W a lte ra i D u n ik o w sk ie g o (1 8 8 2 ). O sta te c z n ie , p o ro z s z e rz e n iu n a z w y w a rstw y ro - p ia n ie c k ie na c a ły k o m p le k s p ia s k o w c o w o łu p k o w y p o n iżej w a rstw b e lo w e sk ic h lub łu p k ó w p stry c h p rz y ję to d la n ich w ie k s e n o n -p a le o c e n (B ie d a e t a l., 1963).
W re z u lta c ie w ie lu k o n tro w e rsji d o ty c z ą c y c h w ie k u i w o b e c b ra k u je d n o z n a c z n e j d e fin ic ji, n a z w a w a rstw y ro- p ia n ie c k ie w y sz ła z u ż y c ia i z a stą p io n a z o sta ła p rz e z n azw ę w a rstw y in o c e ra m o w e (por. S w id z iń sk i, 1947; B ie d a e t al.
1963). P o n o w n ie z o s ta ła w p ro w a d z o n a w o sta tn ic h latach z a ró w n o w je d n o s tc e m a g u rsk ie j (m .in . G o lo n k a & W ó jcik , 1 97 8 ) j a k i sk o lsk ie j (K o tla rc z y k , 1978). N ie m n iej je d n a k , ze w z g lę d u n a b ra k je d n o z n a c z n e j c h a ra k te ry sty k i w arstw ro p ia n ie c k ic h , n a z w a w a rstw y in o c e ra m o w e je s t dalej u- tr z y m y w a n a (m .in . K o sz a rsk i & Ś lą c z k a , 1976; O sz c z y p k o , 1992a, b).
P ra c a n in ie js z a m a n a celu p rz e d s ta w ie n ie p rz e d e w s z y s tk im b u d o w y g e o lo g ic z n e j re jo n u R o p ian k i, b ęd ą c e g o o b sz a re m ty p o w y m d la w a rstw ro p ia n ie c k ic h , o ra z w y k s z ta łc e n ia i s tra ty g ra fii w a rstw , k tó re z o sta ły ta m w y d z ie lo n e ja k o w a rstw y ro p ia n ie c k ie .
B a d a n ia b io s tra ty g ra fic z n e w y k o n a n e z o sta ły g łó w n ie p rz e z p a n ią E. M a la tę , z a c o a u to rz y s k ła d a ją je j s e rd e c z n e p o d z ię k o w a n ia .
BUDOWA GEOLOGICZNA REJONU ROPIANKI
P ro w a d z o n e b a d a n ia w y k a z a ły , że re jo n R o p ia n k i m a b u d o w ę b a rd ziej z ło ż o n ą n iż p rz y jm o w a n o to d o ty c h c z a s (F ig . 4 -6 ). W cz ę śc i p o łu d n io w e j n a le ż y o n d o p ła s z c z o w i- n y m a g u rsk ie j, a w części p ó łn o c n e j d o p ła s z c z o w in y d u k ielsk iej. P o m ię d z y ty m i d w o m a je d n o s tk a m i ro z c ią g a się w ą sk a strefa łu s e k i b rek cji (F ig . 7) z b u d o w a n a z ró ż n y c h e le m e n tó w z b liż o n y c h s w o im ro z w o je m do je d n o s tk i m a gu rsk iej i d u k ielsk iej.
L I T O S T R A T Y G R A F I A
Płaszczowina magurska
N a jsta rsz e w a rstw y w o b rę b ie p ła s z c z o w in y m ag u rsk iej o d s ła n ia ją się je d y n ie w p o je d y n c z y c h , n ie w ie lk ic h , m a k s y m a ln ie k ilk u n a sto m e tro w e j d łu g o śc i, o d k ry w k a c h (F ig. 5, 8, 9). W re z u lta c ie n ie m a m o ż liw o śc i p rz e ś le d z e n ia p e łn e g o ich ro z w o ju o ra z p rz e jś c ia d o w a rstw m ło d s z y c h . O g ó ln ie je d n a k m o ż n a w o b rę b ie ty c h w a rstw w y d z ie lić k o m p lek s sta rsz y - łu p k o w y o raz m ło d s z y - p ia s k o w c o w o -łu p k o w y (F ig-6).
K o m p le k s łu p k o w y . R e p re z e n to w a n y j e s t o n p rz e z c ie m n o sz a re , b ru d n o z ie lo n e łu p k i i m u ło w c e ilaste, s p o ra d y c z n ie w a p n iste , z a w ie ra ją c e c z ę sto d ro b n e b la sz k i m iki.
W y s tę p u ją w n im p a ra m e tro w e p a k ie ty n a p rz e m ia n le g ły c h m ię k k ic h łu p k ó w ilasty ch i tw a rd s z y c h m u ło w c ó w o b a r
w ach c ie m n ie jsz y c h n iż łu p k i. P o d rz ę d n ie w y s tę p u ją w k ła d k i tw a rd y c h , ilasty ch łu p k ó w z ie lo n y c h z c ie m n ie js z y m i fu k o id a m i. P a k ie ty łu p k o w o -m u ło w c o w e p rz e d z ie lane s ą d ro b n o z ia rn isty m i, c ie n k o ła w ic o w y m i w a rstw a m i p ia s k o w c ó w , s p o ra d y c z n ie d o c h o d z ą c y m i d o 30 c m g ru b o ści (F ig .8). Z w y k le s ą o n e la m in o w a n e s k o ś n ie lub ró w n o leg le. N a p o w ie rz c h n ia c h o d d z ie ln o śc i z a w ie ra ją d ro b ą m ik ę i d e try tu s ro ślin n y . S p o iw o w c ie ń s z y c h ła w ic a c h je s t k rz e m io n k o w e , w g ru b s z y c h z w y k le w a p n iste . P ia s k o w c e s ą b a rw y sz a ro n ie b ie sk ie j, c ie m n o sz a re j lu b z ie lo n o sz a re j.
N a p o w ie rz c h n ia c h s p ą g o w y c h m a ją h ie ro g lify o rg a n ic z n e ty p u P la n o r b is ic h n o sp ., S a b u la r ia s im p le x K sią ż k . i H e l- m in th o p s is ic h n o sp . S p o ra d y c z n ie w y s tę p u ją s o c z e w k i i ł a w ic e sfe ro s y d e ry tó w i sy d e ry tó w ila sty c h d o 1 0 cm g ru b o ści.
M ią ż sz o ść k o m p le k su łu p k o w e g o m o ż n a o c e n ić na o k o ło 4 0 - 50 m . B ard ziej d o k ła d n a o c e n a je s t n ie m o ż liw a ze w z g lę d u na sp o ra d y c z n o ść o d sło n ię ć i z a b u rz e n ia te k to n ic z n e .
W n iższej części k o m p le k su łu p k o w e g o stw ie rd z o n o o b e c n o ść z e sp o łu o tw o m ic z G lo b o tr u n c a n a cf. in sig n is G a n d o lfi, G lo b o tr u n c a n a sp., R z e h a k in a e p ig o n a (R z e h a k ), R. in c lu sa (G rz y b .), G lo m o s p ir a g r z y b o w s k i (J u rk .), K a la - m o p sis g r z y b o w s k i (D y lą ż a n k a ), A m m o b a c u lite s sp. W ię k sza c z ę ść g a tu n k ó w m a s z e ro k i z a się g w ie k o w y , o b e c n o ść
WARSTWY ROPIANIECKIE
31
W S W ENE
Grzbiet
Jasienów Kop. w Ropiance Dolina Mszany
©
S W NE
Kopalnia w Ropiance
Pot.
Mszanka
©
o u
250 500 m
Fig. 2. Przekroje geologiczne przez rejon Ropianki A - według Paula (1883) I - warstwy ropianieckie, 2 - masywne piaskowce (magurskie), 3 - szare piaskowce, 3a - jasne piaskowce, 3b - piaskowce i lupki, 4 - łupki menilitowe z rogowcami. Skala ja k w B.
B - według U hliga (1883) I - warstwy ropianieckie, la - warstwy ropianieckie, pstre łupki, 2 - gruboławicowe piaskowce grupy średniej, 3 - łupki menilitowe. C -według Szajnochy (1896) 1 - warstwy hieroglifowe + ropianieckie, 2 - piaskowce bryłowe, 3 - piaskowce eoceńskie, 4 - w arstwy menilitowe
Geological cross-sections through area o f Ropianka. A - after Paul (1883): I - Ropianka Beds, 2 - massive (M agura) sandstones, 3a - grey sandstones, 3b - sandstones and shales, 4 - Menilite shales with cherts. Scale as in B. B - after Ulilig (1883): / - Ropianka beds, la - Ropianka beds, variegated shales, 2 - thick-bedded sandstones o f M iddle Group (present D ukla unit), 3 - M enilite shales. C - after Szajnocha (1896): / - Hieroglyphic beds + Ropianka beds, 2 - thick-bedded sandstones, 3 - Eocene sandstones, 4 - Menilite beds
32
A. ŚLĄCZKA & M. MIZIOLEKE U 5
E E 39
■ 3 7
Fig. 3. Budowa geologiczna rejonu Ropianki wedlug Teis- seyre'a (1932) I - warstwy dolno-krośnieńskie, 2 - lupki me- nilitowe. 3 - piaskowce cergowskie, 4 - rogowce, 5 - pia
skowce z Mszanki, 6 - łupki pstre i piaskowce hieroglifowe, 7 - piaskowce magurskie, 8 - warstwy ropianieckie, 9 - granica nasunięcia magurskiego
G eology o f the area o f Ropianka after Teisseyre (1932). / - lower Krosno beds, 2 - M enilite beds, 3 - Cergowa sandstones.
4 - cherts, 5 - sandstones from M szanka, 6 - variegated shales and Hieroglyphic sandstones, 7 - Magura sandstones, Ropianka beds, 9 - northern boundary o f M agura overthrust
je d n a k g lo b o tru n k a n , a s z c z e g ó ln ie G. in sig n is w sk a z u je , że n iż s z a c z ę ść w a rstw ro p ia n ie c k ic h re p re z e n tu je g ó rn ą k red ę, nie s ta r s z ą je d n a k n iż k a m p a n . W w y ż sz e j części k o m p lek su łu p k o w e g o stw ie rd z o n y z o sta ł z e sp ó ł z N o d e llu m v ê la s- c o e n s e (C u sh m a n ), R z e h a k in a fis s is to m a ta (G rz y b o w sk i), H o r m o s in a e x c e lsa (D y lą ż a n k a ), S p ir o p le c ta m m in a sp, A s c h e m o n e lla sp., o ra z lic z n e T r o c h a m m in o id e s sp. i R e c u r- v o id e s sp. Z e sp ó ł te n w s k a z u je n a w ie k n ie m ło d sz y n iż p a le o c e n .
K o m p le k s p ia s k o w c o w o - łu p k o w y . C h a ra k te ry z u je go m n iej w ię c e j je d n a k o w y u d z ia ł ła w ic p ia s k o w c o w y c h i łu p k o w y c h z lo k a ln ą p rz e w a g ą je d n e g o z ty c h sk ła d n ik ó w (Fig.
9, 10).
R e la c ja p o m ię d z y ty m k o m p le k se m a n iż s z y m nie je s t ja s n a z e w z g lę d u n a b ra k c ią g ły c h o d sło n ię ć . J e d y n ą w s k a z ó w k ą m o ż e b y ć o d s ło n ię c ie w m a ły m p o to c z k u w e w s c h o d n iej c z ę śc i d aw n ej w si R o p ia n k a , g d z ie k u g ó rze k o m p le k su łu p k o w e g o p o ja w ia się c o ra z w ię c e j w k ła d e k c ie n k ic h p ia s k o w c ó w , a w k o le jn y m o d sło n ię c iu w id o c z n y je s t j u ż k o m p le k s p ia s k o w c ó w ś re d n io - i g ru b o ła w ic o w y c h . M o że to su g e ro w a ć istn ie n ie p o c z ą tk o w o sto p n io w e g o p rz e jśc ia , i g w a łto w n e g o p o ja w ie n ia się g ru b s z y c h ła w ic w y żej.
W o m a w ia n y m k o m p le k s ie p ia s k o w c o w o -łu p k o w y m p rz e w a ż a ją p ia s k o w c e śre d n io ła w ic o w e (20 - 30 cm ) z p o d rz ę d n y m u d z ia łe m p ia s k o w c ó w c ie n k o - i g ru b o ła w ic o w y c h
Y. A *\ '/ / AïEa8Ü3È = i » U-l-l ląll. 1 -Ile iI ! 1 ; l?l : ' :lallliml9
A - A io • FI 51 * @ 1 2
Fig. 4. M apa geologiczna rejonu Ropianki. 1-3 - jednostka magurska: / - piaskowce magurskie, 2 - pstre lupki z komplek
sem piaskowców osieleckich, 3 - w arstwy “ropianieckie” : 4 - jednostka łuskowa; 5-9 - jednostka dukielska: 5 - warstwy cer
gowskie łupkowe, 5a - w apienie tylawskie, 6 - warstwy cer
gowskie piaskowcowe, 7 - margle podcergowskie, 8 - piaskowce z Mszanki, 9 - łupki pstre, 10 - linia przekroju, 11 - w iercenia głębokie, 12 - boczny potok w zm iankow any w tekście
Geological map o f area o f Ropianka. 1-3 - Magura unit, 1 — M agura sandstones, 2 - variegated shales with O sielec sand
stones, 3 - “Ropianka” beds, 4 - M egabreccia unit, 5-9 - Dukla unit: 5 - shaly Cergowa beds, 5a - Tylaw a limestones, 6 - sandstone Cergow a beds, 7 - Subcergow a marls, S - M szanka sandstones, 9 - variegated shales, 10 - cross-section line, 1 1 - deep boreholes, 12 - side stream m entioned in text
(d o 1 m ). P ia s k o w c e s ą d ro b n o - i b a rd z o d ro b n o z ia rn iste , a ty lk o w y ją tk o w o g ru b o z ia rn iste . B a d a n ia p rz e p ro w a d z o n e p rz e z m g r H a lin ę S z u rd y g ę (m a t. n ie p u b lik o w a n e ) w y k a z a ły , że re p r e z e n tu ją o n e sz a ro g ła z y a rk o z o w e i s k ła d a ją się z k w a rc u ( 2 4 ,2 - 4 1 ,2 % ) g łó w n ie o p ro s ty m ś c ie m n ia n iu św ia tła , sk a le n i p o ta s o w y c h (3 ,4 - 5 ,4 % ), p la g io k la z ó w (0 ,4 - 1,6% ), m u sk o w itu (3,6 - 5 ,0 % ), b io ty tu (2 ,8 -5 ,0 % ), g lau - k o n itu (d o 1% ) i o k ru c h ó w sk a ł ( 0 , 4 - 4 , 3 % ) re p re z e n to w a n y c h p rz e d e w s z y stk im p rz e z w a p ie n ie m ik ry to w e , sp a- ry to w e o ra z sk a ły k rz e m io n k o w e . S p o iw o p ia s k o w c ó w je s t w a p ie n n e ty p u m a trik s i sta n o w i o d 35 do p rz e s z ło 50%
o b ję to śc i sk a ły . W s k ła d z ie m in e ra łó w c ię ż k ic h p rz e w a ż a cy rk o n (38 - 5 0 % ) n a d g ra n a te m (25 - 4 1 % ). W m n ie js z y c h ilo śc ia c h w y s tę p u ją ru ty l ( 8 - 16% ) i tu rm a lin ( 4 - 14% ).
S p o ra d y c z n ie s ą o b e c n e ty ta n it (0 - 3 ,4 % ), to p a z (0 - 1.0% ) i sta u -ro lit (0 - 0 .5% ).
W p ia s k o w c a c h d o m in u je w a rs tw o w a n ie la m in o w a n e z se k w e n c ja m i B o u m y Tbc, T cde, Tbce, T c (B o u m a , 1962), c z ę sto k o n w o lu tn e (F ig. 11). P ia s k o w c e g ru b ie jz ia m is te w y k a z u ją w a rstw o w a n ie fra k c jo n a ln e . C e c h ą c h a ra k te ry s
W ARSTW Y ROPIANIECKIE
33
Fig. 5. Szkic odsłonięć : R - “warstwy ropianieckie”, P - łupki pstre, O - utwory jednostki łuskowej, C - warstwy cergowskie
Sketch o f exposures: R - “ Ropianka beds”, P - variegated shales, O - strata o f M egabreccia unit, C - C ergow a beds
ty c z n ą p ia s k o w c ó w je s t o b e c n o ść b ia ły c h ży łe k k a lc y to - w y c h .
W ła w ic a c h p ia s k o w c ó w w y s tę p u ją b o g a te z e sp o ły sk a m ie n ia ło śc i śla d o w y c h e p i- i e n d o b e n to n ic z n y c h , m .in. B e r - g a u r ia ic h n o s p ., S a b u la r ia sim p le x , H e lm ith o p s ia ich n o sp ., P la n o lite s p u n c ta tu s , P. m o n o to n u s, S u b p h y lo c h o r d a ic h n o sp ., T a p h rh e lm in to p sis ic h n o sp . o ra z Z o o p h y c o s. N a s p ą g a c h n ie k tó ry c h ła w ic w y s tę p u ją h ie ro g lify p rą d o w e w s k a z u ją c e n a tr a n s p o rt m a te ria łu d e try ty c z n e g o ze w sc h o d u i p ó łn o c n e g o w s c h o d u o ra z s p o ra d y c z n ie z p o łu d n ia . Ł a w ic e p ia s k o w c ó w s ą p rz e k ła d a n e łu p k a m i ila sty m i, ila sto -m u ło - w c o w y m i o b a rw a c h z ie lo n a w y c h o ra z w a p n isty m i o b a r
w a c h n ie b ie s k a w o -s z a ry c h i sta lo w y c h . P o d rz ę d n ie w y s tę p u ją łu p k i c z a rn e i b rą z o w e o ra z k ilk u d z ie s ię c io c e n ty m e - tr o w e w k ła d k i z ie lo n a w y c h m a rg li fu k o id o w y c h . P o ja w ia ją się ró w n ie ż ła w ic e s y d e ry tó w i p o z io m y sfe ro sy d e ry tó w ila sty c h .
W sp ą g o w e j c z ę śc i k o m p le k su p ia s k o w c o w o - łu p k o w e g o w y s tę p u ją z e s p o ły o tw o m ic z G lo m o sp ira g r z y - b o w sk i (J u rk ie w ic z , G. s e r p e n s (G rz y b o w sk i), K a la m o p sis
g r z y b o w s k i D y lą ż a n k a , H o r m o s in a e x c e ls a (D y lą ż a n k a ), H.
o v u lu m G rz y b o w s k i, R z e h a k in a e p ig o n a (R z e h a k ), E g - g e r e lla stry e n s is M jatlu k , S p ir o p le c ta m m in a d e n ta ta (A lth ) m o g ą c e w s k a z y w a ć n a p ó ź n ą k re d ę lub g ra n ic ę k re d y i p a le o c e n u . W w y ż sz e j c z ę śc i k o m p le k s u w y s tę p u je z e s p ó ł z R ze h a k in a in c lu s a (R z e h a k ), K a la m o p s is g r z y b o w s k i (D y lą ż a n k a ), H o r m o s in a o v u lu m (G rz y b o w s k i), H. e x c e lsa (D y lą ż a n k a ), G lo m o sp ir a cf. s e r p e n s (G rz y b o w s k i) o raz lic z n e T ro c h a m m in o id e s sp. i R e c u r v o id e s sp . B ra k e le m e n tó w g ó m o k re d o w y c h m o ż e w s k a z y w a ć n a p a le o c e ń s k i w iek p ró b k i.
Z p o je d y n c z y c h o d sło n ię ć p ia s k o w c o w o -łu p k o w y c h w a rstw in o c e ra m o w y c h , k tó ry c h d o k ła d n e u s y tu o w a n ie w o m a w ia n y m k o m p le k sie je s t n ie m o ż liw e do u s ta le n ia , p o ch o d zą: a) b o g aty z e s p ó ł o tw o m ic z lic z n y m i o k a z a m i H o r m o sin a o v u lu m g ig a n te a (G e ro c h ), H o r m o s in a o v u lu m (G rz y b o w sk i), R z e h a k in a in c lu sa (G rz y b o w s k i), A s c h e m o - n e lla sp. T ro c h a m m in o id e s sp , T ro c h a m m in a sp . i R e c u r v o id e s sp. w sk a z u ją c y n a w ie k p ó ź n o s e n o ń s k i (G e ro c h &
N o w a k , 1983); b ) z e s p ó ł z p o je d y n c z y m i o k a z a m i S p ir o -
5 — Ano ales Societatis...
34
A. ŚLĄCZKA & M. MIZIOLEKpiaskowce osieleckie
łupki — *— —! - ' j zielone
100m
1
2 3 4
~ 5
- 0 m 7Z Z L Fig. 6. Profil jednostki magurskiej. / - piaskowce grubo- i średniolawicowe, frakcjonow ane i fluksoturbidyty, 2 - piasko
wce cienko- i średniolaw icowe, frakcjonowane. 3 - lupki zie
lone, krzem ionkowe, 4 - łupki pstre, 5 - lupki szare margliste, 6 - łupki niebieskie, szare, zielone, 7 - margle
Lithostratigrapliic colum n o f Magura unit. I - thick- and me- dium-bedded, graded-bedded sandstones and fluxoturbidites, 2 - thin- and m edium-bedded sandstones, 3 - green, siliceous shales, 4 - variegated shales, 5 - grey marly shales, 6 - blue, grey and green shales, 7 - marls. Explanation o f names: warstwy ropia- nieckie = Ropianka beds, w arstwy magurskie = M agura Sandstone
p le c ta m m in a d e n ta ta (A lth ) o ra z z K a la m o p sis g r z y b o w s k i (D y lą ż a n k a ), H o n n o s in a e x c e lsa (D y lą ż a n k a ), H. o v u lu m G rz y b o w s k i, G lo m o s p ir a g r z y b o w s k i (J u rk ie w ic z ) i R z e h a k
ina in c lu sa (G rz y b o w sk i).
O z n a c z o n e z e sp o ły o tw o rn ic o w e w s k a z u ją , że n a js ta r
sze o g n iw a stw ie rd z o n e w re jo n ie R o p ia n k i o b e jm u ją in te rw a ł o d k a m p a n u po p a le o c e n w łą c z n ie , p rz y c z y m g ra n ic a p o m ię d z y sta rsz y m o g n iw e m łu p k o w y m , a m ło d sz y m p ia s k o w c o w o -łu p k o w y m m o ż e b y ć d ia c h ro n ic z n a .
O lsz e w sk i (1 8 8 2 ) p is z e o w y stę p o w a n iu b lo k ó w w a p ie ni ju ra js k ic h w w a rs tw a c h p rz y p u s z c z a ln ie ro p ia n ie c k ic h . B lo k ó w ta k ic h n ie u d a ło się je d n a k z n a le ź ć . B y ć m o ż e by ły to b lo k i b ia ły c h m a rg li w a p n is ty c h w stre fa c h b re k c ji te k to n ic z n y c h .
D o ln e p s t r e lu p k i. M ło d s z y m o g n iw e m , k o n ta k tu ją cy m o d p o łu d n ia z u tw o ra m i k re d o w o -p a le o c e ń s k im i, je s t k o m p le k s p stry c h łu p k ó w . K o n ta k t je s t te k to n ic z n y i d la teg o s to su n e k łu p k ó w p stry c h do w a rstw w y s tę p u ją c y c h p o n iżej je s t tru d n y do u s ta le n ia , ty m b a rd z ie j, że n a k o n ta k cie w y s tę p u ją ró ż n o w ie k o w e o g n iw a p stry c h łu p k ó w .
N iż s z a cz ę ść łu p k ó w p s try c h ro z w in ię ta je s t ja k o łu p k i ilaste b e z w a p n iste i m u ło w c o w e (s p o ra d y c z n ie w a p n iste ) cz e rw o n e , z ie lo n e , szare, s p o ra d y c z n ie c z a rn e . Z a w ie ra ją o n e d o ść lic z n e w k ła d k i sy d e ry tó w ila sty c h i sfe ro sy d e - ry tó w o ra z m n iej lic z n e w k ła d k i c ie n k o ła w ic o w y c h ( 5 - 1 0 cm , s p o ra d y c z n ie 4 0 cm ) p ia s k o w c ó w . P ia s k o w c e s ą d ro b n o z ia rn iste , la m in o w a n e , g la u k o n ito w e , c z ę sto w a p n iste , b ru n a tn e , sz a re i z ie lo n e . P o d o b n ie j a k p ia s k o w c e z u t
w o ró w sta rsz y c h , c h a ra k te ry z u je j e o b e c n o ść ż y łe k k alcy - to w y ch . W części w y ż sz e j o m a w ia n y c h u tw o ró w p o ja w ia ją się p o c z ą tk o w o p o je d y n c z e , a p o te m c o ra z lic z n ie jsz e , ła w ic e p ia s k o w c ó w śre d n io - i g ru b o ła w ic o w y c h b a rw y z ie lonej, k tó re w ra z z łu p k a m i tej sam ej b a rw y sto p n io w o z a s tę p u ją p stre łu p k i. M ią ż sz o ść d o ln y c h p stry c h łu p k ó w w y n o si o k o ło 50 m , d o k ła d n e o k re ś le n ie ich m ią ż sz o śc i u tru d n ia ją in te n sy w n e z a b u rz e n ia te k to n ic z n e . W ie k d o l
n y ch łu p k ó w p stry c h o d s ła n ia ją c y c h się w re jo n ie R o p ia n k i m o ż n a o k re ślić n a o d c in e k c z a s o w y o d p ó ź n e g o p a le o c e - n u /w c z e sn e g o eo c e n u po w c z e s n y eo c e n . W sk a z u je n a to w y stę p o w a n ie w n a jn iż sz e j, w id o c z n e j, c z ę śc i p ro filu z e s
p o łu tw o rn ic z N o d e llu m v e la s c o e n s e (C u sh m a n ), H o n n o s i
n a o v u lu m (G rz y b o w sk i), H. e x c e ls a (D y lą ż a n k a ) i p o je d y n c z y m i o k a z a m i S p ir o p le c ta m m in a c o s tid o r s a ta (G rz y b o w sk i) z n a n e g o z d o ln e g o e o c e n u . W w y ż sz e j c z ę śc i o g n iw a w y s tę p u ją lic z n e g lo m o s p iry z G lo m o s p ir a c h a r o id e s (Jo n es & P a rk e r) i G. d ifu n d e n s (C u sh m a n & R en z).
W a r s tw y o s ie le c k ie . G łó w n y m sk ła d n ik ie m o m a w ia n eg o o g n iw a s ą p ia s k o w c e ró ż n o ła w ic o w e o z a b a rw ie n iu z ie lo n a w y m o d z ia rn g la u k o n itu .
W śró d ty ch p ia s k o w c ó w w y ró ż n ić m o ż n a :
a) p ia s k o w c e szare i z ie lo n k a w e , siln ie sk rz e m io n k o - w a n e , d ro b n o - i ś re d n io z ia m is te , z a w ie ra ją c e lic z n e b laszk i m iki o ra z g la u k o n it i d e try tu s ro ś lin n y . C h a ra k te ry s ty c z n a je s t o b e c n o ść k la stó w łu p k ó w b a rw y z ie lo n e j, b rą z o w e j, czarn ej i sz a re j. S ą sła b o w a p n iste . Z w y k le w y k a z u ją lam i- n a c ję ró w n o le g łą , rz ad ziej p rz e k ą tn ą , n ie k ie d y w id o c z n e je s t u z ia m ie n ie fra k c jo n a ln e . G ru b o ść ła w ic d o c h o d z i do
50cm .
b ) p ia s k o w c e g ru b o ła w ic o w e d o 100 c m , sz a re i zielo - n o szare, śre d n io - i d ro b n o z ia rn iste , s p o ra d y c z n ie g ru b o z ia r
n iste, fra k c jo n o w a n e , ro z s y p liw e . Z a w ie ra ją d u ż e b laszk i m u s k o w itu (d o 0,5 cm ), g la u k o n it, p o d rz ę d n ie s k a le n ie o raz
WARSTW Y ROPIANIECKIE
35
Rzut 500m z SE
Fig. 7. Przekrój przez dolinę Ropianki. Jednostka magurska: OE'"g - warstwy magurskie, peE - łupki pstre, K3P - ‘‘warstwy ropianieckie’"; K -P - jednostka luskowo brekcjowa; jednostka dukielska: E1' - warstwy hieroglifowe, Eprz - piaskowce przy- byszowskie, mglE - margle globigerynowe, 0 IIISZ - piaskowce z Mszanki, O pc - margle podcergowskie, pO1" - warstwy cergowskie piaskowcowe, ipOc - warstwy cergowskie łupkowe
Cross-section through R opianka Valley. Magura unit: OEmj> - Magura beds. peE - variegated shales, K3P - “ R opianka beds”, K-P - M egabreccia unit; Dukla unit. Eh - Hieroglyphic beds, Eprz - Przybyszów sandstones, mglE - G lobigerina marls, O ms/ - M szanka sandstones, Opc - Subcergowa marls, pO1" - sandstone Cergowa beds, ipOc - shaly Cergow a beds
lic z n e d u ż e (d o 50 cm ) k la s ty łu p k ó w ilasty ch . W y stę p u ją c e n a sp ą g a c h ła w ic h ie ro g lify p rą d o w e w s k a z u ją n a tra n sp o rt z S W i s p o ra d y c z n ie z SE.
c) p ia s k o w c e od c ie n k o - d o g ru b o ła w ic o w y c h , b iaław e , ja s n o s z a re , z ie lo n e , k rz e m io n k o w e , g ru b o z ia rn iste o w y ra ź n y m fra k c jo n o w a n iu , p o ja w ia ją c e się w stro p o w ej części o m a w ia n e g o o g n iw a . C e c h ą c h a ra k te ry s ty c z n ą je s t w y s tę p o w a n ie lic z n y c h p o g rą z ó w . P o n a d to w y s tę p u ją p ia sk o w c e d ro b n o z ia rn iste , c ie n k o - i śre d n io ła w ic o w e , k rzem io n k o w e, la m in o w a n e .
Ł a w ic e p ia s k o w c ó w w o m a w ia n y m o g n iw ie p rz e d z ie lan e s ą łu p k a m i m u ło w c o w y m i i ila sty m i, c ie m n o sz a ry m i, sz a ry m i rz a d z ie j b rą z o w y m i i c z a rn y m i.
M ią ż sz o ść o g n iw a p ia s k o w c o w o -łu p k o w e g o w y n o si o k o ło 30 - 4 0 m.
W ie k te g o o g n iw a m o ż n a o k re ś lić n a n a jm ło d s z y w c z e sn y e o c e n i w c z e ś n ie js z y śro d k o w y eo cen , w w y ższej je g o c z ę śc i b o w ie m stw ie rd z o n o b o g a ty z e sp ó ł o tw o rn ic p la n k to n ic z n y c h c h a ra k te ry s ty c z n y c h d la p o z io m ó w P 9- P 11 : A c a r in in a b r o e d e r m a n n i (C u sh m a n e t B e rm u d e z ), A.
b u llb ro o k i (B o lli), A. sp in u lo in flc ita (B a n d y ), G lo b ig e rin a e o c e n a G u m b e l, p o n a d to w y s tę p u ją lic z n e g lo m o sp iry o ra z b e n to s w a p ie n n y z d e n ta lin a m i i A b y s s a m in a p o a g i S ch n it- k e r & T ja lsm a , Q u a d r im o r p h in a p r o fu n d a S c h n itk e r & T ja l- sm a i A n o m a lin o id e s n o b ilis (B ro tz e n ).
D la o m a w ia n e g o o g n iw a z a sto so w a liś m y n a z w ę w a r
stw y o sie le c k ie , ze w z g lę d u n a z b liż o n e w y k s z ta łc e n ie , m .in. o b e c n o ść p ia s k o w c ó w g la u k o n ito w y c h o ra z z b liż o n y w iek d o p ia s k o w c ó w o sie le c k ic h w z a c h o d n ie j c z ę śc i p ła- sz c z o w in y m a g u rsk ie j. O d p ia s k o w c ó w p a s ie rb ie c k ic h p o d o b n e g o w ie k u o d ró ż n ia j e b ra k w p ro filu R o p ia n k i z le p ie ń có w c h a ra k te ry sty c z n y c h d la p ia s k o w c ó w p a s ie rb ie c k ic h (B ie d a e t al., 1963), a od p ia s k o w c ó w c ię ż k o w ic k ic h j e d n o stk i m ag u rsk iej r ó ż n ią się w ie k ie m , g d y ż s ą od n ich m ło d sze (B ie d a e t a l., 1963). N ie w y d a je się c e lo w y m w p ro w a d z a n ie k o le jn e j, n o w ej n a z w y lo k aln ej.
G ó r n e p s t r e łu p k i . S ą o n e re p re z e n to w a n e p rz e z k o m p le k s o m ią ż sz o śc i o k o ło 30 - 40 m c z e rw o n y c h i z ie lo n y c h łu p k ó w ila sty c h i m u ło w c o w y c h z e s p o r a d y c z n y m i w k ła d k am i c ie n k o ła w ic o w y c h d ro b n o z ia rn is ty c h p ia s k o w c ó w . G ó rn e p stre łu p k i re p re z e n tu ją w y ż s z ą c z ę ść e o c e n u ś r o d k o w eg o , n a co w sk a z u je w y s tę p o w a n ie w ich o b rę b ie z e s p o łó w z R e tic u lo p h ra g m iu m a m p le c te n s (G rz y b o w sk i).
Ł u p k i z ie lo n e . Ł u p k i p stre p r z e c h o d z ą ku g ó rz e w łu p ki ilaste i m u ło w c o w e c ie m n o z ie lo n e o m ią ż sz o śc i do 25 m.
P o d rz ę d n ie w y s tę p u ją łu p k i p o p ie la te , o liw k o w e i sta lo w e . Ł u p k i sp o ra d y c z n ie s ą p rz e ła w ic a n e p ia s k o w c a m i o d c ie n ko- do g ru b o ła w ic o w y c h , d ro b n o - i śre d n io z ia rn is ty m i, sz a ro n ie b ie sk im i, sła b o w a p n isty m i. W łu p k a c h ty c h w y s tę p u ją z e sp o ły o tw o m ic o w e z R e tic u lo p h r a g m iu m a m p le c tens (G rz y b o w sk i) i G lo b o ro ta lid e s cf. s u te r i B o lli co m o ż e w sk a z y w a ć na w y ż s z ą c z ę ść śro d k o w e g o eo cen u .
36
A. ŚLĄCZKA & M. MIZIOLEKW a r s t w y m a g u r s k ie . W o b rę b ie w a rstw m a g u rsk ic h w y d z ie lić m o ż n a trz y k o m p le k sy :
1 - k o m p le k s łu p k ó w sz a ry c h i z ie lo n y c h z p rz e ła w ic e - n ia m i p ia s k o w c ó w g ru b o z ia rn isty c h , z le p ie ń c o w a ty c h , g ru b o - i ś re d n io ła w ic o w y c h , g la u k o n ito w y c h , n ie k ie d y te ż sk a le n io w y c h o ra z p ia s k o w c ó w c ie n k o i śre d n io ła w ic o w y c h , d ro b n ie jz ia m is ty c h , n ie k ie d y w a p n isty c h . M ią ż sz o ść te g o k o m p le k s u p rz e k r a c z a 100 m e tró w .
2 - k o m p le k s p ia s k o w c ó w b a rd z o g ru b o - i g ru b o ła w i- c o w y c h o m ią ż sz o śc i o k o ło 100 m etró w . P ia s k o w c e w y k s z ta łc o n e ta k sa m o j a k w n iż s z y m o g n iw ie, s ą je d n a k b a rd z ie j g ru b o ła w ic o w e i s ta n o w ią g łó w n y e le m e n t te g o o g n iw a. P rz e k ła d a n e s ą łu p k a m i z ie lo n y m i, b ru d n o z ie lo n y m i i sz a ry m i z a ró w n o ila sty m i j a k i w a p n isty m i. Ilość w k ła d e k łu p k o w y c h z w ię k s z a się k u g ó rz e p ro filu , a z m n ie j
s z a się u d z ia ł p ia s k o w c ó w g ru b o ła w ic o w y c h . Z u p e łn ie s p o ra d y c z n ie w y s tę p u ją c ie n k ie (d o 10 cm ) w k ła d k i b ru n a tn y c h siln ie s k rz e m io n k o w a n y c h m a rg li. M a te ria ł p ia s k o w c ó w p o c h o d z ił g łó w n ie z N E , p o d rz ę d n ie stw ie rd z o n e z o sta ły k ie ru n k i z E i SE.
3 - k o m p le k s łu p k o w o -p ia s k o w c o w y o m ią ż sz o śc i o k o ło 2 0 0 m e tró w , w k tó ry m d o m in u ją tw a rd e , sk rz e m io n - k o w a n e łu p k i n a o g ó ł w a p n iste o b a rw a c h b rą z o w o -o liw k o - w y c h , c ie m n o z ie lo n y c h i c ie m n o sz a ry c h . P rz e k ła d a ją c e p ia s k o w c e s ą p o d o b n ie w y k s z ta łc o n e j a k w k o m p le k sie n iż sz y m , z m n ie js z a się je d n a k ich m ią ż sz o ść d o k ilk u d z ie s ię c iu c e n ty m e tró w (s p o ra d y c z n ie ty lk o p o w y ż e j 1 m ) i p rz e w a ż a ją p ia s k o w c e d ro b n o z ia rn is te , sk rz e m io n k o w a n e , la m i
n o w a n e o b a rw a c h s z a ro n ie b ie s k ic h i c ie m n o sz a ry c h . Ł a w i
ce p ia s k o w c ó w w y s tę p u ją a lb o p o je d y n c z o alb o tw o r z ą z e s p o ły d o k ilk u n a stu m e tró w g ru b o ś c i p rz e d z ie la n e p a r a m e tro w y m i w a rs tw a m i łu p k o w y m i. W ie k teg o o sta tn ie g o k o m p le k s u n a p o d s ta w ie o b e c n o śc i z e sp o łu z G lo b ig e r in a cf. o u a c h ite n s is i P s e n d o h a s tig e r in a m ic ra m o ż n a b y o k re ślić n a p ó ź n y e o c e n lub o lig o cen . J e s t to c z ę śc io w o n ie z g o d n e z is tn ie ją c y m p o g lą d e m (B la ic h e r & S ik o ra, 1963;
K o sz a rsk i, 1985), w e d łu g k tó re g o k o m p le k s p ia s k o w c ó w m a g u rsk ic h w facji g la u k o n ito w e j, a ty m b ard ziej w y żej le ż ą c e w a rs tw y , re p r e z e n tu ją j u ż o lig o c e n . N a to m ia s t m o ż e to p o tw ie rd z a ć p o g lą d , ż e p rz y n a jm n ie j c z ę ść w a rstw m a g u rs k ic h z a jm u je p o ło ż e n ie m a rg li g lo b ig e ry n o w y c h j e d n o s te k b a rd z ie j z e w n ę trz n y c h (Ś lą c z k a , 1969, 1971; B ro - m o w ic z , 1992). P ro b le m te n w y m a g a je d n a k d a ls z y c h b a d ań m ik ro p a le o n to lo g ic z n y c h p ro w a d z o n y c h n a w ię k sz y m o b sz a rz e w sc h o d n ie j c z ę ś c i je d n o s tk i m ag u rsk iej.
Jednostka luskowo - brekcjowa
P o m ię d z y u tw o ra m i k re d o w y m i je d n o s tk i m ag u rsk iej a o lig o c e ń sk im i je d n o s tk i d u k ie lsk ie j, w y stę p u je w ą s k a stre fa siln ie z a b u rz o n a te k to n ic z n ie . U p rz e d n io u w a ż a n o , że r e p re z e n tu je o n a o s io w ą c z ę ść w y c h o d n i w a rstw ro p ia n ie c - k ich (P a u l, 1883; U h lig , 1883). O b e c n ie w y d z ie lo n y c h z o s ta ło tu taj k ilk a o g n iw lito s tra ty g ra fic z n y c h re p re z e n tu ją c y c h o d c in e k w ie k o w y o d p ó ź n e j k re d y p o o lig o cen . W y k a z u ją o n e z je d n e j stro n y p o d o b ie ń s tw o do w a rstw z je d n o s tk i m a g u rs k ie j, z d ru g iej p e w n e p o d o b ie ń s tw o do u tw o ró w j e d n o stk i d u k ie lsk ie j. P o s z c z e g ó ln e o g n iw a w y s tę p u ją w fo r
m ie ró ż n e j w ie lk o ś c i b lo k ó w o z a b u rz o n y c h k o n ta k ta c h . W ię k s z o ś ć ty ch k o n ta k tó w m a c h a ra k te r n ie w ą tp liw ie te k
to n ic z n y , n ie m o ż n a je d n a k w y k lu c z y ć , że c z ę ś ć b re k c ji je s t p o c h o d z e n ia se d y m e n ta c y jn e g o . T a k ą in te rp re ta c ję s u g e r u ją m .in . o d s ło n ię c ia w p o to k u a (F ig . 4 ). O m a w ia n ą strefę m o ż n a b y ło b y w ię c k o re lo w a ć z p ła s z c z o w in ą ja s ie ls k ą (L . K o sz a rsk i, 1985).
N a js ta rs z e w a rstw y r e p r e z e n tu ją lito ty p w a rs tw in o c e - ra m o w y c h , p o d o b n y do o p is y w a n e g o p o p rz e d n io , w k tó ry m je d n a k p o ja w ia ją się ła w ic e p ia s k o w c ó w g ru b o z ia rn is ty c h i z le p ie ń c o w y c h , s k a le n io w y c h , p o d o b n y c h z je d n e j stro n y do p ia s k o w c ó w s k a le n io w o -b io ty to w y c h z je d n o s tk i m a g u r
skiej (B ie d a e t a l., 1963), z d ru g iej d o p ia s k o w c ó w ciś- n ia ń sk ic h je d n o s tk i d u k ielsk iej (Ś lą c z k a , 1971).
M ło d sz y m o g n iw e m j e s t p rz e s z ło o s ie m d z ie się c io - m e tro w y k o m p le k s łu p k o w o -p ia s k o w c o w y . G ra n ic a ze s ta r
sz y m o g n iw e m je s t te k to n ic z n a , co u n ie m o ż liw ia o k re ś le n ie c h a ra k te ru p ie rw o tn e g o k o n ta k tu p o m ię d z y n im i. O g n iw o to re p re z e n to w a n e je s t p rz e z łu p k i ila ste i m u ło w c o w e o b a rw a c h z ie lo n y c h i sz a ry c h o ra z c ie m n o sz a ry c h , n ie b ie s k a w y c h i b rą z o w y c h . P ia s k o w c e s ą c ie n k o - rz a d z ie j śred - n io ła w ic o w e , d ro b n o z ia rn iste , g la u k o n ito w e , la m in o w a n e . Ł a w ic e g ru b s z e s ą n ie k ie d y w a rs tw o w a n e fra k c jo n a ln ie . S ą b a rw y z ie lo n e j, c ie m n o sz a re j lu b n a w e t c z a rn e j. S p o iw o p ia s k o w c ó w je s t k rz e m io n k o w e , n ie k ie d y te ż , w p ia s k o w c a c h sz a ry c h , sła b o w a p n iste . S p o ra d y c z n ie w y s tę p u ją c ie n k ie, p a ro c e n ty m e tro w e ła w ic e sy d e ry tó w ila sty c h .
W a rs tw y te re p r e z e n tu ją p a le o c e n o ra z p rz y p u s z c z a ln ie w c z e sn y eo cen . W ich n iższej c z ę śc i w y s tę p u je z e s p ó ł ot- w o rn ic o w y z S a c c a m m in a p la c e n ta G rz y b o w s k i, G lo m o s
p ir a c h a ro id e s (Jo n e s & P a rk e r), G. d iffu n d e n s (C u s h m a n &
R en z), G. ir re g u la ris G rz y b o w s k i, T ro c h a m m in o id e s co ro - n a tu s (B ra d y ), T. litifo r m is (B ra d y ) o ra z G lo m o sp ir a cf.
d iffu n d e n s (C u sh m a n & R e n z ) i G lo b o r o ta lia cf. p s e u d o b u l- lo id e s su g e ru ją c y w ie k p a le o c e ń s k i. P o z o s ta łe p ró b y n ie z a w ie ra ją c h a ra k te ry s ty c z n y c h o tw o m ic , a je d y n ie g a tu n k i d łu g o w ie c z n e z lic z n y m i g lo m o sp ira m i, co m o ż e su g e ro w a ć ró w n ie ż w c z e sn o e o c e ń sk i w ie k ty c h w a rstw . O p isa n e w a r
stw y n ie w y s tę p u ją w je d n o s tc e m a g u rsk ie j re jo n u R o p ia n ki, a sw o im ro z w o je m n a jb a rd z ie j z b liż a ją się do w a rstw h ie ro g lifo w y c h je d n o s tk i d u k ie lsk ie j, k tó re w d o ln e j części ró w n ie ż re p r e z e n tu ją p a le o c e n - w c z e s n y eo c e n .
K o le jn y m o g n iw e m lito lo g ic z n y m s ą p s tre łu p k i ilaste.
S ą o n e b a rd z o siln ie z a b u rz o n e te k to n ic z n ie . L o k a ln ie , np.
w re jo n ie o tw o ru R 54 (F ig . 4 ) w id a ć , ż e tw o r z ą o n e w k ła d k i w śró d w a rstw h ie ro g lifo w y c h .
O g n iw o m ło d sz e re p re z e n to w a n e j e s t p rz e z k o m p le k s g łó w n ie sz a ry c h łu p k ó w i p ia s k o w c ó w . S ą to łu p k i b e z w a p - n iste, tw a rd e , c ie m n o sz a re z z ie lo n y m o d c ie n ie m o ra z łu p k i m u ło w c o w e c ie m n o b ru n a tn e , k rz e m io n k o w e . P ia s k o w c e p rz e d z ie la ją c e łu p k i w y s tę p u ją w p o je d y n c z y c h ła w ic a c h lub p a ra m e tro w y c h z e sp o ła c h . S ą on e ś re d n io - i g ru b o ła w i
co w e, z ie lo n e , z ie lo n o sz a re i sz a re , d ro b n o z ia rn is te , w y ją t
k o w o g ru b o z ia rn iste , o w a rs tw o w a n iu fra k c jo n a ln y m . N a o g ó ł s ą sk rz e m io n k o w a n e , ty lk o n ie k ie d y w a p n iste . S iln e z a b u rz e n ia n ie p o z w a la ją n a o k re ś le n ie p ro f ilu ty c h w a rstw o ra z sto su n k u do in n y c h o g n iw lito lo g ic z n y c h .
W w ię k sz o ś c i p o b ra n y c h p ró b n ie stw ie rd z o n o o b e c n o śc i m ik ro fa u n y , ty lk o w je d n e j p ró b c e w y s tę p o w a ł z e sp ó ł z G lo b ig e r in a c a r p a th ic a (M ja tlu k ), C ib ic id e s lo p ja n ic u s (M ja tlu k ) i T u rb o r o ta lia liv e r o v s k a e B y k o w a . O tw o m ic e te
WARSTWY ROPIANIECKIE 3 7
Fig. 8. “ W arstwy ropianieckie" seria dolna. Ropianka, prawy dopływ potoku Ropianka
“R opianka beds”, lower part. R opianka village, right tributary o f Ropianka Stream
Fig. 10. “ Warstwy ropianieckie” Ropianka, potok Ropianka
“Ropianka beds”, Ropianka village, Ropianka Stream.
Fig. 9. N ajw iększe odsłonięcie “ warstw ropianieckich”, seria górna. Ropianka, potok O lchowiec
Largest exposure o f “ Ropianka beds”, upper part. Ropianka vil
lage, Olchow iec Stream
Fig. 11. Piaskowiec z “ warstw ropianieckich” . W idoczna lami- nacja konwolutna. Ropianka, potok Ropianka. M iąższość ławicy 30 cm
Sandstones o f “Ropianka beds” . C onvolute bedding visible.
Block thickness 30 cm. Ropianka Village, R opianka Stream
o b e c n e w z o n ie w s p ó łw y s tę p o w a n ia m ię d z y zo n am i P I 7- P 1 9 w s k a z u ją , ż e p rz y n a jm n ie j czę ść o m a w ia n y c h u tw o ró w re p re z e n tu je p ó ź n y eo c e n lu b w c z e s n y o lig o cen .
P o d o b n e g o w ie k u s ą ż ó łta w e , m a rg liste m u ło w c e z d ro b n ą m ik ą, k tó ry m to w a rz y s z ą p ia s k o w c e d ro b n o z ia rn is
te, n a o g ó ł la m in o w a n e , w a p n is te z a w ie ra ją c e d ro b n e k lasty łu p k ó w z ie lo n y c h i sz a ry c h . T w o r z ą o n e p o je d y n c z e o d sło n ię c ia w E c z ę śc i o b sz a ru . S tw ie rd z o n o w n ic h w y łą c z n ie b e n to s w a p ie n n y i o tw o m ic e p la n k to n ic z n e z G lo b ig e rin a o ffic in a lis S u b b o tin a , T u rb o r o ta lia liv e ro v sk a e (B y k o v a ), G lo b o ro ta lo id e s cf. s u te r i B o lli i lic z n e G lo b ig e r in a d iv.sp.
W e w sc h o d n ie j c z ę śc i b a d a n e g o o b sz a ru w o b ręb ie o m a w ia n e j s tre fy stw ie rd z o n o o b e c n o ś ć p o je d y n c z e g o , k ilk u n a sto m e tro w e g o b lo k u liśc ia sty c h łu p k ó w b ru n a tn y c h z ż ó łty m i n a lo ta m i z p o d rz ę d n y m i w k ła d k a m i w a p n isty c h m u ło w c ó w b ru n a tn y c h o ra z ś re d n io ła w ic o w y c h , la m in o w
a n y ch , c ie m n o sz a ry c h lu b z ie lo n a w y c h p ia s k o w c ó w . O m a w ia n e łu p k i o d p o w ia d a ją lito lo g ic z n ie b a rd z ie j liśc ia sty m łu p k o m m e n ilito w y m je d n o s tk i ś lą sk ie j, n iż je d n o s tk i d u k ielsk iej g d z ie łu p k i m e n ilito w e z re g u ły m a ją g r u b ą od- d zieln o ść. W je d n o s tc e tej z w ra c a u w a g ę w y s tę p o w a n ie d w u ró ż n ie w y k s z ta łc o n y c h o g n iw lito lo g ic z n y c h o p o d o b n y m , p ó ź n o e o c e ń sk o -o lig o c e ń sk im w ie k u . W sp o m n ia n e liczne z a b u rz e n ia te k to n ic z n e n ie p o z w a la ją n a o k re ś le n ie w s p ó łz a le ż n o śc i o b u ty ch lito fa c ji. M o g ą o n e je d n a k r e p r e z e n to w a ć d w ie ró ż n e stre fy fa c ja ln e . J e d n ą z b liż o n ą do w a rstw n a d m a g u rsk ic h je d n o s tk i m a g u rsk ie j, a d ru g ą do w a rstw m e n ilito w o -k ro ś n ie ń sk ic h je d n o s tk i b a rd z ie j z e w n ę trz n e j, d u k ie lsk ie j. N ie m o ż n a je d n a k w y k lu c z y ć , ż e u t
w o ry w y k a z u ją c e p o d o b ie ń s tw o d o w a rstw c e rg o w sk ic h je d n o s tk i d u k ielsk iej m o g ą re p r e z e n to w a ć p o rw a k i te k to
n ic z n e tej je d n o s tk i.
38
A. ŚLĄCZKA & M. MIZIOLEKJednostka dukielska
N a o b sz a rz e b a d a ń je d n o s tk a ta re p re z e n to w a n a je s t p rz e z : a) w a rstw y h ie ro g lifo w e z m a rg la m i g lo b ig e ry n o - w y m i, b ) p stre łu p k i ilaste, c) p ia s k o w c e z M szan k i, d) m a rg le p o d c e rg o w s k ie (z Ja w o rn ik a ), e) w a rstw y c e rg o w - skie.
W a r s t w y h ie r o g lif o w e z m a r g la m i g lo b ig e ry n o w y - m i. O g n iw o to n a o b sz a rz e b a d a ń z n a n e je s t ty lk o z w ie rc e ń . J e s t o n o re p re z e n to w a n e , p o d o b n ie ja k i w p o zo stałej części je d n o s tk i d u k ie lsk ie j, p rz e z z ie lo n e , z ie lo n o -sz a re , szare, b ru n a tn e , sp o ra d y c z n ie c z a m e , łu p k i ilaste z w k ła d k a m i c ie n k o - i śre d n io ła w ic o w y c h p ia s k o w c ó w d ro b n o z ia rn is
ty c h , la m in o w a n y c h o sp o iw ie ila sto -k rz e m io n k o w y m . W w ie rc e n ia c h R o p ia n k a 52 i 53 (F ig . 4 ) w śró d w a rstw h ie r o g lifo w y c h s tw ie rd z o n o k ilk u n a sto m e tro w y k o m p le k s p ia s k o w c ó w g ru b o ła w ic o w y c h , k tó re m o g ą o d p o w ia d a ć p ia s k o w c o m p rz y b y s z o w s k im . W ie rc e n ia n ie p rz e b iły cało ści w a rstw h ie ro g lifo w y c h d la te g o o k re ś le n ie ich p ełn ej m ią ż sz o ś c i je s t n ie m o ż liw e , m ią ż sz o ść stw ie rd z o n a p rz e k ra c z a 4 5 0 m e tró w .
W n a jw y ż sz e j c z ę śc i w a rstw h ie ro g lifo w y c h p rz e w a ż a ją łu p k i i p rz e c h o d z ą o n e w d w u d z ie sto p a ro m e tro w y k o m p le k s m arg li g lo b ig e ry n o w y c h i sz a ry c h łu p k ó w .
Ł u p k i p s tr e . S ą o n e re p re z e n to w a n e p rz e z c z e rw o n e i z ie lo n e łu p k i ilaste z p o d rz ę d n y m i w k ła d k a m i c ie n k o ła w i- c o w y c h , d ro b n o z ia rn is ty c h , la m in o w a n y c h , z ie lo n o -sz a - ry ch p ia s k o w c ó w o sp o iw ie k rz e m io n k o w y m . W y s tę p u ją je d y n ie w strefie k o n ta k tu te k to n ic z n e g o i b ra k je s t b e z
p o ś re d n ic h d a n y ch o ich p o ło ż e n iu w o b rę b ie p ro filu w a r
stw h ie ro g lifo w y c h . W łu p k a c h ty ch w y s tę p u ją je d y n ie ot- w o rn ic e d łu g o w ie c z n e , je d n a k b rak g a tu n k u R e tic u lo p h ra g - m iu m a m p le c te n s c h a ra k te ry s ty c z n e g o d la p stry c h łu p k ó w śro d k o w o e o c e ń s k ic h o ra z lic z n y u d z ia ł g a tu n k ó w z g rup S a c c a m in o id a e i R e c iirv o id e s su g e ru ją , że łu p k i te o d p o w ia d a ją w c z e s n o e o c e ń s k o -p a le o c e ń s k im łu p k o m p stry m z je d n o s tk i d u k ielsk iej (p o r. O lsz e w sk a , 1980).
P ia s k o w c e z M s z a n k i. R e p re z e n to w a n e s ą p rz e z p ia s k o w c e g ru b o ła w ic o w e , g ru b o z ia rn iste lub z le p ie ń c o w a te , o sp o iw ie ila sto -k rz e m io n k o w y m o ra z p rz e z p ia s k o w c e d ro b n o z ia rn is te o sp o iw ie ilasto w a p n isty m . W ich niższej części s tw ie rd z o n o ubogi z e s p ó ł m ik ro fa u n y z o k rz e m k a m i, o ś ro d k am i ra d io la rii o ra z z T u rb o r o ta lia cf. liv e ro v sk a e (B y k o v a ) i P s e u d o h a s tig e r in a n a g u e v ic h ie n s is (M y a tlu k ). T o d w a g a tu n k i w sk a z u ją , ż e d o ln a czę ść p ia s k o w c ó w z M szan k i r e p re z e n to w a ć m o ż e n a jw y ż s z y p ó ź n y eo cen - n a jn iż sz y w c z e s n y o lig o cen .
R o g o w c e i m a r g le p o d c e r g o w s k ie . N a b a d a n y m o b sz a rz e w a rstw y te w y s tę p u ją p rz e d e w sz y stk im n a g ó rz e 592 m . S ą o n e re p re z e n to w a n e p rz e z c z a m e i b ru n a tn e ro g o w c e , g ru b o ła w ic o w e b ru n a tn e m a rg le k rz e m io n k o w e o ra z skrze- m io n k o w a n e łu p k i b ru n a tn e . W g ó rn ej części p ro filu p o ja w ia j ą się p o je d y n c z e w k ła d k i p ia s k o w c ó w c e rg o w sk ic h św ia d c z ą c e o sto p n io w y m p rz e jśc iu do w y ż e jle g łe g o o g n iw a w a rstw c e rg o w sk ic h . M ią ż sz o ść m a rg li p o d c e rg o w - sk ic h w y n o s i o k o ło 50 m etró w .
W a r s tw y c e r g o w s k ic . B u d u ją o n e p o łu d n io w e z b o c z e g ó ry 5 9 2 o ra z o d s ła n ia ją się w są s ie d n ic h p o to k a c h . R e p re z e n to w a n e s ą o n e, p o d o b n ie ja k w p o zo stałej czę śc i j e d n o stk i d u k ielsk iej (S lą c z k a , 1970) w części n iższej p rz e z
k o m p lek s p ia s k o w c o w y , a w c z ę śc i w y ż sz e j p rz e z k o m p le k s łu p k o w o -p ia sk o w c o w y .
K o m p le k s p ia s k o w c o w y b u d u ją p ia s k o w c e g ru b o - i ś re d n io ła w ic o w e (0 ,2 - 3 m ), o d d ro b n o - do g ru b o z ia rn is ty c h , sz a ro n ie b ie sk ie . S k ła d a ją się z k w a rc u (2 8 - 2 9 % ), sk alen i p o ta s o w y c h (5 ,2 - 6 ,8 % ), p la g io k la z ó w (0,1 - 0 ,6 % ), m u s k o w itu ( 1 ,3 - 2 ,9 % ) , b io ty tu (0,8 - 1,3% ), o k ru c h ó w sk ał (1 3 ,7 - 16,5% ) re p re z e n to w a n y c h g łó w n ie p rz e z w a p ie n ie m ik ry to w e i s p a ry to w e . W z m ie n n y c h ilo śc ia c h o b e c n y je s t d e try tu s ro ś lin n y , d ro b n e k la s ty z ie lo n y c h i b ru n a tn y c h łu p k ó w ila sty c h , a sp o ra d y c z n ie fra g m e n ty w ę g li. S p o iw o je s t w a p ie n n e ty p u m a trik s i w y n o si o k o ło 4 0 % o b ję to śc i skały. M in e ra ły c ię ż k ie re p re z e n to w a n e s ą g łó w n ie p rz e z g ra n a t (7 0 ,4 - 7 8 ,0 % ), w m n ie js z y c h ilo śc ia c h p rz e z tu r- m alin (6 ,0 - 8 ,5 % ) i ru ty l (4 ,2 % ).
P rz e w a ż a w a rstw o w a n ie fra k c jo n a ln e , c z ę sto ró w n ie ż sp o ty k a się ła w ic e b e z s tru k tu ro w e ty p u flu k so tu rb id y tó w . P ia s k o w c e cien iej ła w ic o w e s ą la m in o w a n e . L ic z n e h ie ro g lify p rą d o w e w s k a z u ją n a tra n s p o rt z N W . C e c h ą c h a ra k te r y s ty c z n ą ty c h p ia s k o w c ó w je s t b ra k sk a m ie n ia ło śc i śla d o w y ch .
Ł a w ic e p ia s k o w c ó w s ą p rz e k ła d a n e b ru n a tn y m i m a r
g lam i k rz e m io n k o w y m i, łu p k a m i b ru n a tn y m i o ra z sz a ry m i, z w y k le w a p n isty m i m u lo w c a m i. Ilo ść ty c h o s ta tn ic h z w ię k sz a się ku g ó rze p ro filu . M ią ż sz o ść k o m p le k su g ru b o ła w i- co w eg o w y n o si o k o ło 2 50 m . P rz e jśc ie do w y ż e j leżą ceg o k o m p le k su łu p k o w o -p ia s k o w c o w e g o je s t sz y b k ie - z a c h o dzi n a o d c in k u p a ru m etró w .
K o m p le k s lu p k o w o - p ia s k o w c o w y . W d o ln ej części re p re z e n to w a n y je s t p rz e z sz a re , w a p n iste łu p k i ila ste i m u - ło w c o w o -ila ste , a p o d rz ę d n ie p rz e z tw a rd e , w a p n iste , b ru n a tn e łu p k i ila ste i m u ło w c o w e . Ł u p k i tw o r z ą p a k ie ty do je d n e g o m e tra g ru b o ści. K u g ó rz e p ro filu w k ła d k i łu p k ó w b ru n a tn y c h p ra w ie c a łk o w ic ie z a n ik a ją . P ia s k o w c e p rz e d z ie la ją c e łu p k i w d o ln ej c z ę śc i k o m p le k su s ą c ie n k o ła w i- co w e, a w w y ższej ś re d n io łw ic o w e , d ro b n o z ia rn iste , la m i
n o w a n e (w g. B o u m y s ą to se k w e n c je Tbc, T cd lub Tbcde).
S p o ra d y c z n ie sp o ty k a się ła w ic e g ru b s z e - d o 6 0 cm . P ia s k o w c e z b u d o w a n e s ą z k w a rc u (2 0 ,0 - 3 6 ,4 % ), sk a le n i p o ta s o w y c h (1 ,6 - 5 ,4% ), m u s k o w itu (1 ,2 - 4 ,6 % ), b io ty tu (0,5 - 5 ,0% ), g la u k o n itu (0 ,2 - 0,8%o), o k ru c h ó w sk a ł (4 ,6 -8 ,2 % ), g łó w n ie w a p ie n i m ik ry to w y c h i sp a ry to w y c h o ra z skał k rz e m io n k o w y c h . M in e ra ły c ię ż k ie re p re z e n to w a n e s ą p rz e z g ra n a ty (42,5 - 1 6 ,2 % ) o ra z c y rk o n (8 ,6 - 4 1 ,5 % ), tur- m alin (4 ,0 - 13,5% ) i ru ty l (6,1 - 18,0% ). S p o iw o w a p ie n n e do ch o d zi do 6 0% o b ję to śc i sk a ły . L ic z n e w y s tę p u ją c e h ie ro g lify p rą d o w e w s k a z u ją n a k ie ru n k i tra n s p o rtu z W i N W . P o d o b n ie ja k w p ia s k o w a c h n iż s z y c h , b ra k j e s t s k a m ie n ia ło śc i śla d o w y c h .
W n iższej części p ro filu s p o ra d y c z n ie w y s tę p u ją w k ład k i p ia s k o w c ó w d o 20 cm , sz a ro z ie lo n y c h o sp o iw ie ila sto -k rz e m io n k o w y m . W cz ę śc i tej w y s tę p u je p o z io m z a w ie ra ją c y d w ie do czte re c h ła w ic o g ru b o ś c i o d 0,5 d o 7 cm b ard zo c h a ra k te ry sty c z n y c h b e ż o w y c h , c ie n k o la m in o w a n y c h w a p ie n i. L a m in y ja s n e g ru b o ś c i d o lm m , p rz e d z ie la n e s ą lam in am i b ru n a tn e j su b s ta n c ji ilastej g ru b o ś c i rz ę d u d z ie sią ty c h m ilim e tra . W p o to k u R o p ia n k a o p ró c z w a p ie n i la m in o w a n y c h stw ie rd z o n o w y s tę p o w a n ie p ię c io c e n ty m e - tro w ej ła w ic y w a p n ie n ia n ie la m in o w a n e g o z so c z e w k a m i
W ARSTW Y ROPIANIECKIE
39
ro g o w c ó w . W a p ie n ie te sw o im ro z w o je m i p o ło ż e n ie m o d p o w ia d a ją w a p ie n io m ty la w s k im z je d n o s tk i d u k ielsk iej (J u c h a , 1957; Ś lączk a , 1970).
Ł u p k i z w a rstw c e rg o w sk ic h n ie z a w ie ra ją p ra w ie z u p e łn ie o tw o rn ic , w je d n e j ty lk o p ró b c e stw ie rd z o n o o b e c n o ść u b o g ie g o z e sp o łu z G lo b ig e r in a p r a e b u llo id e s le ro y B lo w , G. cf. trip a rtita , G. cf. p r a e b u llo id e s B lo w , H a stig e r- in a sp. i P s a m m o s p h a e r e sp . Z e sp ó ł ten m ie sz c z ą c y się w g ra n ic a c h n a jw y ż s z y eo c e n - w c z e sn y o lig o c e n nie p o z w a la je d n a k n a d o k ła d n e o z n a c z e n ie w iek u .
U tw o ry z a lic z o n e o b e c n ie do w a rstw c e rg o w sk ic h u w a ż a n e b y ły u p rz e d n io z a ty p o w e w a rstw y z R o p ia n k i (P aul,
1 8 6 9 ,1 8 8 3 ; U h lig , 1883; W a rc h a ło w s k a -P a z d ro w a , 1929;
T e iss e y re , 1932). P o g lą d u te g o je d n a k nie m o ż n a u trzy m ać, r ó ż n ią się o n e b o w ie m o d u tw o ró w k re d o w o -p a le o c e ń sk ic h je d n o s tk i m a g u rsk ie j w ie k ie m , lito lo g ią, sk ła d e m m in e ra lo g ic z n y m , k ie ru n k a m i tra n sp o rtu o raz b ra k ie m s k a m ie n ia ło śc i śla d o w y c h .
T E K T O N I K A
Jednostka magurska
J e d n o s tk a ta w re jo n ie R o p ia n k i re p re z e n to w a n a je s t p rz e z w e w n ę trz n ie z a b u rz o n ą , siln ie z łu s k o w a n ą a n ty k lin ę z lic z n y m i z lu ź n ie n ia m i ś ró d w a rs tw o w y m i (F ig .7 ). C zęść j ą d ro w ą b u d u ją siln ie p rz e fa łd o w a n e , a m ie jsc a m i zb rek cjo - n o w a n e u tw o ry k re d o w o -p a le o c e ń sk ie . U tw o ry te za lic z o n e z o sta ły d o je d n o s tk i m a g u rsk ie j, ja k o je j n a jsta rsz e o g n iw o , c h o c ia ż p o m ię d z y ty m i u tw o ra m i, a w a rstw a m i m ło d sz y m i, k tó ry c h p rz y n a le ż n o ść d o je d n o s tk i m ag u rsk iej nie budzi w ą tp liw o ś c i, w y s tę p u ją w y łą c z n ie k o n ta k ty te k to n ic z n e . O b e c n o ść k o n ta k tó w te k to n ic z n y c h m o ż e by ć je d n a k e fe k te m d y s h a rm o n ijn e g o fa łd o w a n ia p o m ię d z y bard ziej p la s ty c z n y m i łu p k a m i p stry m i, a m n iej p la s ty c z n y m sta rsz y m k o m p le k se m p ia s k o w c o w o -łu p k o w y m . Ją d ro a n ty k lin y p o p rz e c in a n e je s t sz e re g ie m p o p rz e c z n y c h u sk o k ó w . R ó w n ie ż w b u d o w ie p o łu d n io w e g o s k rz y d ła a n ty k lin y z a z n a c z a się w y ra ź n a d y sh a rm o n ia . O g n iw o starsze, łu p k o w e , je s t siln ie sp ę k a n e , ze z lu ź n ie n ia m i śró d w a rs tw o w y m i o ra z z w tó r
n y m i p rz e fa d o w a n ia m i. W o sia c h kilk u w ię k sz y c h o b n iż e ń s y n k lin a ln y c h p o ja w ia ją s ię w a rstw y m ło d sz e , m a g u rsk ie.
W p o b liż u k o n ta k tu z u tw o ra m i sta rsz m i, w śró d łu p k ó w p stry c h w y s tę p u je n ie w ie lk i w y sa d u tw o ró w k re d o w o -p a le o c e ń sk ic h . Ich p o ja w ie n ie się m o ż e b y ć re z u lta te m w tó r
n e g o z łu s k o w a n ia b ą d ź o b e c n o ś c i n ie w ie lk ie g o o k n a te k to n ic z n e g o . O g n iw o m ło d sz e , p ia s k o w c o w e , za p a d a m o n o - k lin a ln ie b ę d ą c n a z n a c z n e j p rz e s trz e n i o b a lo n e w steczn ie.
S k rz y d ło to p rz e c ię te j e s t d w o m a w a ln y m i d y slo k a c ja m i, z k tó ry c h b a rd z ie j isto tn e z n a c z e n ie m a d y slo k a c ja R o p ian k i p rz e c in a ją c a w sz y stk ie je d n o s tk i te k to n ic z n e o m a w ia n e g o o b szaru .
Jednostka laskowo - brekcjowa
J e s t to w ą s k a strefa o sz e ro k o śc i o d k ilk u d z ie s ię c iu do k ilk u s e t m e tró w c ią g n ą c a się n a p rz e d p o lu je d n o s tk i m a g u r
sk iej. B u d u je j ą sz e re g ró ż n o w ie k o w y c h b lo k ó w , o różnej w ie lk o ś c i, od p a ru do k ilk u se t m e tró w . Z a lic z o n y z o sta ł do n iej ró w n ie ż b lo k le ż ą c y n a z a c h ó d o d w a ln e j d y slo k acji R o p ia n k i, a z b u d o w a n y g łó w n ie z w a rstw h ie ro g lifo w y c h .
S p ra w a p rz y n a le ż n o śc i te g o b lo k u p o z o s ta je je d n a k o tw a rta , m o ż e on b o w ie m re p re z e n to w a ć b a rd z ie j z e w n ę trz n ą część je d n o s tk i m ag u rsk iej.
W id o c z n e k o n ta k ty p o m ię d z y b lo k a m i m a ją c h a ra k te r te k to n ic z n y , n ie m o ż n a je d n a k w y k lu c z y ć , że c z ę śc io w o b y ły to b re k c je o su w is k o w e , k tó re n a s tę p n ie u le g ły siln e m u ste k to n iz o w a n iu . O b e c n o ść b lo k ó w sk a ł o w y ra ź n ie z ró ż n i
c o w a n y m w y k sz ta łc e n iu , a p o d o b n y m w ie k u , m o ż e w s k a zy w a ć , że w o b rę b tej je d n o s tk i w e s z ły d w ie ró ż n e stre fy lito facjaln e. S w o im p o ło ż e n ie m o ra z c z ę śc io w o ro z w o je m fa c ja ln y m je d n o s tk a b re k c jo w o -łu s k o w a m o ż e o d p o w ia d a ć je d n o s tc e ja s ie ls k ie j. D a n e z w ie rc e ń p rz e m y s łu n a fto w e g o w sk a z u ją , że je d n o s tk a ta w czę śc i w sc h o d n ie j i c e n traln ej o m a w ia n e g o o b sz a ru stro m o z a p a d a k u p o łu d n io w i. N a z a c h ó d o d w aln ej d y slo k a c ji R o p ia n k i d a n e z w ie rc e ń ś w ia d czą, że je d n o s tk a b re k c jo w a w czę śc i z e w n ę trz e j n a s u w a się p ła sk o n a sw o je p rz e d p o le .
Jednostka dukielska
Je d n o s tk a d u k ie lsk a n a te re n ie R o p ia n k i u k a z u je się w p ó ło k n ie te k to n ic z n y m p ła s z c z o w in y m a g u rsk ie j i stre fy łu sk o w ej. B u d u je j ą siln ie z łu s k o w a n a a n ty k lin a o p ra w ie ca łk o w ic ie z re d u k o w a n y m s k rz y d le p ó łn o c n y m . S k rz y d ło p o łu d n io w e je s t w ste c z n ie o b a lo n e , ró w n ie ż w s te c z n ie o b a lo n a je s t cz ę ść ją d r o w a a n ty k lin y . J a k w y k a z a ły g łę b o k ie w ie rc e n ia , o b a le n ia te m a ją je d n a k c h a ra k te r ty lk o p rz y p o w ie rz c h n io w y i w g łęb i s k rz y d ło p o łu d n io w e z a p a d a j u ż n o rm a ln ie ku p o łu d n io w i p o d k ą te m 50 - 65°. K u lm in a c ja a n ty k lin y w y stę p u je n a w z g ó rz u 5 9 2 n a p ó łn o c o d R o p ia n ki, g d z ie n a p o w ie rz c h n i u k a z u ją się w a rs tw y n a js ta rs z e - p ia s k o w c e z M szan k i. Z a ró w n o k u N W j a k i ku S E oś an ty k lin y z a n u rz a się i a n ty k lin a z b u d o w a n a j e s t w y łą c z n ie z w a rstw c e rg o w sk ich .
O m a w ia n a a n ty k lin a o d d z ie lo n a j e s t o d s y n k lin y M s z a ny b u d u jące j z e w n ę trz n ą c z ę ść je d n o s tk i d u k ielsk iej p rz e z w ą s k ą siln ie ste k to n iz o w a n ą stre fę p a le o c e ń s k o -e o c e ń s k ic h cz e rw o n y c h łu p k ó w . M a o n a c h a ra k te r w y sa d u te k to n ic z n eg o i p rz y p u s z c z a ln ie re p re z e n tu je re s z tk i, siln ie z re d u k o w anej te k to n ic z n ie , o d w o d o w e j a n ty k lin y s y n k lin y M szan y . N ie m o ż n a je d n a k w y k lu c z y ć , że z a ró w n o ta a n ty k lin a , ja k i a n ty k lin a w z g ó rz a 5 9 2 m s ta n o w ią je d n ą , a le w tó rn ie sfał- d o w a n ą i z łu s k o w a n ą a n ty k lin ę.
WNIOSKI
Z p rz e d s ta w io n y c h p o w y ż e j d a n y c h w y n ik a , że u tw o ry w y d z ie lo n e p rz e z P a u la (1 8 6 9 ) w re jo n ie R o p ia n k i ja k o w a rstw y ro p ia n ie c k ie re p r e z e n tu ją w rz e c z y w is to ś c i ró ż n o - w ie k o w e w a rstw y n a le ż ą c e do trz e c h ró ż n y c h je d n o s te k te k to n ic z n y c h , a j e d y n ą ich w s p ó ln ą c e c h ą je s t to , że w y k sz ta łc o n e s ą g łó w n ie ja k o n a p rz e m ia n le g łe c ie n k o - i śred - n io ła w ic o w e p ia s k o w c e i łu p k i. Je ż e li ze w z g lę d ó w h is to ry czn y ch n a le ż a ło b y z a c h o w a ć n a z w ę w a rstw ro p ia n ie c k ic h d la p a le o c e ń s k o -g ó m o k re d o w y c h u tw o ró w p ła s z c z o w in y m a g u rsk ie j, to z g o d n ie z ich w y k s z ta łc e n ie m w m ie js c u ty p o w y m , n a z w a ta m o ż e o d n o sić się je d y n ie do c ie n k o - i śre d n io ła w ic o w e g o flisz u , a w ż a d n y m p rz y p a d k u d o c a ło ś ci w a rstw o k re ś la n y c h p ó ź n ie j ja k o w a rs tw y in o c e ra m o w e .
