Małgorzata Lotko
Społeczna odpowiedzialność biznesu
jako istotny element realizacji celów
zrównoważonego rozwoju
Problemy Zarządzania, Finansów i Marketingu 26, 437-446
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO
NR 712 PROBLEMY ZARZĄDZANIA, FINANSÓW I MARKETINGU NR 26 2012
d r M A Ł G O R Z A T A L O T K O P o l i t e c h n i k a R a d o m s k a
SPOŁECZNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ BIZNESU JAKO
ISTOTNY ELEMENT REALIZACJI CELÓW
ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU
Streszczenie
Zarządzanie organizacją w w arunkach zrów noważonego rozwoju zgodne z zasadami spo łecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw powinno uwzględniać interesy pracowników oraz otoczenia, w którym organizacja funkcjonuje. W artykule zaprezentow ano podstawowe założenia idei społecznej odpowiedzialności biznesu oraz zrów now ażonego rozwoju. Omów iono także zagadnienia w spólne dla obu koncepcji oraz w skazano zw iązek pomiędzy funkcjonowaniem organizacji odpowiedzialnej społecznie w warunkach zrów now ażonego rozwoju.
Wprowadzenie
W s p ó ł c z e ś n i e w m y ś l p r z y j ę t y c h z a ł o ż e ń z r ó w n o w a ż o n e g o r o z w o j u p r z e d s i ę b i o r s t w o p o w i n n o b y ć o r g a n i z a c j ą , k t ó r a p o z a r e a l i z a c j ą d z i a ł a ń e k o n o m i c z n y c h , z w i ą z a n y c h z p r o f i l e m s w o je j d z i a ł a l n o ś c i p o d s t a w o w e j , n a s t a w i o n y c h g ł ó w n i e n a o s i ą g a n i e z y s k u , p o w i n n o t a k ż e r e a l i z o w a ć p r o g r a m y s p o ł e c z n e z e s z c z e g ó l n y m u w z g l ę d n i e n i e m d z i a ł a ń e k o l o g i c z n y c h . Z g o d n i e z p o d s t a w o w y m i z a s a d a m i i d e i z r ó w n o w a ż o n e g o r o z w o j u o r g a n i z a c j e p o w i n n y p o n o s i ć o d p o w i e d z i a l n o ś ć z a p o s t ę p c y w i l i z a c y j n y i z w i ą z a n e z n i m e f e k t y u b o c z n e . R ó w n o w a g a f u n k c j o n o w a n i a o r g a n i z a c j i w w a r u n k a c h z r ó w n o w a ż o n e g o r o z w o j u w i ą ż e s ię z p r o c e s e m e f e k t y w n e g o w y t w a r z a n i a w y r o b ó w i u s ł u g , p r z y j e d n o c z e s n y m o g r a n i c z a n i u z u ż y w a n i a z a s o b ó w p r z y r o d y i ś r o d o w i s k a n a t u r a l n e g o , c o z a p e w n i a s a t y s f a k c j ę k l i e n t ó w . S p o ł e c z n a o d p o w i e d z i a l n o ś ć b i z n e s u p o w i n n a p r z y c z y n i a ć s ię z a t e m d o h a r m o n i j n e g o r o z w o j u c a łe j g o s p o d a r k i z u w z g l ę d n i e n i e m z w i ą z k ó w b i z n e s u z e t y k ą , ś r o d o w i s k i e m n a t u r a l n y m i p o s z a n o w a n i e m z b i o r o w o ś c i .Ewolucja społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR)
Na początku XXI wieku idea społecznej odpowiedzialności biznesu jest
powszechnie znana na całym świecie, a odpowiedzialny biznes stał się zjawi
skiem globalnym. W wielu miejscach pojawiają się inicjatywy, które angażują
liderów przedsiębiorczości, organizacji pozarządowych i administracji pań
stwowej. Idea społecznej odpowiedzialności biznesu, od wielu lat obecna
w Europie, ostatnio zyskuje na popularności także w Polsce1. Sektor biznesu,
którego podstawową, neoklasyczną funkcj ą celu jest osiąganie jak największych
zysków, podejmuje działania na rzecz swoich interesariuszy i społeczności,
traktuj ąc je nie jako koszty, ale inwestycje, które prowadzą do osiągnięcia po
wyższego celu, jednocześnie dbaj ąc o interesy wszystkich zainteresowanych
osiągnięciami firmy1
2.
Już pod koniec XIX wieku posiadanie własnych programów socjalnych
i społecznych było praktykowane przez europejskie firmy. Kiedy jednak coraz
więcej ustaw zaczęło chronić pracowników i gwarantować bezpieczeństwo
socjalne ludności, polityka odpowiedzialności społecznej biznesu nie wydawała
się już konieczna. Dopiero pod koniec XX wieku rozpoczęła się nowa epoka
rosnącego zainteresowania tą ideą3. W 2000 roku, podczas Szczytu Europej
skiego w Lizbonie, Rada Europejska przedstawiła dziesięcioletni program spo
łeczno-gospodarczy Unii Europejskiej nazwany Strategią Lizbońską. Celem
Strategii oraz działań z nią związanych, nazwanych procesem lizbońskim, jest
uczynienie z Unii Europejskiej najbardziej konkurencyjnej, dynamicznej, opar
tej na wiedzy gospodarki świata, zdolnej do trwałego, zrównoważonego rozwo
ju, z większą liczbą miejsc pracy i zapewnieniem spójności społecznej4. Rok
później Komisja Europejska zaprezentowała zieloną księgę pt.
G reen P a p e r on C o rp o ra te S o cia l R e sp o n sib ilityw celu wywołania publicznej debaty poświę
conej odpowiedzialności biznesu. W proces konsultacji włączyły się instytucje
unijne: dyrekcje generalne komisji ds. zatrudnienia, spraw socjalnych, przedsię
biorstw i społeczeństwa informacyjnego, handlu, ochrony środowiska, przed
stawiciele sektora przedsiębiorców, związki zawodowe, media, eksperci, orga
nizacje pozarządowe i instytucje naukowe. W 2002 roku komisja przedstawiła
1 M. Lotko, Społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR) jako zbiór dobrych praktyk,w:
Etyczne aspekty zarządzania w warunkach nowej gospodarki,red. E. Skrzypek, Wyd. U niw ersytetu M arii
Curie-Skłodowskiej, Lublin 2010, s. 125-131.2 http://w w w.pozytek.gov.pl/Spoleczna,odpowiedzialnosc,biznesu,464.htm l.
3 Społeczna odpowiedzialność biznesu a bezpieczeństwo i higiena pracy,
materiały Europejskiej
Agencji Bezpieczeństw a i Zdrow ia w Pracy, Luksem burg 2006, s. 13.Społeczna odpowiedzialność biznesu,jako istotny element...
4 3 9 s t r a t e g i ę r e a l i z a c j i i u p o w s z e c h n i a n i a p r a k t y k o d p o w i e d z i a l n e g o b i z n e s u w k r a j a c h U n i i E u r o p e j s k i e j . K o n c e p c j a o d p o w i e d z i a l n e g o b i z n e s u s t a ł a s ię j e d n y m z k l u c z o w y c h t e m a t ó w w p o l i t y c e g o s p o d a r c z e j U n ii. Z o s t a ł y u t w o r z o n e o d p o w i e d n i e i n s t y t u c j e , a w p a r l a m e n t a c h n a r o d o w y c h r o z p o c z ę t o p r o c e s y l e g i s l a c y j n e , u r u c h o m i o n e z o s t a ł y t a k ż e p r o g r a m y b a d a w c z e 5. E f e k t e m k o n s u l t a c j i p o o p u b l i k o w a n i u Z i e l o n e j K s i ę g i s t a ł s ię n o w y d o k u m e n t - s t r a t e g i a r e a l i z a c j i i u p o w s z e c h n i a n i a s p o ł e c z n e j o d p o w i e d z i a l n o ś c i b i z n e s u - W hite P a p er: C o m m u n ica tio n on C SR . J e s t o n a d r e s o w a n y d o i n s t y t u c j i e u r o p e j s k i c h , p a ń s t w c z ł o n k o w s k i c h , p a r t n e r ó w s p o ł e c z n y c h , o r g a n i z a c j i b i z n e s o w y c h i k o n s u m e n c k i c h . J e d n y m z e f e k t ó w d z i a ł a ń n a r z e c z r e a l i z a c j i S t r a t e g i i L i z b o ń s k i e j j e s t E u r o p e j s k a K a m p a n i a n a r z e c z O d p o w i e d z i a l n e g o B i z n e s u 2 0 0 5 . C e le k a m p a n i i p r o w a d z o n e j p r z e z C S R E u r o p e p r z y w s p ó ł p r a c y i n n y c h o r g a n i z a c j i t o u p o w s z e c h n i a n i e i d e i o d p o w i e d z i a l n o ś c i s p o ł e c z n e j w ś r o d o w i s k u b i z n e s u , p r o m o w a n i e d o b r y c h p r z y k ł a d ó w w d r a ż a n i a o d p o w i e d z i a l n y c h p r a k t y k , e d u k a c j a l i d e r ó w 6.Podstawowe założenia społecznej odpowiedzialności biznesu7
I s t n i e j e w i e l e d e f i n i c j i z j a w i s k a s p o ł e c z n e j o d p o w i e d z i a l n o ś c i b i z n e s u . O k r e ś l a s ię j ą m i ę d z y i n n y m i j a k o k o n c e p c j ę , d z i ę k i k t ó r e j o r g a n i z a c j e n a e t a p ie b u d o w a n i a s t r a t e g i i d o b r o w o l n i e u w z g l ę d n i a j ą i n t e r e s y s p o ł e c z n e i o c h r o n ę ś r o d o w i s k a , a t a k ż e r e l a c j e z r ó ż n y m i g r u p a m i i n t e r e s a r i u s z y . D l a p r z e d s i ę b i o r s t w a b y c i e o d p o w i e d z i a l n y m n i e o z n a c z a t y l k o s p e ł n i e n i a w s z y s t k i c h w y m o g ó w f o r m a l n y c h i p r a w n y c h , a l e w i ą ż e s i ę z e z w i ę k s z o n y m i i n w e s t y c j a m i w z a s o b y l u d z k i e , o c h r o n ę ś r o d o w i s k a i r e l a c j e z o t o c z e n i e m f i r m y , c z y l i d o b r o w o l n y m z a a n g a ż o w a n i e m . S p o ł e c z n a o d p o w i e d z i a l n o ś ć j e s t p r o c e s e m , w r a m a c h k t ó r e g o p r z e d s i ę b i o r s t w a z a r z ą d z a j ą s w o i m i r e l a c j a m i z r ó ż n o r o d n y m i i n t e r e s a r i u s z a m i , k t ó r z y z k o l e i m o g ą m i e ć f a k t y c z n y w p ł y w n a s u k c e s w d z i a ł a l n o ś c i . Z a t e m n a l e ż y j e t r a k t o w a ć j a k o d ł u g o f a l o w ą i n w e s t y c j ę , a n i e k o s z t 8. K o r z y ś c i w y n i k a j ą c e z w d r o ż e n i a o r a z z a s t o s o w a n i a z a s a d s p o łe c z n e j o d p o w i e d z i a l n o ś c i b i z n e s u t o 9: - d o b r a r e p u t a c j a o r g a n i z a c j i , - w y r ó ż n i e n i e s ię w ś r ó d k o n k u r e n t ó w , - z a i n t e r e s o w a n i e i n w e s t o r ó w , 5 http://w w w.pozytek.gov.pl/Spoleczna,odpowiedzialnosc,biznesu,464.htm l. 6 Ibidem.
7 M. Lotko, Społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR) jako z b ió r ., s. 125-131. 8 Czym jest CSR?, http://w w w.odpowiedzialnybiznes.com .pl/pl/czym _jest_csr.php. 9 http://awcrabb.ae.w roc.pl/docs/csr/m aterial% 20dla% 20studentow % 20csr.pdf.
- p o d n i e s i e n i e m o r a l e p r a c o w n i k ó w o r a z d o b r e r e l a c j e z i n t e r e s a r i u s z a m i , - o g r a n i c z e n i e r y z y k a d z i a ł a l n o ś c i . S p o ł e c z n ą o d p o w i e d z i a l n o ś ć p r z e d s i ę b i o r s t w a d e f i n i u j e s ię t a k ż e j a k o i d e ę , z a p o m o c ą k t ó r e j p r z e d s i ę b i o r s t w a in te g r u j ą s p o ł e c z n e i ś r o d o w i s k o w e a s p e k t y w s w o je j c o d z i e n n e j d z i a ł a l n o ś c i o r a z w e w z a j e m n y c h s t o s u n k a c h z k l i e n t a m i z e w n ę t r z n y m i n a z a s a d z i e d o b r o w o l n o ś c i 10 11. W y r ó ż n i a s ię t r z y a s p e k t y s p o ł e c z n e g o w y m i a r u s p o ł e c z n e j o d p o w i e d z i a l n o ś c i b i z n e s u 11: - w e w n ę t r z n y - z a r z ą d z a n i e z a s o b a m i l u d z k i m i , e t y k a , b e z p i e c z e ń s t w o i h i g i e n a p r a c y , p r z y s t o s o w a n i e d o z m i a n , z a r z ą d z a n i e w p ł y w a m i n a ś r o d o w i s k o i z a s o b a m i n a t u r a l n y m i , - z e w n ę t r z n y l o k a l n y - s p o ł e c z n o ś c i l o k a l n e , p a r t n e r z y h a n d l o w i , l o k a l n e o r g a n i z a c j e p o z a r z ą d o w e , - z e w n ę t r z n y o g ó l n o ś w i a t o w y - d o s t a w c y i k o n s u m e n c i , i n w e s t o r z y , p r a w a c z ł o w i e k a , o g ó l n o ś w i a t o w e p r o b l e m y z z a k r e s u o c h r o n y ś r o d o w i s k a , g l o b a l n e o r g a n i z a c j e p o z a r z ą d o w e . N a l e ż y z a z n a c z y ć , ż e w k o n c e p c j i s p o ł e c z n e j o d p o w i e d z i a l n o ś c i b i z n e s u n i e c h o d z i j e d y n i e o p r z e s t r z e g a n i e p r z e p i s ó w p r a w a c z y o b o w i ą z u j ą c y c h z a s a d l u b d o b r y c h p r a k t y k , a l e o i n w e s t o w a n i e w z a p e w n i e n i e p r a c o w n i k o m d o b r y c h w a r u n k ó w p r a c y o r a z o g r a n i c z e n i e i n g e r e n c j i w ś r o d o w i s k o n a t u r a l n e i n e g a t y w n y c h s k u t k ó w s p o ł e c z n y c h . O r g a n i z a c j a p o w i n n a a n g a ż o w a ć s ię w s p o ł e c z n ą o d p o w i e d z i a l n o ś ć b i z n e s u z a l e ż n i e o d s w o i c h k o m p e t e n c j i , z a s o b ó w , k o n t r a h e n t ó w , t r a d y c j i k u l t u r o w y c h , s y t u a c j i s p o ł e c z n e j i e k o l o g i c z n e j o b s z a r u , w k t ó r y m f u n k c j o n u j e 12.
Zrównoważony rozwój - ogólne założenia
Z r ó w n o w a ż o n y r o z w ó j t o p r o c e s m a j ą c y n a c e l u z a s p o k o j e n i e a s p i r a c j i r o z w o j o w y c h o b e c n e g o p o k o l e n i a w s p o s ó b u m o ż l i w i a j ą c y r e a l i z a c j e t y c h s a m y c h d ą ż e ń n a s t ę p n y m p o k o l e n i o m 13. D e f i n i c j a t a , b ę d ą c a d z i ś w p o w s z e c h n y m u ż y c i u , z o s t a ł a s f o r m u ł o w a n a w r a p o r c i e Ś w i a t o w e j K o m i s j i Ś r o d o w i s k a i R o z w o j u w 1 9 8 7 r o k u . Z a w a r t a w n ie j w i z j a r o z w o j u u w z g l ę d n i a p o p u l a c j ę l u d z k ą , ś w i a t z w i e r z ą t i r o ś l i n , e k o s y s t e m y , z a s o b y n a t u r a l n e Z i e m i , a t a k ż e w s p o s ó b z i n t e g r o w a n y t r a k t u j e n a j w a ż n i e j s z e w y z w a n i a s to j ą c e p r z e d ś w i a
10 M. Żem igała, Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa, budowanie zdrowej, efektywnej organizacji, W olters Kluw er business, K raków 2007, s. 90.
11 Społeczna odpowiedzialność biznesu a bezpieczeństwo i higiena pracy..., s. 13. 12 M. Żem igała, Społeczna odpowiedzialność..., s. 100.
13 Brundtland Report, Our common future, W orld Com m ission on Environm ent and D evelop ment, N ew Y ork 1987.
Społeczna odpowiedzialność biznesu,jako istotny element...
441 t e m , t a k i e j a k w a l k a z u b ó s t w e m , r ó w n o ś ć p ł c i , p r a w a c z ł o w i e k a i j e g o b e z p i e c z e ń s t w o , e d u k a c j a d l a w s z y s t k i c h , z d r o w i e o r a z d i a l o g m i ę d z y k u l t u r o w y 14. W r a p o r c i e Ś w i a t o w e j K o m i s j i Ś r o d o w i s k a i R o z w o j u O N Z p o d k r e ś l o n o , ż e s t w o r z e n i e w p e ł n i z r ó w n o w a ż o n e g o m o d e l u ż y c i a , c z y l i p o p r a w y j a k o ś c i ż y c i a l u d z i n a c a ł y m ś w i e c i e b e z r a b u n k o w e j e k s p l o a t a c j i z i e m s k i c h z a s o b ó w n a t u r a l n y c h , w y m a g a z r ó ż n i c o w a n y c h d z i a ł a ń w p o s z c z e g ó l n y c h r e g i o n a c h ś w i a t a . N i e z b ę d n a j e s t z a t e m i n t e g r a c j a d z i a ł a ń w t r z e c h k l u c z o w y c h o b s z a r a c h , t a k i c h j a k 15: 1. W z r o s t g o s p o d a r c z y i r ó w n o m i e r n y p o d z i a ł k o r z y ś c i . C e l e m j e s t o s i ą g n i ę c i e o d p o w i e d z i a l n e g o , d ł u g o o k r e s o w e g o w z r o s t u , k t ó r y s t a n i e s ię u d z i a ł e m w s z y s t k i c h n a r o d ó w i s p o ł e c z n o ś c i , a l e s t a n t e n w y m a g a z i n t e g r o w a n e g o p o d e j ś c i a d o d z i s i e j s z y c h , w z a j e m n i e p o w i ą z a n y c h g l o b a l n y c h s y s t e m ó w g o s p o d a r c z y c h . 2 . O c h r o n a z a s o b ó w n a t u r a l n y c h ś r o d o w i s k a . D l a z a c h o w a n i a ś r o d o w i s k o w e g o d z i e d z i c t w a i n a t u r a l n y c h z a s o b ó w d l a p r z y s z ł y c h p o k o l e ń n i e z b ę d n e j e s t o p r a c o w a n i e r a c j o n a l n y c h e k o n o m i c z n i e r o z w i ą z a ń , k t ó r e o g r a n i c z ą z u ż y c i e z a s o b ó w , p o w s t r z y m a j ą s k a ż e n i e ś r o d o w i s k a i o c a l ą n a t u r a l n e e k o s y s t e m y . 3 . R o z w ó j s p o ł e c z n y . N a c a ł y m ś w i e c i e l u d z i e p o t r z e b u j ą p r a c y , ż y w n o ś c i , e d u k a c j i , e n e r g i i , o p i e k i z d r o w o t n e j , w o d y i s y s t e m ó w s a n i t a r n y c h . W o d p o w i e d z i n a t e p o t r z e b y m i ę d z y n a r o d o w a s p o ł e c z n o ś ć p o w i n n a d o ł o ż y ć s t a r a ń , b y n i e z o s t a ł o n a r u s z o n e b o g a c t w o k u l t u r o w e j i s p o ł e c z n e j r ó ż n o r o d n o ś c i o r a z a b y w s z y s c y c z ł o n k o w i e s p o ł e c z e ń s t w m i e l i d o s t ę p d o i n s t r u m e n t ó w p o z w a l a j ą c y c h n a k s z t a ł t o w a n i e w ł a s n e j p r z y s z ł o ś c i . K o m p l e k s o w e p o d e j ś c ie d o z r ó w n o w a ż o n e g o r o z w o j u u w z g l ę d n i a r ó ż n o r o d n e w p ł y w y i o d d z i a ł y w a n i a , t a k i e j a k : - p o l i t y k a g o s p o d a r c z a , - r e g u ł y g r y , w r a m a c h k t ó r y c h f u n k c j o n u j e g o s p o d a r k a , - k u l t u r a o r g a n i z a c j i , - w y z n a w a n e w a r t o ś c i , - s t o s u n k i s p o ł e c z n e , s t o s o w a n e t e c h n i k i i t e c h n o l o g i e , - r y z y k o p r z e d s i ę w z i ę ć , - o d d z i a ł y w a n i a ś r o d o w i s k o w e , 14 http://www.unesco.pl/edukacja/dekada-edukacji-nt-zrownowazonego-rozwoju/unesco-a-zrowno wazony-rozwoj.- sp o so b y z a rz ą d z a n ia 16.
O b ecn ie te rm in zró w n o w a ż o n y rozw ój z a c z y n a b y ć p o jm o w a n y n a św iecie ja k o rozw ój w y w a ż o n y w sp ó ln y m i interesam i: sp o łecz n y m i, ek o n o m icz n y m i i śro d o w isk o w y m i. Im to w y w a ż e n ie b ęd z ie d o sk o n alsze , ty m sam y m re a liz a c ja strateg ii te g o ro z w o ju b ęd z ie p o d o b n a. T ak i sto su n ek do ro z w o ju z ró w n o w a ż o n eg o w y n ik a z je g o o g ó ln y c h założeń:
- re alizac ji p rz ez lu d zi z m y ś lą o sobie i p rz y sz ły c h p o k o len iac h ,
- ró w n o w a ż n o śc i in te re só w ek o n o m icz n y ch , śro d o w isk o w y c h o ra z s p o łe c z n y c h .17
Z ró w n o w a ż o n y rozw ój m o ż n a za te m zd e fin io w a ć ja k o rozw ój zasp o k ajaj ą- cy p o d sta w o w e p o trz e b y w sz y stk ic h lu d zi z je d n o c z e s n ą d b a ło ś c ią o o chronę, z a c h o w a n ie i o d n o w ę z d ro w ia o ra z in teg ra ln o śc i sy stem ó w e k o lo g ic z n y c h Z ie m i b e z ry zy k a, że p o trz e b y p rz y sz ły c h p o k o le ń m o g ły b y n ie b y ć zasp o k o jo n e, a g ra n ic e w y trz y m a ło śc i p la n e ty zo stały b y p rz e k ro c z o n e 18.
Relacje społecznej odpowiedzialności biznesu do zasad zrównoważonego
rozwoju
N o rm a IS O 2 6 0 0 0 ja s n o p re c y z u je c z ęsto u ży w an e za m ie n n ie p o ję c ia zró w n o w a ż o n e g o ro z w o ju i o d p o w ie d z ia ln o śc i sp o łecz n ej. W e d łu g d efin ic ji K o m isji E u ro p ejsk iej sp o łe c z n a o d p o w ie d z ia ln o ść to d o b ro w o ln e u w z g lę d n ie n ie p rz e z p rz e d się b io rstw o za g a d n ie ń sp o łecz n y ch i e k o lo g ic z n y c h w d z ia ła ln o ści g o sp o d arcze j, w y c h o d z ą c e p o z a w y m o g i p ra w n e i z o b o w ią z a n ia w y n ik aj ące z u m ó w 19. P o p arc ie d la w d ra ż a n ia id ei sp ołecznej o d p o w ie d z ia ln o śc i p rz e d s ię b io rstw zo stało za w arte w re zo lu cji P a rla m e n tu E u ro p e jsk ie g o z 13 m a rc a 2 0 0 7 roku, w k tórej p o d k re ś la się:
- przyj ęcie p rz e z o rg a n iz acje w ięk szej o d p o w ie d z ia ln o śc i w sp raw ach sp o łecz n y ch i o c h ro n y śro d o w isk a, co stan o w i je d e n z za sad n iczy c h elem e n tó w e u ro p ejsk ie g o m o d e lu sp o łecz n eg o i eu ro p ejsk iej strateg ii zró w n o w a ż o n e g o ro zw o ju ,
- p o trz e b ę o b ję c ia sp o łe c z n ą a k ty w n o ś c ią p rz e d się b io rstw a n o w y c h o b szaró w życia,
16 G. K ołodko, Wędrujący świat, Prószyński i S-ka, W arszawa 2008.
17 J. Żuchow ski, Odnawialne źródła energii w zrównoważonym rozwoju, w: Ekologiczne aspek ty jakości towarów, red. J. Żuchowski, R. Zieliński, Wyd. Politechniki Radomskiej, Radom 2010, s. 85-94.
18 J. Żuchowski, Zrównoważony rozwój inhibitorem zmian klimatycznych, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły O chrony Środow iska nr 3, Radom 2009.
19 Promoting a european framework for CSR - Green Paper, http://ec.europa.eu/ em ploym ent_social/sco-dial/csr/greenpapre.htm , s. 28.
Społeczna odpowiedzialność biznesu,jako istotny element...
443 - z w i ą z e k p o m i ę d z y s p o ł e c z n ą o d p o w i e d z i a l n o ś c i ą o r g a n i z a c j i a j e j k o n k u r e n c y j n o ś c i ą . C e l e m s p o ł e c z n e j o d p o w i e d z i a l n o ś c i o r g a n i z a c j i p o w i n i e n b y ć w k ł a d d o i d e i z r ó w n o w a ż o n e g o r o z w o j u . S p o ł e c z n a o d p o w i e d z i a l n o ś ć p r z e d s i ę b i o r s t w a n i e m u s i s t a n o w i ć d o d a t k o w e g o c z y n n i k a k o s z t o w e g o w o r g a n i z a c j i , l e c z s ta j ą c s ię s t r a t e g i ą z a r z ą d z a n i a , p o w i n n a b y ć j e d n o c z e ś n i e s k u t e c z n y m m e c h a n i z m e m t w o r z ą c y m w a r t o ś ć d o d a n ą p o p r z e z s t y m u l o w a n i e i n n o w a c y j n o ś c i i b u d o w a n i e p r z e w a g i k o n k u r e n c y j n e j 20 21. Z g o d n i e w p i r a m i d ą o d p o w i e d z i a l n o ś c i w e d ł u g A .B . C a r r o l l a g ł ó w n a c z ę ś ć n o r m y I S O 2 6 0 0 0 W ytyczne w za k re sie o d p o w ie d zia ln o śc i sp o łe c zn e j p o ś w i ę c o n a j e s t o b s z a r o m s p o ł e c z n e j o d p o w i e d z i a l n o ś c i b i z n e s u , d o k t ó r y c h n a l e ż ą 22: - ł a d o r g a n i z a c y j n y , - p r a w a c z ł o w i e k a , - s t o s u n k i p r a c y , - o c h r o n a ś r o d o w i s k a n a t u r a l n e g o , - r e l a c j e o r g a n i z a c j i z i n n y m i p o d m i o t a m i r y n k o w y m i , - z a a n g a ż o w a n i e s p o ł e c z n e . A r c h i e B . C a r r o l l p r z e d s t a w i ł p o z i o m y s p o ł e c z n e j o d p o w i e d z i a l n o ś c i b i z n e s u w f o r m i e p i r a m i d y , k t ó r ą z a p r e z e n t o w a n o n a r y s u n k u 1. P i r a m i d a t a n a w i ą z u j e d o h i e r a r c h i i p o t r z e b A . M a s l o w a , g d y ż t u t a j r ó w n i e ż p r z e c h o d z e n i e n a w y ż s z e p o z i o m y o d p o w i e d z i a l n o ś c i j e s t w a r u n k o w a n e w y p e ł n i e n i e m p o w i n n o ś c i z n i ż s z y c h p o z i o m ó w . C a r o l l w y r ó ż n i a c z t e r y p o z i o m y o d p o w i e d z i a l n o ś c i s p o ł e c z n e j b i z n e s u 23: - o d p o w i e d z i a l n o ś ć e k o n o m i c z n a , k t ó r a s t a n o w i p o d s t a w ę p i r a m i d y o d p o w i e d z i a l n o ś c i ; w j e j z a k r e s w c h o d z ą t a k i e p o w i n n o ś c i j a k : m a k s y m a l i z o w a n i e z y s k ó w , u t r z y m y w a n i e s iln e j p o z y c j i k o n k u r e n c y j n e j , e f e k t y w n o ś ć o r a z t r w a ł o ś ć r o z w o j u o r g a n i z a c j i , - o d p o w i e d z i a l n o ś ć p r a w n a , c z y l i p r z e s t r z e g a n i e p r z e p i s ó w p r a w a , w y p e ł n i a n i e z o b o w i ą z a ń z n i e g o w y n i k a j ą c y c h , d o s t a r c z a n i e d ó b r l u b u s ł u g z g o d n y c h z w y m a g a n i a m i p r z e p i s ó w , k t ó r e s k ł a d a j ą s ię n a d o c h o w y w a n i e n i e p i s a n e j u m o w y s p o ł e c z n e j ,20 J. Adam czyk, Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw. Teoria i praktyka, PW E, W ar szawa 2009, s. 43-44.
21 ISO 26000, http://w w w.odpow iedzialnafirm a.pl/o-csr/iso-26000.
22 ISO 26000: nareszcie precyzyjna definicja CSR, http://www.csrinfo.org/pl/w iadom osci/ artykuly/2590-iso-26000-nareszcie-precyzyjna-definicja-csr.
- o d p o w i e d z i a l n o ś ć e t y c z n a t o p r z e d e w s z y s t k i m d z i a ł a n i e z g o d n e z o c z e k i w a n i a m i s p o ł e c z n y m i , o b y c z a j a m i i m o r a l n o ś c i ą , e t y c z n a s p ó j n o ś ć p r z e d s i ę b i o r s t w a , - o d p o w i e d z i a l n o ś ć f i l a n t r o p i j n a t o s z e r o k o r o z u m i a n a d z i a ł a l n o ś ć d o b r o c z y n n a , w s p i e r a n i e s z t u k i i e d u k a c j i , p o d n o s z e n i e j a k o ś c i ż y c i a p o p r z e z z a a n g a ż o w a n i e n a r z e c z s p o ł e c z n o ś c i l o k a l n y c h .
Rys. 1. Piram ida odpowiedzialności społecznej
Źródło: http://awcrabb.ae.w roc.pl/docs/csr/m aterial% 20dla% 20studentow % 20csr.pdf.
Z r ó w n o w a ż o n y r o z w ó j t o t a k ż e d o k t r y n a e k o n o m i i p o l i t y c z n e j z a k ł a d a j ą c a d ą ż e n i e d o j a k o ś c i ż y c i a n a p o z i o m i e , n a j a k i p o z w a l a o b e c n y r o z w ó j c y w i l i z a c y j n y . I s t o t ą z r ó w n o w a ż o n e g o r o z w o j u j e s t p o w i ą z a n i e r o z w o j u g o s p o d a r c z e g o i r o z w o j u s p o ł e c z n e g o p o p r z e z z a p e w n i e n i e d o s t ę p u d o z a s o b ó w o d n a w i a l n y c h i n i e o d n a w i a l n y c h z e w z r o s t e m j a k o ś c i ż y c i a w c z y s t y m ś r o d o w i s k u . W z r o s t e k o n o m i c z n y p o w i n i e n z a p e w n i a ć e f e k t y w n i e j s z e n i ż d o t y c h c z a s w y k o r z y s t a n i e s u r o w c ó w i i n n y c h z a s o b ó w p r z y r o d y , o p t y m a l i z a c j ę z u ż y c i a e n e r g i i i p r a c y , r o z w ó j e k o l o g i c z n y c h t e c h n o l o g i i , j a k r ó w n i e ż o c h r o n ę d z i e d z i c t w a k u l t u r o w e g o i p r z y r o d n i c z e g o 24. J a k o p o d s u m o w a n i e d o t y c h c z a s o w y c h r o z w a ż a ń n a r y s u n k u 2 p r z e d s t a w i o n o r e l a c j e o d p o w i e d z i a l n o ś c i s p o ł e c z n e j w p o ł ą c z e n i u z z a s a d a m i z r ó w n o w a ż o n e g o r o z w o j u .
Społeczna odpowiedzialność biznesu,jako istotny element...
4 45Rys. 2. W drażanie zasad odpowiedzialności społecznej
Źródło: ISO 26000:2010 Guidance standard on social responsibility.
Z r ó w n o w a ż o n y r o z w ó j j e s t p r o c e s e m d ł u g o o k r e s o w y m , w k t ó r y m n a s t ę p u j e r ó w n o w a ż e n i e t r z e c h ł a d ó w : g o s p o d a r k i , ś r o d o w i s k a i s p o ł e c z e ń s t w a . M a p r z y t y m t r z y c e c h y : z r ó w n o w a ż e n i e , t r w a ł o ś ć i s a m o p o d t r z y m a n i e s i ę r o z w o - j u 25.Z r ó w n o w a ż o n y r o z w ó j w y r a ź n i e a k c e n t u j e p o t r z e b ę r ó w n o w a g i w t r z e c h a s p e k t a c h : g o s p o d a r k i , ś r o d o w i s k a i s p o ł e c z e ń s t w a , k t ó r a w p i s u j e s ię w p o d s t a w o w e z a ł o ż e n i a k o n c e p c j i s p o ł e c z n e j o d p o w i e d z i a l n o ś c i b i z n e s u , w s z c z e g ó l n o ś c i w p o w i ą z a n i u z a s p e k t a m i w e w n ę t r z n y m o r a z z e w n ę t r z n y m l o k a l n y m . K o l e j n a c e c h a , t r w a ł o ś ć , m a n a c e l u p r z e d e w s z y s t k i m r a c j o n a l n e g o s p o d a r o w a n i e s u r o w c a m i i z a s o b a m i , k t ó r e s ą n i e z b ę d n e w p r o c e s i e w y t w a r z a n i a d ó b r i u s ł u g w y k o r z y s t y w a n y c h p r z e z l u d z i d l a z a s p o k a j a n i a c o d z i e n n y c h p o t r z e b o r a z p o p r a w y j a k o ś c i ż y c i a . S a m o p o d t r z y m a n i e s i ę j a k o c e c h a z r ó w n o w a ż o n e g o r o z w o j u j e s t z w i ą z a n e z f u n k c j o n o w a n i e m p o d m i o t ó w n a r y n k u o r a z r e a l i z a - cj ą i c h g ł ó w n y c h c e l ó w z w i ą z a n y c h z m a k s y m a l i z a c j ą z y s k ó w , c z y l i d ą ż e n i e m d o r o z w o j u p o p r z e z b i e ż ą c e p r o c e s y f u n k c j o n o w a n i a .
25 Wskaźniki zrównoważonego rozwoju, red. T. Borys, Ekonom ia i Środowisko, W arszawa -B iałystok 2005, s. 30.
Zakończenie
Z r ó w n o w a ż o n y r o z w ó j n a p o z i o m i e o r g a n i z a c j i d o t y c z y p r o b l e m u r ó w n o w a g i j e j f u n k c j o n o w a n i a p o p r z e z r e a l i z a c j ę c e l ó w e k o n o m i c z n y c h , e k o l o g i c z n y c h i s p o ł e c z n y c h 26. S p o ł e c z n a o d p o w i e d z i a l n o ś ć p r z y c z y n i a s ię d o t w o r z e n i a w a r t o ś c i s p o ł e c z n e j p o p r z e z o d d z i a ł y w a n i e w k i e r u n k u z r ó w n o w a ż o n e g o r o z w o j u , z a ś a d a p t a c j a s p o ł e c z n i e o d p o w i e d z i a l n y c h z a c h o w a ń j e s t d o m e n ą ś r o d o w i s k a b i z n e s o w e g o t w o r z ą c e g o n a b i e ż ą c o r e l a c j e z e s w y m i i n t e r e s a r i u s z a m i . P o w i n n a z a t e m w c h o d z i ć w z a k r e s z a i n t e r e s o w a n i a w ł a d z p u b l i c z n y c h w p r o m o c j i p o z y t y w n y c h p r a k t y k n a r z e c z ś r o d o w i s k a i s p o ł e c z e ń s t w a k r e o w a n y c h p r z e z p r z e d s i ę b i o r s t w a . Z a r z ą d z a n i e o r g a n i z a c j ą w w a r u n k a c h z r ó w n o w a ż o n e g o r o z w o j u , z g o d n e z z a s a d a m i s p o ł e c z n e j o d p o w i e d z i a l n o ś c i p r z e d s i ę b i o r s t w , p o w i n n o u w z g l ę d n i a ć i n t e r e s y p r a c o w n i k ó w , s p o ł e c z n o ś c i lo k a l n e j o r a z o t o c z e n i a b i z n e s o w e g o , w k t ó r y m o r g a n i z a c j a f u n k c j o n u j e . W y k a z a n o z a t e m , ż e r e a l i z a c j a c e l ó w s p o ł e c z n e j o d p o w i e d z i a l n o ś c i b i z n e s u s t a n o w i i s t o t n y w k ł a d w z r ó w n o w a ż o n y r o z w ó j , a d b a ł o ś ć o ś r o d o w i s k o s ta je s ię k o l e j n y m e l e m e n t e m z a w a r t y m w s t r a t e g i i C S R .CORPORATE SOCIAL RESPONSIBILITY AS AN ESSENTIALS
ELEMENT OF SUSTAINABLE DEVELOPMENT REALIZATION
Summary
M anaging an organization in sustainable developm ent (SD) conditions in accordance with the principles o f corporate social responsibility (CSR) should respect em ployees’ and environ mental interests. In the paper, the basics o f CSR and SD are briefly presented. The com mon issues for both concepts and connection w ith operating and developing an SD organization in SD condi tions are shown.
Translated by Małgorzata Lotko
26 J. A dam czyk, T. N itkiew icz, Programowanie zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw, PW E, W arszawa 2007.
