B LEäEH Ti a ę S O P l Ś H T O W BRUKOWAISJ KSIĄŻCB STAROPOLSKIEJ
W ie lo a sp e k to w e b a d a n ia daw nej k s i ą ż k i o b e jm u ją ä s rö a n o j e j s t r o n ą m a t e r i a l n ą / p a p i e r , d r u k , m a t e r i a ł i l u s t r a c y j n y i t p » / r o z - p a try w a n ą w k a t e g o r i a c h t e o h n io z n y o h , e s t e t y c z n y c h i in n y c h , j a k t e ż s t r o n ą t r e ś c io w ą , s ta n o w ią c ą p o le z a in t e r e s o w a ń w i e lu d y sc y p l i n naukow yoh. Obydwa t e u j ę c i a o d n o sz ą s i ę do k s i ą ż k i d ru k o w a n e j w z a s to s o w a n iu do j e j c e c h 81 w rodzony oh®. Obydwa je d n a k m ają z a s to s o w a n ie ró w n ie ż do o e o h n a b y ty c h , w y n ik ły c h z r o a p o o z ę o ia p r z e z k s i ą ż k ę s a m o d z ie ln e g o ż y c i a w ra z z o p u sz o ze n iem p r z e z n i ą z a k ła d u t y p o g r a f i c z n e g o .
Ż y o ie k s i ą ż k i w prow adza do z a m k n ię te g o w n i e j z e s p o ł u o eoh duchowyoh i f iz y o z n y o h nowe e le m e n ty obydwu k a t e g o r i i , k t ó r e w s p ó łtw o rz ą nową j e d n o s t k ę w zbogaconą o dane w n ie s io n e p r z e z w ła ś c i c i e l a - n i e zaw sze je d n o c z e ś n i e j e j o z y t e l n i k a \ a w ię c t e g o , d l a k t ó r e g o k s i ą ż k a w o g ó le p o w s ta ła .
C z ło w ie k , k t ó r y s t a w a ł s i ę w ł a ś c i c i e l e m k s ią ż k i? n a j c z ę ś c i e j j ą p r z e d e w s z y s tk im o p r a w i a ł , a n a s t ę p n i e o p a tr y w a ł zn ak iem w ł a s - nosoiow ym . J e ś l i n i e p o p r z e s t a w a ł a a w ł ą c z e n iu j e j do swego k s i ę g o z b i o r u , oddaw ał s i ę l e k t u r z e , a w lę o w c h o d z ił z k s i ą ż k ą i j e j a u to re m w g ł ę b o k i , inty m ny k o n t a k t , k t ó r e g o ś la d y w k s lą ż o e s ą n i e k i e d y w id o czn e i t r w a ł e .
Są t o ś la d y r ę k o p iś m ie n n e , n i e r a z t a k b o g a te , że można by mówió o dwóch k s ią ż k a o h w j e d n e j - o d ru k o w a n e j i r ę k o p i ś m i e n n e j , a 00 z a tym i d z i e - o dwu / l u b w i ę o e j / a u t o r a c h .
W ie lo ra k a wymowa z a p i s e k rę k o p iś m ie n n y c h w daw nej k s ią ż o e
d ru k o w a n e j z w r a c a ła uwagę p r z e d e w sz y stk im b i b l i o t e k a r z y t a k i o h
j a k : W ładysław W is ło o k i, R u d o lf K o tu la ozy T e o d o r W ie rz b o w sk i,
k t ó r z y ze z ja w is k ie m tym m u s i e l i s i ę s ty k a ć w t o k u opracow yw an ia
- 70
k a ta lo g ó w s t e r y oh d ru k ó w , a t a k i e h is te r y k ó w k s i ą ż k i l u b h i s t e r y - ków k u l t u r y , z w ła s z c z a o k r e s u O d r o d z e n ia , t a k i o h j a k : Ludw ik i A le k s a n d e r B lrk e n m & je ro w le , S t a n is ł a w K o t, S t a n is ł a w Ł e m p io k i, Ka
z im i e r a P i e k a r s k i , a z p ó ź n ie j s z y o h - B r o n is ła w K osow ski i M a ria S i p a y ł ł o , żeby w y m ien ić n a z w is k a n a j b a r d z i e j z n a n e .
L i t e r a t u r a p o w s ta ła o k o ło z a p i s e k r ę k o p iś m ie n n y c h z a jm u je s i ę p r z e d e w s z y s tk im jednym i o h r o d z a je m , t j . z a p is k a m i p ro w e n ie n oy jn y m i, o i s t n i e n i u i w adze in n y o h r o d z a jó w w sp o m in a ją « t y l k o o k a z j o n a l n i e . K ie p o z b a w io n a elem en tó w p o le m lo s n y o h , t r a k t u j e z a rów no o m eto d a o h i o h b a d a n i a , j a k i o o e la o h i z a d a n i a c h , k t ó r e b a d a n ia owe m a ją s p e ł n i a ć . C e le t e , n i e pojmowane j e d n o z n a c z n i e , w ysuw ały n a p l a n p ie r w s z y b ą d ź o so b ę w ł a ś c i c i e l a k s i ą ż k i , b ąd ź s a mą k s i ą ż k ą . Za tym d ru g im u ję c ie m o p o w ia d a ł s i ę K . P i e k a r s k i i po
w o łu ją c y s i ę n a n ie g o B .K o o ow skl, w ld z ą o głów ny s e n s b a d a ń p ro w e - n ie n o y jn y c h n i e w w y sz u k iw a n iu w ł a ś o i o l e l l k s i ą ż e k , k t ó r z y zdar- n iem P i e k a r s k i e g o p o w in n i in te r e s o w a ć " n ie o s o b i ś c i e , i l e z r a - o j i p r z y n a l e ż n o ś c i do g ru p y s p o ł e c z n e j 31 , l e o z w p o z n a w a n iu "od
d z ia ł y w a n ia k s i ą ż k i n a s p o łe c z e ń s tw o , w u j a w n ia n i u j e g o k u l t u r y l i t e r a c k i e j i u z y s k iw a n iu o b r a z u o g ó ln e g o po ziom u k u l t u r a l n e g o g ru p s p o łe c z n y c h " ^ . P rz y p o ł o ż e n i u a k c e n t u n a s p o łe c z n y o h a r a k t e r z j a w i s k a , P i e k a r s k i p r z y w ią z u je je d n a k w i e lk ą wagę do m o ż liw ie b e z b łę d n e j oceny z a p i s k i p r o w e n ie n o y jn e j od s t r o n y j e j w ie k u o r a z do t r a f n e j i d e n t y f i k a o j i o só b i i n s t y t u c j i w n i e j w ym ienionych/5.
P r ó c z z a p i s e k r ę k o p iś m ie n n y c h s e n s u s t r i o t o p r o w e n ie n o y j- ny o h - i s t n i e j e w ie le in n y c h ro d z a jó w z a p i s e k , n o t , uwag p o z o s ta w io n y c h p r z e z c z y t e l n i k a n a k a r t a o h k s i ą ż k i , k t ó r e mogą n i e r a z o - k a z aó s i ę pomocne w b a d a n ia c h p ro w e n ie n o y jn y o h , a p rz e d e w s z y s t
kim w s k o j a r z e n i u z w y n ik ły m i z n i c h u s t a l e n i a m i - w z b o g a c ić w ie d z ę o r e o e p o j i d z i e ł p iś m ie n n io z y o h . Ta o s t a t n i a r o z p a tr y w a n a w s z e r o k im k o n t e k ś o i e z ja w is k z w ią z a n y c h z ży ciem k s i ą ż k i i t e n d e n - o j i ro zw ojo w y ch e p o k i , s ta n o w i j e d e n z n a c z e ln y o h problem ów s t u dium K a r o la G łom biow skiego o p ro b le m a c h h i s t o r i i o s y t e l n i o t w a ^ . A u to r p r a g n ą c , j a k p i s z e , u k a z a ć pewne m o ż liw o ś c i b a d a w c z e, k t ó r e tk w ią w b a z ie ź ró d ło w e j k s i ą ż k i . . . " d l a o k r e s u , w k tó ry m k s i ą ż k a b y ł a n a jw a ż n ie js z y m ś ro d k ie m p r z e k a z y w a n ia t r e ś c i k u l t u r a l n y c h " ' e k s p o n u je z a p i s k i r ę k o p iś m ie n n e ja k o ważny e le m e n t t e j w ł a ś n ie bazy ź r ó d ło w e j, d o k u m e n tu ją c sw o je s ta n o w is k o lic z n y m i p r z y k ła d a m i.
W s z e lk ie z a p i s k i , ja k o s w o is ty ś l a d u t r w a l o n e j w k s i ą ż c e
" o b e c n o ś c i" c z y t e l n i k a , w io d ą sw ój żyw ot n i e p r z e r w a n i e z w ią z a n y z
k s i ą ż k ą w j e j r o z m a ity c h fo rm a c h , w d łu g im c ią g u okresów h i s t o r y c z n y c h . P r z e k r o c z e n i e p r z e z k s ią ż k ę te g o z a s a d n ic z e g o p r o g u , j a kim s t a l s i ę d l a j e j p r z y s z ł o ś c i w y n a la z e k d ru k u - u a k ty w n iło s z c z e g ó l n i e o w ie le s z e r s z y n i ż k ie d y k o lw ie k p rz e d te m k r ą g c z y t e l ników »
W XVI i w z n a c z n e j c z ę ś c i XVII w ie k u o b s e rw u je s i ę n a s i l e n i e t e j a k fe y w n o ś o i,k tó ra * ch o ć m a n i f e s t u j e s i ę ró w n ie ż w k s i ą ż c e p ó ź n i e j s z e j , a w s z c z ą tk o w e j fo rm ie a k t u a l n a j e s t do d z i s i a j - w tym o k r e s i e w y d aje s i ę s z c z e g ó l n i e i n t e r e s u j ą c a * J e d n o c z e s n e wy
s tę p o w a n ie w z a p is c e r ę k o p iś m ie n n e j c e c h z e w n ę trz n y c h w ła ś c iw y c h ś r e d n i o w i e c z n e j k s i ą ż c e r ę k o p iś m ie n n e j / t a sam a l o k a l i z a c j a z a p i s e k s p o rz ą d z a n y c h n a o g ó l tr a d y c y jn i® s ta ra n n y m p ism e m /, sfo rm u ło w a ń rodem z l i t e r a t u r y s t a r o ż y t n e j , no i t r e ś c i w y r a ż a ją c y c h o - sobow ośó c z ło w ie k a now ej e p o k i , p o z w a la j e tr a k to w a ć ja k o c h a ra k t e r y s t y c z n y e le m e n t k u l t u r y t y c h c z asó w , a z a ra z em ja k o n i e z m ie r n i e w a rto ś c io w e ź r ó d ł o d z i s i e j s z e j o n i e j wiedzy-,,
W t r a k t o w a n i u p r z e z o a y te ln lk s a s t a r o p o l s k i e j k s i ą ż k i d r u k o w a n e j, k t ó r e j cena, n b . b y ł a b a rd z o w y so ka, k r z y ż u j ą s i ę dwie p o s ta w y : je d n a - m a n i f e s t u j ą c a s to s u n e k do t r e ś c i k s i ą ż k i , d r u g a - w yzw olona n a t u r a l n ą d o s t ę p n o ś c i ą m a t e r i a ł u p iś m ie n n e g o , p o t r z e b ą w ła s n e g o p i s a n i a , a oo n a jm n ie j u ż y w a n ia p ió r a « Obydwie s ta n o w ią dokum ent s to s u n k u w ł a ś c i c i e l a d© k s ią ż k i, o r a z r o d z a j u i s t o p n i a je g o n i ą z a in te r e s o w a n ia «
J e ś l i w y elim inow ać z p o l a o b s e r w a c j i opraw ę k s i ą ż k i - e l e m ent t a k ż e w ie le mówiący o j e j w ł a ś c i c i e l u - w y p ad n ie p r z y j r z e ć s i ę ro d z a jo m śla d ó w rę k o p iś m ie n n y c h w y s tę p u ją c y c h n a k a r t a c h daw
n e j k s i ą ż k i « P a k t , że s ą o n e , j a k t o j u ż b y ło w sp om n ian e, t a k l i c z n® i że s p o ty k a s i ę j e t a k c z ę s t o , ni® j e s t ró w n o z n a cz n y z tym » że k a ż d a k s i ą ż k a j e z a w i e r a , W z b i o r a c h b i b l i o t e c z n y c h zachowanych, j e s t b a rd z o w i e le k s i ą ż e k , k t ó r e s p r a w i a j ą w r a ż e n ie n i e t k n i ę t y c h r ę k ą c z y t e l n i k a , j e ś l i n i e l i c z y ć o p raw y , w k t ó r ą z a zw y c za j nabyw
c a k s i ą ż k i j ą o p a tr y w a ł , a n aw et czasem i z ł o ż e n i a p o d p is u po
t w i e r d z a j ą c e g o w ła s n o ś ć . J e ś l i z k o l e i k s i ą ż k a n o s i j a k i e ś ś l a d y , t o i c h r o z p i ę t o ś ć i l o ś c i o w a i , n a t u r a l n i e , ja k o ś c io w a j e s t b a rd z o sm a c z n a. Gdy c z y t e l n i k b y ł b a rd z o a k ty w n y , k a ż d e d o s ło w n ie w olne m ie js o e w k s i ą ż c e s ta n o w ił o d l a n ie g o poi© do z a p e ł n i a n i a ró żn y m i in f o r m a c ja m i, r e f l e k s j a m i , k r e ś l e n i a m i , w r e s z c i e ry su n k am i»
S a k w ię c począw szy od w y k l e jk i p i e r w s z e j o k ł a d k i a ż do wy
k l e j k i o s t a t n i e j możemy m ie ć o k a z ję do d ł u g i e j i , t r z e b a p r z y z n a ć ,
72
c z ę s t o t r u d n e j i fe a u d œ j l e k t u r y , k t ó r e j t r e ś ć może s i ę w ią z a ć z t r e ś c i ą d z i e ł a , w j a k i k o l w i e k s p o s ó b z samą k s i ą ż k ą , a lb o stano-»
w ić z u p e ł n i e o d rę b n ą je d n o s t k ę p i ś m i e n n i c z ą o r y g i n a l n ą l u b p o ch o d n ą - czy w r e s z c i e r e p r e z e n to w a ć w s z y s tk ie t e r o d z a j e je d n o c z e śn ie ® Bywa, ż© k s i ą ż k a w p o s t a c i , w k t ó r e j o p u ś c i ł a d r u k a r n i ą , n i e wy
s t a r c z a c z y te ln ik o w i® W k le ja w tedy m iędzy i s t n i e j ą c e dodatkow e k a r t y / i n t e r f o l i a / l u b u m ie s z c z a j s n a k o ń c u , a c z ę s t o t e ż p r z e d ł u ż a w t e n sam s p o s ó b d o ln e m a rg in e s y k s i ą ż k i .
O czyw iści© bywa i o d w ro tn ie - c z y t e l n i k u s z c z u p l a k s ią ż k ę o c a ł e k a r t y l u b c z ę ś c i k a r t , n a k tó ry c h , u m ie s z c z o n a t r e ś ó mu n i e o d p o w ia d a i o k t ó r e j j e s t zapewne p r z e k o n a n y , że j e s t s z k o d liw a ró w n ie ż d l a innych® To z ja w is k o w y n ik łe z i n t e n c j i o c z y s z c z a j ą c y c h t r e ś ć z elem entó w n ie p o ż ą d a n y c h a i s j e s t b a rd z o c z ę s t s i , j a k m ożna s i ę d o m y ś la ć , może w ystępow ać t y l k o w o k re ślo n y m t y p i e l i t e r a t u r y .
R ó żn o ro d n o ść fora- i n g e r e n c j i w ł a ś c i c i e l a l u b c z y t e l n i k a k s i ą ż k i w j e j p o s t a ć f i z y c z n ą s k ł a n i a ł a b y do r o z w a ż e n ia , czy i s t n i e j ą j a k i e ś s t a ł a p o w ią z a n ia p o s z c z e g ó ln y c h fo rm śla d ó w r ę k o - p iś m ie n n y c h z i c h l o k a l i z a c j ą w k s i ą ż c e ? K ożna mówić o i c h i s t n i e n i u t y l k o w pewny® sto p n iu ® Są bowiem zw yczajow o u s t a l o n a m ie js c a d l a n i e k t ó r y c h z a p is ó w w ł a ś c i c i e l a - n i e p r z e s t r z e g a n e z r e s z t ą r y g o r y s ty c z n ie ® Np® głównym n o ś n ik ie m z a p i s e k p r o w e n ie n - o y jn y c h j e s t w z a s a d z ie k a r t a t y t u ł o w a , a l e n a z w isk o w ł a ś c i c i e l a k s i ą ż k i można s a a l e ż ó w w i e l u in n y c h j e j m i e j s c a c h , osasesa u m ie sz c zo n e j e d e n r a z , c z a s a m i pow tarzane® Bywa t o w y k le jk a o k ł a d k i , k a r t a p r z e d t y tu ł o w a , d o ln y m a rg in e s po z a k o ń c z e n iu przedmowy do c z y t e l n i k a czy l i s t u d e d y k a c y jn e g o , m ie js c e po z a k o ń c z e n iu o a ł o ś - c i d z i e ł a p r z e z " f i n i s “ , w r e s z c ie g d z ie k o lw ie k bądź®
J e ś l i w ł a ś c l o i e l u m ie s z c z a sw ój p o d p is w i e l o k r o t n i e , może t e św ia d c z y ć o pew nych c e c h a c h je g o c h a r a k t e r u , z w ła s s e z a j e ś l i t e p o d p is y s ą w ie lc e o z d o b n e , s k ła d a n e z w yraźny® u p od o baniem w t e j o z y n n o ś o i. N ie w d a ją c s i ę je d n a k w d o c ie k a n i® p s y c h o lo g ic z n e z a łó ż m y , że w ie le śla d ó w p o z b a w io n y ch w y ra ź n e j f u n k c j i może być w y ja ś n io n y c h ja k o " p r o b a t i o c a la m i " .
Spraw a p o t w i e r d z e n i a p o d p ise m w ł a s n o ś c i k s i ą ż k i k o m p lik u je
s i ę c z ę s t o z p r z y c z y n c z y s t o t e c h n i c z n y c h - w tedy m ia n o w io ie , gdy
k o l e j n y c h w ł a ś o i o i e l i j e s t w i e l u , a w d o d a tk u z a p i s k i n i e o g r a n i —
c z a j ą s i ę t y l k o do podpisu® B rak m ie js c a n a k a r c i e t y t u ł o w e j k a ż ę
s z u k a ć in n y o h , ohoó w ł a ś c i c i e l n a o g ó ł w o li u m łe ś e ió sw ój p o d p is
w ty m , tra k to w a n y m ch y b a ja k o n a j s t o s o w n i e j s z e i r e p r e z e n t a c y j n e ,
m ie js c u i s t a r a s i ę o t o w ym azując n a z w is k a tam j u ż f i g u r u j ą c e . Ą/ó m oże, że i n t e n c j e t y o h zabieg ó w n i e zaw sze m ia ły n a j c z y s t s z e ź r ó d ł o , a l e d z i ś j u ż t r u d n o b y ło b y nam t o u s t a l i ó .
J e ś l i o h o d z i o w y r a ż e n ie c e n y , z a k t ó r ą k s i ą ż k a b y ł a naby
t a , t o a l b o p o w ią z an e j e s t ono z z a p i s k ą p r o w e n ie n o y jn ą , a l b o od
d z i e l o n e i z a m ie s z c z o n e w ted y n a k a r c i e p r z e d t y tu ł o w e j v e r s o lu b n a w y k le jc e p i e r w s z e j o k ł a d k i ,
W s z y s tk ie in f o r m a s j e n a t o m i a s t , k t ó r e n i e m ają z w ią z k u a n i z t r e ś c i ą k s i ą ż k i , a n i z o k o lic z n o ś c i a m i j e j n a b y c i a , p r z e n o s z o ne s ą zaw sze n a w olne m ie js c e po z a k o ń c z e n iu t e k s t « , l u b n a wspo
m n iane J u ż d o k le jo n a k a r t y - p o le z a p isó w r o z m a it y c h , t a k ż e i ty c h , c z a s a m i, k t ó r e z a i n s p i r o w a ł a j e ś l i n i e b e z p o ś r e d n io sama t r e ś ć k s i ą ż k i , t o c h o c ia ż J s j c h a r a k t e r .
In n e z a p i s k i z w ią z a n e z l e k t u r ą i z n i e j w y n ik a ją c e pocho
d z ą j u ż od c z y t e l n i k a / a n i e t y l k o od w ł a ś c i c i e l a / k s i ą ż k i i w prow adzane s ą przed© w sz y s tk im n a m a rg in e s y te k s tu ® Ejywa, że m a rg in e s y t e s ą c a łk o w ic ie z a p e łn io n e uwagami c z y t e l n i k a , a bywa t e ż , że uwag j e s t n i e w i e l e . I c h g ę s to ś ć .rzadko j e s t r o z ł o ż o n a ró w n o m ie rn ie w całym d z i a l e - n a o g ó ł m a le je w m ia rę p o s tę p u l e k t u r y , O p i e r a j ą c w n io s k i n a po dstaw ach, s t a t y s t y c z n y c h , m u s i e l i b y ś - my ó w czesnego c z y t e l n i k a o o e n ió ja k o c z ło w ie k a o z a in te r e s o w a n ia c h . ła tw o w y g a s a ją c y c h , n u ż ą c e g o s i ę d ł u g ą l e k t u r ą . S ie j e s t t o je d n a k z a s a d ą . Są c z y t e l n i c y , k t ó r z y d o k u m en to w a li uwagami l e k t u r ę c a łe g o t e k s t u , choó n i e z n a c z y t o , że w s z y s tk ie je g o p a r t i e i n t e r e s o w a ł y i c h w tym samym s t o p n i u . Z d a r z a j ą s i ę s t r o n y ozy c z ę ś c i t e k s i u b e z ż a d n y c h ś la d ó w , k t ó r e p o w r a c a ją znów w d a lsz y m c i ą g u k s i ą ż k i ,
P o t r z e b a w y p o w ied zi u c z y t e l n i k a p r z e k r a c z a n i e r a z pojem n o ś ć m a rg in e só w . W prowadza on w tedy uw ag i m iędzy w i e r s z e , i n t e r p o l u j ą c p r a c o w ic ie t e k s t ł ą c z n i e z to w a rz y sz ą c y m mu in d e k s e m .
Swój s to s u n e k do t e k s t u o z y t s l n i k w y ra ż a n ie t y l k o a d n o ta c ja m i, N a j c z ę s t s z ą fo rm ą , s ta n o w ią c ą pewną a n a l o g i ę do uwag l u b im to w a r z y s z ą c ą , j e s t p o d k r e ś l a n i e n i e k t ó r y c h w ie r s z y d ru k u c ią g n ą c e s i ę n i e r z a d k o p r z e z w ie le k a r t k s i ą ż k i , ohoó byw a, że p o d k r e ś l o na s ą w s z y s tk i e w ie r s z e b e z w yboru - p ó k i c z y te ln i k o w i n i e z b r a k n i e z a p a ł u ,
0 i l e p o d k r e ś l e n i a w t e k ś c i e n i e zaw sze m ają c z y t e l n ą wy
mowę, o t y l e w s z y s tk ie w y k r e ś le n i a m ają wymowę je d n o z n a c z n ą . Są
one p o tra k to w a n e t a k ż e w y b ió r c z o , co n i e w y k lu c z a z a k r e ś l a n i a
c z ę s t o u k o ś n ą k r a t ą z n a c z n y c h c z ę ś c i t e k s t u .
74
W iele i n f o r m a c j i z a w a rty c h w k s i ą ż c e k w itu j® c z y t e l n i k uw a
g ą " n o t a b e n e " /H B / d o ry s o w u ją c t e ż czasem n a m a r g in e s a c h w y ła n i a j ą c e s i ę z m an kietó w d ł o n i e o r ó ż n y c h u k ła d a c h p alców / z a z w y - o z a j je d n a k w y s u n ię ty j e s t p a l e o w s k a z u ją c y / 5 i c h r y s u n e k - s c h e m aty c zn y l u b s ta r a n n y i u ro z m a ic o n y - s ta n o w i j u ż t y l k o je d e n k r o k do in n y c h rysunkó w w i e s z c z a n y o h n a m a r g i n e s i e , a n a w ią z u ją c y c h do o d p o w ie d n ie g o f r a g m e n tu t e k s t u l u b s ta n o w ią c y c h n i e z a l e ż n y od t e k s t u orn am en t«
P r ó b a r e j e s t r a c j i śla d ó w r ę k o p iś m ie n n y c h , t a k ró ż n o r o d n y c h j u ż w sam ej w a r s tw ie f o r m a l n e j , p o z w a la w y ró ż n ić w śró d n i c h dw ie grupy, o d p o w ia d a ją o e dwu formom z a p isó w g r a f i c z n y c h : je d n ą o c h a r a k t e r z e t e k s t u / n o ś n i k a t r e ś c i / i d r u g ą c z y s t o g r a f i c z n ą , n i e b ę d ą c ą b e z p o ś r e d n io n o ś n ik ie m t r e ś c i » R o z d z ie ln e l u b łą c z n e wy
s tę p o w a n ie w k s i ą ż c e t y c h obydwu g ru p ma p e w ie n wpływ n a komen
t a r z b ad a w c z y , n a i n t e r p r e t a c j ę z j a w i s k a . I t a k n p . p o d k r e ś l e n i a w t e k ś c i e , k tó ry m to w a r z y s z ą n o ty m a r g i n a l n e , p o z w a la ją ś o i ś l e j u s t a l i ć f r a g m e n t, do k t ó r e g o u s to s u n k o w a ł s i ę c z y t e l n i k : p o d k r e ś
l e n i a i p r o w e n ie n c ja , do k t ó r y c h z o s t a ł u ż y ty t e n sam a t r a m e n t , p l u s ohoófey r z a d k o z a m ie s z c z o n e » ' a g i , a l e w yrażone tym s&sajns 00 w z a p is o e p r o w e n ie n o y jn e j c h a r a k te r e m p is m a , d a j ą m o żliw o ść p o w ią z a n ia t y c h w s z y s tk i c h elem en tó w z k o n k re tn y m , ohoó n i e zaw
s z e b l i ż e j znanym , c z y te ln ik ie m «
T r a k t u j ą c g ru p ę z a p isó w g r a f i c z n y c h n i e t e k s to w y c h t y l k o ja k o e w e n tu a ln y kom ponent z a p is ó w s ta n o w ią o y o h t e k s t - tym d ru gim p o św ięo im y z a s a d n i c z ą uw agę.
U o t a r e i e do t r e ś c i w s z e lk i c h z a p isó w rę k o p iś m ie n n y c h po
p r z e d z a ć m u s i, r z e o z p r o s t a , i c h o d c z y ta n i® . Ta e le m e n ta r n a c z y n n o ś ć , s ta n o w ią c a k lu c z do r o z p o c z ę c i a w łaściw ych , b a d a ń , wymaga d u żeg o d o ś w ia d o z e n ia i o o r a z d z i ś r z a d s z e j e r u d y c j i n i e t y l k o w z a k r e s i e n e o g r a f i i , a l e i o bo y ch ję z y k ó w , k t ó r e w z a p is k a c h mogą w ystępow ać - p rz e d e w s z y s tk im ł a c i n y , a t a k ż e j ę z y k a r u s k i e g o , n ie m ie c k ie g o i i n . j e ś l i c h o d z i o d r u k i z n a jd u ją c © s i ę w b i b l i o t e k a c h p o ls k ic h »
H w i e l u w ypadkach n i e w y s ta r c z a j u ż sam a u m ie ję t n o ś ć . Gdy t e k s t j e s t w y p ło w ia ły , p r a c o w ic ie w y sk ro b an y ozy o sę śo io w o o b c ię t y / n p . p r z y p r z e o p r a w ia n iu k s i ą ż k i l u b w o e l u u s u n i ę c i a znaków w ła s n o ś c io w y c h /, a c z ę s t o t e ż n i e s t a r a n n y , ho p r z e c i e ż w z a s a d z ie n i e p r z e z n a o z o n y do l e k t u r y p r z e z o so by t r z e c i e - j e ś l i ba
d a c zo w i w s u k u r s n i e p r z y j d z i e i n t u i c j a , s u s i z rezy g n o w ać z p ez—
n a n i a t r e ś o i z a p isó w j e s z o z e p r z e d s tw ie r d z e n ie m , czy j e s t ona w a r t a r o z s z y f r o w a n i a . J e d n a k n aw et w te d y , gdy t r e ś ó j e s t c a łk o w i
c i e lu b c z ę śc io w o n i e d o s t ę p n a , p o z o s t a j e zaw sze k o n ie c z n o ś ć u s t a l e n i a c z a s u , z k t ó r e g o pism o może p o c h o d z ić . A d a t a o j a p is m a , gdy n i e u ł a t w i j e j s k o j a r z e n i e z z a p i s k ą p ro w e n ie n c y jn ą o p a tr z o n ą d a
t ą , n i e s i e ze s o b ą t a k ż e s w o is te tr u d n o ś o i » W y n ik ają one z n i e zaw sze zdecydow anych i d o s t a t e c z n i e c h a r a k t e r y s t y c z n y c h w ła ś c iw o ś c i d u k tu p is m a , k t ó r e p o c h o d z ą c n p . z I I połow y XVI w ie k u może n o - s i ó ró w n ie d o b rz e c e ch y w ła ś c iw e p ism u o k r e s u p ó źn eg o ś r e d n io w ie c z a , j a k i połow y X V II w ie k u . D ecy du je o tym c z ę ś c io w o w ie k osoby p i s z ą c e j i , co s i ę z tym w ią ż e , ’’s z k o ła " p is m a , c z ę ś c io w o t e ż , choć j u ż w z n a c z n ie s ła b s z y m s t o p n i u , in d y w id u a ln e c e ch y c h a ra k t e r u p is m a .
Spraw a d a t a c j i p is m a , z w ła s z c z a w w yp adk ach, gdy j e s t ono jedynym św iadectw em c z a s u l e k t u r y , z y s k u je j e s z c z e n a w ad ze, gdy p ism w y s tę p u ją c y c h w k s ią ż c e j e s t k i l k a / a l i c z b a i c h może s i ę g a ć i k i l k u n a s t u / . P o m ija ją c j u ż t r u d n o ś c i spowodowane ko
n i e c z n o ś c i ą r o z d z i e l a n i a z a c h o d z ą c y c h n i e r a z g ę s to n a s i e b i e t e k stó w ozy żmudnego ś l e d z e n i a c i ą g u z a p isó w p o s z c z e g ó ln y c h r ą k - po—
s o s t a j e u s t a l e n i e p o rz ą d k u c h ro n o lo g ic z n e g o dokonyw anej p r z e z ko
l e j n y c h c z y te ln ik ó w l e k t u r y , n i e r a z o r o z p i ę t o ś c i s i ę g a j ą c e j k i l k u s t u l e c i .
M ając z a s o b ą e t a p o d c z y ty w a n ia rę k o p iś m ie n n y c h z a p i s e k , wchodzimy w obcow anie z m a te r ia łe m o n i e z m ie r n ie zróżnicow anym c h a r a k t e r z e , n i e w sp o m in a ją c j u ż o n ie r ó w n e j je g o w a r t o ś c i .
R o d z a je i n f o r m a c j i z a w a rty c h w o d c z y ta n y c h t e k s t a o h można f o r m a ln i e z w ią z a ć : z z a p i s k a m i p r o w e n i e n c y j -
n y m i , z n o t a m i m a r g i n a l n y m i , w r e s z c ie z
z a p i s k a m i r ó ż n y m i /z lo k a liz o w a n y m i n a j c z ę ś c i e j p o z a te k s t e m k s i ą ż k i / , k t ó r e b ez sz k o d y d l a z a sa d y k l a s y f i k a o y j - n e j można by u m ie ś c ić w g r u p ie " v a r i a " .
W p r z y ję ty m p o d z i a l e k r z y ż u j ą s i ę dwa k r y t e r i a - t r e ś
c i o w e i f o r m a l n e . P ie rw s z e u w z g lę d n ia p o w ią z a n ie w
pewną c a ło ś ć g rup y i n f o r m a c j i o o k re ślo n y m c h a r a k t e r z e i f u n k c j i ,
d r u g ie - i c h u s y tu o w a n ie w badanym s ta r y m d r u k u . W y stę p u ją c e w t y c h
d o ść pojem nych p o d z i a ł a c h in f o r m a o je n i e p o d d a ją s i ę je d n a k ła tw o
76
d a ls z e m u p o d z ia ł o w i , ja k k o lw ie k m ożna w śró d n i o h zauw ażyć zarów no p o w ta r z a ją c e s i ę e le m e n ty t r e ś c i , j a k i s t e r e o t y p y f o r m a ln e .
K o z p o o z y n a ją o a n a l i z ę z a p i s e k r ę k o p iś m ie n n y c h od z a p i s e k p r o w e n ie n o y jn y e h t r z e b a p rz y p o m n ie ć , że w r o s w a ż a n ia o h na i o h t e m at p o j a w ia ł y s i ę j u ż p ró b y ioh. k a t e g o r y z a o j i . W y ło n ie n ie p r z e z K ocow skiego o z t e r e o h g r u p : z a p i s e k w ła s n o ś c io w y c h , z a p i s e k d edy
k a c y jn y c h , z a p i s e k n a r r a o y j s y o h i g ru p y m i e s z a n e j , ś w ia d c z y ło o p o t r z e b i e p o rz ą d k o w a n ia t e g o t y p u m a te r ia łó w w s d le j a k i c h ś k r y t e r i ó w , w tym wypadku, f o r m a ln y c h . Sama p r o p o z y o ja n i e w y d aje s i ę je d n a k s z c z e g ó l n i e d o g o d n a , p o n iew a ż z b y t c z ę s t o spotykam y s i ę w j e d n e j z a p i s c e z e le m e n ta m i z a w a rty m i oo n a jm n ie j w dwu g r u p a c h . Do c h a r a k te r y z o w a n ia je d n a k w i e l u z a p i s e k m ożna r z e o a y w iś o ie s t o sować zap ro po no w an e o k r e ś l e n i a , r e z y g n u j ą c z p r z e p r o w a d z a n ia kon
s e k w e n tn e g o p o d z i a ł u m a t e r i a ł u w e d le te g o w z o r c a .
P r z y j ę c i e i n n e j z a s a d y p o z w a la w y o d rę b n ić w z a p ie k a o h p r o - w e n is n e y jn y o h n a s t ę p u j ą c e e le m e n ty :
- nazwą w ł a ś c i c i e l a k s i ą ż k i ,
- s z a s i m ie js c e / z w ią z a n e z w e jś c ie m w p o s i a d a n i e k s i ą ż k i lu b o s o b ą w ł a ś c i c i e l a / ,
- o k o l i c z n o ś c i i s p o s ó b w e j ś c i a w p o s i a d a n i e k s i ą ż k i , - c e n ę , z a k t ó r ą k s ią ż k a , z o s t a ł a n a b y t a ,
- o c e n ę o f ia r o w a n e j k s i ą ż k i i j e j a u t o r a .
S posób w y s tę p o w a n ia t y c h e lem en tó w w ią ż e j e c z ę s t o se s o b ą w r ó ż n e u k ła d y u z a le żni®n§ i od o k o l io f ia o ś o i, i od t y p u w ł& ś o is ie l i . Można t e ż mówić © r o z m a i t o ś c i r o z w ią z a ń p o s z c z e g ó ln y c h . z wy
m ie n io n y c h elem en tó w z a p i s e k p ro w e n ie n o y jn y o h - r o z m a i t o ś c i , w k t ó r e j o o z y w iś o ie d o s t r z e g a s i ę s fo r m u ło w a n ia zw yozajow e n o s z ą o e c e c h y s t y l i s t y k i e p o k i.
P o n ie w a ż w z a p i s c e p r o w e n ie n o y jn e j z a s a d n i c z e z n a c z e n ie ma n a z w a w ł a ś o l o l e l a - p r z y jr z y jm y s i ę form om , w j a k i o h może ona w ystępow ać zarów no w te d y , gdy w ł a ś e i o i e l e m j e s t o s o b a , j a k i w te d y , gdy j e s t nim i n s t y t u c j a . I w jed n y m , i d ru g im wypadku n a j p r o s t s z ą fo rm ę s ta n o w i p o d p i s , w s k ł a d k tó r e g o w oho d zi im ię i n a z w isk o b ą d ź p e ł n a nazw a i n s t y t u o j i .
Mazwę w ł a ś c i c i e l a można u s n ą ć z a j ą d r o in f o r m a c y jn e z a p i s k i
p r o w e n ie n o y jn e j. Wokół n i e j / z w ła s z c z a gdy j e s t t o n a z w isk o oso by
I n d y w i d u a l n e j/ p l a s u j ą s i ę dodatkow e o k r e ś l e n i a , r o z w l j a j ą o o t ę
o z ę śó z a p is ó w n i e r a z b a rd z o z n a c z n i e .
n a j s k r o m n i e j s z e , a l e d o ść i s t o t n e , r o z s z e r z e n i e i n f o r m a c j i o w ł a ś c i o i e l u s ta n o w i z łą c z o n a z je g o nazw ą " l o k a l i z a o j a " k s i ą ż k i , k t ó r a w y ra ż a s i ę n a j o z ę ś o i e j p r z e z o k r e ś l e n i e : e x l i b r i s , o x b i b l i o t h e o a e , e meo m asety i n s c r i p t a s c a t a l o g o i t p . Ohoó t a k a i » ” f o r m a o ja może s i ę wydać s k ą d in ą d b ł a h a , mówi on a p r z e c i e ż o ty ® , że c h o d z i o w ł a ś c i c i e l a k s i ę g o z b i o r u , a n i e n n i u s l i b r i . Sam f a k t p o s i a d a n i a w ł a ś o l o i e l l n b i w y rażać n i e samym t y l k o p o d p ise m , l e c z i fo rm u łą "eg o sum p o s s e s s o r h u iu s l i b r i " , osy d o b i t n i e j jeszo z® - "eg o sum v e r u s p o s s e s s o r . . » " S fo rm u ło w a n ie t o z r e s z t ą p r z e r z u c a s i ę i n a k s i ą ż k ę , k t ó r a sama w y z n a je do kogo n a l e ż y :
"eg o sum P h i l i p p i C h e liJ e t a a io o r u m " , " p o s s e s s o r meus a s t J B n u s ..." « R o z s z e r z a n ie p raw a w ł a s n o ś c i do k s i ą ż k i n a p r z y j a c i ó ł / s i b i e t am loorum , s i b i e t s u i s / l e ż a ł o w z w y c z a ja c h e p o k , w k t ó r y oh r o z k w i t a ł o w s z y s tk o , eo p ra w d z iw ie l u d z k i e .
W z e s p o l e i n f o r m a c j i to w a rz y s z ą c y c h n a z w ie w ł a ś c i c i e l a zw ra
c a j ą uwagę t e p rz e d e w s z y s tk im , k t ó r e nam b l i ż e j p r z e d s t a w i a j ą j e go s t a t u s zawodowy, m a ją tk o w y , s p o łe c z n y , w yrażony w o k r e ś l a n i u p ia s to w a n y c h s ta n o w is k , w y l i c z a n iu m a j ę t n o ś c i i t p . Nazwiskom w ła ś c i c i e l i to w a r z y s z ą w ię o o k r e ś l e n i a : m a g i s t e r , m ed iou s d o c t o r , o o n f r a t e r , a b b a s , a l e i n p . " m a g n íf ic o s Dem inus J o a n n e s I z d b i ó s k i de R u s ie c J u d e x C a l i s s i e n s i s ® , " e o m m is a riu s P ro v .S u s s » e t L i t h " . o i t p . Są one b a rd z o pomocne w i d e n t y f i k a c j i w y s tę p u ją c y c h osób lu b p r z y n a jm n ie j g ru p y s p o ł e c z n e j , do k t ó r e j n a l e ż ą . Samo n a z w is k o , j e ż e l i n i e j e s t s k ą d in ą d z n a n e , c z ę s t o n i c n i e mówi i może byó do oelów badaw czych m ało u ż y te c z n e » T a k a s y t u a c j a n i e z a c h o d z i , gdy w ł a ś c i c i e l e m k s i ą ż k i j e s t i n s t y t u c j a , np» b i b l i o t e k a s z k o ln a ozy k l a s z t o r n a , bo w j e j n a z w ie z a w ie r a s i ę z a zw y o z aj k i l k a in fo r m a c j i , a p r z e d e w s z y s tk im nazw a m ie js c o w o ś c i, k t ó r a p r z y n a z w isk u może n i e byó w y ra ż o n a / n p . Domus P r o f . S . J . C r a o . ad S . B a r . / .
P ro b le m i n f o r m a c j i w y s tę p u ją c y c h w okół nazwy w ł a ś c i c i e l a z n a c z n ie s i ę r o z w i j a w s y t u a c j i , gdy n a z w is k w ł a ś c i c i e l i j e s t w i ę o e j , a m iędzy p o s z c z e g ó ln y m i z n i c h z a c h o d z ą w id o czn e z w i ą z k i . One t o p rz e d e w s z y s tk im w z b o g a c a ją i lo ś c io w o i ja k o ś c io w o m a te r i a ł in fo rm a c y jn y , w y z w a la ją c p e w ie n r o d z a j in w e n c ji p i s a r s k i e j , n i e w y k r a c z a ją c e j z r e s z t ą zw ykle p o z a o g r a n i c z e n i e w s p ó łc z e s n ą k o n w e n c ją .
P r z e d p o d ję c ie m k o n t y n u a o j l s p o r z ą d z a n ia r e j e s t r u elem en tów
to w a rz y s z ą c y c h , nazwom w ł a ś c i c i e l i , z w ła s z c z a z m ie n ia ją c y c h s i ę ,
może s i ę o k a z a ć p r z y d a tn e o d n o to w a n ie t y c h p r z y c z y n w ędrów ki
78 -
k s i ą ż k i z r ą k je d n y c h w ł a ś c i c i e l i do r ą k d r u g i c h , k t ó r e d a d z ą s i ę o d o z y ta ó w sam ej k s i ą ż c e .
P o c z ą te k c ią g u w ła s n o śc io w e g o p o w in ie n w y z n a e z a ó , l o g i c z n i e r z e c z b i o r ą o , a k t k u p n a now ej k s i ą ż k i od j e j w ytw órcy l u b od s p rz e d a w c y . I r z e c z y w i ś c i e , a k t t e n o z ę s t o j e s t w k s i ą ż c e o d n o to wany w ra z z p o d an ie® c e n y , z a k t ó r ą k s i ą ż k a z o s t a ł a n a b y ta /" e m p - t a e s t g r . q u a tu o r " ; "em p tu s e s t l i b e r L u b l i n i d i e 15 H a i l Anno D ni 1584 f l o r e n i s q u a tu o r g r o s s i s q u in q u e p e r ïïo b lle m S t a n i s l a v a M ic h a ło w s k i e i u s p o s s e s s o r e m " 10/ , no i p r z y tym t a k ż e c z a s u i m i e j s c a , g d z ie z a k u p z o s t a ł d o k o n a n y . J e ś l i z n a jd u je m y , a z d a r z a s i ę t o c z ę s t o , n a z w isk o p o p r z e d n ie g o w ł a ś c i c i e l a , dow odzi t o , że w łą c z y liś m y n a s z ą o b s e rw a c ję j u ż n a k tó ry m ś k o le jn y m e t a p i e d r o g i k s i ą ż k i . Wtedy z w i ę z ł a , a z a ra z e m dośó p e ł n a i n f e x a a o j a o a k c ie ku p n a może p r z y b r a ć t a k ą fo rm ę : "Anno 1586 31 J a n u a r i j d a l e s z a t j Z i e n g j P is a r z o w j B ie ls k ie m u Ï 1 2 " 1 1 , ozy n a w e t t a k w y jątko w o ro z b u d o w a n ą , j a k w e g z e m p la r z u " M is s a le C r a e o v ie n s e p r o i t i n e r a n t t i b u s " : "To j e s t m s z a ł a l i a s b r e v ia r iu s a p a n a S la o h e tn e g o U le m ie - r z e B ro n io w s k ie g o h e r e s l n Obrazów t i e n a r i s t a e | j ] s t o b i e e , k t ó r y ko
p i i s o b ie w sw o i dom do S to p o a , msze miewaó w domu swojem w ła sn em , P a n u Bogu wszeohmogąoemu k u c z o i , ku ch w ale w T r ó jc y jedynem u . . .
| i t d . J K up iłem j i we ś r o d a . . . p r z e d w ie o z [ e r z u j p r z e t ś w i ę t a P r i s - k a . . . 15 . . . " .
J a k we w s z y s tk ic h z a p i s a c h , t a k i t u ż a d e n r y g o r n i e obo
w i ą z u j e , a l e o s i ą t e j m a łe j o a ł o s t k i i n f o r m a c y jn e j p o z o s t a j e o o z y - w i ś o ie c e n a . N azw isko oso by k o n t r a h e n t a , j a k j n ż b y ło w sp o m n ian e, p o ja w ić s i ę może obok n a z w is k a w ł a ś o i o l e l a , a l e ze w z g lę d u n a l a p i d a r n o ś ć t a k i c h sfo rm u ło w a ń n a o g ó ł n io z e g o l u b n i e w i e l e s i ę o t e j o s o b ie n i e d o w iadu jem y .
O k o l i c z n o ś c ią n a j p ł o d n i e j s z ą « in f o r m a o je o w ł a ś c i c i e l a c h k s i ą ż e k j e s t d a ro w iz n a - t a o c z y w i ś c i e , k t ó r e j s fo rm u ło w a n ie w y c h o d z i
ł o p o z a ram y zw ykłego " d e d i t " . Żaden in n y s p o s ó b w e j ś o i a w p o s i a d a n ie k s i ą ż k i n i e p o z o s ta w ia n a j e j k a r t a c h śla d ó w t a k b o g a ty c h w i n f o r m a c j e , j a k w w ypadku, gdy e h o d z i o d a r w yrażo ny fo rm u łą d e
d y k a c y jn ą . D łu g a t r a d y c j a d ed y k o w an ia k s i ą ż e k d o p r o w a d z iła do wy
k s z t a ł c e n i a s i ę pew nych wzoroów w id o c z n y c h z r e s z t ą i p r z e s t r z e g a
n y c h z n a c z n ie w y r a ź n ie j w d rukow anych l i s t a c h d e d y k a c y jn y c h 1 -'
n i ż w sw o bo dn ej z a p iz o e r ę k o p i ś m i e n n e j . X w n i e j je d n a k oo n a j
m n ie j f o rm u łk a "mpp d e d i t " z a m ie s z c z a n a n a końou d e d y k a o ji ja k o
w ła s n o rę c z n e p o t w i e r d z e n i e d a r u /p o d o b n ie j a k i in n y c h z a p is ó w
w ła s n o ś c io w y c h / s ta n o w i c h a r a k t e r y s t y c z n y e le m e n t p r a k t y k i zw y o za-
j owe j »
O fiaro w y w a n ie k s i ą ż k i a n g a żu ją © dw ie s t r o n y - o b d a ro w u ją c e go i obdarow yw anego - r z a d k o kw itow ane j e s t w y m ienien iem sam ych t y l k o n a z w is k obydwu / a p . i O h r i a t i a n u s S t r o b a a d t B i b l i o t h e o a e T ho- r o n e a . d e d i t " / . W idoczna p o t r z e b a m o ty w a c ji d a r u pow oduje r o z w i
n i ę c i e udo k u m en to w an ia t e g o a k t u n a t y t u ł o w e j k a r o i e k s i ą ż k i . I t e j " d o k u m e n ta c ji* o s o b a o f ia r o d a w c y w z a s a d z i e n i e j e s t e k s p o n o - s a a a , oo n i e z n a c z y , że j e s t n ie w id o c z n a . P o z a bowiem j e j n a z w is k ie m / z to w a rz y s z ą c y m i mu e w e n tu a ln y m i b l iż s z y m i o k r e ś l e n i a m i / c h a r a k t e r y z u j e j ą i s p o s ó b s fo rm u ło w a n ia p r z e k a z a n i a k s i ą ż k i w i n ne r ą o e 1 t e i n f o r m a c je o obdarowywanym, k t ó r e ozasem mogą o b e j
mować w je d n a k o w e j m ie r z e i o f ia r o d a w c ą .
T a k ie i n f o r m a c je je d n a k m ają c h a r a k t e r r a c z e j w tó r n y , p ozo
s t a w i a J ą o o fia r o d a w c ą w c i e n i u o s o b y , k t ó r ą z r ó ż n y o h - ozasem w y- łu s z c z o n y o h - powodów u z n a ł on z a g o d n ą d a r u . Wybór a d r e s a t a w de
d y k a c j i u z a s a d n i a j ą o k r e ś l e n i a ty o z ą o e z a l e t je g o u m y słu i d u c h a , do k t ó r y c h n i e zaw sze d z i ś m ożna p rzy w iązyw ać s z c z e g ó ln ą uw agą.
K s ią ż k ą o f ia r o w u je s i ą z a z w y c z a j: " n o b i l i e t h e r o i c a v i r t u t e p r a ~ e s t a a t l T i r o . . . ” , " g e n e r o s o D om ino", " d ig n l s s i m o V iro e r u d i t i o n e i n s l g n l v i r t u t e p r z e s t a n i i " , " d o o tis s im o v i r o " i td ® , a l e i osobom k o n k r e t n i e j o k re ś lo n y m : w o je w o d z ie , r e f e r e n d a r z o w i ko ro nn em u , p r e p o z y to w i, m ie s z c z a n in o w i, ozasem w s p o s ó b b a r d z i e j o s o b i s t y : "dno e t b e n e f a o t o r i s u o " , l u b po p r o s t u " a a i o o f r a t r l s u o " .
C zasam i t a k i e z a p i s k i red ag o w an e w t o n i e o s o b is ty m m ają du
że z n a c z e n ie f a k t o g r a f i c z n e l u b b i o g r a f i o z n e , j a k t o ma m ie js c e z p r z y t o c z o n ą p r z e z K .P ie k a r s k i e g o : "Bono S o o o lo v io m alu s P o s s e v i - n u s * 1^ , H i e k tó r e z n i o h , ze w z g lą d u n a a f e k t a o j ą fo rm y , w y d a ją s i ą k o n w e n c jo n a ln e , n i e k t ó r e je d n a k k a ż ą w ie rz y ó w i c h s z o z e r o ś ó . Skrom na a z a ra z e m p rz e k o n y w a ją c a w y d aja s i ą byó XVX«wieozna d ed y k a c j a : " G e n e ro so Domino L a u r e n c io B lą d o v io de P o p ie n ie v e te r a n o su o am ioo C h r is to p h o r u s V a r s e v l o i u s a m i o i t i a e e r g o d . d . " 1^ .
Że o o s o b ie obdarow anego możemy t e ż z n a le ź ć c a łk ie m d o k ła d ne d a n e , n i e c h św ia d c z y p r z y k ł a d d e d y k a c j i z a a i e s z o z o n s j p r z e z E u s ta c h e g o K n o b e ls d o r f a w " H o o le s ia o & th o lio a a f f l i o t a " : "M agni
f i c o a t ą u e i l l u s t r i dom ino J o a n n ! O o z ie s f k ij suprem o o a u o e l i a r l o , d u c a tu s o s u ie o z im e n s is £ . . . J Z a t o r i e n , neo s u o o a m e r a r io e t g e n e r . O ra e o n le n s ® , S a n d o m ir e n s i, O l s te n e n s ią u e etc® c a p it a n e o dno su o g r a t i o s i s s i m o E u s t a o - £ h i u a ] " A^®
Wśród ogrom nej l i c z b y d e d y k a c j i n a s p e c j a l n ą uwagą z a s łu g u
j ą d e d y k a c je a u to ró w k s i ą ż e k 1 7 , k t ó r e o d s ł a n i a j ą n i e d o s tr z e ż o n e
- 80 -
d o t ą d p r z e z b io g ra f ó w p o w ią z a n ia i s t o s u n k i a u to ró w z o to c z e n ie m . Erazm G l i o z n e r o f ia r o w u j e sw o ja d z i e ł k o " A p p e l l a t i a " o d z n a c z a ją o e - mu s i ę , j a k p i s z e , w y ją tk o w ą u o z o n o ś c i ą " ; ¡}..J Duo M a rtin o Gra™
t i a n o i l l u s t r i s B ni A n d ré a s L e s o z ln s k l p a l a t i n ! B r e s t e n s i s K u ła — v i e n s i a m i n i s t r o d d t . A u th o r 4 J n n i A° 1599"^® : R e in h o ld H e i- d e n s t e i n d z i e ł o "De b e l l e M o s o o v itio o d e d y k u je , co j e s t tym raz e m f a k te m znany® h i s t o r y k o m , Ja n o w i Zam oyskiem u: ’’I l l u s t r i s s i me dom ino J o a n n i de S am osoio C a n o e l l a r i a e R. e t m i l i t l a e sum © p r æ f e o t o e t e t . R. H e i d e n s t e i n i u s o l a r i s s i s o an im e R o s tr o o i v i P a tr ia ® o p t i a e m e r i to L i b e r d e d i t " “ ' ,
Z w ią z k i p r z y j a ź n i j a k ż e p rz e k o n y w a ją c o w y ra ż a d e d y k a c ja S t a n i s ł a w a G rz e p s k ie g o n a k s i ą ż c e "De m u l t i p l i o i s i e l o ®t t a l e n t o h e b r a i o o " 20 - " B o o t i s s i a o v i r o D. H e l o h i o r i P u d ło w s k i S a c ra e R e - g i a e M aie t i s a s e o r e t i s Domino e t am ioo m u l t i s n o m in ib u s o o le n d o a u t o r d d t.®
0 ty m , ż® k s i ą ż k a b y ł a o f ia r o w a n a p r z e z j e j a u t o r a , d o c z y t a ć s i ę t a k ż e można w z a p is k a c h w ła s n o ś c io w y c h . P r z y to c z o n y n i ż e j p r z y k ł a d k a ż ę nam w i e r z y ć , że z n a k o m ity h i s t o r i o g r a f o f i a r o w a ł t o samo d z i e ł o z n a c z n ie s k r o m n i e j s z e j o s o b ie ? “ Anno d n i 1585 di® 20 o o t o b r i s C ra o o v ia e a b a u th o r e o p e r i s m ih i J o s s p h o Kowalewsky v i o e - o a p it a n e o c r a c ov i e n s 1 dono d a t u s JKV0 1585" 21 .
A u to r i d z i e ł o Je g o p o j a w i a j ą s i ę w z a p is c e d e d y k a c y jn e j n i e t y l k o p r z y o k a z j i o fia ro w y w a n ia go / c z ę s t o ja k o " s tu d iu m e t operam suam , huno l i b r u a r e o e n te m , p r i m i t l a s la b o ru m suorum " i t p . / P o d k r e ś l a j ą c w a r to ś ć d z i e ł a i z n a k o m ito ś ć jag© a u t o r a , o f ia r o d a w cy p o d k r e ś l a j ą z a ra z em w a r to ś ć d a r u . H p . C o n radus S a u s c h u tz ded y k u je w 1604 r o k u B a lta z a r o w i z W e lte n d z i e ł o K rom era "Do © r i g i - n e « .» " ja k o ®hoc p r a e o la r o m v e t u a t a t i b u s moaum entua* • Z am iesz
c z e n i e w d e d y k a c j i o p i n i i o d z i e l e p o ja w ia s i ę j e s z o z e d o ść r z a d ko w XVI w . , aby r o z w in ą ć s i ę b u j n i e j w k s i ą ż c e X V III w ie k u .
W z e s p o l e oeoh c h a r a k t e r y s t y c z n y c h d l a d e d y k a c j i w k s ią ż c e s t a r o p o l s k i e j /w o g ó le e u r o p e j s k i e j t e g o o k r e s u / spoty k am y o k r e ś l e n i e m o ty w a c ji d a r u - n a j c z ę ś c i e j s “ i n p ig n u s a m o ris* czasem z d o d a tk ie m " p e r p e t u l " ; czasem bywa on w p le c io n y w c a ł ą f r a z ę
9 ► i n p e r p e t u a e m em oriae o o n fir m a tio a e m ao a n im j b e n e v o lj Co- n iu n o tio n e m a rd u is s im a m n u l la q u e o b l i v l o n e I p s i u s p o s t e r i t a t i s m a-
c u la e d e le m â s » dono d e d i t g r a t i t u d i n i s a r g o ” *■.
Mimo o ś w ia d c z e ń o n i e o z n e j p a m i ę c i , m i ł o ś c i , p r z y j a ź n i - wy
g a s n ą ć one m u s ia ły ze ś m i e r c i ą o f ia r o d a w c y , a p r z y p u s z c z a ć m o żn a,
B I B L I O T H E C A
Vniuerfalis, fiue Catalogas omni¿
«mfcriptorum locupletíflimus,ín tribus Itnguis,Latina, Grasa, 8¿f-fe»
brafcatextantium Sínon m andó, ucterum fcí reccntiorum in huncufq»
diem,dodorumSiindodorum,publicatorum & in Bibiíothcds laten«
Bum. Opusnauurn,8ín5Bibíiothecistantumpublídspriuatísueína ßituendis neceflarium.fed ftudiofis omnibus ariufcunqj arris aut
fcicnria? ad iludía melius formanda uciiifbmum: authore o o s s a c o OBSEJßßo J e t » « i« edito. » Í
* »
,,B i b l i o t h e c a
V S
< < ' y , x (
T 1 G V R I A P V D C H R I S T O P H O R V M Frop bwerum Mfnjc Stptcmhn, Anno
M , D , X t V<
1. K a r t a t y t u ł o w a ,,o c z y s z c z o n e g o i p o p r a w i o n e g o " d z i e ł a K . G e s n e r a
u n i v e r s a l i s " , T i g u r i 1545. E g z . B U W 28.15.3.19
Śladywycięcia5kart (+fragment —pasekjednej strony, zakreślony). K. Gesner. „Bibliothecauniversalis”, Tiguri 1545, Egz. BUW28.15.3.19, k. 303v.,339
»*
M A R T I N I
C R O M E R I
Y A R M IE N S IS B P IS C O P I
P O L O N I A
Si acz
D E O & I G I N E E T M B |V S G E S T IS
f O Ł O » O S .V M L l s a t X X X O K A T iO F W S W I S S K S B m t i & I PSUMI « B I S ,
D E Q V fi S IT V , P0PYL1S, MORfBVS» M A G IS T R A , tftus Sn RspaMś« fegniPoUatejlibrtdaa.
O m * «ttkims ab yfofaet Atdfart rtcagni&f, <c
« w t ó r ¿ w ©r* attźfa.
&0s JfCĆ&SŚ Sil fe&&i>di8!<W.d ftia^OSi-SSa^«« &s$3«8$jł$jg|$$ 4^j^.fe3śs& ś&2j£W geo^jspisi-afsemFoioa^Fr^taf Ms&aś* b f e t a » w Ł M a t a ,
£Jw$l$ & Moi ¡.maa^ as&tśs &f au$ ex$a?«$ś&.> W
£ n ¿si£ci w w n m tn iM iim h e ^ ^ /fim s , *4>~ &%•>
/*>*? £
■■■■>^ * ?
AZ
1
E
gg , E / z E M i /
f jss£n '
COŁONUB AGRIPRW
I b Officim Birckmannica, fumptibas A m oldi M ylij. $ 0„
0*)®gra$M& P m il m S . CtftretAfceftałft. ,
i... I
3. K a r t a t y t u ł o w a d z i e ł a M . K r o m e r a . P o l o n i a s i v e d e o r i g i n e e t r e b u s g e s t i s P o - l o n o r u m . . . ” , C o l o n i a e 1589, z z a p i s k a m i p r o w e n i e n e y j n y m i k i l k u w ł a ś c i c i e l i . E g z .
B N X V I F . 516
f i f i e g i î w t c
h.
t e « « « « f p r m ? t b t e u l « m u f e h a S w n S F s t e w p a t e d t e a f ó t e » b « w « g a f i « » / W a m « « f e « /
* p <r K K « t« iłc « a <>*»>*>«& C w u t e p a w i f e m b a #
« m s « ć i w m » s t a « « * » 2 « « p « t e « « e ( f a U < w
««. nĄ? ' t w i sm-tb t e « t e tu - s-te o « a b w a b t e B u / f e t e t a s i f e
I o © & 3 t f e « p # p « | b y t t » w b ? f f & J y w t t e
( o t W I u » w « ^ v Ś o t e u i e
5 < t e ? t ó s U i p « 8 » ę . •B m w a w iU » S s t s t s « f e s t f e f e M y / w » f e p « > f e ? p a ś w t f e t fw * « n p a g n e f e t w fcs&W? j a w t e te&
B b e f e f e ' « / • W " / <
p ń n p p y r o b c m y l ^ w t e b j t t ó j l t e i o P ^ p f e f t ó te i t e u « Sar ¡w śt M * f F s« fla b » w a # » < » 3 r r p » « » « s p w i W te r _____ t e a « ? ? « a jrp< a s b i .' f e S v » a & w j i K A i n « s t e r a U t e « 3 « r ę t e ,,aj » « w B b « U g e B a » j t e » r e » s Ć t e f e b e ł ś t g a f e g ś t e s K syw / t e b y t f e b
» A ‘ f 7 ' ? ’ ( a s 3 « p t e f e ś b * / a « b y w a r t p a « fe a » « 8 w t « m o i » B a f e p a O b
< 1 4 4 £Si. f* ’****' *
O m i w i e r n a S i t t w i l r w
2 te
f e p f e f e » « .
& s» |ł4 s« .
w t W f
© « p 4 « i y w â f r t t M a r t I 4 « c g e w « i f e g < t B a a p a ts m s /p a W te <£ « |à r j / f p a b «« f e u n s a b r a s y p ite « w t / w i P t e g ay«« w f i tay « £ & » ? / te k b y t <wfcc m ( f e a t e s - f e s w b t « t e B a » ffea tY « » « « B t e p i w w / y t e s u w t e l u t ó w etife. B a « p a 8 « y a a » « « > g te & f la f e s w t e « « S « ® « »
»-« W ła p s e fe y w s te iim s e m « B U B f e f e a s « •«# p r y m
« « f e e b i p r s e p b !/« « ¡ « b a t t e a « B a a f i b s f t b a W ła d y /
« , « » ( « « B t e « U « y s^Uac « a r f e a b b t ó B a H t e a s u g f e f © t l ^ 'F s t i y s « p a ń ^ w w a s a d s a b h s s ta s a t e j w $ 6 t . B liś g s w « » « i t a #
> * • * * , r ^ ft g ^ i B e ù w f e » w B a ^ p a r f « p a f & « a te r t v a p « i » f e ( « « » t e f y f& swa#
f W f M f teM U p - W $ » $ » M#wftówf& ' a f« m (U ¿ « f a n e m ( £ » « $ 4 « t e W i U t e y s « b « d w ayi'M p n « i w fes 3 n W u & B a « f t e m - y » w
© a te st g p p ś p r a a w f p a j a « « t o m © a t f e a l l a p a n a « f e t « f t e r t e e g s y w a y t t ó u / f e b
«N W , p a « ś r t m a p f s « « a f : K h W H I l a g m o t e a f h w m . B a S W f e O w y « t ó u p c t e
» p a « w m g b a l y a f e w ł p * tam » C /S ? te ! y » a t t e « « b a u m f e n c B u w j f « p a » # » « p r u s m r s * w « Ite /s ś p a w « «& m a g ty « « f » t e t e s « m t e i U W ’’
p ń w a y t e h f e m m e * » « m t r p a g e « m « h (te tes m a m f e a r & f t f r g m s s « w e*
f e t e 8 / k t e i 3 b » w U / t e t e f e i j t e w ł e / t e « r i < i / . l i « g a i ! p r b t e B » 8 8 j 7 s b ® t e ł W P « » M p m * d f e ? t e t e t e r n f e p t e ? « r t e t e h p a » t e u s ' B t e » # « . ’ B « « * j t e w a t » a « |t e W « e b te b s t e u m p '« w « 8 p 4 ? î|îa ? a f w g a / P b f e ¿ « t e > t e f r a B m a t e » * '? « « î p n s t . B « t e « « « s » « ' P s s n ’ p « t w 3 p t e b i i 0 t e d t e f p t e r s f e b w t e f f c y j g j s £ i p t e g / ® » t e « v p i i i
O t e 4 8 « « W ? » ! ! » « t e w B r t e » P d s ? | t e C w ... . . r. .. . . . . „ t e ł i? p e p r u t e a « d s i ^ r b f e u s « « B n f p s i f à / t e a r e g a P a f e m g g ł ,88*1 B a 8 p a « ® fm sa « t e « a p a t w w fteav te « « J a t t p « g a f p a « ? « r . a b te«»«,
łte irf s W a a a te i
.?«<'
3 « b » a jtei»- ,te » p a «««ate;
p..ÿte%
t e *5
^ » r f i - i i l i i j f • '
Wi^* P » « U « ś b i g » ? te t« m /iS a « m b s U i « a ł«v « a p t e i m a w S h S te w fe p a « r« sś te ;.
t e i t e t e » F * *
4. N o t y m a r g i n a l n e z p o w o ł a n i e m s i ę n a i n n e o p r a c o w a n i a h i s t o r y c z n e ( B a r o n i u s a ) . M . B i e l s k i , „ K r o n i k a t o j e s t h i s t o r i a ś w i a t a . . . ” , K r a k ó w 1564, E g z . B U W 2 8 .2 .2 .1 0 ,
k . 156 v .
« m t * C » ^ « w ł ) i 8 ^ i i i 8 4 * « ^ i m ?$$••.«#«& & $ '& .
W & b 8 $ a » 5 $*&«$»
88$»<223g24*$5»4i*2:» 8 » a V ’0Ś$i.<28$22ł$ 4*84028258301® $»2»-
2*285 * 0 -8
V V3i»»Ś?42282:2$$5 B8<5»3<8i50.2»
4 * * $J> 8
V V i0«<4»4<$5 & 4 & 8 $ 6 4 » * a $>&
V V &#<>&<<&« S*<05.'8.2 2»822«30h»
4&223 b$5*34 «a $5 i 4 » X $»«•
V V fia o }# .'« ^ 8 s & » 4*5 «$ $2 $ i i x <•»»•'
« 8 g t & i W f S . b 0 b » $ 8 £353 * $03.
«<«2*8.4 ® i t e « g b e m # ? 4 » 4 v W f a o f o f e W W t ó i & » * *
V V h o W ® « » >1*X 53 - « V .0 * * 8 0 } 4 }8 & » 8 2 » * g « 4 ń & f r &
4 * 3 « * « » 5 -b
X
A 3 i» 2 « 4 4 8 4»223T'$22*3«0£ « # »»«2fc«*:0 4 i*3 2 3 8«. 8
X»8«S«?w » £ £ $ 4 8 2 0 e » s i» « « » - 4 » « $ & 2 $ W 8 « $ 8 $ 8 $ i« > t$228»4»
*32248$« 3$8>b
«$?*»
® » * § 8 A g i» 480201 * « 4 * « 3 28x4 / ^ g 0 & » $ < 8 g 2 2 8 « 4 & & $ $ « «?-
< m s s / »«aw i o i . a
&30$2< «$» « <$««' & ’¿ba «44$2» 5$» 8 3&$2Wi<3 $>*«3 i» ) b. >*33 $22.8448« <8 a <$22$W « X £ « £ « * $ « * 0 3» ».«
&a«2>$225» C w W S ® *2-<£-20 i 1? 2:8
& 8 < 0 2 » W i'<3-22*$2
2«g>8 2^30
28 3 B 0 0 3 0 2 8 « £ & , 305-4 g»i22S2W22» & < 2 *2® 2 »$ $« m « 4 < K i
>3538223 »853583 3? O .&
^858««3<3» 5>>»20$380<28328 a 4 * 0 * 2
»852. i» 5 *i*0 B 2 8 *4 0 . 8
&4»258«*223 A .«4 »S S$t232s40 ¿ « m fa
f>.<2»5 * ? • *
JS8c3ja»2<842r4»«220328S082 f W ć i
■■■
£ » <*<«» 1® 2384:223 $ 0 b < 4 $ 8 3 & 8 « £ V V W $ 4 « » 3«*&22.2»S * $ .*
^ 3 3 0 3 5 3 8 $ $ 2 i4 4 ^ » » 5 0 8 4 « i S W -
$30 S 450823288 $85$30<$224 M &
4 2 fi® g2 23 ® 48 « -0 8g «5 « SS«<5-?a.4«*a$228 <0g B 8 $?»1>SB<£
»sm $ £ $ « $ 5 8 < $$*<»
»$$4200 5*$«$J50$8 $¡4 # . 5»<022-'
$& % 2 * 5 V- <8«3 85X 8 $ fiX & iii.f}l<
28 «3 0.fe
8 S 8 2 « h *$ 4 0 » & m s a 8 & « i w s 3 <$«8
<»82&2«82 5®B & 2$033ti-0 & $«$
*$»85 4$<«g58»5 i W >
8 8 8 >4a C$«58«30224s *£ « & 8 $ 2 0 * 83»
a.4$-8i ł S i m ^ 4 e W * & ' i k « r & , 3882:5X8» $ $ £ « • « & & 5 8 5 8 8 *202»»
05£<2«8 ,«8« h . «58$ 8 2 0 » 30$ 3 8 3 » < 4 g * » & $ T 8 S W Ś b T885358028
$ $ 2 8 : 4 ^ 8 ^ 0 8 ,0 (4 0 T85$«<3.
8i» 4 a » -s y x & 4 0 X a $ & & 2 ® 4 *$ & > & &
*«3228 3.3®
3$4M ««s 8$$«ia*2245 ««0b20$4&®£3$8
$*3.4
38^525«« ®2<208 ? « » .»
a a g ,a # < « & < b » ? «22* $0 4® *52$0Ś«b- 4g4s5$i i» $ 4 - £a*«® $ * C a a s w ii«
M,£2«$2 A » » «
« * $ 3 0 0 0 6 $ 42*8 8<X2$S5 $$3.3 8 * g .a 8 < 8 4 *4 $ }3 M a » ® & 4 b 5 < 8 < 8 - i«<$ ■$.<$ 8 ® & i a :8 2 b « 4 » 8 $b .b 3$5$0«3 S 5 « 3 » W * « i Q « * © » Ś « $ & .
£3^852822« S ? $ M 3 e & & -8 S 8 .b
A.0g»$8 t f e ^ o r ó # 54 «. b
« * }» U « 5 4 8 2 0 8 * 8 8 2 » $ 4 $ 28 *«$20.
4?5>®280 »$00*282*8 ?$ bv$»® 8®23£
& ¿8 6 * 6 » 4 *« $ < 3 8 , & & m 8 5 3 8 » 2 S f i& s ia # i S i 4»228)f22* 0 8 ® 30$0<ł352»f3 18 8 8 0 5 A & e m < O 8 « i
i a 4 2 8 -h
8 0 } 0 0 ffi8 8 «$&& «$ 4 '8 i« 8 3-48-b a a & is H iia & « $ « 8 8 f 3 « > iC 3 « x 0> g «ii3 ? 0 i0{ł28 88$ 8-$$4 a , 8 J 4a - fe a $ ® 8& ^ss ?«5 h , 2 $ f$ « 4 * i8 0 4 «
88$S 3?38S
« W S B 8 8 W i.8 ^ '2 UH&228S $$, 0i«?»$i8$ $» & j$ Ca8$82 ;si C a ś « $ 8 i8 *
4 $ 428228 & b & $ 2428*. W W i s i s - 0><8i»8 ¿ « 8 i « 4 8 4 & K 22*8 « 8 ^ 8 8 W $ # 0 8 ) yai228 Ł i i i i J S L && 8S 8$>&
882-«28i82f$b*$ l a & i I V . 4^2228 I M « 088228» £$2:2284$» 8 8 K 2$BS22«4>2i r a g i# « >$$0 8. « 8 » «aBaates 3 » b Xł$SS!«t8»2$3 C * « i2 8 » 8 C » f8 » 2 8 a 4 » 42882$ 4 i 4 i> 0 >8$2.i20B^442iX W &
820m«<»i2.8t$ Co4884? S ia f e « >>»<0 28 422828 $ 20 8-2 >3 &< Ma?8B.28<22 4 » 8 2 $$ b . S& 88 ?« <82» 88»JW 28£<88 4 4 4 .& 28$>8,sg$$8>Si. » W !« f$ < ia
¿$»8 2 82 4,02228 ź 8 $ 4Ś8,a4 <2^4428 8852« 24384 i$ 7 b.0»22.«8 C8382«l$>
<2$28 f$8$5020' 2 4 0 8
»2C888882288 M jS &$88»8235 C ® 8 3 8 -
82<$2> $» 48284 <8880 8S2»28i$»8$a W $ 8 £ 8 8 Ś $ 38 3 X , 4 28$8«$i>8 9 t -
<S2i«$>4<8^0 0«8- 4JŚ » 4$2SC823S i 8 8 8>3-»8«88888g «$ $$ ¿08 « 8 $ 4 k$<283.220^28 & 4i>®3 S258K08 $ K
«38820882288. Si3f8»28<2828 4 » * » 4 M ^ » 2 ® r $ g a 8 8 4 j»4Ś|sks$ $$$«, C 2 8 i€ ^ 8 « W 4 2 » 8288 8838088848^
3 $S i , C :>i- ' •. • • s ,;. z B080S4 8*383 $0 2& ^2 & 3 4< 2 44 (XX. $»18282$
88223 <02388$33»$S & 2 & V V & & &
i22 i> - 0 , - '-> <
42235 « 2 3 M 4 A 4 W & x &♦ »2282 5 8
? < 0 4 8 2 g i3 J-4 g {8 8 f$ » ^ 3 . 3440$
¡$2-888.082205 SG<8»5«8i83S ^82$ 2ł5- 8 3 03 «$»«223 $$«0$C$8 48 535 i 4 ? . b S2S82082280 S i«i« 84088J82 4 b j0 « 2 V
ŚB 0J:443! W 0 ii0 i2 S5fe^385 ^ i - ^ f
«3882082303 $¡» ^$ ^> 2 2 8 « S W f e $220 800»$»$i85 3S b < i j ® y 8 4 c « b $ 2 8 0 8 82885 &$4> 02«5 VJS<888 W « Ś < «
■ • « • 3
88828082<22« «358208232 4:485 M
$2i 4 8 * * 3 » S. $5283 28 *$»b2«£3f«0v
» 3 4 * b 0 8 « 3 0 8 » 3 2 * « 4 3 .8 38$0S$283 &5$r 0Ś8808$5.>i4 « i l , I> 2» »8 b 0 4 2 » 8 < 8 » 2 & » ? » b< *2 8 5 4 8 2 8 » {3$4$0$ 0S »4 08i0 $J2 0 3$. 3;
«8 24 $*«$ ».* xM3i<8820222« 4 « * 4«-k5X»8 3 « £ 3v 0208 $8&Ś42S58$
m
3 « 3 .t< i0 i4 8 -i$ 3 8 i3 & ® f$ 8 44 $) ?»28<-
282" 52»b
0 ;$ g 0 8 » 2 0 0£2J2ł4»28 S 0 X » 0 ® 4 » < b . 5828 *£ $ b> 3'b $i5 04£<38» * § « 8 X2$08l«223 V«5)8528:i338<8i8 0£'<2«8x
pB S 4 & M g * . &
J38i$:8 * 8 * 2 8>»0222»83fi3 h $ 5 W < 8 2 0
4.00iS 558:28«B3*3« 580>8
*528825$ 0$S$224»$» S & y fc
82 «5 8 *2 « 8 5 3 0 0 ^ $ a S s 8« 5<8 3?8»8®2 i$ » 4 $ S 8 p £ 0 s m i8 8 > 4j0 <3 a5058528*<» 3 W W 2 5 & 8 4 4 » x
»28 3 3 « « . C$08i^<$5$3 4 * 4 ® « «55$
0 .X « $ » 8 $ B » » i$ » 88 02 $ 322*8« 0 £ £$ < S 8 » *? 1 5>- <$8025284«
38830><5.58®ł ib « 4 . «fe 3$<b2$$?2^
<>»$!0J0 i8 0« 82 .« $8 0 8 « 8 , 8 C i » "
*5g3$2* 0 .5 8 4 *8 2 5 « 8 b .s5:««.b
«853522*0*810 « 3 8 0 4 * 2 3 8 $85 8
8«.$8»a$0&2$8 4 . « « »
888822« 8$>$04828 4 * » 5 3 140528258 8 8 8 .0 4 » b V 8 » 8 4 « «8828 & 28«
« 5 8 & > Ś ? 3 4
»-y 4282228. i <$0.0 0£$2i§.805838 2«5>«
