opracowany w ramach projektu
„Tworzenie programów nauczania oraz scenariuszy lekcji i zajęć wchodzących w skład zestawów narzędzi edukacyjnych wspierających proces kształcenia ogólnego w zakresie kompetencji kluczowych uczniów niezbędnych do poruszania się na rynku pracy”
dofinansowanego ze środków Funduszy Europejskich w ramach
Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, 2.10 Wysoka jakość systemu oświaty Warszawa 2019
SCENARIUSZ LEKCJI
Program nauczania języka polskiego dla szkoły podstawowej
JULIA
MIŚKOWICZ
POCIĄG DO CZĘŚCI MOWY.
PODSUMOWANIE WIADOMOŚCI
O CZĘŚCIACH MOWY
(KL. IV–V)
Redakcja merytoryczna – dr Jolanta Sawicka-Jurek Recenzja merytoryczna – Dorota Dąbrowska
Bożena Święch dr Beata Rola Urszula Borowska Redakcja językowa i korekta – Editio Projekt graficzny i projekt okładki – Editio Skład i redakcja techniczna – Editio Warszawa 2019
Ośrodek Rozwoju Edukacji Aleje Ujazdowskie 28 00-478 Warszawa www.ore.edu.pl
Publikacja jest rozpowszechniana na zasadach wolnej licencji Creative Commons – Użycie niekomercyjne 4.0 Polska (CC-BY-NC).
https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/deed.pl
3
Tytuł lekcji:
Pociąg do części mowy. Podsumowanie wiadomości o częściach mowy (kl. IV–V)
Cele ogólne:
utrwalenie wiadomości o częściach mowy.
Cele operacyjne:
Uczeń: rozpoznaje i nazywa poznane części mowy, zna ich znaczenie, formy, zna podstawowe terminy gramatyczne, rozumie polecenia dotyczące zagadnień z nauki o języku.
Metody/Formy pracy:
praca w grupie, projekt, przekład intersemiotyczny, gra dydaktyczna, mapa mentalna.
Środki dydaktyczne:
plansza do gry (www.hubpages.com/games-hobbies/board-game-templates), schematy sześciu wagonów pociągu i jednej lokomotywy, podręczniki do różnych przedmiotów.
Opis przebiegu lekcji:
1. Nauczyciel dzieli klasę na sześć grup odpowiadających poszczególnym częściom mowy. Grupy przygotowują prezentację w grupach według podanego schematu – wybrany uczeń lub uczniowie z grupy przedstawiają się: Jesteśmy rzeczownikami i uzupełniają schemat informacjami dotyczącymi tego, co nazywają, na jakie pytania odpowiadają, czy są odmienne czy nieodmienne, przez co się odmieniają, przy jakich innych częściach mowy najczęściej stoją i jaką pełnią funkcję
w zdaniu. Każda grupa powinna też przygotować mapę mentalną o swojej części mowy.
2. Uczniowie prezentują wypracowane materiały, wieszają mapy mentalne na gazetce.
3. Nauczyciel rozdaje wcześniej przygotowane zestawy dla każdego ucznia – skopiowany schemat lokomotywy i wagonów. Uczniowie wklejają do zeszytu.
Nauczyciel poleca, by opisać każdy wagon pytaniami jednej części mowy i nazwać go, a potem przyporządkować do wagonów części mowy wypisane wcześniej przez niego na tablicy. Uczniowie wpisują wyrazy w puste miejsce nad wagonami.
4. Uczniowie sprawdzają w parach poprawność wykonania zadania.
5. Nauczyciel ponownie dzieli uczniów na sześć grup, starając się, by w każdej znaleźli się uczniowie będący poprzednio w różnych grupach. Rozdaje uczniom schemat gry www.hubpages.com/games-hobbies/board-game-templates i poleca ułożyć prostą grę planszową. Grupy wymieniają się grami, utrwalają wiadomości.
6. Nauczyciel poleca wypisać różne części mowy z wybranego podręcznika – rozdziału.
7. Nauczyciel ocenia, stawiając plusy, oceny.
4
8. Każdy uczeń otrzymuje kartkę z merytorycznym pytaniem (lub pytaniami) dotyczącym zagadnień ujętych w NaCoBeZU do lekcji. Uczniowie wypełniają karteczki i oddają nauczycielowi, wychodząc z sali.
Komentarz metodyczny
1. Nauczyciel dokładnie określa, jaki czas przeznacza na zadania. Dyscyplinuje uczniów. Losowanie może odbyć się poprzez wyciągnięcie karteczki z nazwą części mowy lub pytaniem. Można także napisać przykłady części mowy.
2. Przy takiej organizacji pracy uczeń ze SPE nie powinien mieć kłopotów – w grupie uczy się od innych, nauczyciel dyskretnie wspomaga, także przygotowując dla niego zestaw wyrazów lub wymagając, by do wagonów wpisał tylko część z nich.
3. Nauczyciel przygotowuje materiały, ale równie dobrze może poprosić uczniów o ich narysowanie bezpośrednio w zeszycie. Nie powinno mieć znaczenia, że rysunki wyjdą nierówno. Pociąg ma służyć im zawsze, kiedy zapomną wiadomości o którejkolwiek części mowy. Warto polecić uczniom narysowanie/doklejenie dodatkowych czterech wagonów i z czasem uzupełnienie ich nowymi częściami mowy. Taki pociąg może zająć nawet kilka stron.
4. Lekcja dobrze się sprawdzi w klasie łączonej – jest więcej dzieci i takie utrwalanie materiału służy obu klasom.
5. Kształcone kompetencje: kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji – umiejętność czytania i pisania oraz rozumienia informacji pisemnej, porozumiewania się w mowie i piśmie w różnych sytuacjach,
rozróżniania i wykorzystywania różnych typów źródeł, poszukiwania, gromadzenia i przetwarzania informacji, wykorzystywania pomocy oraz formułowania i wyrażania własnych argumentów; kompetencje matematyczne oraz kompetencje
w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii – umiejętność rozwijania i wykorzystywania myślenia matematycznego w celu rozwiązywania problemów wynikających z codziennych sytuacji; kompetencje cyfrowe – krytyczne i odpowiedzialne korzystanie z technologii cyfrowych i interesowanie się nimi do celów uczenia się, pracy i udziału w społeczeństwie; kompetencje obywatelskie – zdolność działania jako odpowiedzialni obywatele oraz pełnego uczestnictwa w życiu obywatelskim i społecznym; kompetencje w zakresie przedsiębiorczości – zdolność wykorzystywania szans i pomysłów oraz przekształcania ich w wartość dla innych osób; kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej – rozumienie sposobów kreatywnego wyrażania i wymiany pomysłów i znaczeń w różnych kulturach, za pomocą różnych rodzajów sztuki i innych form kulturalnych, oraz poszanowanie dla tego procesu.
