ISSN 1899-1114 nr 1 (1) 1 kwietnia 2008
Opodatkowanie świadczeń emerytalno-rentowych w krajach członkowskich UE oraz w Szwajcarii, Kanadzie i USA
Kazimierz Polarczyk
Wstęp
Od wielu lat z różnym natężeniem toczy się w Polsce dysku- sja nad reformą systemu finansów publicznych. W ramach tej dyskusji w 2007 r. pojawiły się, głównie ze strony Ligi Polskich Rodzin, propozycje zniesienia opodatkowania dochodów po- chodzących z emerytur i rent. Wskazywano, że zniesienie tego opodatkowania pozwoli zwiększyć o 10–19% wysokość eme- rytur i rent i jednocześnie usunąć „niepotrzebne i kosztowne krążenie pieniądza”, bowiem środki na emerytury i renty po- chodzą z budżetu lub funduszy celowych, a część z nich wraca tam w formie podatku
1. Analiza argumentów za zniesieniem i za utrzymaniem takiego opodatkowania nie jest jednak ce-
1
Program gospodarczy LPR (http://www.bankier.pl/wiadomosc/
Liga-Prawicy-Rzeczpospolitej-LPR-program-gospodarczy-1643699.
html)
lem tego opracowania. Jest nim przedstawienie analizy po- równawczej opodatkowania emerytur i rent w krajach rozwi- niętych gospodarczo, głównie należących do UE, co powinno stanowić niezbędne tło dla dyskusji wywołanej propozycją ich zniesienia w Polsce.
Realizacja tego celu wymaga sprecyzowania pojęcia podat- ku i pojęcia świadczeń emerytalno-rentowych, tym bardziej, że polskie definicje kategorii związanych z finansami publicz- nymi odbiegają w niektórych szczegółach od przyjętych przez organizacje międzynarodowe, a systemy podatkowe i świad- czeń emerytalno-rentowych są dość silnie zróżnicowane mię- dzy analizowanymi państwami (punkt 1).
Przyjęcie jednolitych kryteriów pozwala na klasyfikację analizowanych państw wg ogólnego statusu opodatkowa- nia świadczeń emerytalno-rentowych (punkt 2), a następnie na przedstawienie w poszczególnych państwach zasad ich opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych
Abstract
This article uses a broad concept of tax, including compulsory insurance contributions, as is the case in respect of the tax wedge. As concerns taxation of pension income, it is possible, in practice, to apply one type of a general tax, i.e. personal income tax (PIT), and two types of insurance contributions (health insurance and long-term care insurance contributions).
Only in four of the 30 countries covered by the study no tax is imposed on pension income. Only PIT is levied on such income in 16 of these countries, and in the remaining 10 - both PIT and at least one of the above-mentioned insurance contributions. There- fore, PIT on pension income is levied in 26 countries, of which 14 countries apply a preferential tax treatment for pension income.
In this group of countries, the procedures for taxation of retirement benefits, disability benefits and survivor’s benefits are uniform in 8 countries and varied in 6 countries. Health contributions are levied in nine countries, including those three where they are levied along with long-term care insurance contributions, while a general insurance contribution is levied in one country.
Dr Kazimierz Polarczyk – emerytowany pracownik Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu. Obecnie Biuro Analiz Sejmowych
(punkt 3) oraz składkami ubezpieczeniowymi (punkt 4). Koń- cowe podsumowanie przedstawia polski system opodatko- wania dochodów emerytalnych i rentowych na tle grupy 30 analizowanych państw.
1. Zakres pojęcia „podatek”
i „świadczenia emerytalno- -rentowe”
Prezentacja tytułowej problematyki wymaga sprecyzowania pojęcia podatku i pojęcia świadczeń emerytalno-rentowych.
Podatek nie jest definiowany jednoznacznie. Definicja szeroka stwierdza, że podatek jest świadczeniem pienięż- nym, przymusowym, bezzwrotnym, nieodpłatnym, na rzecz organizacji publicznoprawnych (państwa albo samorządu).
W takim ujęciu podatkami są m.in. obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne. Ta szeroka definicja w Polsce jest stosowana wyjątkowo, np. w przypadku pojęcia klina podat- kowego, na który składają się głównie składki ubezpieczenio- we. Częściej stosowana jest węższa definicja podatku, w której dodawany jest warunek stwierdzający, że podatek jest świad- czeniem mającym charakter ogólny, tzn. że nie jest określony cel, na który mają być przeznaczone zebrane środki pieniężne.
Do podatków w wąskim znaczeniu należy więc opisywany poniżej podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT), wpły- wający do budżetów. Nie należą do nich m.in. obowiązkowe składki ubezpieczeniowe, traktowane jako obowiązkowe świadczenia pieniężne przeznaczone na wyraźnie określone cele. Fundusze do których są kierowane to z reguły fundusze celowe. W Polsce największym funduszem celowym jest Fun- dusz Ubezpieczeń Społecznych (administrowany przez ZUS).
Wydatki tego funduszu kierowane poza sektor finansów pub- licznych są większe niż wydatki budżetu państwa.
Przyjmując w tym artykule szerokie pojęcie podatku (i opodatkowania), rozróżniam podatki ogólne oraz podatki celowe. W przypadku opodatkowania dochodów emery- talno-rentowych mamy do czynienia praktycznie z jednym tylko rodzajem podatku ogólnego (PIT) oraz z określonymi rodzajami podatków celowych – obowiązkowych składek na niektóre ubezpieczenia społeczne.
Istnieją różnice między państwami pod względem struktu- ry ubezpieczeń społecznych oraz terminologii i zakresu tych ubezpieczeń, na które obowiązkowe składki są pobierane od dochodu z emerytur i rent. Są to głównie składki na ubezpie- czenie zdrowotne (contributions for health care insurance) kie- rowane do odpowiedniego funduszu, z którego finansowane są świadczenia opieki zdrowotnej. W kilku państwach pobie- rane są składki na ubezpieczenie pielęgnacyjne (contribution to long term care insurance), z którego finansowana jest opieka nad osobami starszymi wymagającymi długotrwałej opieki.
Ubezpieczenie zdrowotne wymaga przedstawienia tu dwóch uwag wyjaśniających.
Po pierwsze, ubezpieczenie zdrowotne w Polsce nie jest prawidłowo klasyfikowane. Składka na ubezpieczenie zdro- wotne kierowana jest do NFZ, który w sensie ekonomicznym oraz w informacjach statystycznych i innych przekazywanych przez polskie instytucje do agend UE i do organizacji między- narodowych jest funduszem celowym a realizowane przez NFZ ubezpieczenie zdrowotne jest rodzajem ubezpiecze- nia społecznego. Tak jest ono też traktowane w tym tekście.
Tymczasem w klasyfikacjach i informacjach (np. Ministerstwa
Finansów, GUS) dla czytelnika polskiego, w tym dla posłów, z przyczyn pozamerytorycznych NFZ formalnie nie jest zali- czany do funduszy celowych, a ubezpieczenie zdrowotne nie jest zaliczane do ubezpieczeń społecznych.
Po drugie, składka na ubezpieczenie o zakresie zbliżonym lub identycznym jak polska składka na ubezpieczenie zdro- wotne, jest w części państw nazywana składką na ubezpiecze- nie chorobowe (sickness insurance contribution), co w Polsce jest nazwą całkiem innej składki ubezpieczeniowej, nie po- bieranej nigdzie od świadczeń emerytalno-rentowych. Aby uniknąć nieporozumień, składki opłacane przez emerytów i rencistów na ubezpieczenie nazywane chorobowym (w Au- strii, Belgii, Finlandii i Niemczech) są dalej określane składkami na ubezpieczenie zdrowotne, zgodnie z przyjętym w Polsce znaczeniem terminu „ubezpieczenie zdrowotne”.
Świadczenia emerytalno-rentowe (pension benefits) obej- mują trzy główne rodzaje świadczeń stanowiących dochód beneficjantów:
• emerytura (old-age pension);
• renta inwalidzka
2(invalidity pension);
• renta rodzinna (survivor pension), przysługująca upraw- nionym członkom rodziny osoby zmarłej, która w chwili śmierci miała prawo do emerytury lub renty inwalidz- kiej; należy tu wyróżnić rentę wdowią (widow/widower pension) i sierocą (orphan pension).
W części państw występują różnice w opodatkowaniu po- szczególnych rodzajów świadczeń.
Świadczenia emerytalno-rentowe w analizowanych pań- stwach mogą być finansowane z różnych źródeł, podobnie jak w Polsce.
W Polsce największa liczba beneficjantów świadczeń eme- rytalno-rentowych jest ubezpieczona w ZUS
3. Ale ze względu na brak pokrycia składkami świadczeń emerytalno-rento- wych, największym – i zwiększającym się w ostatnich latach – źródłem finansowania środków przeznaczonych na wypłaty emerytur i rent nie są składki ubezpieczeniowe lecz podat- ki ogólne wpływające do budżetu państwa. Według danych projektu budżetu na 2008 r. świadczenia emerytalno-rentowe ogółem mają wynosić blisko 145 mld zł, z czego 55% ma po- chodzić z budżetu państwa (8% w systemie zaopatrzeniowym bezpośrednio z budżetu państwa na tzw. „świadczenia mun- durowe” oraz świadczenia dla sędziów i prokuratorów; 47%
w formie dotacji z budżetu państwa do funduszy ubezpieczeń społecznych administrowanych przez ZUS i KRUS), 44% ze składek ubezpieczonych w ZUS, a 1% ze składek ubezpieczo- nych w KRUS.
Zarówno w przypadku emerytalnych funduszy repartycyj- nych (pracujący płaci składki na rzecz aktualnych emerytów), jak i emerytalnych funduszy kapitałowych (pracujący płaci składkę inwestowaną na rynku do czasu wypłacenia mu ze- branych środków w formie emerytury), regułą jest zwolnienie z podatku wpłacanych składek emerytalnych (w przypadku funduszy kapitałowych również środków inwestowanych),
2
Powszechnie stosowany w Polsce skrót. Nazwa formalna to „ren- ta z tytułu niezdolności do pracy”.
3
W 2006 r. emeryturę lub rentę pobierało 9.151 tys. osób (emery-
turę 64%, rentę inwalidzką 21%, rentę rodzinną 15%), w tym z ubez-
pieczenia pracowniczego, tzn. z ZUS 79%; z ubezpieczenia rolników,
tzn. z KRUS 17%; na zasadzie zaopatrzeniowej, tzn. z budżetu pań-
stwa, 4%.
Analizy BAS nr 1 (1) 1 kwietnia 2008 /6
a opodatkowanie tylko świadczeń emerytalnych. Wyjątkiem są państwa, które rezygnują z opodatkowania świadczeń emerytalnych (np. Węgry, gdzie opodatkowane są obowiąz- kowe składki emerytalne płacone przez pracujących). Rezyg- nacja z opodatkowania świadczeń występuje zresztą częściej w odniesieniu do rent niż emerytur. O ile od dochodów eme- rytalnych i rentowych podatek dochodowy pobiera się dość powszechnie, to – jak wynika z poniższego zestawienia (punkt 2) – w znacznie mniejszej liczbie państw pobiera się składki ubezpieczeniowe.
2. Analizowane państwa według statusu
opodatkowania świadczeń emerytalno-rentowych
Analizowane państwa w liczbie 30 podzielono tu na trzy grupy wg statusu opodatkowania świadczeń emerytalno-ren- towych, w uporządkowaniu wg liczby państw:
1) Świadczenia emerytalno-rentowe są opodatkowane tylko podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT) w 16 państwach; w Szwajcarii, Kanadzie i USA oraz w 13 państwach UE (Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Gre- cja, Hiszpania, Irlandia, Malta, Łotwa, Portugalia, Szwe- cja, Wlk. Brytania, Włochy).
2) Świadczenia emerytalno-rentowe są opodatkowane zarówno PIT, jak i przynajmniej jednym rodzajem składek ubezpieczeniowych, w 10 państwach UE (Au- stria, Belgia, Finlandia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy, Polska, Rumunia, Słowenia).
3) Żadne świadczenia emerytalno-rentowe nie są opodat- kowane ani PIT ani żadną składką ubezpieczeniową w czterech państwach UE: w Bułgarii oraz na Litwie, Słowacji i Węgrzech.
Przedstawiane tu informacje nie obejmują dodatków do emerytur lub rent, które są z reguły traktowane jako świadcze- nia socjalne zwolnione całkowicie z opodatkowania. Przykła- dem są dodatki pielęgnacyjne w Polsce.
3. Zasady opodatkowania świadczeń emerytalno- rentowych podatkiem PIT
Aktualnie w przybliżeniu w połowie analizowanych państw opodatkowanie emerytur i rent ma charakter preferencyjny, tzn. jest dla podatnika korzystniejsze niż opodatkowanie do-
4
Źródła informacji: 1) Taxation trends in the European Union,
2007 edition, Eurostat; 2) Pensions at a Glance, OECD Publishing, 2005;3) Baza danych UE o świadczeniach społecznych MISSOC (http://
ec.europa.eu/employment_social/missoc/db/public/compareTables.
do?lang=en); 4) Baza (http://ec.europa.eu/taxation_customs/taxa- tion/gen_info/info_docs/tax_inventory/index_en.htm) danych UE o podatkach; 5) Baza (http://en.wikipedia.org/wiki/Tax_rates_aro- und_the_world) danych Wikipedii; 6) Fundamental Reform of Personal
Income Tax, OECD Tax Policy Studies Nr 13, OECD Publishing 2006; 7)E. Whitehouse, Pensions Panorama, Retirement – Income systems in 53
countries, The World Bank, Washington D.C. 2007.chodów z pracy. Na przełomie XX i XXI wieku obserwuje się tendencję do zmniejszania obciążeń podatkowych dochodów poprzez pomniejszanie stawek PIT i ilości progów, jednak dla wszystkich podatników, nie tylko dla emerytów i rencistów.
Dochody sektora finansów publicznych są rekompensowane poprzez utrzymanie lub zwiększanie obciążeń mniej widocz- nymi podatkami konsumpcyjnymi (VAT i akcyza), co oznacza, że łączne obciążenie konsumenta podatkami może nawet wzrosnąć, bowiem środki oszczędzone przez podatnika z racji obniżenia podatku dochodowego zostaną wydane z nawiąz- ką przy zakupie dóbr i usług.
Na 30 analizowanych państw od dochodów emerytalno- rentowych pobierany jest PIT w 26 państwach, przy czym w 12 z nich na takich samych zasadach jak podatek od dochodów z pracy, a w 14 dochody z emerytur lub rent (wszystkie albo określonego rodzaju) są przedmiotem opodatkowania pre- ferencyjnego w porównaniu z opodatkowaniem dochodów z pracy. Spośród tych 14 państw w 8 zasady opodatkowania emerytur, rent inwalidzkich i rent rodzinnych są takie same, a w 6 występują pewne różnice między nimi. Przedstawiane preferencje nie uwzględniają takich rozwiązań, które są do- stępne również w przypadku innych źródeł dochodu. Przy- kładowo, w niektórych państwach dochody z emerytur i rent nie zostają opodatkowane jeśli po opodatkowaniu dochód beneficjanta byłby mniejszy od dochodu gwarantowanego.
Jednak dotyczy to również opodatkowania dochodów z in- nych źródeł.
Poniżej przedstawione są zasady opodatkowania docho- dów z emerytur i rent w 26 państwach przy podziale na trzy grupy. Przedstawiane przy poszczególnych państwach stawki podatkowe PIT nie obejmują stawek podatkowych dotyczą- cych dochodów specjalnych, wliczanych do PIT, ale nie zwią- zanych z dochodami z pracy i świadczeniami emerytalno-ren- towymi, np. specjalnych stawek opodatkowania dochodów z gier, z kapitału lub z działalności rolniczej. O ile nie zazna- czono inaczej, informacje dotyczą sytuacji w połowie 2007 r.
Wszystkie występujące tu wielkości w pieniądzu krajowym państw spoza strefy euro są przeliczone na euro wg kursu z połowy 2007 r.
Zasady opodatkowania emerytur i rent identyczne jak opo- datkowania dochodów z pracy
Zasady takie występują w 12 państwach. Zwolnienia i ulgi podatkowe w przypadku dochodów z emerytur i rent są takie same jak w przypadku dochodów z pracy.
Austria – Skala progresywna z 4 stawkami: 0%, 38,3%, 43,6%, 50%.
Dania – PIT jest pobierany przez państwo, jednostki regio- nalne i jednostki komunalne (gminne) wg własnych stawek.
Skala opodatkowania uwzględnia stawki wynikające z nakła- dania się progresywnych stawek centralnych i liniowych sta- wek regionalnych oraz komunalnych – zróżnicowanych w po- szczególnych jednostkach terytorialnych. W rezultacie stawki opodatkowania mogą wynosić od ok. 26% do ok. 59%.
Francja – Skala progresywna z 5 stawkami: 0%, 5,5%, 14%, 30%, 40%.
Holandia – Skala progresywna z 4 stawkami: 33,65%, 41,4%, 42%, 52%.
Irlandia – Skala progresywna z 2 stawkami: 20%, 41%. Brak
jest redukcji podatkowych dla dochodów emerytalno-rento-
wych, natomiast kwota wolna od podatku zwiększa się wraz z ukończeniem przez podatnika 65 lat, niezależnie od źródła dochodu.
Luksemburg – Skala progresywna z 17 stawkami: 0%, 8%, 10%, 12%, 14%, 16%, 18%, 20%, 22%, 24%, 26%, 28%, 30%, 32%, 34%, 36%, 38%.
Malta – Skala progresywna z 4 stawkami: 0%, 15%, 25%, 35%.
Polska – Skala progresywna z 3 stawkami: 19%, 30%, 40%.
Z opodatkowania wyłączeni są emeryci i renciści z ubezpie- czenia rolników w KRUS.
Słowenia – Skala progresywna z 3 stawkami: 16%, 27%, 41%.
Szwajcaria – PIT jest pobierany przez państwo federal- ne, kantony i jednostki komunalne (gminne) wg własnych stawek. W rezultacie poziom i liczba stawek jest zależna od jednostki terytorialnej. Najniższa łączna stawka wynosi 0%
(w 2005 r. w przypadku dochodu osoby samotnej do wyso- kości 16.100 CHF, a małżeństwa do wysokości 27.400 CHF), a najwyższa 46%.
Szwecja – PIT jest pobierany przez państwo i jednostki ko- munalne (gminne) wg własnych stawek. Skala podatku central- nego jest progresywna z 2 stawkami: 20%, 25%. Stawki podatku komunalnego są liniowe, różne w poszczególnych jednostkach przestrzennych. Najwyższa łączna stawka wynosi 55%.
Włochy – Skala progresywna z 5 stawkami: 23%, 27%, 38%, 41%, 43%.
Preferencje w opodatkowaniu emerytur i rent w stosunku do opodatkowania dochodów z pracy, jednolite
dla emerytur i rent (w 8 państwach) Belgia
Zwolnieni z podatku są utrzymujący się jedynie z emery- tury lub renty, której wysokość nie przekracza największego, prawnie określonego, zasiłku dla bezrobotnych. W przypadku dochodów wyższych z tego źródła lub dodatkowych pocho- dzących z innych źródeł, pobierający emerytury i renty korzy- stają z dość wysokich odliczeń od podstawy opodatkowania, które są obliczane wg złożonych zasad, przy uwzględnieniu udziału dochodów z emerytury (renty) w dochodach ogó- łem. Wysokość odliczeń zwiększa się z roku na rok zgodnie ze wskaźnikiem inflacji. Dochód po odliczeniach jest opodatko- wany wg stawek PIT z 5 progami: 25%, 30%, 40%, 45%, 50%.
Finlandia
PIT jest pobierany przez państwo i jednostki komunalne (gminne) wg własnych stawek. Skala podatku centralnego jest progresywna z 5 stawkami: 9%, 19,5%, 24%, 28%, 32%. Stawki podatku komunalnego są liniowe, różne w poszczególnych jednostkach przestrzennych i wynoszą od 16 do 21%. Ozna- cza to, że łączne maksymalne opodatkowanie może wynosić maksymalnie 53% podstawy opodatkowania. Występują róż- norodne możliwości odliczenia od podstawy opodatkowania świadczeń emerytalno-rentowych, zależnie od stanu cywilne- go podatnika oraz wysokości emerytury lub renty. Osoba sa- motna może dokonać takich odliczeń z podatku komunalnego jeśli jej dochód roczny nie przekracza 17.363 euro, a z podatku centralnego jeśli dochód nie przekracza 12.400 euro.
Grecja
Stawka progresywna z trzema progami: 15%, 30%, 40%.
Świadczenia emerytalno-rentowe są opodatkowane wg zasad ogólnych, ale całkowicie zwolnione od podatku są dochody emerytalne i rentowe osób: ociemniałych, ofiar wojennych i ich rodzin, rannych w czasie służby w formacjach zbrojnych, inwalidów całkowicie niesamodzielnych.
Kanada
PIT wg stawek progresywnych jest pobierany przez pań- stwo federalne oraz przez poszczególne prowincje wg włas- nych stawek. Skala podatku centralnego mieści się w przedzia- le 0–29%, podatku prowincjonalnego w przedziale 0–24%.
Świadczenia emerytalno-rentowe są opodatkowane wg zasad ogólnych z wyjątkiem świadczeń spoza systemu publicznego, które mają prawo do ulgi podatkowej w wysokości 16%.
Niemcy
Skala podatkowa jest określana jako liniowo-progresywna, zawiera się między 15% i 42%. Redukcje podatkowe docho- dów z emerytur i rent są złożone i zależne od programu eme- rytalnego, z którego są wypłacane. Wypłaty emerytur są opo- datkowane tak jak wynagrodzenia z pracy, jeżeli składki były wcześniej w całości odliczane od pracowniczego dochodu do opodatkowania. W 2005 r. opodatkowana wg ogólnej skali była na ogół połowa tych dochodów podatnika, które po- chodziły z emerytury lub renty. Udział części opodatkowanej emerytur i rent od 2006 r. wzrasta corocznie o 2 p.p. W opodat- kowaniu emerytur i rent stosowane są dodatkowe odliczenia od podstawy opodatkowania, związane też z wiekiem podat- nika. W 2006 r. odliczenie takie mogło sięgać 18.300 euro, gdy dla pozostałych dochodów wynosiło 7.664 euro.
Portugalia
Stawka progresywna z 7 progami: 10,5%, 13%, 23,5%, 34%, 36,5%, 40%, 42%. W odróżnieniu od opodatkowania innych dochodów świadczenia emerytalno-rentowe są zwolnione z podatku jeśli nie przekraczają 6.100 euro.
Rumunia
W przypadku większości źródeł dochodu, w tym świadczeń emerytalno-rentowych, stawka podatkowa jest liniowa i wy- nosi 16%. Podatnicy otrzymujący jedynie świadczenia emery- talne lub rentowe mają prawo do ulgi podatkowej wynoszącej w roku ok. 290 euro.
USA
PIT wg stawek progresywnych jest pobierany przez pań-
stwo federalne oraz przez poszczególne stany i jednostki lo-
kalne wg własnych stawek. Skala podatku centralnego mie-
ści się w przedziale 0–35%, podatku stanowego w przedziale
3–25%. Powszechne są zwolnienia z podatków albo odlicze-
nia lub ulgi w przypadku dochodów emerytalno-rentowych,
ale są one zróżnicowane w poszczególnych stanach. Cechą
najczęściej występującą jest opodatkowanie wg ogólnych
zasad części (zwykle połowy) świadczeń i zwolnienie z opo-
datkowania pozostałej części. W przypadku PIT pobieranego
na szczeblu centralnym stosowane jest zwiększenie kwoty
odliczenia od podstawy opodatkowania dla podatników,
którzy ukończyli 65 lat w stosunku do podatników w wieku
produkcyjnym.
Analizy BAS nr 1 (1) 1 kwietnia 2008 /6
Preferencje w opodatkowaniu emerytur i rent w stosunku do opodatkowania dochodów z pracy, różne dla emerytur i rent (w 6 państwach)
Cypr
Skala progresywna z 3 stawkami: 20%, 25%, 30%. Z opo- datkowania są zwolnione renty rodzinne, traktowane tak, jak- by to były zasiłki socjalne.
Czechy
Obowiązują cztery progi skali podatkowej PIT: 12%, 19%, 25%, 32%. Niewielkie odliczenia od podstawy opodatkowania są zwiększone jedynie w przypadku pobierania renty inwa- lidzkiej.
Estonia
Stawka podatkowa PIT jest liniowa od 1994 r. W 2007 r.
wynosiła 22% (w 2008 r. 21%, w 2009 r. 20%). Świadczenia emerytalno-rentowe z funduszy państwowych (pierwszy filar) są zwolnione z PIT do wysokości wynoszącej ok. 3.800 euro, a jeśli podatnik posiada dodatkowo dochody z pracy, to do wysokości ok. 2.300 euro. Emerytury z drugiego filaru są opo- datkowane wg ogólnych zasad, natomiast emerytury otrzy- mywane z tytułu dobrowolnego ubezpieczenia emerytalnego są opodatkowane obniżoną stawką wynoszącą 10%.
Hiszpania
Skala progresywna z 4 stawkami: 24%, 28%, 37%, 43%.
Świadczenia emerytalno-rentowe podlegają ogólnym zasa- dom opodatkowania, ale są zwolnione z PIT jeśli są kierowane do rannych lub inwalidów wojny domowej. Ponadto zwolnio- ne z podatku są renty inwalidzkie w przypadku osób całkowi- cie niezdolnych do pracy oraz renty sieroce.
Łotwa
Skala liniowa 25%. Świadczenia są zwolnione z podatku do wysokości przynajmniej 3-krotnie wyższej niż w przypadku dochodów z innych źródeł. Emerytury oraz renty rodzinne są zwolnione do wysokości rocznej wynoszącej ok. 2800 euro, a renty inwalidzkie – zależnie od grupy inwalidzkiej – do wy- sokości 3650–3900 euro.
Wlk. Brytania
Skala progresywna z 3 stawkami: 10%, 22%, 40%. Świadcze- nia emerytalne i renty rodzinne podlegają ogólnym zasadom opodatkowania. Zwolnione od podatku są świadczenia pobie- rane przez rannych w działaniach wojennych oraz przez wdowy i dzieci osób zmarłych w wyniku działań wojennych lub udziału wojsk w misjach pokojowych. Zwolnione z podatku są renty in- walidzkie. Stosowane są zwiększone ulgi podatkowe dla osób, które ukończyły 65 lat, niezależne od źródła dochodu.
. Zasady opodatkowania świadczeń emerytalno- rentowych składkami ubezpieczeniowymi
Na 30 analizowanych państw od dochodów emerytalno- rentowych pobierane są określone składki ubezpieczeniowe w 10 państwach. Są to składki ubezpieczenia zdrowotnego (w 5 państwach: Austria, Finlandia, Polska, Rumunia, Słowenia) albo składki ubezpieczenia zdrowotnego łącznie ze składkami ubezpieczenia pielęgnacyjnego (w 3 państwach: Holandia, Luksemburg, Niemcy) lub łącznie z tzw. „składką solidarnoś- ciową” (w Belgii). We Francji występuje ogólna składka ubez- pieczeniowa łączona ze „składką solidarnościową”.
Austria
Emeryci i renciści opłacają składkę zdrowotną w wysokości 4,85%.
Belgia
Pobierający emeryturę lub rentę opłacają składkę w wy- sokości 3,55% na ubezpieczenie zdrowotne oraz inwalidzkie.
Ponadto opłacają „składkę solidarnościową” na rzecz funduszu socjalnego państwa w wysokości od 0% do 2%, zależnie od wysokości dochodów i sytuacji rodzinnej.
Finlandia
Emeryci i renciści opłacają składkę zdrowotną w wysokości 1,45%.
Francja
Emeryci i renciści opłacają tzw. ogólną składkę ubezpie- czeniową w wysokości 6,6%, która stanowi ok. 1/3 wysokości składek ubezpieczeniowych opłacanych przez pracujących.
Przy określonych niskich dochodach emeryci i renciści opła- cają składkę zredukowaną, wynoszącą 3,8%. Ponadto emeryci i renciści opłacają „składkę solidarnościową” na rzecz spłace- nia zadłużenia socjalnego państwa w wysokości 0,5%. Istnieje możliwość zwolnienia z płacenia tych składek ze względu na sytuację materialną.
Holandia
Emeryci i renciści opłacają łącznie składkę zdrowotną i pie- lęgnacyjną w wysokości 11,5%.
5
