Parki narodowe
Rezerwaty przyrody
Parki krajobrazowe
Pomniki przyrody
Tworzy się na obszarach liczących co
najmniej 1000 hektarów. Służą one ochronie przyrody tego terenu oraz
charakterystycznych cech jego krajobrazu.
W Polsce istnieją obecnie 23 parki narodowe.
Spośród nich najstarszy jest Pieniński Park Narodowy.
Źródło: Parki Narodowe w Polsce, PN w Polsce, maj 2018, https://sites.google.com/site/horeinowedropsyandkrycha/home
Źródło: Nasza Krajoznawczo Górska Przygoda, PN Polski, maj 2018,http://www.naszakgp.pl/parki-narodowe-polski/
W granicach województwa podkarpackiego znajdują się dwa parki narodowe:
Bieszczadzki PN
Magurski PN
Źródło: Bieszczadzki Park Narodowy, maj 2018, https://www.bdpn.pl
Źródło: Magurski Park Narodowy, maj 2018, http://magurskipn.pl/
Źródło: Magurski Park Narodowy, maj 2018, http://magurskipn.pl/
Fot. źródło własne
Obejmują znacznie mniejsze tereny niż parki narodowe.
Ochronie podlega w nich cała przyroda, na przykład niezmieniony przez człowieka
fragment lasu.
W rezerwatach chroni się także cenne
składniki przyrody ożywionej, jak rzadkie gatunki roślin, lub składniki przyrody
nieożywionej, na przykład ciekawie ukształtowane grupy skał.
Na terenie powiatu leżajskiego występuje pięć rezerwatów przyrody:
Rezerwat Przyrody Zmysłówka
Rezerwat Przyrody Las Klasztorny Rezerwat Przyrody Suchy Ług
Rezerwat Przyrody Brzyska Wola Rezerwat Przyrody Kołacznia
Skala mapy 1: 400000 Mapa powiatu leżajskiego
Źródło: Powiat leżajski, położenie, luty 2018 http://www.starostwo.lezajsk.pl/pl/polozenie/
Przedmiotem ochrony jest fragment lasu
mieszanego o cechach zespołu naturalnego z udziałem modrzewia polskiego.
Utworzony został w roku 1953 na
powierzchni 2,44 ha we wsi Zmysłówka, w gminie Grodzisko Dolne. Znajduje się na
terenie Zmysłowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.
W starodrzewiu znajdują się m.in. dwa
pomnikowe dęby o średnicy 115 i 108 cm w pierśnicy.
Źródło: Nadleśnictwo Leżajsk, Rezerwaty przyrody, maj 2018, http://www.lezajsk.krosno.lasy.gov.pl/
Przedmiotem ochrony jest fragmentu lasu mieszanego o cechach zespołu naturalnego z bogatą i ciekawą florą, charakteryzującą stosunki przyrodnicze, jakie panowały
w dawnej Puszczy Sandomierskiej.
Utworzony został w roku 1953, obejmuje 39,49 ha, położony jest na terenie miasta Leżajsk.
Źródło: Rezerwaty powiatu Leżajsk, marzec 2018 r.
http://rezerwaty-pl.cba.pl/LK.html
Celem ochrony jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych ekosystemu
torfowiska wysokiego z bogatą i różnorodną florą i fauną.
Utworzony został w roku 1990 w Brzózie Królewskiej, w gminie Leżajsk, w powiecie leżajskim.
Obejmuje śródleśne torfowisko z otaczającym lasem o łącznej powierzchni 9,97 ha.
Znajduje się na obszarze Brzóźniańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.
Fot. Rosiczka okrągłolistna
Źródło: Zielone Podkarpacie, rezerwaty przyrody, maj 2018, http://www.zielonepodkarpacie.pl/rezerwaty- przyrody/suchy-luk/
Fot. Bagno zwyczajne, borówka brusznica
Źródło: Zielone Podkarpacie, rezerwaty przyrody, maj 2018, http://www.zielonepodkarpacie.pl/rezerwaty- przyrody/suchy-luk/
Przedmiotem ochrony jest fragmentu lasu o charakterze dawnej Puszczy
Sandomierskiej.
Utworzono go w 1997 r. Obszar chroniony o powierzchni 154,93 ha znajduje się we wsi Brzyska Wola, w gminie Kuryłówka,
w powiecie Leżajskim.
Fot. Barwinek pospolity, bluszcz pospolity
Źródło: Zielone Podkarpacie, rezerwaty przyrody, maj 2018, http://www.zielonepodkarpacie.pl/rezerwaty- przyrody/suchy-luk/
Przedmiotem ochrony jest jedyne w Polsce naturalne stanowisko różanecznika żółtego.
Utworzony został w 1957 r., znajduje się
w gminie Nowa Sarzyna, w powiecie leżajskim.
Zajmuje powierzchnię 10 arów.
Na terenie gminy osobliwością na skalę
europejską jest położone w przysiółku Kołacznia w pobliżu Woli Żarczyckiej naturalne stanowisko azalii pontyjskiej zwanej inaczej różanecznikiem żółtym - jedyne w Europie, poza Wołyniem
i Polesiem. Złocista barwa kwiatów nadaje w maju jej otoczeniu niezrównanego uroku,
egzotycznego piękna i przyciąga wielu turystów.
Fot. Azalia pontyjska in. różanecznik żółty
Źródło: Miasto i gmina Nowa Sarzyna, maj 2018, http://www.nowasarzyna.eu
To obszary chronione o znacznej powierzchni, często większej niż w parkach narodowych.
W obrębie parku można prowadzić działalność gospodarczą, na przykład uprawiać rośliny,
hodować bydło, zakładać stawy rybne, ale pod warunkiem, że nie szkodzi to środowisku.
Największą w Polsce powierzchnię ma Park
Krajobrazowy Doliny Baryczy, który liczy ponad 80 000 hektarów.
W województwie podkarpackim istnieje 10
parków krajobrazowych, w tym sześć w całości i cztery we fragmentach.
Źródło: Zespół Parków Krajobrazowych w Przemyślu, Park Krajobrazowy Pogórza Przemyskiego, maj 2018,
http://www.zpkprzemysl.pl/index.php
Fot. Szumy na Tanwi
Źródło: Zielone Podkarpacie, parki krajobrazowe, maj 2108, http://www.zielonepodkarpacie.pl/obszary-/parki-krajobrazowe/
Fot. Skałka Konfederatka w Woli Komborskiej, Rezerwat Przyrody Prządki
Źródło: Wikipedia, Czarnorzecko-Strzyżowski P. K., maj 2018, https://pl.wikipedia.org/wiki/Czarnorzecko- Strzyżowski_Park_Krajobrazowy
Pomniki przyrody ożywionej to np. zabytkowe aleje drzew, rzadkie krzewy lub pojedyncze drzewa wyróżniające się wiekiem,
rozmiarami, kształtem lub innymi cechami.
Pomniki przyrody nieożywionej to np. wielkie głazy, pojedyncze skałki, jaskinie, źródła lub wodospady.
Fot. Pomnik przyrody
Źródło własne
Ochrona gatunkowa – w Polsce jedna z form
ochrony przyrody. Ma ona na celu zapewnienie przetrwania i właściwego stanu ochrony dziko
występujących roślin, grzybów i zwierząt oraz ich siedlisk, a także zachowanie różnorodności
gatunkowej i genetycznej. Ochrona ta dotyczy gatunków rzadko występujących, podatnych na zagrożenia i zagrożonych wyginięciem oraz
objętych ochroną na podstawie umów
międzynarodowych. Może być ochroną ścisłą lub częściową.
Na terenach objętych ochrona ścisłą przyroda
„gospodaruje” samodzielnie, bez udziału człowieka. Np. nikt na nich nie kosi
śródleśnej łąki i nie usuwa powalonych drzew.
Na obszarach objętych ochroną czynną
człowiek wspiera przyrodę, aby zachować lub przywrócić jej określone cechy. Do takich
działań należą np. zwalczanie szkodników roślin, odnawianie lasów, koszenie łąk czy zakładanie skrzynek lęgowych dla ptaków.
