Kapela Maliniorze. dwacet roków na muzyce. W tym numerze: OSP Brenna Centrum w KSRG. Patryk Mitręga uphillowiec z Brennej. Nowe trasy rowerowe

(1)

nr 7 (132) Listopad 2020 r.

ISSN 1895-670X

OSP Brenna Centrum w KSRG

Patryk Mitręga – uphillowiec z Brennej Nowe trasy rowerowe

W tym numerze:

^fo^t.^D

aniel Franek

Kapela Maliniorze

dwacet roków na muzyce

(2)

2

Strona

2

Wieści znad Brennicy

W ie śc i z na d B re nn ic y

W numerze

INFORMACJE/WYDARZENIA 3

EKOWIEŚCI 11

KULTURA 13

EDUKACJA 19

HISTORIA 22

SPORT 25

WAŻNE I PRZYDATNE 31

Poznawali

nietoperze, str. 13 Warsztaty nauki gry na

instrumentach drewnianych, str. 16

Drodzy Czytelnicy!

Kolejny numer „Wieści znad Brennicy” przypada na okres roz- poczęcia nauki w szkołach i innych jednostkach. Wszyscy z ulgą przy- witali powrót do nauki zdalnej, niestety walka z epidemią nie przebiega tak pięknie, jak wszyscy byśmy chcieli i od kilkunastu dni ucznio-

wie i rodzice znów borykają się nie tylko z nauką zdalną, ale też z faktem, że siedzenie w domu nie wpły- wa korzystnie na psychikę i emo- cje. Życzę Państwu przede wszystkim spokoju, wzajemnego zrozu- mienia i cierpliwości. Trzymajmy się rozsądku, pomagajmy sobie nawza-

jem, wspierajmy się…

A jeśli, przy okazji, będzie wię- cej czasu, żeby poczytać, co słychać w Gminie Brenna, to zapraszam do lektury!

Anna Musioł

(3)

3

^Strona

³

W ie śc i z na d B re nn ic y

Złota polska jesień na terenie naszej gminy za sprawą mieszanego, iglasto-liściastego drzewostanu wy- gląda wyjątkowo. Złociste promie- nie słońca odbijając się od koloro- wych liści ukazują nam w tym szcze- gólnym miesiącu – listopadzie, rze- sze świętych, których kościół prze- chowuje niby perły, które wyciąga ze skarbca i wstawia w złoto ołtarzy.

Dzień Wszystkich Świętych, dzień ra- dości, spotkań rodzinnych na cmen- tarzach pobudza w nas refleksję nad czasem minionym. Pierwszy i drugi listopada w dobie pandemii i czer- wonej strefy, przeżyliśmy nieco inaczej niż zwykle. Tylko szelest li- ści pod stopami pozostał niezmien- ny. Wietrzny i mroczny listopad tęt- ni, rocznicami. Jak pisze Zofia Kossak

„Każda rocznica jest skrótem, synte- zą pewnego odcinka czasu. Z jej per- spektywy można spojrzeć na swe dzieje niby na drzewo odarte z gałę- zi, ujawniające przeżyte burze, klę- ski, załamania, wytrwałe zaleczenia i ponowny pęd w górę.” (*). Zmiana czasu sprawiła, że dzień mocno się skurczył, wydłużając jesienno-zimo- we wieczory. Czy powrócą niegdyś znane na Śląsku Cieszyńskim pięk- ne obyczaje wieczornych, wspól- nych sąsiedzkich spotkań, darcia pierza, kiszenia kapusty, dziergania koronek?. Przedostatni dzień listopada zazwyczaj kończył się wieczo- rem wróżb i czarów. Wosk topiony w wigilię świętego Andrzeja uka- zywał treść wróżby, którą można zrozumieć dopiero na cieniu rzu- conym przez wosk na ścianę. Miło wraca się wspomnieniami do cza- sów dzieciństwa, dzisiaj jednak na- szą uwagę niestety przykuwają informacje o kolejnych rekordach za- każeń na Sars-CoV-2 w naszym kraju i na świecie. Obawiamy się powro- tu do najgorszych scenariuszy kolej- nego zatrzymania naszej gospodarki. Z wielką nadzieją od września placówki oświatowe w kraju rozpo- częły funkcjonowanie w trybie stacjonarnym, dzisiaj już wiemy, że prawie całe szkolnictwo pracuje w trybie zdalnym. Obecna sytuacja sprawia, że powraca zmęczenie nauczy-

cieli i uczniów, zamykają się kolejne oddziały przedszkolne. Koronawirus sieje spustoszenie nie tylko w szkol- nictwie. Dramatyczna sytuacja do- tyka całą służbę zdrowia wraz z ra- townictwem medycznym. Krajowe media ukazują i publikują nagrania o braku miejsc w szpitalach dla po- trzebujących pomocy. Zaczyna bra- kować także rąk do pracy w całym sektorze medycznym. Szpitale za- wieszają planowe przyjęcia pacjen- tów. Martwi nas fakt, że branża tu- rystyczna, gastronomiczno-hotelo- wa po raz kolejny zaczyna obumie- rać. Niejednokrotnie jest to dla naszych mieszkańców jedyne źródło dochodu. Warto abyśmy w tym okresie żyli nadzieją, dobrym słowem i wspierali się nawzajem. Kilka informacji z naszego samorządowego po- dwórka. Nie jest tajemnicą, że lock- down gospodarczy spowodowany sytuacją wywołaną przez pandemię odbił się znacząco na kondycji finansowej wielu jednostek samorządo- wych powodując spadek dochodów budżetowych. Dlatego też w naszej gminie od miesiąca marca tego roku rozpoczęliśmy działania naprawcze, które to polegały na mak- symalnym zmniejszeniu wydatków bieżących gminy oraz wzmocnieniu pozyskiwania dochodów. Ogra- niczenia te zostały wprowadzone w taki sposób aby nie zakłócały reali-

zacji podstawowych zadań własnych gminy. W efekcie wartość tych dzia- łań na dzień dzisiejszy wypracowali- śmy prawie 1,5mln zł. Podjęto rów- nież decyzje dotyczące realizacji za- dań inwestycyjnych, ograniczając ich wykonanie do inwestycji konty- nuowanych oraz współfinansowa- nych ze środków zewnętrznych. Uda- ło się zakończyć dzięki uzyskanemu wsparciu finansowania zewnętrzne- go, trudną ponad 3 milionową inwe- stycję drogową ul. Skoczowską i ul.

Stary Dwór. Dzięki dobrej współpra- cy z Powiatem powstał kolejny kilo- metr na naszej głównej drodze po- wiatowej wraz z chodnikiem. Zakoń- czyliśmy budowę tężni solankowej w Brennej Leśnicy, którą udało się uruchomić 23 października. Podczas kontroli kompleksowej przeprowa- dzonej w Gminie Brenna trwającej od 27 kwietnia 2020 r. do 30 czerwca 2020 r. przez inspektorów Wydziału Kontroli Gospodarki Finansowej Re- gionalnej Izby Obrachunkowej w Ka- towicach, niejednokrotnie w rozmo- wach przewijały się sugestie będą- ce inspiracją do uruchomienia programu postępowania naprawczego.

Program ten stał się faktem dzięki stosownej uchwale Kolegium Regio- nalnej Izby Obrachunkowej w Kato- wicach, która została podjęta w dniu 2 września 2020 roku. Program po- stępowania naprawczego opracowy- wany jest na okres od 2020 do 2022 roku, w tym czasie planowane jest szereg działań mających na celu wypracowanie maksymalnie wysokich nadwyżek operacyjnych. W trakcie trwania postępowania naprawczego planowana jest również restruktury- zacja zadłużenia poprzez wprowa- dzenie obligacji komunalnych. Po- nadto jestem przekonany, że wdro- żenie dwuletniego programu pozwoli nam przygotować się do pozyskiwania środków finansowych w ko- lejnej perspektywie dofinansowania przygotowanej na lata 2021 – 2027.

Kończąc, serdecznie pozdrawiam.

Jerzy Pilch

Wójt Gminy Brenna

(*)„Rok Polski” Zofia Kossak, 2017 r., str. 158”

Szanowni mieszkańcy Brennej i Górek

Informacje/Wydarzenia

(4)

4

Strona

4 W ie śc i z na d B re nn ic y

Informacje/Wydarzenia

Umowa na nowe trasy rowerowe

Samorządowe władze podpisa- ły umowę na realizację dużej inwestycji, jaka będzie służyć amatorom jazdy na rowerach. Gmina Bren- na zyska zatem ponad 4 kilometry atrakcyjnych tras rowerowych.

Inwestycja, która będzie realizo- wana w Brennej, to część partner- skiego projektu „Rowerem przez Be- skidy – etap I”, wdrażanego wspól- nie przez trzy samorządy - Ustroń, Wisłę i Brenną, a współfinansowa- nego przez Unię Europejską w ramach Regionalnego Programu Ope- racyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020.

W ramach współpracy samo- rządów nastąpi modernizacja frag- mentu trasy rowerowej łączącej Be- skidy z Bałtykiem czyli Wiślanej Tra- sy Rowerowej, a także budowa odcinka nowej trasy regionalnej łączą- cej Cieszyn i Bielsko-Biała.

Wójt Jerzy Pilch podpisał umo- wę na realizację tej części projektu „Rowerem przez Beskidy”, któ- ra obejmuje Gminę Brenna. Mowa w niej o trasach rowerowych o dłu- gości 4,2 kilometra. Wyłonionym w drodze postępowania przetar- gowego wykonawcą tego zadania została firma Mostmarpal z Zarze- cza, która ma zarówno zaprojekto- wać rowerowe trasy, jak również je zbudować. Koszt inwestycji to 3,2 miliona zł, przy czym wsparcie ze środków unijnych wyniesie 85 pro- cent. Biegnący przez Gminę Bren- na fragment Wiślanej Trasy Rowe- rowej prowadzący wałami rzeki Wi- sły od granicy Ustronia do granicy Skoczowa ma być gotowy do wrze- śnia 2022 roku. W ramach tego zadania powstanie także Miejsce Ob- sługi Rowerzystów oraz przebudo- wana zostanie kładka w ciągu ulicy Spokojnej.

Natomiast trasa rowerowa na wałach rzeki Brennicy w Górkach Wielkich, na odcinku od ulicy Nowy Świat do ulicy Bielskiej, czyli odci- nek nowej, regionalnej trasy rowerowej Cieszyn – Bielsko-Biała, ma być gotowy do października 2021 roku. - Długie i atrakcyjne trasy ro- werowe to dzisiaj bez wątpienia silny turystyczny magnes. Wiedzą o tym między innymi na Jurze Krakowsko- Częstochowskiej i nad Jeziorem Ży- wieckim. Bardzo dobrze, że Śląsk Cie- szyński nie zostaje pod tym wzglę- dem w tyle za turystyczną konku- rencją i też myśli o swoich, długich i atrakcyjnych trasach rowerowych.

Oczywiście zarówno zmodernizowa- na Wiślana Trasa Rowerowa, jak i zu- pełnie nowa trasa rowerowa, która połączyć ma Cieszyn z Bielskiem-Bia-

łą, służyć będą nie tylko turystom, ale i mieszkańcom Gminy Brenna, których naprawdę wielu lubi jeździć na rowerach. Pragnę tu dodać, że w planach jest także budowa odgałę- zienia tej nowej trasy rowerowej pro- wadzącego do centrum Brennej, więc będziemy mieć naprawdę wyśmie- nite „rowerowe” skomunikowanie Brennej i Górek zarówno ze sobą, jak i z pobliskimi miejscowościami.

A wzorcowa wręcz współpraca lo- kalnych samorządów przy realiza- cji tego projektu rodzi nadzieję na kontynuację wspólnych, nie tylko ro- werowych projektów w przyszłości – mówi wójt Jerzy Pilch.

S.Horowski

(5)

5

^Strona

⁵

W ie śc i z na d B re nn ic y

Informacje/Wydarzenia

Dwieście lat Pani Jadwigo!

27 września setną rocznicę urodzin świętowała Pani Jadwiga Ga- win z Brennej. Z tej okazji czcigod- ną jubilatkę odwiedził wójt Jerzy Pilch, który przyszedł z kwiatami, koszem pyszności, specjalnym li- stem urodzinowym oraz z najlep- szymi życzeniami.

Jadwiga Gawin z domu Mojeścik urodziła się w 1920 roku w Lipow- cu, czyli na terenie obecnej Gminy Ustroń. Dzieciństwo przypadło jej na niełatwe czasy odbudowy pol- skiej państwowości, a młodość na noc okupacji. W 1946 roku podję- ła pracę w cieszyńskiej „Juwenii”, a pięć lat później wyszła za mąż za Jana Gawina. Aż do 1978 roku mał- żonkowie mieszkali w Cieszynie. Po- tem przeprowadzili się do Brennej, gdzie Pani Jadwiga wiele czasu po- święcała wychowaniu wnuków. Ma ich trzech. Doczekała się również czterech prawnuczek. Czcigodna jubilatka podkreśla, iż swoją spraw- ność fizyczną i umysłową (jeszcze niedawno wręcz „pochłaniała”

książki i gazety) zawdzięcza własnej pracowitości oraz wielkiej życzliwo- ści i głębokiej religijności, jakie wy- niosła z rodzinnego domu. Podczas jubileuszowego spotkania Jadwiga Gawin nie tylko wspominała swoje życie i swoich rodziców, ale tak- że wyraziła wdzięczność wszystkim tym, od których na co dzień płyną do niej wyrazy serdeczności. - Pani

Jadwiga to osoba o wielkiej skrom- ności i pokorze wobec życia, wycho- wana przez bardzo religijnych ro- dziców, u których takie wartości jak praca oraz rodzina były na piedesta- le i ona zawsze miała je w swoim ser- cu. Cieszę się i jestem dumny, że tak skromna a jednocześnie wyjątkowa

osoba jest mieszkańcem naszej Gmi- ny. Życzę Pani Jadwidze wielu kolej- nych lat życia, pełnych ciepła i życz- liwości ze strony najbliższych, sąsia- dów oraz znajomych – mówi wójt Je- rzy Pilch.

S. Horowski

Reklama w miesięczniku

„Wieści znad Brennicy”

1/8 strony – 50zł netto, ¼ strony – 100 zł netto,

½ strony – 200 zł netto, 1 strona – 400zł netto

10gr/szt. netto – wkładki, ulotki do gazety

(6)

6

Strona

6 W ie śc i z na d B re nn ic y

Informacje/Wydarzenia

Reklama

Pracownia Projektowo-architektoniczna agencja nieruchomości

ul. Wyzwolenia 75 43-438 Brenna

Zygmunt Greń (właściciel firmy)

tel. 698 634 743 Marlena Stebel

tel. 510 306 435

Zapraszamy do składania ofert sprzedaży nieruchomości poprzez nasze biuro.

Zajmujemy sie sprzedażą domów, działek, mieszkań oraz innych obiektów.

negocjujemy wysokość prowizji!

tel. 510 306 435

Pełna oferta na otodom.pl

www.otodom.pl/shop/nieruchomosci-gren-IDjrx/

Samorządowe Forum w Katowicach

W pierwszych dniach paździer- nika w Katowicach odbyło się XVIII Samorządowe Forum Kapitału i Fi- nansów. W panelach dyskusyjnych zorganizowanych w jego ramach uczestniczyli także przedstawiciele samorządu Gminy Brenna.

Samorządowe Forum Kapita- łu i Finansów, które od lat jest oka- zją do wspólnych spotkań i dyskusji oraz wymiany poglądów lide- rów samorządu i biznesu, zorgani- zowano w Międzynarodowym Cen- trum Kongresowym w Katowicach w dniach 7-8 października. W kon- ferencjach będących trzonem ka- towickiego wydarzenia, które doty- czyły gospodarki, rozwoju, innowa- cji oraz infrastruktury, uczestniczyli również przedstawiciele samorzą- du Gminy Brenna. Skarbnik Joanna Macura wzięła udział w panelu dys- kusyjnym zatytułowanym „Efektyw- ność systemu podatkowego w jed-

nostkach samorządu terytorialne- go”, a wójt Jerzy Pilch był jednym z panelistów dyskusji dotyczącej in- teligentnych systemów i technolo- gii w infrastrukturze miejskiej pod nazwą „Miasto przyszłości”. - Była to dla mnie również okazja do przedsta- wienia nowoczesnego systemu ob- sługi opłaty miejscowej. Nie kryję, że z dumą zaprezentowałem taki wła-

śnie innowacyjny, nowoczesny sys- tem funkcjonujący od stycznia tego roku w naszej Gminie. Zaintereso- wanie tym rozwiązaniem ze strony innych samorządowców utwierdzi- ło mnie w przekonaniu, że dokonali- śmy trafnego wyboru – mówi wójt Je- rzy Pilch.

S. Horowski

(7)

7

^Strona

⁷

W ie śc i z na d B re nn ic y

Informacje/Wydarzenia

Plan na lepsze finanse

Samorząd Gminy Brenna przy- gotował program postępowania naprawczego na lata 2020-2022, który przynieść ma wypracowanie nadwyżek operacyjnych, korzyst- ną restrukturyzację zadłużenia oraz przygotować Gminę do skuteczne- go pozyskiwania środków w kolej- nej perspektywie unijnego dofinansowania.

Powodem podjęcia działań naprawczych były dwie niezależne od samorządu przyczyny. Pierw- sza z nich to pandemia koronawi- rusa oraz będący jej efektem lock- down gospodarczy, który spowo- dował znaczący spadek docho- dów wielu samorządów, w tym tak- że Gminy Brenna. - Z tego powodu już w marcu rozpoczęliśmy działa- nia naprawcze polegające na maksy- malnym zmniejszaniu wydatków bie- żących oraz wzmocnieniu pozyski- wania dochodów. Polegały one mię- dzy innymi na zmniejszeniu zatrud- nienia w Urzędzie Gminy o trzy eta- ty, ograniczeniu dotacji dla samorzą- dowych instytucji kultury oraz korek- cie godzin ponadwymiarowych wy- płacanych nauczycielom. Oczywiście ograniczenia te wprowadzaliśmy w taki sposób, aby nie zakłóciły one realizacji podstawowych zadań wła- snych Gminy. Efekt tych działań na dzisiaj to około 1,5 miliona zł – mówi wójt Jerzy Pilch. Dodaje on, że za- padła także ważna decyzja dotyczą- ca zadań inwestycyjnych. Ich wykonanie ograniczono do inwestycji,

które są kontynuowane oraz tych, które są współfinansowane ze środ- ków zewnętrznych.

Druga przyczyna podjęcia dzia- łań naprawczych to komplikacje związane z refundacją poniesio- nych wcześniej wydatków inwestycyjnych realizowanych z udziałem środków zewnętrznych. Mówiąc w skrócie problem polega na tym, że samorząd uzyskując zewnętrzne wsparcie finansowe na daną inwe- stycję, najpierw musi ją zrealizować za własne pieniądze, a potem cze- kać na refundację określonej czę- ści wydatków. I zdarza się, że usta- lone pierwotnie terminy tej refun- dacji – z przyczyn niezależnych od Gminy – są przesuwane. Taka wła- śnie sytuacja zmusiła na początku tego roku samorząd Gminy Brenna do pożyczenia pieniędzy, których brakowało w budżecie z uwagi na opóźnienia refundacyjne. Choć sytuacja szybko się wyjaśniła, pożycz- ka ta negatywnie odbiła się na wy- nikającym z ustawy o finansach pu- blicznych indywidualnym wskaź- niku spłaty Gminy Brenna. Zwróci- ła na to uwagę Regionalna Izba Ob- rachunkowa w Katowicach, która na początku września podjęła uchwa- łę dotyczącą przygotowania i uruchomienia przez Gminę Brenna programu naprawczego. W ślad za tym podczas październikowej sesji stosowną uchwałę podjęła również Rada Gminy Brenna. Przygotowa- ny program postępowania napraw-

czego na lata 2020-2022 przewidu- je podjęcie szeregu działań, które zaowocują wypracowaniem nadwy- żek finansowych, a te z kolei będą mieć bezpośredni wpływ na usta- lenie wspomnianego wyżej indywi- dualnego wskaźnika spłaty. Jak in- formuje skarbnik Gminy Brenna Jo- anna Macura, zaplanowane działa- nia naprawcze przede wszystkim dotyczą zwiększenia dochodów bieżących (między innymi wyższe wpływy podatkowe i przekazanie w dzierżawę gminnych nierucho- mości, utrzymanie mniejszego za- trudnienia w Urzędzie Gminy oraz bieżące monitorowanie wydatków), analizowania konieczności pono- szenia poszczególnych wydatków majątkowych (czyli szeroko rozu- mianych inwestycji), a także prze- prowadzenia korzystnej restruk- turyzacji zadłużenia poprzez emi- sję obligacji komunalnych. - Jestem przekonany, że realizacja tego dwu- letniego programu naprawczego po- zwoli nam w dobrej kondycji finan- sowej przystąpić do pozyskiwania unijnych środków w nowej perspek- tywie dofinansowania przygotowa- nej na lata 2021-2027. Pamiętajmy bowiem, że chcąc sięgać po unijne wsparcie, samemu trzeba dyspono- wać odpowiednimi możliwościami fi- nansowymi. I my takie właśnie moż- liwości chcemy naszej Gminie zapew- nić – podkreśla wójt Jerzy Pilch.

S. Horowski

(8)

8

Strona

8 W ie śc i z na d B re nn ic y

Informacje/Wydarzenia

Uroczystość w OSP Brenna Centrum

10 października odbyła się uro- czystość związana z włączeniem OSP Brenna Centrum do Krajowe- go Systemu Ratowniczo-Gaśnicze- go oraz z przekazaniem tej jednost- ce nowego samochodu.

Włączenie OSP Brenna Centrum do KSRG to efekt ciężkiej pracy oraz zaangażowania wszystkich straża- ków z tej jednostki, gdyż zostało ono poprzedzone wielomiesięcz- nym przygotowaniem koniecznym do spełnienia ustawowych warun- ków dotyczących strażackiego wy- szkolenia i pożarniczych kwalifika- cji. Wójt Jerzy Pilch w liście gratu- lacyjnym skierowanym do straża- ków ochotników z Brennej Centrum stwierdził, że włączenie tej jednostki do KSRG pozwoli zapewnić wyż- szy poziom bezpieczeństwa zarów- no mieszkańcom Gminy, jak i odwie- dzającym ją turystom. - „W szczegól-

ności dotyczy to najkrótszego czasu udzielania pomocy w przypadku wystąpienia pożarów, klęsk żywio- łowych i innych miejscowych za- grożeń” – czytamy w liście gratula- cyjnym wójta Jerzego Pilcha. Z kolei, jak podkreśla Józef Ferfecki, Ko-

mendant Zarządu Gminnego OSP w Gminie Brenna, włączenie jednostki OSP Brenna Centrum do KSRG pozwoli także na odciążenie dru- hów z jednostki OSP Górki Wielkie, która już od 1997 roku jest w Kra- jowym Systemie Ratowniczo-Gaśni- czym, podczas zabezpieczania róż- nych imprez organizowanych na terenie Gminy Brenna. Ale 10 paź- dziernika nie tylko świętowano nie- wątpliwy strażacki sukces lecz tak- że cieszono się z nowego nabytku druhów z OSP Brenna Centrum. To lekki samochód ratowniczo-gaśni- czy marki Ford Ranger z napędem 4x4. Pojazd kosztował 350 600 zł, a środki te pochodziły z kilku źró- deł. Gmina Brenna wsparła ten zakup kwotą 115 tysięcy zł. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Go- spodarki Wodnej przekazał na ten cel 87 650 zł, Komenda Główna Pań- stwowej Straży Pożarnej 80 tysięcy zł, a Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach 61 355 zł. Swój wkład w zakup nowego samochodu w wy- sokości 6 595 zł miała też OSP Bren- na Centrum. W akcie przekazania tego pojazdu podpisanym przez Śląskiego Komendanta Wojewódz- kiego Straży Pożarnej nadbryga- diera Jacka Kleszczewskiego, wój- ta Gminy Brenna Jerzego Pilcha oraz Przewodniczącego Rady Gmi- ny Brenna Seweryna Grenia czytamy, że trafia on do rąk ochotników

(9)

9

^Strona

⁹

W ie śc i z na d B re nn ic y

Informacje/Wydarzenia

z Brennej Centrum w celu zwiększe- nia poziomu gotowości operacyjnej na potrzeby walki z żywiołem ognia i siłami natury, ratowania zdrowia, życia oraz mienia ludzi w obliczu wypadków, katastrof oraz różnych zdarzeń losowych.

- Doświadczenie innych gór- skich gmin pokazało, że taki wła- śnie samochód świetnie sprawdza się w trudnym, górzystym terenie. Dlate- go mocno zabiegaliśmy o to, aby ten pojazd pojawił się także w naszej jed- nostce i podniósł jej zdolności opera- cyjno-bojowe. Cieszę się bardzo, że sztuka się udała i OSP Brenna Cen- trum dysponuje takim właśnie po- jazdem. Jednocześnie chciałbym ser- decznie podziękować Panu Prezeso- wi oraz strażakom-ochotnikom za ich pracę i zaangażowanie oraz ży- czyć im dalszej wytrwałości w dąże- niu do osiągnięcia zamierzonych ce- lów i realizacji powierzonych zadań – mówi wójt Jerzy Pilch.

fot. Michał Fielek vifi.pl

S.Horowski

(10)

10

Strona

10 W ie śc i z na d B re nn ic y

Informacje/Wydarzenia

Spis rolny 2020

Przed nami ostatni miesiąc trwa- jącego Spisu Rolnego 2020. Podsu- mujmy zatem postępy prac.

Z danych spisowych wynika, iż na dzień 26 października br. zostało spisanych 162 gospodarstw rolnych poprzez 3 dostępne metody. Po- wyższa liczba stanowi 45 % wszystkich gospodarstw z terenu Gmi- ny Brenna jakie objęte zostały obo- wiązkiem spisowym. Mając na uwa- dze, że minęły już dwa miesiące spisu powyższy wynik nie jest zbyt wy- soki.

Zachęcamy zatem, wszystkich użytkowników gospodarstw rolnych z terenu Gminy Brenna, któ- rzy jeszcze nie zostali objęci Spi- sem Rolnym do udziału w spisie za pomocą kilku dostępnych metod, tj. wywiad bezpośredni z rachmistrzem spisowym, wywiad telefo-

niczny z rachmistrzem spisowym, a także wywiad telefoniczny za po- mocą infolinii spisu rolnego (22/

279 99 99) oraz samospis interne- towy. Jednocześnie przypominamy, że Gminne Biuro Spisowe w Brennej udostępnia miejsce do realizacji sa- mospisu w Urzędzie Gminy Brenna, a w razie potrzeby służy pomocą w wypełnianiu ankiety.

Główny Urząd Statystyczny za- pewnia, że wszystkie dane osobo- we i dane o gospodarstwie rolnym są prawnie chronione i objęte ta- jemnicą statystyczną. Administra- torem danych osobowych jest Pre- zes Głównego Urzędu Statystyczne- go.

Informujemy, że zgodnie z decy- zją Zastępcy Generalnego Komisa- rza Spisowego możliwość przepro- wadzania spisu rolnego przez rach-

mistrzów spisowych w formie wy- wiadów bezpośrednich z respon- dentami istnieje od 10 października

br. Przeprowadzanie spisu rolnego tą metodą będzie realizowane z za- chowaniem wszystkich zaleceń sa- nitarnych. Natomiast w przypadku, gdy rachmistrz pozyska informację, że użytkownik gospodarstwa rolnego jest objęty kwarantanną lub izo- lacją domową wywiad będzie prze- prowadzony przez telefon.

Wszelkie informacje o Powszech- nym Spisie Rolnym 2020 na bieżą- co publikowane są na stronie spi- srolny.gov.pl oraz na stronie www.

brenna.org.pl. Zachęcamy do od- wiedzania strony.

Gminne Biuro Spisowe w Brennej

(11)

11

^Strona

¹¹

W ie śc i z na d B re nn ic y

Ekowieści

Dotacje w programie „Czyste Powietrze”

Celem programu „Czyste Powietrze” jest poprawa jakości powietrza oraz zmniejszenie emisji gazów cieplar- nianych poprzez wymianę źródeł ciepła i poprawę efektywności energetycznej budynków mieszkalnych jedno- rodzinnych.

Od 21 października br. rozpoczął się nabór wniosków w drugiej części programu przygotowanej dla Po- laków o niższych dochodach. Osoby, które zarabiają mniej mogą wnioskować o podwyższoną kwotę dotacji w programie (żeby móc skorzystać z podwyższonego finansowania, przyszli beneficjenci będą musieli uzyskać zaświadczenie o wysokości przeciętnego miesięcznego dochodu przypadającego na jednego członka gospodarstwa domowego). Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przygotował też nowe udogod- nienia: kalkulator dotacji, wydłużenie realizacji przedsięwzięcia o dodatkowe pół roku oraz listę urządzeń i ma- teriałów zgodnych z programem.

Infolinia dla wnioskodawców i beneficjentów programu:

22/ 340 40 80 (od poniedziałku do piątku w godz. 8:00-16:00).

Więcej informacji: www.czystepowietrze.gov.pl

(12)

12

Strona

12 W ie śc i z na d B re nn ic y

Ekowieści

Czyste powietrze to twoje zdrowie – NIE dla spalania śmieci!

Spalanie odpadów zielonych wpływa na powietrze

Zamiast palić liście załóż kompostownik

Spalanie odpadów jest niestety nadal praktykowane w Pol- sce, zwłaszcza na terenach wiej- skich. Co gorsza, ci którzy tak po- stępują, nie widzą w tym nic złe- go. Ciągle brakuje nam wiedzy i świadomości, jak bardzo jest to niebezpieczne i szkodliwe zarówno dla naszego zdrowia jak i dla środo- wiska. W domowych piecach spa- lane są często niskiej jakości paliwa (np. tanie węgle niskiej jako- ści) oraz różnego rodzaju odpady, m.in. opakowania z tworzyw sztucznych, gumy, zanieczyszczone drewno i materiały drewnopochod- ne oraz wiele innych substancji – co jest nielegalne! Do pieca wrzuca- my praktycznie wszystko stare la- kierowane meble, styropian, ubra- nia, pampersy, folie, plastik, a na-

wet opony! Nie dość, że taki „opał”

nie daje za wiele ciepła, to na do- datek podczas spalania do powietrza dostają się m.in. niebezpieczne dioksyny – uważane za jedne z najbardziej toksycznych substancji chemicznych, tlenki węgla, siarki i azotu, poza tym niezmiernie szkodliwe drobne pyły oraz związki silnie rakotwórcze (WWA). Wszyst- kie te związki mogą powodować alergie i nowotwory, choroby gór- nych dróg oddechowych, nosa, za- tok przynosowych, gardła i krtani pod postacią ostrych nieżytów bło- ny śluzowej. Zachorowania na tego typy choroby są coraz częstsze, co powinno nas zastanowić nad sta- nem naszego powietrza. Ponadto związki chemiczne powstające ze spalania tworzyw sztucznych mają

bardzo negatywny wpływ na stan techniczny przewodów komino- wych (tzw. sadza mokra, która nisz- czy przewody kominowe). Sadza jest trudna do usunięcia, a jej zapalenie może spowodować pożar bu- dynku.

- nie spalaj odpadów i reaguj na tego typu zachowania Twoich są- siadów,

- przejdź na ekologiczne ogrzewa- nie,

- używaj paliwa węglowego dobrej i sprawdzonej jakości,

- ograniczaj zużycie ciepła - ociepl swój dom i zużywaj mniej paliw.

Źródła: www.misja-emisja.pl www.gios.gov.pl

UG Brenna

Okres jesieni jest czasem po- rządków w ogrodach przydomo- wych. Wtedy tumany dymu unoszą się nad domami. Przyczyną takiego widoku jest nie rozpoczęty jeszcze sezon grzewczy, ale palenie su- chych liści, skoszonej trawy, przy- ciętych krzewów i innych odpa- dów zielonych. Należy wspomnieć, iż według obowiązującego prawa, w tym Uchwały Rady Gminy Bren-

na w sprawie przyjęcia regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie Gminy Brenna, odpady zielone powstające na terenie nieru- chomości w wyniku pielęgnacji zie- leni (uschnięte chwasty, wygrabio- ne liście, skoszona trawa, przycięte krzewy) należy poddać procesowi kompostowania z przeznaczeniem do własnego użytku. W przypadku braku możliwości ich kompostowa-

nia na miejscu można przekazać je podmiotowi odbierającemu odpady komunalne.

Przypominamy także, iż w przypadku złego stanu powietrza (ogło- szony zostaje tzw. alarm smogowy) na terenach zabudowanych podej- mowane są kontrole w zakresie za- kazu spalania pozostałości roślin- nych na powierzchni ziemi.

Wraz z rozpoczęciem jesieni zwracamy uwagę na korzyści jakie daje kompostowanie domowych bioodpadów. To prosty i przyjazny dla środowiska sposób wyprodu- kowania kompostu w postaci war- tościowego nawozu zamiast spalania niepotrzebnych liści lub innych pozostałości roślinnych. Pomyśl o przydomowym kompostowniku, który pozwala nam na przywraca- nie równowagi glebowej polegają-

cej na oddaniu glebie wcześniej po- branych z niej składników oraz uczy szacunku do natury i środowiska.

W przydomowym kompostowniku możemy zagospodarować takie bioodpady jak:

- poobcinane gałęzie – wcze- śniej rozdrobnione sekatorem,

- koszoną trawę, zeschłe rośliny, - zdrowe zielone liście z drzew, które szybko gniją i wprowadzają duże ilości azotu do gleby,

- resztki roślinne z kuchni, także fusy z herbaty, resztki warzyw, owo- ców, skorupki jaj,

- resztki jedzenia i ściółki po domowych zwierzętach roślinożer- nych.

Alternatywnym sposobem po- zbycia się bioodpadów z działki jest przekazanie spakowanych odpa- dów firmie wywozowej.

UG Brenna UG Brenna

(13)

13

^Strona

¹³

W ie śc i z na d B re nn ic y

Kultura

Poznawali nietoperze

Warsztatami z nietoperzem za- kończyliśmy realizację projektu pt.:

"Poznaj Zwierza Nietoperza-miesz- kańca Gminy Brenna” dofinansowa- nego z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. W zajęciach, które odbyły się w Obserwatorium Nietoperzy wzięli udział uczniowie ze Szkoły Podstawowej nr 1 im. Ja- nusza Korczaka w Brennej i Szkoły Podstawowej nr 2 im. Stefana Że- romskiego w Brennej.

Warsztaty rozpoczęła prelekcja pani Natalii Kiszy o życiu i zwycza- jach nietoperzy. Dzieci, dzięki za-

montowanym w Obserwatorium lu- strom weneckim i kamerom zoba- czyły z bliska kolonie podkowców małych, a także słuchały odgłosów nietoperzy. Kolejnym punktem programu był film przyrodniczy poka- zujący nietoperze w różnych miej- scach w Gminie Brenna i na świecie.

Po zakończeniu tej części warsz- tatów wszyscy rozwiązywali quiz.

Każdy uczestnik otrzymał publika- cję pt.: „Poznaj Zwierza Nietoperza

– mieszkańca gminy Brenna” i bre- loczek z nietoperzem. Jedna osoba z każdej grupy otrzymała budkę dla nietoperzy do zawieszenia w ogro- dzie. Obserwacja tych skrzydla- tych ssaków sprawiła dużo radość uczniom. Dziękujemy uczniom i nauczycielom za aktywny udział.

UG Brenna

(14)

14

Strona

14 W ie śc i z na d B re nn ic y

Kultura

Z ogródka Przytulii

Herbarium nie wygląda tak im- ponująco jak latem, bo kwitną już tylko astry i wrzosy, ale barw wcale mu nie brakuje. Zaczerwieniły się i pożółkły liście przyciągając wzrok swoją jesienną odsłoną, choć o tej porze roku nie szukamy wcale liści ani kwiatów. Są zioła, które może-

my zbierać dopiero późną jesienią, a nawet po pierwszych mrozach, gdy roślina przechodzi w stan spo- czynku. Jest to czas na zbiory ziół korzeniowych, które w tym okresie mają największą wartość oraz owo- ców tracących po przemrożeniu go- ryczkę:

• Kłącze pięciornika kurze ziele

• Korzeń żywokostu

• Korzeń mniszka

• Korzeń cykorii podróżnik

• Korzeń biedrzeńca

• Owoc żurawiny

• Owoc jarzębiny

• Owoc buka zwyczajnego Oczyszczone i rozdrobnione korzenie suszymy w temp około 50

°C w piekarniku, lub w suszarce do owoców albo od razu przerabiamy zanim stwardnieją i nie będą „chcia- ły z nami współpracować”. Na przy-

kład Żywokost lekarski (Symphy- tum officinale). Ten gatunek żywo- kostu można znaleźć zarówno na łąkach jak i przydrożach i nieużyt- kach. Kwitnie od maja do czerwca (kwiaty są zwisłe, dzwonkowa- te w kolorze fioletowym) ale surowcem zielarskim jest korzeń, któ-

ry zawiera inulinę o działaniu pre- biotycznym. Ze względu na zawar- tość allantoiny działa regenerująco na skórę, łagodzi podrażnienia, ła- godzi stłuczenia i nerwobóle. Za- wiera wapń, żelazo, fosfor, mangan, kobalt, i witaminy z grupy B. Uży- wany obecnie wyłącznie zewnętrz- nie do sporządzania maści i żelów.

Szeroko stosowany w medycynie ludowej do okładów na stłuczenia, nadwyrężone mięśnie oraz przede wszystkim zwichnięcia, skręcenia i złamania. Wywaru z korzenia ży- wokostu z miodem, przyniesie z kolei ulgę przy suchym kaszlu, chryp- ce i zapaleniu oskrzeli.

Maść żywokostowa: Umyte i pocięte na kawałki korzenie (na- leży to zrobić zaraz po wykopaniu bo potem stwardnieje) podsmażyć krótko w kostce smalcu i odstawić

na noc. Następnie podgrzać i prze- cedzić. Odsączoną maść szybko przelać do wymytego słoika i umie- ścić w lodówce.

Piękne, dekoracyjne czerwono-pomarańczowe korale jarzębi- ny czyli Jarzęba pospolitego (Sor- bus aucuparia) pojawiają się w lip- cu i utrzymują aż do października.

Przyciągają ptaki ale również tych, którzy korzystają z dobrodziejstw natury. Owoce są cierpkie i gorzkie, a surowe niejadalne bo wywołu- ją wymioty i biegunkę. Swoje szkodliwe właściwości tracą po wysu- szeniu, gorzki smak po przemroże- niu lub po zanurzeniu na chwilę we wrzątku (tzw. blanszowanie). Owo- ce jarzębiny mają działanie moczo- pędne, łagodnie ściągająco na bło- ny śluzowe przewodu pokarmowe- go, przeciwzapalne i łagodnie za- pierające w biegunkach, antyoksy- dacyjne ze względu na zawartość witaminy C. Stosuje się je pomocni- czo w stanach zapalnych nerek, ka- micy nerkowej, zaburzeniach krą- żenia obwodowego, zaburzeniach trawiennych, biegunce – szczegól- nie u dzieci i osób starszych.

Konfitura z jarzębiny: Zblan-

(15)

15

^Strona

¹⁵

W ie śc i z na d B re nn ic y

Kultura

szować owoce (zagotować i odce- dzić) następnie zalać gorącym syro- pem (1,5 kg cukru rozpuścić w 0,5 l. wody, zagotować) i odstawić na dobę. Następnie wolno podgrze- wać do wrzenia i odstawić do ostu- dzenia. Czynność powtarzamy kilka razy (około 5) aż owoce będą przezroczyste.

Choć nosi nazwę pięciornik, jak około 500 gatunków jego kuzynów z rodziny różowatych, nasz rodzimy pięciornik kurze ziele (Potentil- la erecta) jest łatwo rozpoznawal- ny, ponieważ jego kwiaty wyjątko- wo mają po 4 żółte płatki, z czerwo- ną plamką każdy. Surowcem leczni- czym jest jednak kłącze, które rów-

nież jest charakterystyczne, bo we- wnątrz czerwone. Zawiera garb- niki, tormentol a także sole mine- ralne. Można go stosować w wielu przypadkach: zespół jelita drażli- wego, stany zapalne żołądka i jelit, w nieżytach przewodu pokarmo- wego z biegunką i nudnościami, choroba wrzodowa, hemoroidy, stany zapalne dziąseł, paradonto- za, zajady i bolesne nadżerki w ja- mie ustnej, zapalenie gardła, trudno gojące się rany, zapalenie spojó- wek, nadmierne łzawienie. Ekstrakt z pięciornika stosowany jest w pre- paratach do higieny intymnej, pa- stach do zębów, płynach do płuka- nia ust. Dawniej z kłącza wytwarza- no barwniki do farbowania tkanin na czerwono i czarno.

Maść z kłączy pięciornika na drobne ranki, otarcia, grzybice, ukąszenia owadów - Rozpuścić na patelni kostkę smalcu i do płynne- go tłuszczu dodać garść drobno po- siekanych kłączy pięciornika. Pod- grzewać mieszając póki się nie spie- ni. Odcedzić i przelać do słoiczka.

Przechowywać w lodówce.

BDZ Przytulia

Obec Bystřice, tęsknimy za Wami!

W związku z trwającą pande- mią, nie udało się w tym roku zor- ganizować imprezy pt. „Dzień Cze- ski”, która od kilku sezonów inte- growała mieszkańców Gminy Bren- na oraz Gminy Bystrzyca z Czech.

Dlatego, aby wspomóc i podtrzy- mać współprace, powstał pomys na akcję: „Obec Bystřice, tęsknimy za Wami!”, która polega na wspólnym śpiewaniu przez internet.

Dziewczyny z „Sójek” z Zespół Regionalny „Mała Brenna” rozpo- czeły akcję, wykonując wersję pio- senki "Holka modrooká". Czekamy na odpowiedz zza granicy!

Film powstał w ramach trwało- ści projektu „Sport łączy pokolenia”.

OPKiS Brenna

(16)

16

Strona

16 W ie śc i z na d B re nn ic y

Kultura

Warsztaty nauki gry na instrumentach drewnianych

25 września w całej Polsce odby- wały się Dni Otwarte Funduszy Eu- ropejskich. Ze względu na panują- cy w naszym kraju stan epidemicz- ny spotkania z grantobiorcami od- bywały się on-line. Organizato- rzy wydarzenia do ogólnopolskiej transmisji na żywo wybrali rów- nież Gminę Brenna i Ośrodek Pro- mocji Kultury i Sportu Gminy Bren- na, które wspólnie ze słowacką gmi- ną Babin realizują projekt „Za woniom drzewa”. Działanie, które zo- stało zaprezentowane w ramach Dni Otwartych to warsztaty budo- wy i gry na instrumentach drewnianych. Ich głównym realizatorem, z ramienia Stowarzyszenia im. Arty- sty Jana Wałacha był Zbigniew Wa- łach – multiinsturmentalista, muzyk ludowy, budowniczy instrumentów.

Wraz z nim zajęcia z grupą dzieci w Beskidzkim Domu Zielin „Przytu- lia” prowadziła Anna Musioł, a w sło- wackim Babinie -Karolina i Paulina Kupczyk. Zgodnie z planem zajęcia miały się odbyć wspólnie. Słowac- kie dzieci miały przyjechać do Bren- nej i mieć warsztaty razem z naszy- mi dziećmi. Z wiadomych powodów

(17)

17

^Strona

¹⁷

W ie śc i z na d B re nn ic y

Kultura

nie było to jednak możliwe. Z po- mocą przyszła jednak technologia – każdego dnia warsztatów dwukrot- nie łączyliśmy się między Brenną a Babinem za pośrednictwem inter- netu. Uczestnicy widzieli się i sły- szeli, pokazywali sobie nawzajem to, co zrobili – prezentowali zbudo- wane instrumenty, nauczone pie- śni, tańce, rytmy.

W ramach warsztatów powstały proste gwizdki z bzu, packi do ryt- mizacji, oraz krótkie programy arty- styczne, z wykorzystaniem tych lu- dowych instrumentów, oraz pozna- nego materiału pieśniowo-tanecz- nego. Zwieńczeniem pracy była transmisja w ramach Dni Otwar- tych Funduszy Europejskich, która pracę dzieci i instruktorów w Polsce i na Słowacji zaprezentowała wszystkim osobom zainteresowa- nym funduszami europejskimi.

Zaangażowanie instruktorów i instytucji realizujących projekt do- cenili również organizatorzy tego- rocznej edycji „Dni Otwartych Fun- duszy Europejskich”, przesyłając na ręce grantobiorców podpisane przez Minister Małgorzatę Jarosiń- ską-Jedynak. Dziękujemy wszystkim osobom zaangażowanym za- równo w trwający projekt, jak w same warsztaty. Mamy nadzieję, że wiele Was one nauczyły.

Koordynator projektu

„Za Woniom Drzewa”

(18)

18

Strona

18 W ie śc i z na d B re nn ic y

Kultura

„Baza Talentów” znów zdalnie

O góralskiej zdrowotności z Brennej w Dzień Dobry TVN

30 października cała Polska mia- ła okazję obejrzeć reportaż „Zdro- wy, jak góral”, który wyemitowany został podczas codziennego programu „Dzień Dobry TVN”. Jego za- łożeniem było sprawdzenie, czy to prawda, że zgodnie ze statystyka- mi górale żyją dłużej i próba od- powiedzi na pytanie, dlaczego tak się dzieje. Z tą misją reporterzy sta- cji zawitali w Gminie Brenna. Spa- cer po lesie ze współczesną zieli- niorką – fitoterapeutką Magdaleną Mildner powiedział wiele o tym, jak zioła pomagały i nadal pomagają w budowaniu odporności i dłu- giego życia. Wizyta w bacówce na Skałce u pana Józefa Kawika rzuci- ła światło na zdrowie dawnych pa- sterzy i długowieczne rody góral- skie. Z kolei z Anną Musioł udało się porozmawiać o trybie życia góra- li, o tym, jak wygląd ich świata, ich wierzenia i podejście do życia wpły- wało na ich zdrowie. Przy okazji po- kazaliśmy piękne miejsca w Gmi- nie Brenna, szczególnie Beskidzki Dom Zielin „Przytulia”, który cieszy się niegasnącym zainteresowaniem mediów.

OPKiS Początkiem października ru- szył kolejny rok zajęć dodatkowych

„Bazy Talentów” OPKiS. Cieszyliśmy się bardzo, że udało się rozpocząć naukę w trybie stacjonarnym, bo bezpośredni kontakt ucznia z na- uczycielem zawsze będzie lepszy, niż videokonferencja. W odpowied- nim reżimie sanitarnym wznowili- śmy w Brennej i Górkach zajęcia nauki gry na instrumentach: na gita- rze u Błażeja Żura i Sebastiana Kre- ta; na skrzypcach u Doroty Musia-

lik, Zbigniewa Wałacha i Krzysztofa Durlowa; na perkusji i Tymoteusza Bączyka oraz na fortepianie i Jadwi- gi Tomali. Ruszyły również zajęcia Dziecięcego Zespołu Regionalne- go „Mała Brenna”, oraz zajęcia pla- styczne.

Niestety, w ostatnich tygo- dniach wzrost ilości zachorowań na coronavirusa spowodował nowe obostrzenia i częściowy powrót do lockdownu. To z kolei również na nas wymusiło dostosowanie się do

pandemicznych warunków. Część grupowych zajęć została zawieszo- na, indywidualne przeszły w tryb zdalny. Liczymy, że obecna sytuacja nie potrwa długo, ale nawet w tym czasie prosimy rodziców i opiekunów o wsparcie, by dopin- gowali swoje dzieci i pozostawa- li w stałym kontakcie z instruktora- mi. Nie poddawajmy się i rozwijaj- my swoje pasje!

OPKiS

(19)

19

^Strona

¹⁹

W ie śc i z na d B re nn ic y

Edukacja

Ogólnopolski Dzień Głośnego Czytania

Przemoc wobec dziecka w sytuacji rozwodu

We wtorek 29 września obcho- dziliśmy Ogólnopolski Dzień Gło- śnego Czytania. Święto zostało ogłoszone przez Polską Izbę Książ- ki, a datę wydarzenia wybrano nie- przypadkowo, gdyż jest to dzień urodzin Janiny Porazińskiej, autorki książek dla dzieci i młodzieży. Z tej okazji nasza Biblioteka we współ- pracy z Przedszkolem Publicznym nr 1 w Brennej oraz Przedszkolem Nr 1w Górkach Małych zorganizo- wała dla przedszkolaków wspólne czytanie. Wykorzystując sprzyjają- cą pogodę, wydarzenia przepro-

wadziliśmy na świeżym powietrzu.

W Górkach czytanie odbyło się na pięknym placu zabaw, gdzie dzieci wysłuchały jednego z opowiadań o żubrze Pompiku autorstwa Toma- sza Samojlika. W tym samym dniu w Brennej, w ramach cyklu „Czyta- nie na dywanie” udało nam się zor- ganizować mały kącik czytelniczy w przedszkolnym ogródku. Mi- sie, Kotki i Krasnoludki wysłuchały dwóch opowiadań z książki autorstwa Wojciecha Widłaka, pt. „Wesoły Ryjek i jesień”. Opowiadania „Grzyby”

i „Spacer” przybliżyły młodym czy-

telnikom jesienne tematy, a my do- wiedzieliśmy się, że wielu przed- szkolaków chętnie wybiera się na grzybobranie i spacery obfitujące w zbieranie jesiennych łupów, ta- kich jak kolorowe liście, żołędzie czy kasztany. Dodatkowo dzieci otrzymały jesienną kolorowan- kę. Serdecznie dziękujemy dyrekcji i nauczycielom za miłą współpracę oraz zachęcamy wszystkich do od- wiedzin w naszych bibliotekach.

Biblioteka

Podczas rozwodu przemoc sto- sowana przez rodziców jest czę- sto w sposób bardzo subtelny i wy- rafinowany, często ukrywa się pod pozorami troski o dobro dziecka, bywa nieintencjonalna bądź nie- rozpoznawana przez rodziców jako przemoc. Dorośli najprawdopodob- niej nie chcą krzywdzić dziecka, przeciwnie – utrzymują, że ich zachowanie wynika z jak najlepszych intencji − zapewnienia opieki, dba- nia o jego dobro.

Natomiast sam rozwód jest pro- cesem, który może trwać kilka lat i przebiegać w bardzo różny sposób.

W jaki sposób dzieci przetrwają ten trudny okres w życiu rodziny, zależy od różnych czynników: ich wieku, płci, jakości relacji z każdym z ro- dziców, podziału obowiązków i ról po ich rozstaniu, a przede wszyst-

kim, w jaki sposób dorośli przepro- wadzą dzieci przez ten proces. Ro- dzice mogą ze sobą walczyć, posu- wając się przy tym do instrumental- nego traktowania dzieci, mogą też rozstać się w sposób ugodowy, sta- rając się nie przenosić swoich kon- fliktów na relacje z dziećmi.

Poradniki przeznaczone dla roz- wodzących się par wręcz instru- ują, w jaki sposób zmniejszyć stres dziecka wynikający z rozpadu rodziny; przede wszystkim zwracają uwagę, jak ważne jest dostosowanie postępowania do wieku dziecka, pokazują też wagę jasnej komu- nikacji w rodzinie, a także rolę wzajemnego szacunku między partne- rami.

Z obszernych badań GUS (Ku- ciarska-Ciesielska, Marciniak, 1993) wynika, że wielu rozwodzących się

partnerów jako negatywny skutek rozwodu wskazuje opuszcze- nie dziecka przez jedno z rodzi- ców, które wywołuje u dziecka żal, słuszne pretensje do obojga mał- żonków i tęsknotę za opiekunem.

Wiele osób widzi pozytywne strony rozwodu, który przerywa trwające przez długi czas rodzinne konflikty jaki formy przemocy wzajemnej.

Jak dzieci przeżywają rozwód rodziców?

Wskutek rozwodu i wcześniej- szego długiego procesu rozpadu rodziny u wielu dzieci pojawiają się zaburzenia w rozwoju psychicznym. Dziecko bardzo silnie koncen- truje się na konflikcie rodzinnym, przy czym: zarówno poznawczo, jak i emocjonalnie; ponieważ jedno z rodziców odchodzi, czuje się po- rzucone czy też odrzucone, zdarza

(20)

20

Strona

20 W ie śc i z na d B re nn ic y

Edukacja

się, że przeżywa poczucie winy na skutek przekonania, że to ono jest przyczyną rozstania, marzy o tym, by rodzina znów była razem. Głę- bokie negatywne konsekwencje, które pociąga za sobą rozwód do- tyczą także mniejszej możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb psychicznych dziecka – miło- ści, bezpieczeństwa, afiliacji, opieki i oparcia.

Innym skutkiem rozwodu ro- dziców jest osłabienie mechani- zmów radzenia sobie przez dziecko w trudnych sytuacjach. Dziecko boryka się z trudnymi nie do roz- wiązania (jego zdaniem) problema- mi na danym etapie rozwoju, mę- czy je sytuacja w domu, stała kon- centracja na trudnościach w rodzinie uniemożliwia angażowanie się w naukę, a gniew i stałe napięcie często blokuje postępy społeczne i psychiczne. Często prezentuje re- akcje ucieczkowe. Narastająca fru- stracja i złość spowodowane przez trudności i zmiany w życiu mogą doprowadzić do wystąpienia reak- cji buntowniczych, między innymi jak: agresja, autoagresja, zachowania naruszające normy społeczne, i inne zachowania ryzykowne. Na- tomiast tłumienie złości może do- prowadzić przede wszystkim do problemów psychosomatycznych, np. zaburzenia pracy układu pokar- mowego, anoreksji, bulimii, alergii.

Dzieci, które są świadkami kon- fliktów rodziców lub są przez nich wciągane w walkę między sobą, bardzo często doświadczają prze-

mocy psychicznej. Niezrozumiałe dla dziecka zachowania dorosłych sprawiają, że dziecko cierpi psy- chicznie, co prowadzi głównie do zniszczenia pozytywnego obrazu siebie.

Można wyróżnić dwa składni- ki przemocy psychicznej: z jednej strony jest to emocjonalne znęca- nie, czyli upokarzanie, grożenie, obrażanie, a z drugiej zaniedbywanie dziecka, czyli nieodpowied- nia opieka nad nim. Jako przemoc psychiczną wobec dzieci należy ro- zumieć między innymi następujące zachowania (za Lisowska, 2005):

• odrzucenie – dziecko odrzuca- ne nie ma prawa do własnych pra- gnień i potrzeb, dorosły nie bierze pod uwagę wartości ważnych dla dziecka, podejmuje decyzje, które dziecku jest trudno zaakceptować,

• izolowanie – dorosły sprawia,

że dziecko nie ma możliwości na- wiązania normalnych więzi spo- łecznych, wskutek czego staje się samotne,

• terroryzowanie – dziecko jest werbalnie obrażane, upokarzane, co sprawia, że postrzega świat jako nieprzewidywalny i wrogi,

• ignorowanie – dziecko nie otrzymuje od dorosłego wsparcia, przez co może zostać zaburzony jego rozwój emocjonalny i poznaw- czy,

• nadopiekuńczość – sytuacje, w których dziecko jest nadmier- nie kontrolowane, jest na nie wy- wierana presja psychiczna, dorosły wzbudza poczucie winy, wymusza lojalność, nie szanuje prywatności dziecka.

Renata Ciemała-Sojka

Przemoc wobec dzieci czy wychowanie?

Wyniki „Ogólnopolskiej dia- gnozy problemu przemocy wobec dzieci” jednoznacznie stwierdzają, iż jedna piąta (ponad 20%) dzieci doświadczyła przemocy fizycznej, psychicznej ze strony znajomych dorosłych w tym przede wszystkim ze strony rodziców i opieku- nów. Świadkami przemocy domo- wej było 18 %, a 6% doznało przy- najmniej jednej poważnej formy za- niedbania. Prawdopodobnie ska-

la przemocy w rodzinie jest wyż- sza. Krzywdzenie dzieci to każde działanie jak i zaniedbywanie bez- czynność, które deprymują równe prawa i swobody dzieci oraz zakłó- ca ich optymalny rozwój. W tym ro- zumieniu definicji mieści się rów- nież bezczynność nie tylko jednego z rodziców, opiekuna lecz instytucji w tym: szkoły, przedszkola, świetlic, ciche przyzwolenie sąsiadów, któ- rzy pod przykrywką „nie wtrącania

się w sprawy rodzinne” przyzwalają na przemoc wobec dzieci. Definicja podkreśla aktywny wymiar krzyw- dzenia: bicie, znęcanie się, zaniedbywanie, oraz wymiar bierny, gdy dziecko nie otrzymuje właściwej pomocy i wsparcia np. gdy instytu- cja nie reaguje na przemoc, dziecko nie otrzymuje żadnej pomocy tera- peutycznej. Wszystkie zaniechania i działania bez względu na inten- cje, które zakłócają optymalny roz-

(21)

21

^Strona

²¹

W ie śc i z na d B re nn ic y

Edukacja

wój dziecka, stanowią krzywdzenie. Akt ten może dokonywać się w czterech formach: w postaci przemocy fizycznej, psychicznej – zwa- nej też emocjonalną, wykorzystania seksualnego, zaniedbywania dziecka. Bardzo często przemoc wobec dzieci jawi się pod hasłem wycho- wania, a samo bicie, poniżanie czy też brutalne karanie określane jest metodą wychowawczą i dyscypli- nowaniem dziecka. Nie rzadko są to „normalne praktyki wychowaw- cze” rodziców, opiekunów. Badania dowodzą, że osoby, które w dzie- ciństwie doświadczały przemocy ze strony rodzica, opiekuna przejawia- ją słabą kondycję psychiczną, włą- czając w to symptomy depresyjne.

Klapsy czy uderzenia ręką są przez niektórych uznawane za metodę wychowawczą, która ma poprawić funkcjonowanie, zachowanie dziecka. Kary fizyczne są intencjonal- nym użyciem siły po to , żeby dziecko doświadczyło bólu stanowiące- go karę (cierpienie zarówno fizyczne jak i psychiczne). Poza bólem fizycznym dziecko odczuwa ogromny stres, lęk, przerażenie, upokorzenie, smutek i złość. Psychologowie pod- kreślają, że kary fizyczne osłabia- ją wieź między dzieckiem a rodzi- cem jak również rozmywa się zaufa- nie do dorosłego co z kolei zakłó- ca prawidłowy rozwój dziecka. Po- nadto dziecko karane fizycznie nie doświadcza poczucia winy, dlatego że ten rodzaj emocji pojawia się tylko wtedy, kiedy nie ma zewnętrz- nej kary, czyli przymusu. W miejsce winy pojawia się krzywda, upokorzenie i złość. Dziecko uczy się przez obserwację. Zatem jeśli doro- sły wykorzystuje siłę, żeby wpłynąć na dziecko, to ono uczy się, że siła i agresja są skutecznymi metodami w osiągnięciu swoich celów, można w ten sposób też kierować innymi, przekłada te praktyki na środowi- sko rówieśnicze.

W polski m prawie obowiązu- je zakaz stosowania kar fizycznych:

Osobom wykonującym władzę ro- dzicielską oraz sprawującym opiekę lub pieczę nad małoletnim zakazuje się, stosowania kar cielesnych (ko-

deks rodzinny i opiekuńczy art. 96).

Dziecko od momentu przyjścia na świat przez kilka lat jest oso- bą bezbronną, całkowicie zależ- ną od swoich opiekunów. Nie ma na to szans aby samodzielnie obro- niło się przed przemocą a sam rodzic nie musi wkładać wysiłku, by ta przewaga powstała ponieważ na gruncie: fizycznym, psychicznym, emocjonalnym, społecznym, inte- lektualnym i materialnym jest sil- niejszy od swojego dziecka. Bywa, że dzieci stają się ofiarą przemocy nie jako przy okazji bo są „pod ręką”

i można bez karnie na nich wyłado- wać złość, frustrację. Do optymal- nego rozwoju dziecko potrzebuje zabezpieczenia podstawowych potrzeb życiowych, miłości, poczucia bezpieczeństwa. A więc potrzebuje też kochać i być kochanym. Właśnie to sprawia, że bierze ono na siebie odpowiedzialność za przemoc. Tyl- ko dlatego aby zmienić obraz swojego rodzica z okrutnego i nieko- chającego dorosłego na sprawie- dliwie wymierzającego karę. Dziec- ko wmawia sobie, że w ten spo- sób rodzic dba o nie, że zasłużył na karę, bo rodzic w ten sposób trosz- czy się i zależy mu na nim. Dziecko często zachowuje się w ten sposób uprawomocniając doznawaną przemoc i daje powody do ostrych re- akcji rodzica: ”tata miał rację, że się wkurzył, bo ja zasłużyłem”. Spraw- ca przemocy utwierdza dziecko

w tym przekonaniu, wzmacniając jego poczucie winy i odpowiedzial- ności: „widzisz, co zrobiłeś, tata się przez ciebie tak zdenerwował”. Ba- dania wskazują, że aż 90 % dzieci pozostających pod opieką za- stępczą twierdzą, że to z powodu ich zachowania, że były złe. Dzie- ci doświadczające przemocy mają przekonanie, że są w domu niepo- słuszne i złe. To błędne przekonanie na temat odpowiedzialności za przemoc daje im pozorne poczucie, iż mają wpływ na własne życie, że zachowują nad nim jakąś kontro- lę. Tak jakby od dzieci zależało czy rodzice będą się denerwować, fru- strować czy też zachowywać agre- sywnie. Dziecko bagatelizuje do- świadczaną przemoc, uznając ją za normę, umniejsza jej rozmiary, wy- piera z pamięci, tym samym bywa, że przenosi na siebie odpowiedzial- ność za uzyskaną krzywdę.

W związku z tym, iż żadne inne środowisko nie ma takiego zna- czącego wpływu na rozwój dziecka jak środowisko rodzinne, dlatego nadużycia ze strony najbliższych są szczególnie traumatyczne i silnie wpływają na dziecko. Pozwolę sobie napisać oddzielny artykuł na ten temat gdyż wpływ ten jest silnie determinujący rozwój jak i dal- sze dorosłe życie dziecka.

Renata Ciemała-Sojka

(22)

22

Strona

22 W ie śc i z na d B re nn ic y

Historia

Kapela Maliniorze – dwacet roków na muzyce

Mówienie o początkach dzia- łalności artystycznej jakiego- kolwiek wykonawcy jest zwykle trudne. Głównie dlatego, że po- czątki, choć wyraźnie klarujące się w pamięci założycieli, są płyn- ne i nie jest łatwo wybrać kon- kretny dzień, czy nawet rok zało- żenia. Nie inaczej jest w przypad- ku Kapeli „Maliniorze”, dla której 2020 r. jest rokiem jubileuszu 20 lat istnienia.

Pierwsze kroki

Jakie więc były początki? Zwią- zanych jest z nimi kilka nazwisk, które wspierały budowanie się sta- łej grupy muzyków. Pierwszą oso- bą, jaką należy wymienić jest zna- na wszystkim bryniokom Elżbieta Bauer, ówczesna kierowniczka Ze- społu Regionalnego „Brenna” im.

Józefa Macha. To ona zawsze stara- ła się o to, by przy zespole była kapela, to ona również namówiła Da- miana Nowaka, by zaczął uczyć się grać na gajdach. To ona też proro- czo zapowiedziała, że taka kapela będzie się miała dobrze, będzie

grać, koncertować i cieszyć się sym- patią publiczności. A, że jej autory- tet był ogromny, niebawem Brenna zyskała gajdosza, a kapela zaczęła stałą pracę.

Tutaj ważną rolę odegrała Maria Burek. W pensjonacie „Regor” udo- stępniła salkę, w której kapela mo- gła regularnie ćwiczyć, a sama tak- że finansowo wsparła zakup pierwszych prywatnych gajd, które służy- ły przez pierwsza lata istnienia kapeli. Pani Maria Burek była również osobą, która zorganizowała kapeli pierwsze koncerty. Szczególnie ten najpierwszy z pierwszych – krót- ki koncert po niedzielnej mszy w Kościele pw. Św. Jana Chrzciciela w Brennej.

Wszystkie powyżej opisane eta- py wciąż miały miejsce przed 2000 rokiem. Do tego czasu nazwa ze- społu brzmiała inaczej. Zaczerp- nięta została od skrótów imion i przydomków założycieli i pierwszych muzyków, którzy ją tworzyli i brzmiała „JADAM”. Tworzyli ją wów- czas Alojzy Nowak (klarnet), Da- mian Nowak (gajdy), ś.p. Jan Nowa-

czek (skrzypce), ś.p. Kazimierz Bor- gieł (akordeon), oraz tytułujący się wówczas „Mamlasem z Tokarzówki”

– ś.p. Karol Źlik, który oprócz śpie- wu wprowadzał w repertuar kapeli również gawędy, żarty i zabawy.

Nowa nazwa – nowy etap Za oficjalną datę rozpoczęcia działalności kapeli „Maliniorze” sami jej członkowie uznają rok 2000, kiedy to Brenna wywalczyła sobie pre- stiżowy tytuł „Złotej Miejscowości Radia Katowice” i finał tego wydarzenia miał miejsce na starym am- fiteatrze w Brennej Centrum. Wte- dy też, już pod nową nazwą, „Ma- liniorze” zagrali swój pierwszy peł- noprawny koncert, rozpoczyna- jąc dwudziestoletnią, wyboistą nie raz drogę do obecnej swojej formy i popularności.

Sama nazwa nawiązuje oczy- wiście do Maliny - góry na i wokół której mieszkali pierwsi członkowie kapeli. Malina jest również wznie- sieniem, które góruje nad centrum Brennej, nad amfiteatrem, który do dziś jest często odwiedzany przez kapelę przy różnych okazjach.

Pierwsze lata działalności „Ma- liniorzy” to głównie koncerty w lo- kalnych pensjonatach i karczmach oraz podczas gminnych uroczysto- ści - Majówek, Nocy Świętojańskiej i Dożynek Ekumenicznych. Tam ro- dzima muzyka, bazująca głównie na repertuarze Górali Śląskich i pio- senkach biesiadnych, szybko zyska- ła sobie grono sympatyków. W tym okresie również Gmina Brenna za- częła delegować kapelę na różne wyjazdy, co dowodzi, jak bardzo gó- ralskiej kapeli brakowało w naszej małej ojczyźnie. Muzyka popłynę- ła między innymi nad morze, do za- przyjaźnionej miejscowości Głów- czyce, gdzie muzycy po raz pierwszy wyjechali w 2005 roku i gościli później jeszcze kilka razy.

Ten pierwszy wyjazd do Głów- czyc był również moim pierwszym wyjazdem z Kapelą. Jako mło- da dziewczyna Osobowym autem,

(23)

23

^Strona

²³

W ie śc i z na d B re nn ic y

Historia

w pięć osób, z instrumentami, przez całą Polskę… Choć później dobrze ponad 10 lat nie występowałam z kapelą, ten wyjazd był przygodą, którą wspominam do dzisiaj.

Zmiany w składzie

Po pierwszym wyjeździe do Główczyc zaczęły się też poważ- niejsze roszady w składzie kapeli. Od 2007 roku do składu na sta- łe dołączył pierwszy kontrabasi- sta – Jan Skrzypiec, znacząco zmie- niając brzmienie. Mniej więcej w tym okresie z kapelą zaczął rów- nież okazjonalnie grywać na skrzypcach (a początkowo na kontrabasie, gdy Jan Skrzypiec zaczął stopniowo żegnać się z muzyczną drogą) Jan Musioł, a po śmierci Jana Nowacz- ka w 2008 r. na stałe do kapeli dołą- czył zdolny samouk – Paweł Holek- sa, a w kolejnym roku Izabela Sza- bla, której żeński wokal znów wzbo- gacił charakter grania breńskiej kapeli. Również kapelowe stanowi- sko akordeonisty przechodziło wiele zmian. Podupadającego na zdro- wiu Kazimierza Borgieła coraz czę- ściej zastępował najpierw Maciej Sikora z Cieszyna, a później kolejni muzycy, z których na dłużej w skła- dzie został Kamil Madzia z Jatnego.

Na kontrabasie w zastępstwie Jana Skrzypca grywali Jan Musioł, Paweł Holeksa, a mniej więcej od 2013 – Łukasz Orawski, początkowo gry-

wający na akordeonie.

W kolejnych latach, aż do 2015 r., kiedy skład kapeli mniej wię- cej się unormował, dochodziło w nim do wielu roszad. Wielu mu- zyków krócej i lub dłużej, mniej lub bardziej na stałe zasilając skład. Na przestrzeni całego istnienia kapeli jej założyciele doliczyli się ponad 30 muzyków, którzy choć na chwilę próbowali swych sił w gó-

ralskim graniu. Ciekawostką jest, że kilka koncertów zagrał z „Malinio- rzami” na przykład były Przewod- niczący Rady Gminy Brenna – Mar- cin Janasik. Przez ostatnich pięć lat skład kapeli zmieniał się jedynie nieznacznie, uzupełniany o zastęp- stwa, gdy było to konieczne.

Wspomnienia, przygody, anegdoty Tych 20 lat grań w całej Polsce, a także poza jej granicami (Cze- chy, Słowacja, Niemcy, Austria), to dziesiątki poznanych osób, miejsc i przeżytych przygód. Ogromną i niewyczerpywalną skarbnicą pa- mięci o minionych latach działalno- ści „Maliniorzy” jest pan Alojzy, któ- remu pamięci pozazdrościć mogło- by wielu młodych. Gdy rozmawiamy o najbliższych graniach, pan Alojzy jak z rękawa wysypuje wspomnienia, kiedy kapela grała tam po raz pierwszy, kto na tych graniach był, jaki miały one przebieg. Oprócz zawsze serdecznie wspominanych wi- zyt we wspomnianych już Główczy- cach, kapela chętnie sięga pamię- cią również do innych wyjazdów.

Między innymi wyjazd do austriac- kiego Linzu, na Igrzyska Polonijne,

(24)

24

Strona

24 W ie śc i z na d B re nn ic y

Historia

koncerty w malowniczym Parku Et- nograficznych w Chorzowie, koncert i pobyt w Zamku w Grodźcu koło Złotoryi, czy wyjazdy wspólnie z Chórem „Benedictus”. Niesamowi- te, niezatarte wrażenia kapela przy- wiozła też z energetyzującego kon- certu na parkiecie hali w Jastrzębiu, przed meczem siatkówki między Ja- strzębskim Węglem a AZS Olsztyn, gdzie wybrali się z fanklubem Ja- strzębia z karczmy „Zogrodzisko”.

Zdarzały się grania ze stratami.

Pękniętych strun policzyć się nie da, połamanych i pogubionych smycz- ków również. Ale zdarzały się i inne przygody. Obuszek wbity w kontra- bas. Nadgryziony – dosłownie – ka- pelusz gajdosza. Wyjazd na gra- nie do miejscowości, która nazywa się tak samo, ale leży o 100 km od docelowej. Albo o dzień wcześniej, niż było zamówienie. Niezniszczal- ny rower pana Jana Nowaczka, któ- ry nie chcąc robić problemu często na grania dojeżdżał właśnie w ten sposób.

Są też nieśmiertelne powie- dzonka, które są z „Maliniorzami” na

zawsze. Słowa Jana Skrzypca, który zwykł mówić, że niespecjalnie lubi poza górskie okolice wyjeżdżać na grania, bo „ni ma ło co łoko łoprzyć”.

Błagalne „Jedź, po prostu jedź”, gdy nawigacja GPS odmawia posłuszeń- stwa. Cukierki na gardło, jak aptecz- ka pierwszej pomocy, o którą zawsze dbał pan Alojzy. I wiele innych wspomnień, które wżerają się w nas za każdym razem, gdy robimy to, co kochamy, grając razem.

Jak jest obecnie?

Mniej więcej od 2018 roku skład kapeli nie zmienia się. Stanowią go Alojzy Nowak na klarnecie (choć w ostatnich miesiącach stan zdrowia sprawia, że powoli oddaje pałeczkę młodszym), Damian Nowak na gajdach, Izabela Szabla na skrzypcach, Paweł Holeksa na altówce, Łukasz Orawski na kontrabasie i Anna Mu- sioł na akordeonie. Kapela rozbu- dowała repertuar o różne grupy gó- rali karpackich, także czeskie i sło- wackie, coraz częściej inspiruje się różnymi regionami etnograficzny- mi, przy czym stale dba o rodzimy,

lokalny repertuar, by zatrzymać go dla przyszłych pokoleń. Zwieńcze- niem tych 20 lat pracy artystycznej ogromnej liczby muzyków, przyja- ciół i życzliwych osób jest płyta „Ka- pela Maliniorze – 20 roków na muzyce”, która na przełomie paździer- nika i listopada przyjechała pro- sto z tłoczni. Materiał nagrany zo- stał w Gitarek Studio w Skoczowie, a wydany dzięki Ośrodkowi Promo- cji, Kultury i Sportu Gminy Brenna.

Płyta jest zarówno wspomnieniem tych dwudziestu lat działalności artystycznej, jak i nową odsłoną bo- gatego brzmienia kapeli w stylu, w jakim grywa dziś.

W imieniu „Maliniorzy” skła- dam serdecznie podziękowania zarówno wszystkim, którzy na przestrzeni lat przyczynili się do muzycznego rozwoju kapeli, gra- jąc z nią, zapraszając na koncer- ty, czy pomagając organizacyj- nie, jak i OPKiSowi, z którym wie- loletnia współpraca zaowocowa- ła najnowszą płytą.

Anna Musioł