Społeczna odpowiedzialność biznesu w rodzinnych z sektora MSP branży energetycznej

Oryginalny artykuł naukowy: Studium przypadku Original Article: Case study

Data wpływu/Received: 30.11.2015

Data recenzji/Accepted: 10.01.2016/22.01.2016 Data publikacji/Published: 2.06.2016

Źródła finansowania publikacji: środki własne Autora DOI: 10.5604/18998658.1209982

Authors’ Contribution:

(A) Study Design (projekt badania) (B) Data Collection (zbieranie danych) (C) Statistical Analysis (analiza statystyczna) (D) Data Interpretation (interpretacja danych)

(E) Manuscript Preparation (redagowanie opracowania) (F) Literature Search (badania literaturowe)

mgr inż. Katarzyna Hałasik ^B D

Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie Wydział Zarządzania

SPOŁECZNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ BIZNESU W RODZINNYCH FIRMACH

Z SEKTORA MSP BRANŻY ENERGETYCZNEJ CORPORATE SOCIAL RESPONSIBILITY

IN FAMILY-OWNED BUSINESSES

IN THE SME SECTOR OF THE ENERGY INDUSTRY

Streszczenie: Sektor małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce jest jednym z głównych filarów pol- skiej gospodarki. Jego wkład w tworzenie krajowego PKB czy nowych miejsc pracy jest nieoceniony.

Mikro, małe oraz średnie przedsiębiorstwa znacząco wpływają także na rozwój społeczno-gospo- darczy, zarówno w wymiarze lokalnym, regionalnym, jak i krajowym. Co istotne, firmy rodzinne stanowią ponad 1/3 wszystkich firm tworzących polski sektor MSP, dlatego ich rola jest również bar-

dzo ważna. Natomiast branża energetyczna jest branżą bardzo specyficzną, ingerującą w środowi- sko naturalne, dlatego kwestia społecznej odpowiedzialności biznesu, czyli uwzględnienia interesów społecznych oraz ochrony środowiska w tworzeniu swojej strategii oraz jej realizacji, jest szczególnie ważna. Artykuł poza teoretycznym zarysem polskiego sektora MSP branży energetycznej oraz teorii społecznej odpowiedzialności biznesu będzie miał na celu pokazanie na przykładzie analizy działal- ności rodzinnej firmy z sektora MSP, jaką jest BH Steel-Energia Sp. z o.o., funkcjonującej w badanym okresie w branży energetycznej, jak rodzinne przedsiębiorstwa rozumieją termin CSR oraz czy dzia- łania z jego zakresu są obecne i w jakim stopniu w działaniach firmy.

Słowa kluczowe: społeczna odpowiedzialność biznesu, sektor MSP, branża energetyczna, firma ro- dzinna, OZE

Abstract: Small and medium-sized enterprises in Poland is one of the main pillars of the Polish eco- nomy. Its contribution to the national GDP or jobs is invaluable. Micro, small and medium-sized en- terprises also have a significant impact on the socio-economic development at the local, regional and national levels. In contrast, family businesses account for more than 1/3 of the companies forming the Polish SME sector, which is why their role is also very important. While the energy sector is very specific industry, interfering with the natural environment, which is why the issue of corporate social responsibility, which takes into account the interests of society and the environment in developing its strategy and its implementation, is particularly important. Article beyond the theoretical outline of the Polish SME sector of the energy industry and the theory of CSR will show on the example of analysis of family business in the SME sector BH Steel-Energia Sp. z o. o., functioning in the energy sector in analyzed period, how family businesses understand the term CSR and whether the actions of its scope are present in the activities of the company.

Keywords: corporate social responsibility, SME sector, energy industry, family business, RES

Wstęp

Głęboko postępująca globalizacja, niosąca ze sobą szybki przepływ informacji, trud- ne do przewidzenia i ciągle zmieniające się warunki rynkowe oraz wzrost współzależności rynków lokalnych stawia przed przedsiębiorstwami coraz to nowe wyzwania oraz wyma- gania, którym organizacje muszą sprostać, aby przetrwać w swoim otoczeniu. Zachodzące zmiany zmuszają przedsiębiorstwa do szybkiego adaptowania się do zmieniających się pa- nujących na rynkach reguł oraz do stałego podnoszenia swojej konkurencyjności zarówno pod względem cenowym, jak i niecenowym. To wszystko sprawiło, że w obecnych czasach przedsiębiorstwa nie mogą być nastawione jedynie na gromadzenie jak największego zysku, ale muszą także działać w sposób etyczny oraz przyjazny środowisku. Stąd rośnie wśród przedsiębiorców zainteresowanie teorią społecznie odpowiedzialnego biznesu (CSR).

To właśnie dzisiejsze możliwości i  dostęp nawet małych lub mikroprzedsiębiorstw do rynków globalnych spowodowały, iż nawet najmniejsze firmy wprowadzają do swoich działań strategicznych działania z zakresu CSR w celu podniesienia swoich szans w kon- kurowaniu, nawet z znacząco większymi rywalami. Jednak należy pamiętać, iż podmio- ty z  sektora małych i  średnich firm (MSP) znacząco różnią się od wielkich korporacji

i  koncernów niemal pod każdym względem. Różnice te, głównie w  kwestii rozmiarów przedsiębiorstwa czy wielkości kapitałów sprawiają, iż działania z tego samego zakresu w praktyce znacząco od siebie odbiegają. Ponadto specyfika działalności danej organizacji również ma silny wpływ na zarys i intensywność działania na danej płaszczyźnie.

Wybrane do analizy przedsiębiorstwo – BH Steel-Energia Sp. z  o.o. – w  badanym okresie funkcjonowało na rynku przemysłowym i energetycznym. O wyborze firmy zade- cydował jej profil działalności, gdyż przemysł oraz energetyką są branżami specyficznymi, które poprzez swoje oddziaływanie na środowisko naturalne powodują, iż działania z za- kresu społecznej odpowiedzialności są społecznie wymagane. Artykuł ma na celu poka- zać, jak rodzinne małe i średnie firmy działające w branżach ingerujących w środowisko rozumieją społeczną odpowiedzialność biznesu i czy wdrażają działania z jej zakresu.

1. Społeczna odpowiedzialność biznesu w branży energetycznej

Idea odpowiedzialności społecznej dotycząca dobrowolnych działań w zakresie ochro- ny środowiska naturalnego i aspektów społecznych w działalności przedsiębiorstw zyskała na popularności w  latach dziewięćdziesiątych¹. Coraz więcej przedsiębiorstw zaczęło za- uważać szanse rozwoju i zysku w etycznym prowadzeniu swoich organizacji. Intensywność działań z zakresu CSR niewątpliwie zależy od profilu działalności firmy oraz jej zasobów finansowych, bowiem naturalne jest to, iż firmy ingerujące w środowisko będą odczuwały silniejsze naciski ze strony różnych grup interesariuszy, aby „spłacić” swój dług względem społeczeństwa, natomiast przedsiębiorstwa dysponujące większymi zasobami finansowymi mają o wiele większe możliwości niesienia pomocy innym podmiotom.

Branża energetyczna jest branżą szeroko rozumianą – obejmuje wyodrębnioną część gospodarki, na którą składa się całość powiązanych ze sobą procesów, związanych z wy- korzystaniem i pozyskaniem nośników energii². Dlatego też należą do niej podmioty za- równo mające znaczący wpływ na środowisko, jak i takie, które nie ingerują w nie w ża- den sposób. Jednak społeczny odbiór całej branży jest taki sam względem wszystkich podmiotów, które do niej należą – w  Polsce rynek energii jest bardzo skoncentrowany i zdominowany przez wielkie koncerny. Potwierdza to także badanie URE, które mówi, iż w roku 2011 trzy największe grupy kapitałowe dysponowały ponad połową mocy i od- powiadali za niemal 2/3 produkcji energii elektrycznej w  kraju³. Dlatego też branża ta jest postrzegana głównie przez pryzmat wielkich koncernów. Należy jednak pamiętać, iż należą do niej także podmioty z sektora MSP, które aby móc konkurować z większymi podmiotami, muszą podnosić swoją konkurencyjność w każdym aspekcie.

Podmiotów z sektora MSP nie sposób porównywać z wielkimi przedsiębiorstwami ze względu na znaczące różnice występujące pomiędzy nimi. Tyczy się to także działań z zakresu

1 J. Kulczycka, H. Wirth, Społeczna odpowiedzialność w strategii firm górniczych w Polsce, „Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energii Polskiej Akademii Nauk” 2020, nr 79

2 A. Dobroczyńska, Energetyka w  Unii Europejskiej. Droga do konkurencji na rynkach energii elektrycznej i gazu, Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, Warszawa 2003, s. 3.

3 Sektor energetyczny w Polsce, Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych S.A., 2012, s. 3.

społecznej odpowiedzialności biznesu. Wielkie koncerny posiadają zbudowaną strategię CSR zintegrowaną ze strategią biznesową, która przyczynia się m.in. do budowy pozytywnego wi- zerunku firmy⁴. Natomiast małe podmioty, które dysponują znacznie mniejszymi zasobami finansowymi, i co więcej – są często pomijane w analizach ze względu na ich niewielki udział w branży, podchodzą do społecznej odpowiedzialności biznesu w inny, mniej profesjonalny sposób albo nie prowadzą działalności z tego zakresu wcale. Należy jednak pamiętać, że za- równo firmy z sektora MSP, jak i firmy rodzinne wnoszą wartości do życia gospodarczego i społecznego – są wręcz podstawą gospodarki naszego kraju⁵. Dlatego kwestia działań z za- kresu CSR tak ważnej grupy podmiotów również wydaje się być bardzo istotna.

2. Metodyka studium przypadku

Badania z  zakresu nauk o  zarządzaniu mogą być prowadzone różnymi metodami na- ukowymi, które pozwalają na uzyskiwanie wyników zarówno o charakterze ilościowym, jak również jakościowym⁶. Jedną z metod pozyskiwania informacji jakościowych jest właśnie me- todyka case study, czyli metodyka studium przypadku. Jak podaje Flyvbjerg, błędne jest rozpa- trywanie badań typu studium przypadku, a co za tym idzie – wiedzy praktycznej, jako mniej wartościowej od wiedzy teoretycznej oraz jako nic niewnoszącej do rozwoju naukowego⁷.

W  niniejszym artykule zostało rozpatrzone studium przypadku małej, rodzinnej firmy z  sektora MSP branży energetycznej w  kontekście strategii społecznej odpowie- dzialności biznesu. Analiza została przeprowadzona na podstawie danych dostarczonych przez przedsiębiorstwo oraz wywiadu z właścicielem. Ma ona na celu ukazanie, jak małe, rodzinne przedsiębiorstwa z omawianej branży postrzegają społeczną odpowiedzialność biznesu – czy działania z tego zakresu były obecne w firmie w analizowanym okresie, w ja- kim zakresie oraz jak wpisywały się w ogólną strategię przedsiębiorstwa. Został przedsta- wiony także krótki zarys oraz historia działalności firmy w celu lepszego zaprezentowania badanego problemu.

3. Historia oraz charakterystyka działalności BH Steel-Energia Sp. z o.o.

Firma BH Steel-Energia Sp. z o.o. została założona w 2002 roku, jako spółka prywatna ze 100% udziałem kapitału polskiego. Nie były to jednak początki przedsiębiorstwa oraz rodzinnej działalności – w 1992 roku została założona firma Biuro Handlowe. Początko- wo przedmiotem działalności była sprzedaż wszelkiego typu łańcuchów. Dzięki wysokiej

4 R. Koneczna, CSR i  jego narzędzia jako element strategii firmy – praktyczny przewodnik, Wydawnictwo IGSMiE PAN, Kraków 2014, s. 37.

5 Barometr firm rodzinnych, II edycja badania KPMG, Katowice 2014, s. 2.

6 M. Matejun, Metoda studium przypadku w pracach badawczych młodych naukowców z zakresu nauk o za- rządzaniu, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego” nr 666 – „Problemy Zarządzania, Finansów i Marketingu” 2011, nr 19, Szczecin 2011, s. 203-213.

7 B. Flyvbjerg, Five Misunderstandings About Case-Study Research, “Qualitative Inquiry”, Vol. 12, No. 2, Aal- borg University Dania 2006, s. 219.

8 Na podstawie materiałów udostępnionych przez BH Steel-Energia Sp. z o.o.

jakości oferowanych wyrobów firma rozwijała się, co miało swoje odzwierciedlenie w roz- szerzeniu działalności.

Istotnym etapem rozwoju przedsiębiorstwa było rozpoczęcie działalności w branży energetycznej – w 2001 roku Biuro Handlowe uzyskało koncesję na obrót energią elek- tryczną na terenie całej Polski. Natomiast w roku 2004 firma zakończyła swoją samodziel- ną działalność i została wniesiona jako aport do spółki prawa handlowego BH Steel-Ener- gia Sp. z o.o.⁹ Nowo powstała firma odziedziczyła dwunastoletnie doświadczenie, wiedzę i umiejętności w funkcjonowaniu na rynku energetycznym, hutniczym i górniczym po przedsiębiorstwie Biuro Handlowe. Co ważne, należy podkreślić, iż przez cały okres ist- nienia Biura Handlowego, tak samo jak w przypadku BH Steel-Energia Sp. z o. o., przed- siębiorstwa te pozostawały w 100% własnością założycieli.

Po powstaniu BH Steel-Energia Sp. z o.o. w latach 2006–2009 firma skoncentrowała swoją działalność na rynku energetycznym. W tym okresie poza główną działalnością, tj.

obrotem energią elektryczną oraz handlem urządzeniami i armaturą przemysłową z za- kresu energetyki, firma prowadziła także działalność w zakresie pozyskiwania i handlu biomasą oraz problematyką jej wykorzystania w procesie wytworzenia energii elektrycz- nej, a także uczestniczyła w powstałym w Polsce rynku handlu uprawnieniami do emisji CO2. Przedsiębiorstwo prosperowało skutecznie na wielu płaszczyznach w szeroko rozu- mianej branży energetycznej i rozwijało się, czego konsekwencją było rozszerzenie swojej działalności także o inwestycje w akcje oraz udziały innych podmiotów gospodarczych z branży – przykładem mogą być takie przedsiębiorstwa jak Przeróbka na Zimno „Ba- ildon” Sp. z o.o. (100% udziałów), Małe Elektrownie Wodne SA (ok. 89% udziałów) czy P.U.H. INTEB Sp. z o.o. (ok. 43% udziałów).

Po roku 2009 firma BH Steel-Energia Sp. z o.o. została zmuszona poprzez powstały kry- zys gospodarczy oraz silną konkurencję ze strony dużych koncernów do bardzo mocnego ograniczenia swoich działań z dotychczasowej działalności podstawowej na rzecz działań na rynku węglowym, rynku kopalnianym oraz budowy elektrowni wodnych o małych mo- cach. Ze względu na specyfikę nowego profilu działalności (głównie z zakresu przygotowa- nia finansowego oraz prawnego dla innych podmiotów gospodarczych) firma przestała być postrzegana jako podmiot działający w branży energetycznej. Dlatego też analiza działalno- ści z zakresu CSR obejmie lata 2006–2009, kiedy to firma była zaliczana do bardzo dobrze prosperujących firm z sektora MSP branży energetycznej i liczyła 18 pracowników (w 2006 roku) i 12 (w 2009), jednocześnie posiadając jedynie członków rodziny w zarządzie spółki.

4. Działania z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu w BH Steel-Energia Sp. z o.o.

Branża energetyczna jest bardzo silnie związana z działaniami na rzecz ochrony śro- dowiska ze względu na swoją specyfikę oraz ingerencję w  krajobraz naturalny i  klimat.

9 http://steel-energia.pl/ofirmie.html [dostęp: 15.10.2015].

10 Na podstawie materiałów udostępnionych przez BH Steel-Energia Sp. z o.o.

W dzisiejszych czasach, kiedy normy środowiskowe narzucane przez Unię Europejską są coraz bardziej restrykcyjne, sektor energetyczny ma strategiczne znaczenie w wypełnianiu wszelkich zobowiązań względem wspólnoty dotyczących właśnie m.in. ochrony środowi- ska, jednocześnie zapewniając podstawowe dobro cywilizacyjne, jakim jest dostęp do ener- gii elektrycznej¹¹. Pomimo faktu, iż analizowane przedsiębiorstwo nie przyczyniało się bez- pośrednio do zanieczyszczenia wody czy powietrza lub powstawania negatywnych zmian w klimacie, tak jak ma to miejsce w przypadku zakładów energetycznych czy ciepłowni- czych, mimo wszystko funkcjonowało w sektorze, który postrzegany jest jako jedno z głów- nych źródeł niekorzystnych zmian w środowisku. Dlatego pierwszym badanym aspektem z zakresu działań CSR jest działalność ekologiczna firmy BH Steel-Energia Sp. z o. o.

Analizowane przedsiębiorstwo od początku swojej działalności było aktywnym pro- pagatorem świadomości ekologicznej. Miało to swoje odzwierciedlenie przede wszystkim w postaci inwestycji w energię pochodzącą z odnawialnych źródeł energii (OZE). Jak zo- stało już wspomniane, firma była m.in. udziałowcem spółki Małe Elektrownie Wodne S.A. w Katowicach, która posiadała elektrownię wodną oraz zajmowała się budową i eks- ploatacją małych źródeł energii odnawialnej. Ponadto przedsiębiorstwo posiadało stałe kontrakty z wytwórcami energii pochodzącej z odnawialnych źródeł oraz prowadziło ob- rót prawami majątkowymi wynikającymi ze świadectw pochodzenia energii elektrycznej wytworzonej w OZE. To wyraźnie pokazuje, iż firma mocno stawiała na obrót „zieloną”

energią i  osiągała stosunkowo dobre wyniki na tym polu, rozwijając swoją działalność z tego zakresu. W 2008 roku interesowała się ponadto problematyką wykorzystania bio- masy do produkcji energii elektrycznej, jednak nie podjęła żadnej znaczącej inwestycji z tego zakresu. Jest to jednak kolejny dowód na to, iż firma stale próbowała się rozwijać i w ten sposób wspierać rozwój technologii odnawialnych źródeł energii. Taki charakter przeprowadzanych działań i inwestycji stawia spółkę w bardzo dobrym świetle – na przy- kład sama spółka Małych Elektrowni Wodnych SA w 2009 roku prowadziła 7 projektów o łącznej mocy 9,33 [MW] opartych na technologiach OZE¹².

Należy jednak pamiętać, iż działania z zakresu społecznej odpowiedzialności powin- no się rozpatrywać w znacznie szerszym zakresie niż tylko ochrona środowiska i klimatu.

CSR to sposób, dzięki któremu przedsiębiorstwo może uzyskać wartość dodaną poprzez zajęcie się niektórymi spośród społecznych lub ekologicznych aspektów swojej działal- ności¹³. W zależności od profilu działalności uzyskana wartość dodana poprzez działania CSR może mieć różne znaczenie – przedsiębiorstwa, które prowadzą wymianę handlową z klientem detalicznym, mają na celu polepszenie swojego wizerunku w oczach poten- cjalnych klientów i w ten sposób zbudowanie przewagi konkurencyjnej, natomiast przed- siębiorstwa ingerujące w środowisko mają na celu również poprawę swojego wizerunku, a także zaspokojenie oczekiwań innych grup interesariuszy, jakimi są m.in. ekolodzy czy

11 M. Jacyno, J. Korkosz-Gębska, M. Maj, J. Milewski, D. Trębacz, G. Wójcik, Społecznie odpowiedzialna energetyka, „Rynek Energii” 2013, nr 6.

12 MEW SA – raport okresowy 2009, Katowice 2010.

13 H. Białoń, R. Kołodziej, Zyski z CSR, „Marketing w Praktyce” 2008, nr 7.

rząd. Czy rodzinne przedsiębiorstwo, które ma wypracowane od lat stałe partnerstwo i współpracę z innymi podmiotami gospodarczymi i funkcjonuje głównie na rynku hur- towym oraz na rynku B2B (ang. Business to Business), prowadzi jakiekolwiek działania z zakresu CSR? Tabela 1 przedstawia zestawienie działań z zakresu społecznej odpowie- dzialności biznesu firmy BH Steel-Energia Sp. z o. o. dla lat 2006–2009.

Tabela 1. Działania z zakresu CSR firmy BH Steel-Energia Sp. z o.o. dla lat 2006–2009 Table 1. BH Steel-Energia Sp. z o. o.’s CSR activities for the years 2006–2009

Rok Działanie z zakresu CSR Kwota Suma kwot dla

danego roku

2006

Szkoła Podstawowa nr 20 w Sosnowcu Parafia Rzymsko-Katolicka w Sosnowcu

Szkoła Podstawowa nr 20 w Sosnowcu Parafia rzymsko-Katolicka w Sosnowcu

Fundacja Dzieciom

Szkoła Podstawowa nr 20 w Sosnowcu Parafia Rzymsko-Katolicka w Sosnowcu

Szkoła Podstawowa nr 20 w Sosnowcu Szkoła Podstawowa nr 20 w Sosnowcu Szkoła Podstawowa nr 20 w Sosnowcu

Fundacja Zagłębie dla Młodych Komitet Rodzicielski V LO w Sosnowcu

500 zł 5000 zł

500 zł 5000 zł

500 zł 500 zł 5000 zł

500 zł 500 zł 500 zł 6000 zł 1000 zł

25 500 zł

2007

Fundacja „ZDROWIE”

Szkoła Podstawowa nr 20 w Sosnowcu Szkoła Podstawowa nr 40 w Sosnowcu

5000 zł 1000 zł 500 zł

6 500 zł

2008

Fundacja „ZDROWIE”

Szkoła Podstawowa nr 20 w Sosnowcu ZSO Sosnowiec

Szkoła Podstawowa nr 40 w Sosnowcu Urząd Miasta w Porębie

3000 zł 1000 zł 300 zł 500 zł 1000 zł

5 800 zł

2009

Szkoła Podstawowa nr 40 w Sosnowcu ZSO Sosnowiec

Stowarzyszenie Rozwoju Szkoły i Dzielnicy Szkoła Podstawowa nr 40 w Sosnowcu Szkoła Podstawowa nr 20 w Sosnowcu

350 zł 350 zł 2500 zł

500 zł 1000 zł

4 700 zł

Źródło: opracowanie własne na podstawie materiałów BH Steel-Energia Sp. z o.o.

Analizując działalność BH Steel-Energia Sp. z o.o. z zakresu CSR, należy przede wszyst- kim stwierdzić, że działania takie miały miejsce i firma udzielała się społecznie. Wyraźnie natomiast widać, iż były one kierowane głównie do tych samym podmiotów każdego roku – szkół podstawowych, fundacji, stowarzyszeń oraz parafii rzymsko-katolickiej. Biorąc pod uwagę fakt, iż siedziba firmy mieści się w Katowicach, natomiast sami właściciele pochodzą z sąsiadującego obok Sosnowca, można wysunąć pierwszy wniosek, iż działania społecz- ne omawianej spółki bardzo silne uzależnione są od powiązań założycieli z ich rodzinnym

regionem. Warto również zwrócić uwagę, że wiele darowizn trafiało do szkół publicznych oraz fundacji i stowarzyszeń na rzecz dzieci – z pewnością wynika to z faktu, iż właściciele posiadają dwójkę dzieci¹⁴, co oznacza, że przekazywana pomoc finansowa była kierowana do instytucji, które wspierają kwestie ważne dla samych właścicieli oraz nie kierowali się oni chęcią uzyskania jak największej wartości dodanej dla przedsiębiorstwa.

W tabeli 1 widać wyraźnie także dużą dysproporcję w ogólnych sumach kwot prze- znaczonych w danym roku na pomoc finansową innym podmiotom (rok 2006 – 25 500 zł, a w rok 2009 4700 zł). Wynika to z tego, co nie zostało uwzględnione w tabeli – że właściciel analizowanej firmy przez wiele lat nieprzerwanie aż do roku 2008 sponsorował siatkarski klub GKS „Kazimierz – Płomień”¹⁵. Takia forma wsparcia finansowego z pew- nością wynika z zamiłowania właściciela do sportu¹⁶. Co więcej, drużyna reprezentowała rodzinne miasto właściciela – Sosnowiec – co ponownie potwierdza, iż sentyment do rodzinnych stron miał kluczowe znaczenie w decyzjach o lokalizacji udzielanej pomocy finansowej. Konkretne kwoty, które zostawały przekazywane na siatkarski klub, nie są znane, jednak biorąc pod uwagę fakt, iż właściciel BH Steel-Energia Sp. z o.o. przez dłu- gi okres był głównym sponsorem pierwszoligowego klubu, który miał na swoim koncie spore sukcesy (Mistrzostwo Polski 1995/1996, Puchar Polski 2002/2003 oraz 2003/2004), a także fakt, iż lata 2007–2008 to okres, kiedy klub wycofał się z rozgrywek Polskiej Ligi Siatkówki z powodu finansowych¹⁷ można wywnioskować, iż lata 2007–2008 były okre- sem, kiedy większość pieniędzy przeznaczonych w firmie na cele społeczne przekazywana była na klub siatkarski w celu ratowania go przed upadłością.

Podsumowując działalność społeczną BH Steel-Energia Sp. z o.o. omawianego okre- su, należy zwrócić uwagę, iż większość działań CSR było związanych z dziećmi oraz ze sportem. Widać tutaj zatem wyraźnie, na jakiej zasadzie właściciele małych, rodzinnych spółek podejmują decyzje dotyczące działalności społecznej – w dużej mierze kierują się sentymentem i wartościami, które są dla nich ważne w codziennym życiu. Jeśli tylko ka- pitał finansowy pozwala na to, przekazują sumarycznie stosunkowo duże kwoty na insty- tucje dla nich ważne, jednocześnie wspierając region rodzinny. Potwierdzają to badania przeprowadzone przez Rzetelną Firmę w 2012 roku, które pokazują, że polscy przedsię- biorcy z sektora MSP wykazują chęć pomocy innym, jednak tylko w przypadku jeśli nie będzie to dla nich zbytnie obciążenie finansowe¹⁸.

Podsumowanie

Działania z zakresu CSR są coraz bardziej popularne wśród podmiotów gospodar- czych. Przedsiębiorcy zaczęli dostrzegać korzyści, jakie mogą przynieść im takie działania, a społeczną odpowiedzialność biznesu promuje się jako bardzo ważny element strategii

14 http://www.steel-energia.pl/CV_DR_P.HALASIK.pdf [dostęp: 17.10.2015].

15 https://pl.wikipedia.org/wiki/P%C5%82omie%C5%84_Sosnowiec [dostęp: 17.10.2015].

16 http://www.steel-energia.pl/CV_DR_P.HALASIK.pdf [dostęp: 17.10.2015].

17 https://pl.wikipedia.org/wiki/P%C5%82omie%C5%84_Sosnowiec [dostęp: 17.10.2015].

18 Rzetelna Firma, „Biuletyn Biznes i Rzetelność” 2012, nr 4, s. 8.

przedsiębiorstwa. Tak bez wątpienia dzieje się w przypadku wielkich organizacji. Jednak na przykładzie BH Steel-Energia Sp. z o .o., która w badanym okresie była podmiotem rodzinnym z sektora MSP branży energetycznej, należy stwierdzić, że CSR odgrywa zu- pełnie inną rolę i jest rozumiany inaczej.

Jak pokazała analiza, rodzinni przedsiębiorcy, funkcjonujący na rynku hurtowym energii elektrycznej, nie postrzegają CSR jako sposobu na uzyskanie wartości dodanej firmy. Ich decyzje uwarunkowane są emocjami, sentymentem oraz potrzebą wewnętrzną pomocy innym. Są w o wiele większym stopniu swobodni w swoich działaniach – można wręcz stwierdzić, iż realizują swoje ambicje na polach innych niż działalność gospodar- cza, jeśli tylko pozwalają im na to zasoby materialne. Podmioty takie nie wdrażają działań CSR jako część swojej strategii, jednak bez wątpienia lokalne społeczności odczuwają ko- rzyści z działalności takiego przedsiębiorstwa.

Natomiast w kwestii ochrony środowiska wyraźnie widać na przykładzie badanego przedsiębiorstwa, iż firmy chętnie inwestują w  nowe technologie, wspierające ochronę środowiska, jeśli tylko są to działania prowadzące do rozwoju firmy oraz są to inwestycje generujące w przyszłości zysk, a obecna sytuacja finansowa im na to pozwala.

Rodzinne i małe przedsiębiorstwa interesują się działaniami z zakresu CSR, jednak często są to działania nieświadome, mające jedynie na celu niesienie pomocy innym. Dla- tego należy stwierdzić, iż świadomość dotycząca społecznej odpowiedzialności biznesu jest niska wśród takich podmiotów, co jednak nie jest jednoznaczne z brakiem działalno- ści na tym polu.

Bibliografia

Barometr firm rodzinnych, II edycja badania KPMG, Katowice 2014.

Białoń H., Kołodziej R., Zyski z CSR, „Marketing w Praktyce” 2008, nr 7.

Dobroczyńska A., Energetyka w Unii Europejskiej. Droga do konkurencji na rynkach energii elek- trycznej i gazu, Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, Warszawa 2003.

Flyvbjerg B., Five Misunderstandings About Case-Study Research, “Qualitative Inquiry” Vol. 12, No.

2, Aalborg University Dania 2006.

Koneczna R., CSR i jego narzędzia jako element strategii firmy – praktyczny przewodnik, Wydaw- nictwo IGSMiE PAN, Kraków 2014.

Kulczycka J., Wirth H., Społeczna odpowiedzialność w strategii firm górniczych w Polsce, „Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energii Polskiej Akademii Nauk” 2020, nr 79.

Jacyno M., Korkosz-Gębska J., Maj M., Milewski J., Trębacz D., Wójcik G., Społecznie odpowie- dzialna energetyka, „Rynek Energii” 2013, nr 6.

Matejun M., Metoda studium przypadku w  pracach badawczych młodych naukowców z  zakresu nauk o zarządzaniu, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego” Nr 666 – „Problemy Zarzą- dzania, Finansów i Marketingu” 2011, nr 19, Szczecin 2011.

MEW SA – raport okresowy 2009, Katowice 2010.

Materiały udostępnione przez BH Steel-Energia Sp. z o.o.

Rzetelna Firma, „Biuletyn Biznes i Rzetelność” 2012, nr 4.

Sektor energetyczny w Polsce, Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych S.A., 2012.

https://pl.wikipedia.org/wiki/P%C5%82omie%C5%84_Sosnowiec [dostęp: 17.10.2015]

http://www.steel-energia.pl/CV_DR_P.HALASIK.pdf [dostęp: 17.10.2015].

15. http://steel-energia.pl/ofirmie.html [dostęp: 15.10.2015].

Nota o Autorze:

Katarzyna Hałasik tytuł magistra z zakresu zarządzania uzyskała na Akademii Górniczo-Hutni- czej im. Stanisława Staszica w Krakowie oraz tytuł inżyniera z zakresu energetyki na Politechnice Krakowskiej, obecnie doktorantka II roku studiów z zakresu teorii zarządzania na AGH w Krakowie.

Author`s resume:

Katarzyna Hałasik master’s degree in management gained at the AGH University of Science and Technology in Cracow, the degree of engineer of energetics gained at the Cracow University of Techno- logy, presently a doctoral student of II year of study of the theory of management at AGH in Cracow.

Kontakt/Contact:

Katarzyna Hałasik

AGH Wydział Zarządzania ul. Gramatyka 10

30-067 Kraków

e-mail: kasiahalasik.agh@gmail.com