Poziomy faunistyczne warstw grodzieckich i florowskich wschodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego

Łucja tlVIJUSi:DAŁ, Maria TABOR

Poziomy faunistyczne warstw grodzieckich florowskich wschodniei części Górnoślqskiego

Zagłębia - Węglowego

WSTĘP

Praca niniejsza stanowi :podsumowanie wyników o,prac,owania ,pozio~

mów faunistycznych Wlarstw grodzieckich i florowskich wschodniej części Górnośląskiego 'Zagłębia Węglowego. Opracowanie to ma char~terstra­

tytgraficzny, wykonano Je w Pracowni Paleontologicznej Utworów Pa- leozoicznych GÓrnoślą.skiej Stacji'I'erenowej I.G. Studia nad tym tema- tem są obecnie kontynuowane. Warstwy grodziecl.k'ie opracowała Ł. Mu-

siał, a warstwy florowslde M. Tlłlbor.

MaJberiał dokumentacyjny pochodzi z 19 otwoOCów wiertniczych, wy- konanych na terenach kopalń Dą,browSkiego Zjednoczenia Pr:remysłu Węglowego. W oip1"acowaniu wykorzystanoprofi1e litolo,giczne otworów wier1miczydh, wykonlłlne przez .geologówposz.czególnych kopalń.

'Zestawlienie profili oraz korelację pozidmów faunistycznych przed- stawiono na dwóch ,fig. 1 i 2. :Fig. 1 obejmuje wiercenia wykonane w pół­

nocno-zachodniej części rejonu dąbrowskiego, zaś fig. 2 - w jego części

parudniowej. Na figurach prredstawiono !Wycinki profili oIbejmujące

wartsfwy brzeżne (poniżej ,pokładu 510), nie uwz,ględniając wyższych

ogniw ikarłbO'Iluani nadkładu. Na profilach mznaczono miejsca wystę.po­

wania wkładek z fauną morską, słodkowodną i lingulową, koJejlIle nu- mery wikładek ol1"az oznaczono dające się 'korelować ,poz.iomy faunistyczne.

Za poziom odniesienia dla zestawienia graficznego przyjęto spąg po>- ziomu faunistycznego warstw grodzi'edkich, leżącego nad pdkładem GV, w przypadku gdy poziomu tego nie prześledzono, poziomem Odniesienia jest iPotkład GV.

Spośród wielu prac dotyczącyCih ·straty/grafii ,wa,rstw brzeżnych wscho- dniej częś~ Górnośląskiego Zagłębia Węgl,orwego tylko nieliczne mówią

o f,aunie opracowanych 'prz.e·z nas warstw. PierWlSz·e dane o faunie górnej

części wal1"stw brzeżnych rejonu dąbrowskiego podaJe S. Czarnocki :(1909).

W.arstwami grodzieckimi i florowskimi z rejonu oibjętego a,rkuszem Gtodziec oraz wys'tępującą w nich fauną 'bardziej szczegółowo zajął się

S. !JJ6ktorowicz-Hrebnicki (193'5). Wydme}:one prz.ez niego warstwy gro- dziedkie sięgają od spągu ,pokładu 510 do spągu 30 metrowej lawicy pias-

Po(Z;iolIIlY faunistyczne warstw .grodzieokidh i florowskich 543 kow<:a, leżącej poniżej .po.ziomu morskiego odpowiednika Barbary. Miąż­

szość całej :serii wynosi 350+400 m. W waI"stwach tych wydzieLa on 5 po-

~o:mów ·z fauną morską oraz notuj-e występowanie lingulowej fauny słod­

kowoldnej. Warstwy te ^według wymienionego autora odpowiadają war- stwom porę:bSkim lIla za<:hodzie Górnośląskiego Zagłębia 'W ęglowego. Na-

stępne ogniwo - warstwy florowskie - obejmują u'1:\.vlory z pokładami węgla kopalni Flora i serię nadległą aż do 30 metrowej ławicy pias- kowca. Z górnej części warstw florowskkh <:ytuje występ()wanie fauny

słodkowodnej z rodzaju Carbonieola i Anthraconaia oraz Lingula myti- loides. ^Wkładek tych wydzieLa 12. Faunę mo,rską napotkał w 3 p()ziomach

leżących między pOkładami FUla i FIV.

S. Doktorowicz-Hre:bnidki uważa, że odpowiednika tych waJ.'stw ha zachodzie należało/by smkać w warstwach jaklo'Wieckich i częściolwo gru- swwSkich, niemniej uważa, że stopień poznania tych warstw jest niedo- stateczny dla dokładnego paraleHzowan:ia .z wal"sltwami na Zlachordzie Za-

głębia. Autor ten zwraca również uwagę na dużą redukcję miąższości

w warstwach grodz'ieckich i florowSk!ich, idąc w k,ier:um!ku od zachodu na wschód.

A. Makowski (1937) stara się przepl"Orwadzić pa,ral'eliz/ilcję najwytżlszych

po!ZiOlIl1ów faunistycznych zachodniej części zagłębią z rejonem dąbrow­

skim. Uważa on za S. lDoklocowicz-Hrebnickim, że poziom morski Bar- barr'a na za,chodzie ma ocLpo'Wiadać poziomowi morskiemu nad polkładem

Andr2'!ej VIII. Poziomowi Enna na zachOdzie odp()wiadała'byseria oIkoło

100 m miąższości z trzema ławicami fauny mOrskiej, leżąca międZly po-

kładami FIlIa i FIV. Autor ten dostrzega duże ró1illice faunistyczne mię­

dzy. wymienionyrrni poziomami wschodniej. i zachodniej ·części Górno-

śląSkiego Zagłębia Węgloweg(). Tłumaczy je nierównomi'€'I"llym osiada- niem zbiornika, wSkutelk ,czego podczas ingresji morskiej pomo'mów Bar- bary i En'lly "na zachodzie Zagłębia morze !było ZIIla,czni,e głę'blSz·e, :Posia-

dało odpowiednią f.aunę goniatytów i trylobitóW".

W konsekwencji UlWaża on, że warstwy grodzieckie na wschodzie

odpowiadają warstrwomporę'bskim na zachodzie do spągu poziomu mor- skiego Barbara, a warstwy floł'owskie odpowiadają warstwom jaklo- wieckim - od spągu poziomu morskiego Barba,ra do stropu po,ziomu morskiego Enna {spąg pokładu FIlIa).

CHA:RAKTERYSTYKA LlTOLOGICZNO-F AUNIS'TYCZNA

WI,ARSTWY GROIJZ1JIDOKEE

. 'W warstwach grodzi'eckich stwierdzono szereg w!kładek z fauną mor-

ską, lilIlgulową i !Słodkowodną. Z uwagi na to, że .nie wszys.bkie· otwory· wiertnicze przebiły pełny profil tyCh warstw, ilość wtkładelk OIbserwo- wana w poszczególnych punktach jest bardzo różna i waha się w grani- cach od jeldnej do siedemnastu.

Biorąc rpoduw.agę pełny profil warstw groldzieckich, największą i/lość w~ładetk obserwuje się w otworach wiertniczych wykonanych w pół­

noono-zachodniejczęlŚci rejonu dąlbrowskiego, przy czym charakteryzują się one najliczniejszym materiałem pal00ntt0logicznym. Dla !przykładu można podać, że w otworze rwiertniczy.m XLIX, na 17 zarejestrorwanych

J;44 ^{:'ŁulCja _Musia~,} Maria Tabor _

,wkładek, 10 ,posiada charakter mor~i, a fauna tu występująca jest bał'­

,dzo liczna i bogata w 'g.at,un.lki. Wki,eru.tl'ku południowo-wschodnim na-

-stępuje stopniowa redukcja warstw, a WTaz z nią ~ienia !Się Charakter ,fauny; jedno'cześnie zaś obserwuje si,ę mniejszą ilość wtkładelk. Dla przy-

kładu podam, że w wierceniach 162 i 19 stwierdzono. ,po 6 wkładek z fau-

ną, wśród których ipo 3 zawiemją nielic:mle ga'tuniki mrnrskie, natomiast w wierceniu 556 na 9 wkładek faunistycznych ty'lko. dwie posiadają nie- -liczny zespół gatunków morskich.

'Ogółem materiał, który stanowi podJstawę tego. opracowania, pochodzi z 19 wierceń i OIbejmuje około. 3600 .okazów na:leżących do 73 .gatunków.

Gatunki t-e reprerentują ';brachiopody, małże, ślimaki, głowonqgi i trylo-

.bity. Stwierdzono ^również sporadyczne ^łuski ryfb, małtżoraczki, korale

OII'az lilio.wce. Najliczniejszą grupę stanowią małże, z których wydzielono

około 3,9 gatunków, wyłącznie morskich. Dzięki swej liczebności, one

właśnie nadają charakter z·espołom faunistyc:mlym poszcz:ególnyoh wkła­

dek Mniej Hczne są brachiopody (13 IgatunkÓW) i ślimaki {H galtunków).

Po.został'e ,grupy ,reprezentowane są przez pojedyncze g.a'tunki.

Skamieniałości zwierzęce występują na ogół w ciemnoszarych i popie- latych iłowcach o !przełamie płasko-muszlowym, zawl!erający:ch konkrecje

~elazia!ka ilaStego.. W przypadku faUJny słOldlkoWiOdnej iłowce te zawie-

'rają często detryt roślinny. Ponadto fau'na występuje również w ciemno- i jasnoszaryC!h mułowcach.

Występowanie pewnych grup zwi&zęcych wiąże się śdśle z charak- terem sedymentu, np. 'Produkt1isy występują prawie -zawsze w bardzo twa,mych, popie!1aJtych i ciemnopopielatych mułowcach. Skały te zawie-

'tają blaszki roLki, często są silnie zapias21c:wne, · a niekliedy wapniste.

·Małże morskie nafumiast spotyka się głóWnie w pelitycznych iłowcach.

Stan za.cho·wania fauny jest różny dla pmszczegó'li11y;ch grUjp zwierzę­

cych. Nieliczne goniatyt.y _ oraz brachiopody, ż wyjątkiem Hngul, ^są naj-

częściej ZlD.iszcwne, niekompletne, o bal'd21o słabo z.achO'W~ych szczegó-

łach hudowy zewnętrznej. Małże słodkowod!ne często występują iW' _ pO'- stad sz·czą'tków. Z trylobitów spot'ytka się najczęściej tylko niewielkie

'fragmenty pygidium i kranidium. Stosunkowo najlepiej zachow:ane ^są

'małże morskie i ślimaki. -

Dominująca więlkszo-ść okazów posiada mniej lub bardziej kompletne sko['u.pki, reszta ^zaś -^występuje w postaci odcisków. Obok pojedynczych skorupek zaolbserwo.wano u 'lingul oraz niektórych małż6w (Nuculopsis gibbosa F le m. - tabl. l, fig. 4 i 4a) i Phestia bellicostata (8 c h war. - ta:bl. 1, fig. 3) całe muszle lub dwie skorupki jednej muszli lelŻące ,obok sie'bie (Lingula mytiloides S o ^{W . -} taibl. II, fig. 7). -

Wkładki o bogatszym i dharakterystycznym zespole gatunków wy- dzielono i połączono w poziomy faunistyczne: Brzy wyldzielaniu pozio- mów wzięto pod uwagę jedynie wkła,dki z fauną mO'I'Ską, jako bardziej

stałe i rwy'kazujące pewne różnice w zespoła·cfu. Poziomy faunistyc:mle

ohejmują najczęściej jedną, nie\k:iedy tylko dwie ~ub trzy-wkładki leżące

w bHSkim sąsiedztwie. Podstawą łączenia wkładek w poziomy stanowiło

prliede twszystkim występowanie w.nich podobnego zespołu gatu:nków.

Dodatko.wym czynnikielm jest charakter litologiczny skał oddzielających

poszczególne ^Wkładki.

blW.iltlliil p.5ld

O/w. XLIX ^/7VO

---r

_{/ ..}

2 m

4 ,

5 , 6 m 7 , u 8 m

14 tri

/5 , 16 tri

p.5TO

I m p.r.pierw~ -

~

e, _61J11,00

Olw.l

15~90

O/w.1

156,6e

I s GfV 01w.342

_ _ _ 2m GV

620,30

Olw.3#

/5470

GfV 6 V - - -

I s 2ms

6V/I ___ 3m 0Iw.3#

_ _ 4m.:.:..:...;

-~5m

.. f~

15(e) 2 s

3 L

~!J,zu-

Diw. 207

25,00

;:---4

⁵

1

DIw. 208

3,10

fa

fl(f

Fma

. hub

Fly 4/1,50

Fig. 1. Korelacja poziomów faunistycznych w otworach (wiert.niczych w północno-zachodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego

Oorrelatio.fl af faunal horizans in bore holes cf the .flol'lth-western part ofthe Upper Silesian Coal Basin 1 - piaskowce; 2 - muło'wce i iłowce; 3 - węgiel; 4 - strefa zlustrowana; 5 - fauna morska; 6

(Carbonieola); 8 - fauna br:akiczna; 9 - poz\iom faunistyczny fauna słodkowodna; 7 fauna słodkowodna

1 - sands·tones; 2 - siltstones and claystones; 3 - coal; 4 - slickensided zone; 5 - marine fauna; 6 - fresh-water fauna; 7 - fresh-water fauna (Carbonieola) ; 8 - brackih fauna; 9 - faunal horizon

.. .

VI 01",.2

p.51O

'Poziomy faunistyczne warstw .grodzieckiCh i florows;kich 545

DIw.IU otw.1

p.51D . U9,OOm

D/w./62

1000,15

I}::::::\:;:JI

Oz

II 20 <II II • 1./11

Fig. 2, Kore!l.acja poziomów faunistycznych w otworach wiertniczych w południowej

części Górnośląskiego Zagłę'b'ia 'WęglONego .

Correlation of fauna! horizoIl8 in bore ho!es of the southern part of the Upper Silesian Coal Basin

.1 - piaslroW'ce; 2 - mułowee i iłowce; a - węgiel; 4 - fauna morska; 5 - fauna. słodko­

wodl!la; 6 - fauna. lIłodik:owodna (Carbonicola); 7 - fauna brakLcznil.; 8 - p,031om faunistyczny

1 - sa.ndstones; 2 - alltstones and claystones; 3 - coM; 4 - marine fBlUna; 5 - Ifresh- -water fauna; 6 - fresb-watel' fauna (CarbonicoZa); 7 - bracklsh fauna; 8 - fauna.!

hordzon

Charaktm'ystyka po~iomów oparta jest na ilościowych i jakościowych

zestawieniach gatUillków w danych Wkładkach. Nagromadzenia pewnych gatunków •. przy mniej licznym współudziale innych form, stanOlWiło ce-

chę odróżniającą poszczególne ·poziomy. Obok form, 'które ·stwierdwno we wszystkich lub prawie wszyst'kich poziomach, oikreślOlIlo rów.nież ga-

Kwartalnik Geologiczny - 6

546 Łucja Musiał, Maria Tabor

tunki, które swym licznym występowaniem ch.aTakteryzują j'edem. lub

d'Wasąsiadują~e poziomy. Do talkic'h gatun~6w należy zali~zyć: Nucu- lopsis gibbosa (F lem.) - tabl. I, fig. 4; Nuculavus ostraviensis (K 'l e b.), Paleoneilo transversalis (K 1 e b.) - tab1. II, fig. 8; Phestia bellicostata (S

c

Ih war.) - tab1. I, fig. 3; Polidevcia vasiceki K u m p, P r a n t l, R u Z. - taJb1. I, fig. 9; Euchondria tenuidentata C ram. - taIb1. II, fig. 6; oraz rÓdzaje Sanguinolites - tab1. II, fig. 3 i 3; Straparo:lus strapa- rolliformis - tab1. II, fig. 1; Plicochonetes sp. - tab1. I, fig. 1.

!Ponieważ z€brany materiał faunistyczny pochodzi wyłącznie z wier-

ceń, opracowany materiał przedstawiony obędzie nie w kol'ejnościstraty­

graficznej, a w kolejności prz:ewiercany~h utworów. Spąg ,pokładu 510

zal€gają~y w strt>pi€ wm-stw grodziecki~h przyjęto za poziotm odniesienia· dla ,pierwszych '(w kolejności przewierwnia) poziomów z fauną.

Charakt€r fauny oraz ilościowe Jej występo'wanie pozwala podzielić

warstwy Igrodzieckie na: część g6rną, do pokładu GIV/620, o mią'ŻSz.ości

95+210 m, oraz ,część dolną - poniżej wymienion~go pokładu.

Górna część warstw grodzieckich charakteryzuje się liczny'rni poikła­

dami węgla, przewagą wlkład€k z fauną słodkowodną i 'linguloiWą, przy czym w 'półnoono-zachod.ni€j części rejonu wydzielono 'w tym ,pakiecie

Wairstw maksyma,Lnie 'cztery wkładki z fauną mOll"ską, tworzące dwa po- zimny faunistyczne. Poziomów tych nie uwzględniono na tab. 1, z powodu zbyt sZ'Czu;p~e,go materiału faunistyczmego. Stwierdzono j'ełącznie jedy- nie w sześciu o'llworach na jedenaście ,przewiercających stropową część

warstw grodzieckich.

Pierwsze wystąpienia fauny stwierdZO!Ilo w różnej odległości od po-

kładu 510. Począwszy od zachodu, w wierceniu XLIX, zallegają 'One 2'2 m

poniżej ipdkładu 510 z gatunikami: OrbicuLoidea missourensis (8 c h m.), Productus sp., Derbia ~p., Pterinopecten d. rhytmicus J a c k., Pterino- pecten sp., Paralle'lodon tenuistriatus M e e k et W o r t Ih e n, Janeia primaeva (P Ih i l Li),· Perigramoceras sulcatum (F l € m.). Około 8 m ni-

ż·ej leży druga wlkładka z gatunkami: Crinoidea, Lingula mytiloides (S o w.), Anthraconeilo laevirostrum (P ^O' r t 1.), Sanguinolites sp., łuski

ryby, małżorac:z1ki.

W sąsiednim otworze wie'trniczym XLVIII na głębokości około 38 m

poniżej pokładu 510 !Zalega wkładka pierwsza z fauną morską: Anthraco- neilo laevirostrum (P ^O' T 11 1.), Polidevcia .sharmani (E t h.), Polidevcia sp., Posidoniella sp., Solenomorpha paralIela H i n d, Solenomorpha sp., San- guinolites interruptus H i n d, Sanguinolites sp., Euphemites sp., Gla- brocingulum d. ostraviensis {K l eh.I), Soleniscus sp., Anthracoceras sp., niooznaczalne szczątki goniaJtytów.

W dt'wmze III (wkładka 1) na głębokości 10 m, a w otworze 5&6, 15 m

poniżej !pOikładu 510 występują wkładki z Lingula mytiloides S o w. oraz pojedynczym okazem Sanguinolites sp. W otworze wierlniczym 162, w odJ],egłości około 15 m od stropu warstw ,grodziedkicth, oznaczono (whlad- ka 1) jedynie pojedyi!lcz€ ^'szczątki fauny mmski€j.

W ,pozostałych wierceniach przebijających strop omawianym warstw nie stwierdzono na tym odcinku profilu wkładek z fauną.

Na podstawie przedstawionego materiału dokumenJta~yjnego ni€ moż­

na jednozmaczmie oikreśHć, czy OIlllówione wyŻ€j wlkłald:ki stanowią jeden wiekowo odpolWiadający oobie poziom faunistyczny; Umownie zaliczam

POrLiolmy faunistyczne warstw grodziec kWh i Iflorowskich 547

je tu do jedne'go poziomu - p 1 e r w sz e g o, w którym na tym etapie

badań nie mQżna wydzielić i Qkreślić charakterystyczny,ch zespołów czy gatunków.

D T lU g i !poziom faunistyczny wyiksztakony jest rÓWlnież fragmenta- ryc2mie. Zalega on powyżej pokładu Gl. Stwier'drono go wierceniami:

XLIX 1(lWikładlk.a 3), L (wkładka 1), I (wkładlka 1), III (wkładka 2).. . POziOlIn ten najlepiej wykształcony jest w otworZie XLIX, dlatego

ni'Żej przedstawiam określony tam zespół gatunków: Nuculopsis gibbosa (F l e m.), Phestia belicostata (Sc h waT.), Pterinopecten sp., Soleno- morpha minor (M c C o y), Solenomorpha sp., Sanguinolitessp., Belle- rophon eoanthracophylus S c h war., Glabrocingulum ostraviensis (K l e ,b.), nieoznaczalne sZicząt!ki ślimalk:ów.

Jak widać z zestawienia, w poziomie . tym obserwuje się jedyp'ie dwie grupy zwierzęce, przy czym zwtra'ca uwagę przewaga małżów nad ślima­

kami. Z pierwszej grupy najliczniej ,reprezentowane są gatunki: Nucu- lopsis gibbosa oraz Phestia bellicostata. W po'zostałych wierceniach w tym poZiiOlIni'e Zwraca' uwagę dodatkowo dość licznie występujący ga1t'unek Lingula mytiloides S Q W. W stropie opisywanego 'poziomu zalega cha- rakterystyczna wkładka z fauną słodkowodną, gd:zie gatunIldem 1d000inu-

jącym jest małż Anthraconauta bugensis S z u l ,g a (taJbl. III, fig. 5). Ga- tUlIlek ten 'Zlnany jest z kaTbonu nadbużańSkiego z górnej ,części na- muru A. N a G6rnym Sląsku jego pierwsze występowanie stwierdzono w wierceniach z rejonu Chorzowa w stropie poziomu morskiego Roe- mer I d, zalegają'cego powyżej ,pokładu 610. Poziom ten zawie-ra tam bogaty zespół gatunków należących dQ różnych gr:up zwierzęcych, przy czym charakterY'styczne ze względu na swą ilość są gatuniki występujące również licZlIlie w drugim poziomie rejonu dąlbrowSkiegO'. Omawiany po- ziom stwierdzono Tównioeż w różnej odległości od poikł.adu 51.0. Odległość

ta maleje w kie,runku połuidniowo-wschodnim, 00 pokrywa się z ogólną tend.encją redukcji w:arstw grodziedkich. . .

!Poniżej omówionego po,ziomu drugiego zalegają olSadymuł,olWco,wo­

-pia'sz,czystez pokładami węgla oraz nielicmlymi wkł,adkami fauny, głów­

nie słodlkowodnej. Sporadycznie wystę,pujące tu wkładki morskie z poje- dynczymi olkazami nie posiadają z:nacZienia kor,ela'cyjnego. Stwierdzono je w otwor,aoh wieTtnkzyclh: III '(wkładki 3 i 4), XLIX 1('WIk:ładka '6). Stosun-

~O'Wo dość stała wkładka z małżami słodkowodnymi zalega nad pokła­

dem GIV.

Z ,polu/dniowej części omawianego obszaru opracow:anO' trzy OtlwOTY

wiertnicze, w kt6rych począwszy od ich stropu nawiercono 130-metrowy odcinek warstwgrodzieckich. W otworach tych, w odległości 100+120 m od 'spągu warstw Siodłowych, występują: w wierceniu 8 - wkł.adka

z fauną morską w bliskim są'siedztwie wkł.adlki słodlko:Wddnej, w wierce- niu 20 - wlkładka słodikowodna, w otworze wiertniczym 19a - wkłaldk.a

morska o;r:az Wkładka z fOTIllami morskimi i slodlkoWlOdnymi.

Z uwagi na bardzo ubogi zestaw fauny (poje1dyncze okazy) oraz na nietpemy profil warstw grodzieokich, trudno mówić O: przynależności wy,stępujących tam wkładek do Iktóregoś ze znanych poziomów fauni- stycZlIlych.

Dol'na część warstw grodzieckich przedstawia zespół osadólW mułow.,.

cowych z grubymi ławicami piaSkowca, z nielicznymi pokładalmi węgla

548 ŁUlĆja Musiał, Maria Tabor

oraz dość stałym horyrontalnym zaleganiem ,po'ziomów fa1l1li'stycznych.

Zespoły fauny tych poziomów' zostały swzeggłowo przedstawione w ta- beli 1, w zwią~ku z czym podkreślone wstaną ich zasadnicze cechy

i różnice. '

Tabela 1 wyTaźnie wyka2lUje, że pełlIlą C'hara:kteryst~ę !po'ziomu oraz jego dane o zaleganiu uzyskać można na podstawie kilIku lUlb ki~u:nastu wierceń. W poszczególnych bowiem przypadkach 'różnice IW hahitusie fau- nistycznym danego. poziomu oraz ilości okazów danego ,gatunku Spowo- dowane być mogą różną średnicą otworów, różnym uzyskiem rdzenia, czy też wreszcie redukcją miąższości warstw. Ta ostaJtnia', jak !WBpOmIIlia- no ,poprzednio, wyraźnie zaznacza się z za'chodu na wsChód.

T r z e c i horyzont faunistyczny zalega w odległości około. llO+24D m

poniżej spąguwarstw siodłowych. Wśród gatunków należących do rÓŻ­

nych grup zwierzęcych, pod !Względem ilości okazów wyróżnia się rodzaj Productus, którego okazyna.j'częściej ,posiadają jedynie bardzo słabo

za'chowane fragmenty sko.rupek. W nagromadzeniu występują również małże: Anthraconeilo undulata (P h i 11.1) oraz Sanguinolites, mniej licz- nie Anthraconeilo laevirostrum (P o r t 1.). ·W spągu tego po'ziomu iW' dwóch wiercenia'Ch III i I zalega wkładka z nielicznymi okazami ma}żów słod­

kowodny;ch. Fauny należącej do tego. poziomu nie 'stwieTdzono w czterech otworach, tj. 5'56, 162, 344, 343, przy czym odpoWiednik dla, dTugiego

może stanowić W1kładka lingulowa. '

Ni,żej zalega pakiet utworów mułOlWcowyc!h dlO 60 m miąższości,

z wklpdkami fauny słodkowodnej, lin,gulowej i mors'kiej. Wkładki te t'wo~

rzą następny poziom faunistyczny - c z war t y. Dla jego scharaktery- zowania wzięto pod uwagę zespół fauny Wlkładki mo.rsldej, której spąg leży 36+6'0 m poniżej poziomu trzeciego. Zestaw fauny w o.bydwóch tyClh poziomaCh wytkazuje duże podolbieństwo. Należy zaznaczyć, że pew- nym wskaźnikiem, pozwalającym na ,wyróżnienie ,poziomu czwartego jest

sąsiedztwo wkła!dek słodko.wodnych i lingulowych, gdzi:e szczególnie licz- nym gatUink1em jest Lingula mytiloides S ^Q w. "Gatunek ten występuje 'bądź to w samodzielnej· Wkładce, bądź też ra,zem z fonmami morskimi.

Fauny z tego poziOmu nie oznaczona jedynie w wierceniu la.

Pod poziomem czwartym prześledzono występowanie dość stałej ławi­

cy piaskowca o mią'ższości dO'chodzącej dQ 55 m. lPoniżej leży seria osa- dów mułowCOIWo-ilasty,ch bez ,pokładów węgla, w której olbręlbię w wię­

kszości otworów mwierdzono występo,wanie poJedynczych Wkładek mor- skich. Jedynie Itrzyotwory (XLIX, XLVII, L) . wykazały Wy'Btępowamie wkła(i,ek mQrskich. obok słodkowodnych, prZJy czyim sumaryczna ich ilość

wynosi 2+4. W dwóch innych otworach wiertniczych (207, 5'56) na tym odcinku profilu nie 'stwierozonożad'nych wkładek f;aunistycznych.

Opis,ane wyżej Wlkladki tworzą nastę.pny - p i ą t ypo2liom fauni- styC7Jny. Spośród rodzajów nie występujących w wyższ'ej części profi1u wydzielono tu korałe, chonetesy, ąpiryfery i liczne ślimaki 'z rodzaju Straparolus, natomiast gatunki charakteryzujące poziomy wyższe w ogóle tu n.ie występują I(lingulel) lub też występują w pojedy:nczydh okazach.

Z zestaJwienia całości profilu widać, że poniżej omówionego !poziomu zalega seria osadów Q ,charakterze piaskowcowym 400+1'40 m miąższości,

w . !której spągu występuje wik'ładka z obfitą fauną lmOT'ską.Tworzy Otna

'charakteTystyczny poziom d o d a t k o w y. Po.d względem ilościoWym

ILOŚCIOWE Z E S T A W'I E N I E GATUNKÓW li' A U N ! S T Y C Z N Y C H

z

W A R S T W li' L O R O W S K'I C li Tabela 2

NAZWA GATUNKÓW

Nr, wkładki :12 J 4 1 2 12 1 2 J 4 5 1 1 1 1 2. :3 4 5 6 1 "I "I 2 J 4 1 2 J 1 2. 5 6 7 2. 2. ..J 2 2 J 2 J 5 6 4 5 7 8 9 6 7 J 4 8 4 ) 4 7 7 J 8 5 6 9 1 2 J 4 8 9 ho 8 910 4 5 6 10 1112.13141516 J 4 5 6 7101112 5 6 11 Lingula eredlleri Geill.

Diugula squamiformis Phill.

Lin.gu.la m;ytiloides Sow.

LiD6~la elongata Dem.

Lingula latior Me Coy .Lingula sp;,

--

Orbiculoidea missouriensis IScbm.1 Orbiculoidea sp.

Camarątoechia pleurodon IPbill.!

Crinoidea

Anthra.c0neilo oblongum IMc Coyl Anthraeoneilo laevirostrum /port L I Nuculopsis ulldulata IPhill.1

~tlculopsis gibbosa IFlem.1 Nuculavus lucinformis IPbill.1 Hucula sp.

Nuculavus ostraviellsis IKleb./

Paleolleilo trallsversalis IKleb./

Ctellodollta sinuosa /Ryck./

Polidevcia attenuata IFlem.1 Myalina sublamellosa Eth.

Euc90ndria tenuidentata Cram.

Pterinopecten sp.

Avieulopeeten ef. genttlis ISow. I Avieulopecten sp. ' ,

l'ecten sp.

Sehizodus antiquus Hind Schizodus sp".

Paleolima sp.

Sanguinolites plicatus Portl.

I-

-

ł--

Sanguinolites sp. \-.-l

Eupheml.tes urei IFlem.1 I I

Eupbemj:tes sp.

I II

Kbnigbtites ,moravicus /Kleb./

I

^{I . I}

Khnightites sp.

Murchisonia sp.

:ool!.aldina sp. I ^{II II \'} I

'Szczątki ślimaków I I

H'

łuski ryby -

I

ktbracóna.uta samsonowiczi

~r.

" - ! -

I-~

^{1- , I III}

Antbracouauta ef. truemani Antbracona.uta longa n. sp.

~r!9

^{- ! -}- iiliiiiii

I-

' -

^l

^I

r

^-

^~'

Jl.utbraeonauta sp. :: I I

~ I- '-

^{! -}

^:-f--

^{1-' I I}

Curvirimula belgica {Hind./ .- I - - l!!!ilI - I - I C-' i I

Carbonieola antiqua /Brown .. / _

I

^I

Carbonieola browbi Trueman.{ Weir

I

^1-

I

^{! I}

Carbolllcola ci'. martini Trueman.t' Weir i r i I I

0arbomcola aff .. lenieurvata Trueman I - f - I - I- 1- I - I - (II ^I

Carbonieola pseudorobusta Trueman I - i -

0arbonieola aff. protea Wright 1-1- I - 1- I - -- i ^I'

..carbo:oicola ef. eommu:uis Davies'vTrueman I - I - II- I i

Cru:"bouicola cL discus Wright

I- ^t

^{I I}

..carbonieola crista-galli Wright ^l' I

_Carbonieola ef. falax Wright I--

=

^{I i I}

Carbocicola obliqua Wrigbt

~'

^{II' l'}

Carbonicola aff .. pervetusta Bennisoll .'--_ ~i- ^_ iB ... _

i

Ir--!m~~.

II

..Garbonicola sp

~ 1-.

^{II • -}

~:-!"""'"

^{- - I- I I}

Anthraconaia oblonga Wrigbt I I I

,.Antbraconaia _william soni Brown ' - I"~ l

...itnthraconaia adamsi Selter

I I l

^{l I}

Anthraeouaia ef. bellula Balton

I

^{I -}

I ~._-

^I

-

Antbraconaia sp.. ! - ' - -- L_J ,-

i~aiadites modiolans /Sow./ I - f-

- -

! -

-

-

^-

--

1 - ^:-'

I ^I

Antbracouaiacf.. lenisulcata Trueman f~ ^II L -

Naiadj.tes aff. cariuatus /Sowo / ,L.o -

Naiadi tes flexuosus Dix et Truemau I f-

i

^{I -}

Haiadites productus / Hrown /

I I ^I

^{! I}

H ^I

L-~_~~_.~·_'.~_~'_·~~_!._~_~~a_~~~

^{__ ;,. __}

s_z_c_z,~ą.t

.. _k_i __

f_a_u~ny

^___

S_l_O_ill_{_OW~O_dn_vn_j_J-~~L-~~kF=~~I~~_ll,,_ ~~I-~~~I--b~I-

^__

~r-~~I-b~_.~'-~--~~~~:

^__

~~~-b--~~~~~~_k---b~-b~---d~1--~~I-~-b~~~_~~L'-~~--~~il~~~~'~r'_~I~~~_JlJ ~

-- 1-' oltazów - - 5-10 OlUH.iÓ,l ^Imii'l! 10-20 okazów 1111 20-30 okazó'li powyżej JO oka~ów

-

--- -

I -

-

t-- t--

! II

- -

,..-1-

'--

- -

I -

PoziOlIIlY iaunistyczne warstw gJ.'lodzieck:i'Cih i florQIwskich 549

pierwszoplanową :rtolę oidgrywa tu rodzaj Plicochonetes. Okazy llaileżące

do tego. rodzaju ,prz·edstawiają fOTmy drobne, 2+,6 mm sz,erokości sko- rupki. Tylko bavdzo. nieliczne z nich ^zachowały widoczne na skoLru,pce brzusznej kol'ce w liczbie 8 oraz 3.0+40 wyraźnyoh żeberek. Oka!zy te

wy'kazują podobieństwo db gatunku Plicochonetes waldschmidti P a e c k.

Również wame dla charakterystyki tego poziomu j,est stosunkowo Uczllle

występowanie gatunków: Paleoneilo transversalis (K 1 e b), Anthraco- neilo ostraviensis (K 1 e b.), Polidevcia vasiceki K u m., IP r a n t 1, R u Z., o.raz pojedyncze Euchondria tenuidentata '(C r a m). GatuJn!ki te w poziom.ach wyi1szych dotychczas nie .były notowane .. W niektórych wi,el"ceniadh z pozio.mu tego O'znacwno liczne Camaratoechia.

Dla uzupełnienia należy iclodać, że między ostatnimi dwo.ma ipÓzio- mami, w otworach XLIX, XLVIII, L, 342, I, zalegają pojedyncze wkładki

z lIlielicznymi . okazami fauny słlQd!kowodnej i morskiej.

WARSTWY FLOROWSKIlE

Poniżej dodatkowego poziomu morSkiego zalega gruba seria osadów,

wśród której występują wkładki z małżami słodkowodnymi i fauną lin-

gulo.wą. Mią'ższość tej serii w zachodniej części rejonu dąbrowskiego

wy,nosi około 26.0 m, ll1a wschodzie zaś, w.skute'k redukcji irilią1żswści osa";

dów, dochodzi do 160 m.

W!kładki z fauną morską na ogół pojawiają się diQpiero ^pO:niJżej poJda";

du FIlI, wyjątek stano.wią jooynie otwory la, X'L VII i 5'56. Materiał

paleontologiczny warstw florowskich jest stosulnikowo małe zróżnicowany

gatu,n:kowoj również ilościowe występowanie .poszczególnych fonn jest niewielkie. Ogółem z piętnastu wierceń (w otworze wiel'tniczyni' I warstwy florowSkie nie są faunistyczni e udokumentowane) oznacWloo

oIkoło. 1'5'00 okazów ,reprezentowanych przez sześć .gatunkó'w f.auny bra- kicm'ej, około. dwudziestu trzech gatunk6w morskich i dwadzieścia pięć

gatunków małży słodkowodnych. Szczeg.ółowe zestawie!nie ,gatunkóW przedstawiono na ta/beli 2.

Nalj,liczniejszy zespół gatunków ^'W porównaniu z pozostałym.li. otwo";

rami ^występuje w otworach: L, 19, 55-6, XLVII, la.

'We wszystkich opr.a'co,wainych otworach rodzajami naj liczniej re'Pre- zentowanymi ^są: Carbonieola, Lingula, a z f.aull1y morskiej Camara- toechia.

·Występowanie skamieniałości 'zwierzę{!ych w warstwach 'floirowgkich

nie jest związane z jakimś ściśle określonym ŚTodowiskieni sedymenta-- cyjnym, 'spotylka się Je w iło;wca{!h szarych lub szarOłbrunatnych z koD.!- krecj,ami żelazia'ka ilastego. i hez nich, jak i w mułowcach sła'bo i silnie zapiasz·czonych, często pasemkO'wych. Faunę słodkowodną ~otykamy

również

w

^mułowcach z detrytem roślinnym. Tylko. pojedyncze ^w1kła.dki faunistyczne mają stałe rozprzestrzeni'enie na terenie O'mawianego· rejO'';;

nu, więkswść z nich występuje lokalnie. Z tego. też po·woduprży om~:..

wianiu warstw f.lorowski,ch posłuŻOIlosię ich podziałem na odcinki;

których gralnice tworzą pokłady węgla. ' ' ,

55Q Łucja Musiał, Maria Tabor

SERIA W.!JIJi!II'W OD SP4GU' POZIOMU IF'AUNISTYCZNEGO DODATKOWEGO DO iPOB:ŁADU Fo Miąższość tego odcilnka waha się 70+30 m. Ilość wkładek w poszcze- gó1lnych wierceniach bywa różna, od j-eooej doO !Sześciu. Charakterystyczne jest tu występowanie mał-żów słodkowodnych z rodzaju Carbonieola, zgrupowanych w jedJnej lub kilku wkładkaCh. Na ;profilach wiertniczych (fig_ 1, 2) Olznaczono je symboJem S(c). Kal'Ibanikole spotyka się w mu-

łowcu ciemno-szarym, nieraz czarno!brunatnym, często zIUS'tro-wa.nym, z konkrecjami Ż€lazia.ika· ilasteg.o oraz rw iłoOWCU z pasem!k.ami m~O'\Wa

i licznymi Iblaszkami miki. Skoll'upki Carbonieola zJbudowane są z węglanu

wapnia, częsVo pokryte OItoczką syiderytyczną, trudną do odpreparO'wanda.

W sikałeułOiżo,ne są przewainie płaSko, zgodnie .z płaszczyznami uławi­

cenia. Spotyka się również muszle . ustawione ·bezładnie pod :rÓOŻItym kątelm do _powierzohini wał"StwO'wama, najczęściej jednak prostopadle (tabl. HI, fig. 8). Obok .pojedynczyoh skO'rupek liczmie występują całe muszle,bądź też rOlZWarte skO'rupki leżące OIbOlk si~bie. Wymiary muszli

bywają różne. lecz na ogół w jednej wkładce występują .okazy określonej wi·elkaści - małe luh duże. Nie obsel'lWUje się wymieszania muszli.

Szczegółowe O'znaczenie .okazów uzależnione jest od stanu Ich zaoho- wania. I· tak w O'twO'rze wiertniczym 162 spośród 14, a w wiercelniu 556 z 28 okazów Carbonieola tylkO' pojedyncze można Ibył.o oznaczyć gatun- kowo. Podobnie jem w otworach 208, 343, 344, 2a.

NajliClZll!iej ilościOWIO . i gatunikorwo reprezentowane są Carbonicola w oOtworach: L, XLVH -i 342. Występujące tu ga.tumki: Carbonicola leni-

curvata T r u e m a n, C.aff. discus W r i g t h, C. falax W r i g h t cytuje A. Pastiels (1960) z Lenisulcata Zona (namur i westfal A) iBelgii.

Także z Leniculcalta Zona zachodniej Walii T. Janikins (1'960~ cytuje

występowanie Carbonieola protea W r i g h t, C. obliqua W r i g h t, C. broumi T T U e m a n et We i r, C. pseudorobusta T:rue ma n oraz C. discus W T' i g h t. W warstwach 'grodziecldCh omawianych wier-

ceń karbonikoOli nie spotkanO', jak również nie 'zanotowano iCh występo­

walIlia IPOnilżej pokładu Fo w warstwach flO'rOlWSkich.

Z ·ra·cjitak wąskiegO' zasięgu tego gatunku w profilu pionowym wamt'w ;brzeżnych rejOillu dą'browSkiegO', oraz z powodu stałego. horyzoOn- talnegO' zaJl.egania, gatunek ten stilnowi ważny wskaźnik kOTelacyjny.

IWe wtkładikach oiook Carbonieola spotyka się lIliekiedy i-Illn.e gatunki

małżów -słodkowodnych, najczęściej z rodzaju Anthraconauta, występu­

jące pojedynczo lu/b tWOTzące skupienia na powierzchniach warstwqwa- nia. RzadkO' obserwuje się za·cho.wane skoOrupki, najczęściej są to. tylko ich odciSki. Obok omaczony-ch gatllll1ków Curvirimula belgica I(H i n d)

dość licZll€ są Anthraconauta 1:ruemani K ^Q rej w Q i Anthraconauta samsonowiczi K ^Q rej wo. Dwa .ostatnie gatunlkiZOlStały wydzielone przez K. KorejwO' (1954) z warstw jaklowieckic'h ll'ejOinu Rybnika.

W opraoowalllyc'h ~tworaC'h daje się dodatkowo prlieśledzić !Występo­

wa-nie ·czte·:rech wlcl:adek, Hcmie ilościowo reprezentowanyCh prz:ez rodzaj Anthraconauta, w którym obok ga;tunkó'w znany,ch doOtychczas znamuru

występuje nowy gatunek, :któryokreślO'no jaJko Anthraconauta longa

n.

sp. (tabl. III, fig. 1 i 2). Szczeg~owy opis tego gatulnku zostanie podany

Pozi<llffiy !faunistyczne ,warstw grodziedltiooh i ifl<lrow.sikich 551 w osobnej pracy. Gatunek ten stwierdzOiIlO w następujących otworach:

XLVIII (w.kładka 2), L '(wkładka 5), 344 (w!ldad!ka 21), 19 (w!ldadka 2) po-

wy,żej iP'O'kładu Fo oraz w wierceniu 556 (wUcladka 5), około 60 f i poniżej pokładu Fo.

Pojedyncze okazy z rodzaju Anthraconaia i Naiadites występują jedy- nie w kilku wkładka,ch. BardżO' nielicznie rówmież reprezenfulWane są

lwgule (3 wkładki).

SERIA W ARS'I1W OD ^PO!KŁADU Fa DO ^POKŁAIDU FJ:

!Na odcinku ty)IIl w otworach wiertniczych: 162, T, 20'8, 207, XLVIII nie 'zaobserw<JIWano żadnych wkładeJk z fauną. W pozootałych wieree- niaeh występuj'e jedna dO' trzech wIkładek. Stan zachowania małŻÓw słodkowodlny.ch nie jest 'zadlowaoJający, szereg oilmWw można oznaczyć

tyl'ko. rodzajowo., a większość występuje ty:lko W postaci szczątków.

Wkładki lingU!lowe reprezentowane są dość licznie. Odległość wkładek

w poszczególnyCh wierceniach 'bywa różna i nie udało się przeiprowadzić

i,:,h korelacj'i nawet na niewielkich odległościach.

SERIA OSADóW OD POKŁADU' FJ: !DO POKŁADU FIl

.odległość międZy pokładami FI i FIl wynosi 5+15 m. Spośród sze- snastu o.pracowanych otworów wiertniczych w dziesięciu stwierdzono

występowanie wkładki lingu~o.wej, naj liczniej reprezentowanej przez Lingula mytiloides S o w. i Lingula squamiformis P h i 11. Szczątki

Orbiculoidea 'spotkano jedynie w otworze 342. Wyjątek stanowią wier- cenia XLVII i XL VIII, gdzie wkładce Ungulowej ,towarzyszą małże słodJkowoooe i fauna morska. W wierceniu XLVII :kąty upadku warstw

są zn,a'czne (na fig. 1 przedJstawio.no profil po 2lredukowani'll miąŻ'SzOiŚci

do rzeczywistej~. J'eś1i pokład FIl? odpowiadałby pokładowi FfII 'z otworu XLVIII i L,. ciekaWy 'byłby fakt, że we wkładce 7 leżącej nad nim olhok Lingula oznaczono cztery okazy iautny morskiej. W wierceniu XLVIII we wkładce 4 o.ZIIlaC'wno. Anthraconaia sp.

SERIA OSADóW OD POKŁADU FI] DO cPOKLAlDU FIV

Do pokładu FrV dochodzą tylko trzy otwo.ry wiertnic~e, po'zostal-e

kończą się kilka metrów poniżej pokładu FIl lub też osiągają pokład FIlI.

Wkładki lingulowe i słod!kowodne w dmawianym odcin!lru !Występują

lo.kalnie, nie mo.żna ich korelować nawet na niewielkich odcinkaoh.

Np. w otworze 208 nie zanoto.wanoani jednej wkładki, zaś w otworze 2'07, leżą'cym w niedalekiej odległości od pienwszego, stwierdlzono 4 miej- sca występowania fauny :słodkowodnej i ilingulowej. !Poziomy te jednak reprezentowam:e są na ogół przez pojedyncze oIkazy fauny.

Opierając się na pracy S. Doktorowicz-Hre'łmickiego (193'5) przyjmo- wano, :że wkła1dki z fauną mo,rską pojawiają się w warstwa,ch flO'I'owskich dopiero. poniżej pokładu FIlI. Spośród opracowanych o.1;!WorÓW z rejDnu

dąbrowSki,ego iW. czterech występuJe fauna mo.rska. Jest to nieco za mały materiał do ,porównań, niern!lli.ej na Jego. podstawie 'stwierdza się wlkładki mOł"skie ~U'ż tnad pokładem FIlI (otwory 556 i la). Być mo,że, ro.zbieżność

552 Łu'C'jaMusiał, Maria Tabor

ta polega jedynie na !braku szczegółowo przeprowadzonej identyfikacji

pokładów w rejanie wschodnim Zagłębia Górnośląskiego ..

. W otworze 1 wkładka z fauną morską pojawia się w odległości około

35 ^ID ponad poIkładem FilI. W iłowcu ciemnoszarym stwierdzoru> wystę­

pOIWanie 4 okazów fauny morskiej.

Około 1~ m powyżej pokładu FilI występuje 'druga wkładka morSka, w której obok małżów Aviculopecten cf. gentilis S o w., Nucu'lavus.

luciniformis i(P h i 11.), Sanguinolites plicatus P o r t 1., Schisodus sp.

i szczątków ślimaków występuje Orbiculoidea missouriensis ('S c h m.).

Wkładce tej odpOlW'iada'ć może wkładka 4 z o1lwt>Tu 2a, w której występuje

tylko Orbiculoidea missouriensis. Typowej fauny morSkiej w tym po- ziomie nie stwierdzono.

Na podstawie zebranego materiału wnioslrować można, że w otworze l brakuje pakietu warstw florolW'skich powyżej pO'kładu FI. Redulkcja ta

nastąpiła, być może, dzięki uskokowi Pl'zełajka biegnącego w ruewieJkiej

odległości od omawianego otwo-ru. Strefa silnie zdru'Zgotana zaznacza ^się na -głębokości 512,5+565,0. Dotychczas znana ampU.tuda uslrolku wynosi 30+50 m. Warstwy Ibrzeżne w rejonie otworu 1 nie są po-znane robotami górniczymi, 'które dokładnie mogłyby wyznaczyć przebieg uskoku i jego

amplitudę.

W wiereeniu 556, 10 m nad pokładem FIU występują dwie wkładki

z fauną morSką {8 i 9), które ^{mogą być} odpowii1ednikiem w!kładlk:i drugiej z otworu l. Poziom mol"Siki zalegający między pokładem FilI i FUla stwierdzono w wierceniu L r(wldadka 10-13) i w wi-e1'cemiu 208 (wkład­

ka 5). W ^całym profilu warstw brzeżi:nyc'h otworu L fauna jest licznie i bogato reprezentowana, znajduje to oddźwięk róWni-eż we wkł.aJdkach

morskich dolinej części warstw florowskiCh. Obok Camarotoechia pleu- rodon (IP h iII.) rwystępują tu małże morskie. We wtkładce 5 z otworu 208 obo!k Nuculla sp. OZ'llaczono jedynie szczątki małżów morSkich, łuski

ryb i szczątki faUlIly słodkowodnej.

Następny :wydzielony poziom morski zalega pod ^pokładem FIHb.

Reprezentują go wkładki 3 i 4 z wieTcelnia 1 oraz 16 i 17 z wiercenia L.

Szczegółowa lista wy:stępującej tam fauny zamieszcwna została w tabeli 2.

Ostatni poziom morski, wydzielony również przez S. DOIktorowicz- -Hrebnkkiego, zalega tuż pod pokładem FIV. W opracowanych z lTejonu

dąbrowSkiego wierceniach poziom ten creprezentuje ^wkładka 6 z wierce- nia 208, ora'z, być może, wkładka ,6 z otworu wh:!r11niczego l. Fauna tu

wyStęp1:.ljąca jest nieliczna i ,mało zróżnicowana gatunkowo.

WNIOSKI STRATYGRAFICZNE I KORELACJA POZIOMÓW FAUNISTYOZNYCH WAlRSTW GRODZIECKIOH I FLOROWSKICH

W opracowaniu !tym dla odcinka warstw fbrzeżnych od poIkładu 510 do spągu poziomu dodatkorwego przyjęto nazwę warstwy grodzieclde.

Warstwy te ^według S. Doktorowicz-Hrebnickiego .odpowiadają war- stwom porębskim w zachodniej części Zagłębia GÓmlośląskiego i stano-

wią najwyżs,ze ogniwo warstw ostrawSkich (narour A). OmówiOrIie w po- przedniej części poziomy faunistyczne wykraczają jednak poza zasięg Wa1's~ 'g-rodzi'eckich w ujęciu wyrnienionegoautora, gdyż poziom f,auni- styczny dodatkowy występuje poniżej ,gralIlicznej 30-metrowej ławicy

'Poziomy faunistyczne warstw grodżiec1ddh i florQIWskich 553

piaskowca, zalegającej pod odpowiednikiem poziomu Barbary. W ZWiąz­

ku Z powyższym powstaje zagadnienie ko.relacji warstw' grodzieakich, w szenszym ujęciu, z warstwami zachodrniej części Górnośląskiego' Za-

głębia rwęgllQJWego. . -

!Przed przystąpi'eniem do podsumowania wyników, należy podkreślić, że naJibardziej typowy, a zaraz·em makJsymalny rozwój poziomów fauni- styc2'JIlych w warstwaCh ostrawSkich notowany jest w ,rejonie Rylb~i:ka.

W związku z tym bardzo wa,żnym zagadnieniem jest dolkładne slrorelo- wanl·e lpoziomów faunistyczny,ch prześledzonych w rejonie dąbrowskim,

poprzez centralny rejon Zagłębia, z obszarem Rybnika. DokładlIla kore- lacja na podsta,wie makrofauny będzie mOlżliwapo ze/braniu materiałów

z dwóch pozostałych rejonów, oraz uaktualnieniu oznaczeń występującej

tam fauny. Na obecnymeta'Pie opracowari,ia trudno więc analizować

róimice i anail.ogie ,pomiędzy zespołami fauny odpowiadających. \SOIbie po- ziomów róŻ!nych części ·Zagłębia. Można stwierdzić ogól!nie, 'że różnice

w zespoŁach fauny analogicznych poziomów są dość znaczme. lPrzy:kładem

tegO' mogą hyć m. in. gatunki uznane za typowe dla wamtw pol'ębskich

rejonu Ryfbnika i Gliwic (K. Bojkowski, 1958), z !których żaden nie wstał

stwie.rdzo.ny w warstwach gIl'od-ziecki,Ch. Z kOlIlieczności zatem podsumo- wanie IWY'ników ograniczę do kilku dySkusyjnych stwierdzeń.

W rejonie Ry:bnika znane są cztery ławice pierwszego po,ziomu mor- skiegO': Gaebler la i Ib oraz Roemer le i Id.

Poziom opisalI1y wyżej jakO' ,p i e r w s z y może stanOlWić odpowied- nik poziomów morskich Gaebler i Roemer, wydzielonych na arkuszu Grod'ziec przez S. Doiktorowicz-Hrebnickie.go w odległości 10+15 i 30+

40 m poniżej ,pokładu 510. Materiał faunistyczny zebrany przez nas z tego poziomu nie pozwala na dokładniejsze jego rozdzielenie. !Przypuszczalnie

będzie to możliwe dopierO' po zebralIliu obszerniejszegO' materiału z tej

części profHu. Obecnie trudno jedJnak identyfikować posz;czególne wkład­

ki faunistyczme w otworach z poziomami zachodniej części Górnośląskie..;

go Zagłębia Węglowego..

Pomom morski opri'sany jako d Lt" U g i 'w rejonie dąbro:wsikim, dzięki podobieństwu 'w zespole fauny, mógłby odpowiadać poziomow:i m(){["skie- mu Roemer Id, zalegającemu 'Powyżej pokładu 610 w centra'lnej i za- chodniej części Zagłębia. Podkreślić naTeży, że w podanym pTzez S. Do·

ktorowicz-Hrebnickiego opisie dla arkusza Grodziec po'ziom ten nie znajd/uje odJpowliedIrika.

'Zale'ganie trzeciegO' poziomu faunistycznego poik'rywa się z danymi

przedstawionymi ma arkuszu Grodzi·ec. WydzielOlIlJo go między dwoma

pOlkładami GFV- -(62·0) i GV (621). W warstwach .porę'bskich nad pokła­

dem 621 zalega poziom mOl"S'ki Henryk IłI.

C z war t y poziom faunistyczny należy utożsamiać z pozi~mem mor- skim, wy:dzielO'llym ipI'zez 1WYIIli-e.nionego autora powyżej pokładu GVII (625). W rr-ejonie zachodnim, nad pokładem 62·5, IWY'stępuje -poziom mor- ski Konrad IVa. Z uwagi na charakter czwartego poziomu, istnieje

prawdO!PodollJieństwO',że może on Ibyć odpowiednikiem drugiej ławicy

poziomu IV - Galbriela IVb.

Poziom pi ą t Y należy !korelować z ostaJtrum poziomem warstw gro- dzieckich, ,wydzielonym przez S. DoktarOlWicz..;;Hrebickiego, który według

niego może od·powiadać poziomowi Barbara V. '