View of STRUCTURE AREA STATISTICAL ANALYSIS OF PRIVATE FARMS IN MAŁOPOLSKA VOIVODESHIP IN 2002

(1)

Oeconomia 3 (2) 2004, 27-35

STATYSTYCZNA ANALIZA STRUKTURY OBSZAROW

E

J

INDYWIDUALNYCH GOSPODARSTW ROLNYCH

W WOJEWÓDZTWIE

MAŁOPOLSKIM

W ROK

U

2002

Jadwiga

Bożek,

Lidia Lut

y

Akademia Rolnicza im. Hugona KoHątaja w Krakowie

Streszczenie. Praca zawiera statystyczną analizę struktury obszarowej gospodars111 rolnych w powiatach województwa malopolskiego w roku 2002. Na postawie metod taksono111ic1. -nych 11yodrębniono 5 grup powiatów podobnych. co obrazuje zrói.nit:owanic przcstr1cnnc badanej struktury. Dla każdej grupy powiatów wyznacwno n.:pn::zcntant;1. a n;1s1<,:pnic przedstawiono zmiany. jakie zaszly w powiatach-reprc1l.!ntantach w okrcsic 1996 2002. Kierunki zmian struktury w większości wyróżnionych powiatów s;1 D1sad11iczo 1.godnc z tendencjami ogólnokrajowymi (zwiększenie uclzialu gospodarstw o powierzchni I 5 h;1. zwir;kszenic - choć bardzo ni<.:znaczne - udzialu gospodarstw o powierzchni I O i więcej ha. zmniejszenie udzialu gospodarstw o powierzchni 5-10 ha).

Słowa kluczowe: struktura obszarowa gospodarstw rolnych. taksono111ia struktur. wsk;iżnik dynamiki zmian struktury

WSTĘP

Struktura obszarowa gospodarstw rolnych w Polsce cechuje się dużym rozdrobnie -niem. zróżnicowaniem regionalnym i malym tempem zmian [Adamowski 1988. I lal;1111 -ska 1988, Szemberg 1976]. Największe rozdrobnienie gospodarstw występuje w Polsce południowej. Przeważają tu małe gospodarstwa o powierzchni od I do 5 ha. W 2002 rnku w wojevvództwie małopolskim stanowily one 85,6% ogólu gospodarstw. W nowych warunkach ekonomicznych, jakie zaistnialy po 1989 roku, duże gospod<1rstwa są w znacznie korzystniejszej sytuacji, ze względu chociażby na ograniczoną skalę wytwór

-czości gospodarstw malych. Zmiany struktury obszarowej gospodarstw są wir,;c jednym ze wskaźników dostosowywania się rolnictwa polskiego do nowej rzeczywistości eko -nomicznej i dlatego są uważnie śledzone. Zmiany te w Polsce poludniowej Zćlchodzą bardzo powoli [Bożek 2000]. Tabela I przedstawia liczebności i strukturę obszarow<l

Adres do korespondencji - Corresponding author: Jadwiga Bożek. ljdia l,u1y. Katedra Staty~tyki Matematycznej, Akademia Rolnicza, al. Mickiewicza 21. 31-120 Kraków. tel. (012) 662 43 80, e-mai I: rrbozek@cyl'-kr.edu .pl

(2)

28 J. Bo±ek, L. Luty

gospodarstw w województwie 111alopolski111 w latach I 996 i 2002. W okresie tym ogólna liczba gospodarstw indywidualnych zmniejszyla się z 2 I 9,2 tys. do 207,8 tys„ czyli o 11,4 tys. (tj. o 5,2%). Spadla liczba gospodarstw o powierzchni 1-5 ha o 9, I tys. (~j. 4,9%) oraz gospodarstw o powierzchni 5-10 ha o 3,5 tys. (tj. 12,0%). Jednocześnie nastąpił wzrost I iczby gospodarstw o powierzchni powyżej I O ha o 1,2 tys. (tj. 3 1,6%). N ie spo -wodowalo to jednak zmian w strukturze obszarowej województwa. W okresie 1996-2002

struktura ta wlaściwie się nie zmieniła.

Tabela I. Liczcbnoś~ i struktura indywidualnych gospodarstw rolnych w województwie 111alopol -ski111 w Jatach 2002 i 1996

Table I. Sizc and structurc or private l'arms in Malopolska voivodcship in 2002 and 1996 Gospodarstwa indywidualne o powierzchni UR w ha

Rok ogólc111 IV tym 1-5 5-10 10 5 liczba <yo _l_i_c_zba <}b _li_cz_ba <;0 liczba % 2002 207842 100,0 177213 85.3 25580 12,3 3490 1.7 JC)')(i _{2 l'J235} ₁_00.0 ₁₈₆₂₉₃ ₈_5.0 ₂₉₁₁₉ _I_D ₂₉₈₀ _1.4 Zmiana -11393 ,!,5,2 -9080 ,l,4,9 -3539 ,!, 12.2 510 il7.I

i.ródlo: Obliczenia wlasnc na podstawie danych z Powszcch11ego Spisu Rolnego 1996. 2002. Sourcc: Own calculatio11s basccl on data in General Agricutural Register 1996. 2002.

> 15 liczba %

1559 0.8 843 0,4 716 is-1.9

Zmn i ej szyi się jedynie uclzial gospodarstw o powierzchni 5-1 O ha, ale zaledwie o I pp„ a udział gospodarstw o powierzchni powyżej I O ha wzrósł o O, 7 pp. Można więc wnioskować o stagnacji struktury obszarowej w badanym województwie. Nasuwa się zatem pytanie, czy na poziomie powiatów sytuacja pod tym względem jest podobna, jako ż.e zmiany na poziomie województwa są wynikiem przeksztalcet1 struktury gosp o-dar tw w poszczególnych powiatach. Już pobieżna analiza wskazuje jednak, że powiaty wojewóclzJwa małopolskiego różnią się znacznie między sobą zarówno poci względem bacł:1nej struktury. jak i tempa jej zmian.

Celem pracy jest statystyczna analiza struktury obszarowej inclywiclualnyeh gos po-darstw rolnych w powiatach województwa małopolskiego w roku 2002 oraz przedst a-wienie tempa i kierunku jej zmian w okresie 1996-2002. Analizę przeprowadzono na pod ·tawie meto I taksonomicznych. W I etapie wyodrębniono grupy powiatów podobnych poci wzglQdem struktury obszarowej incływicłualnych gospodarstw rolnych, obrazując tym samym zróżnicowanie województwa poci względem badanej struktury. Dla każdej

gl'llpy wyznaczono reprezentanta. W etapie 11 dla powiatów reprezentujących poszcze -gólne grupy przecłstmviono dynamikę zmian badanej struktury w okresie 1996-2002.

/\nalizc;: przeprowadzono na podstawie danych pochodzących z Powszechnego Spisu Rolnego w województwie 111alopol kim w 2002 i 1996 roku. Dla roku 1996 dostępne były dane dla gos1 odarstw według grup ob zarowych 1-5 ha, 5-1 O ha, I 0-15 ha i po -wy.i:cj 15 h:1. 1rnton1iast dla roku 2002 także dla grup 1-2 ha i 2-5 ha. Dlatego badania dynamik i stl'llkl ury dostosowano do danych z 1996 roku, a ana I izc;: przestrzenną prze -pru\\'adzo110 dL1 d:mych z roku 2002.

(3)

S1a1ys1ycz11a analiza s1ru/.:111ry obszaro1\'ej.. ₂₉

METODA BADAWCZA

Strukturę obszarową gospodarstw rolnych w województwie można przedstawić w postaci macierzy A, której wiersze odpowiadają poszczególnym powiatom ( obiek -tom), a kolumny grupom obszarowym gospodarstw. Macierz A 111a zatem postać:

a,, a12 a1k a21 an a2k

A=

= [ail] i=l.2. ... Il 1=1.2 .. .. k a„, a„2 (/ llk gdzie:

ai1 - udział liczby gospodarstw z /-tej grupy obszarowej w liczbie wszystkich gospo-darstw w i-ty111 powiecie, przy czym spelnione są następujące warunki:

O::<; ai₁::<; l , (i

=

I, ... „ 11; I

=

1, ... „ k),

k

L,ail =l (i= J, ... „ 11). l=I

Punktem vvyjścia do podzialu zbioru obiektów (w tym przypadku powiatów) na grupy jednorodne jest wybór odpowiedniej miary zróżnicowania (lub podobie1'1stwa) między nimi. Dwa obiekty będą należaly do jednej grupy, jeżeli wartość miary zróżni cowania między nimi będzie niska, a będą zaliczone do różnych grup, jeżeli wartość miary zróżnicowania będzie wysoka. W niniejszej pracy zostala zastosowana nasti;:pują

ca miara zróżnicowania zaproponowana przez K. Kukulę [ 1989]: k

L

I

a il - ap

I

l=I

2 (i,j = 1, ... „ li;)

Elementy Du tworzą macierz E0, która jest macierzą symetryczną z zerami nil przekątnej. Następnie obliczono wartość średniego zróżnicowania między obiektami

/1

0:

li li

L L Eij

f3

o -

_

i=I J=I 11(11 - J)

W następnym kroku, korzystając z wartości elementów macierzy E0 i wspólczynn ika

fJ

=

/J0

, tworzy się zerojedynkową macierz E, której elementy e;J są zdefiniowane nastę

pu.iąco: { O, eij = J, gdy gdy Oeco110111ia 3 (2) 2004 Ei/<

f3

Eij ::'.'.

f3

(4)

30 J. Bożek, L. luty

Do utworzonej w ten sposób macierzy zastosowano metodę eliminacji wektorów

I

Chomątowski, Sokołowski 1978], a następnie metodę najlepszego wyboru [Wysocki, Wagner 19891, w wyniku czego otrzymano grupy powiatów o podobnej strukturze obszarowej gospodarstw rolnych. Dla każdej grupy wyznaczono reprezentanta metodą najmniejszej odleglości od środka ciężkości grupy [Pociecha, Podolec, Sokołowski,

Zając 1988).

W celu określenia tempa zmian struktury dla wyznaczonych reprezentantów zasto -sowano miernik określony następująco [Kukula 1989]:

jeżeli a.jest strukturą udzialową badaną w czasie / = O,J,„„11, zlożoną z k skladowych,

to znaczy elana jest macierz [o:,,Jr,=o.1.„11.-l=l.„.k)• wtedy

k

L

l

a,1

-

a(t

-r)t

I

Vl.f-T = -'-/-;I _ _ _ _ _ _

2

określa stopie1'1 zmian struktury w okresie od I - r do/. Miernik ten przybiera wartości z przeclzialu <O, I>, przy czym \Viększajego wartość oznacza większe zmiany w strukturze.

WYNIKI OBLICZEŃ

W 2002 roku średnie zróżnicowanie między powiatami województwa malopolskie -go wynosi Io (J₀= O, I 87. Przyjmując progową wartość zróżnicowania na poziomie ~ = O, 15 wyo lrębn i ono 5 grup powiatów podobnych (tab. 2. rys. I). Dla każdej grupy powiatów wyznaczono reprezentanta (wyróżniony w tabeli pogrubionym drukiem).

Grupa I obejmuje powiaty: boche11ski, gorlicki, krakowski, myślenicki, nowosądecki,

olkuski. suski, tarnowski, tatrzaiiski i reprezentujący ją powiat brzeski. Dominują

w powiatncl1 tej grupy gospodarstwa indywidualne o powierzchni UR do 5 ha - średnio stanowią 88,0% ogólu gospodarstw. Struktura obszarowa gospodarstw w powiatach

grupy I jest najbardziej zbliżona do struktury województwa. Gospodarstw najmniej -szych od 1-2 ha jest 42%, gospodarstw o powierzchni 2-5 ha jest 47%, a I 0% stanowią gospodarstwa o powierzchni 5-10 Iw. Gospodarstwa powyżej I O ha stanowią 1,4%.

GrupQ li reprezentuje powiat wielicki, a w jej sklad wchodzą ponadto powiaty

oświQci1nski oraz wadowicki. \V powiatach tych liczba gospodarstw o powierzchni 1-2 ha s1anmvi 57 .2% guspoclarst w (w grupie poprzedniej - 42, I '7r ). Jest natomiast mniej gosp o-darstw o powierzchni 2-5 ha (35'Yr>) i 5-10 ha (6%).

Powiaty cląbrnwski. limanowski oraz nowota1·ski tworzą grupę lll. Dominują tu go-spodar ·twa o powierzchni UR od 2 do 5 ha (48,6%). Grupę tę odróżnia od poprzednich nii.szy odsetek gospodarstw o powierzchni 1-2 ha (33.4%) i wyższy odsetek gospo-darstw o powierzchni 5- 1 O ha ( 15.8%). Średni odsetek liczby gospodarstw o powierzchni

powyżej 15 lrn jest taki sarn _jak dla calego województwa i wynosi 0,7%. Reprezentan -tem grupy l l I jest powiat nowotarski.

Grupa IV obejmuje dwa powiaty: miechowski i proszowicki. Struktura obszarowa

w tych powiatach zupclnie odbiega od struktury województwa i pozostalych powiatów. Jest 111 najwiQccj gospodarstw o powierzchni 5-1 O ha. stanowią one 33% ogól u. Również

(5)

Sratystycma anali:a s1rukli11y obswroivej.. 31

najwięcej jest gospodarstw dużych, powyżej I O ha - 12,3%. Gospodarstwa o powierzchni

1-2 ha stanowią 16,9% i jest to najniższy odsetek w województwie.

Grupę V stanowi powiat chrzanowski, gdzie rozdrobnienie gospodarstw jest naj

-większe. W powiecie tym praktycznie występują tylko gospodarstwa poniżej 5 ha: 71,8%

stanowią gospodarstwa o powierzchni 1-2 ha UR, a 25% gospodarstwa o powierzchni

2-5 ha. W sumie jest to 96,8% ogółu gospodarstw.

Tabela 2. Wyniki grupowania powiatów województwa malopolskicgo ze wzgl.,:clu 1rn poclobi..:1i -stwo struktury obszarowej gospodarstw indywidualnych w roku 2002

Table 2. Results of grouping administrativc districts of Malopolska voivodeship considcring arc;i structurc similarity or private f"arms in year 2002

Gospodarstwa indywidualne o powierzchni UR w ha

Grupa Powiat 1-2 2-5 5-10 10-15 > IS

w%

Bochc1iski 38,3 50, t 10.3 0.8 0.3

Brzeski 41,1 46,9 10,J 1,.\ 0,6

Gorlicki 39.5 46.7 li ,O 2.0 0.8

Krakowski 47,9 -IO.I 10.t IJ OJ>

Myślenicki 45.7 48,0 5.8 0.-1 O,t Nowosądecki 35,5 50.3 12.9 I.O 0,3 Olkuski 42,8 42.1 12.7 I,(, _0.₈ Suski 43.1 51.7 5.1 O.I O.O Tarnowski 37.4 48.3 12,3 IJ 0.7 Tatrza1iski 4'!.5 43,2 6.8 0.-1 () 2 Ś'red11ia -12,I -16.7 9.7 I.O 0.-1 Oświ~cimski 59.1 31.9 (J.6 I.I 1,2 Wadowicki 53, I 40.0 5.4 0.') 0,(J li Wielicki 59,5 :n,1 5,9 o,s 0,8 Ś'red11ia 57.2 35.0 6.0 0.9 0,9 Dąbrowski 24.5 47.6 22.6 1.8 1.5 Limanowski 30,5 55.-l 13.4 0.7 O.I III Nowotarski :n,4 48,6 J 5,8 1,7 11,5 Średnia 29.5 50,5 17.3 2.1 0,7 M icchowski 15.7 3-l,O ]],) ₁_1.-l ₅_.4 IV Proszowicki J6,9 42,4 :n,o 5,8 2,0

.~·red11ia 16.3 38.2 33.3 l:i.6 .i.7

V Chrzanowski 7J,8 25,2 2,4 O.J 11,5

Żródlo: Obliczenia własne. z wykorzystaniem programu opracowanego 1ir1a .I. fJo;;ck. Sourcc: Own calcula1ions using program dcvclopcd by .I. Bożek.

Wyodrębnione grupy powiatów różnią się więc znacznie między sobą strukturą ob -szarową gospodarstw rolnych. Różne jest także tempo zmian badanej struktury w po

-szczególnych powiatach. Tabela 3 przedstawia struktur<;: obszarową gospodarstw w powiatach-reprezentantach w latach 1996 i 2002. Obi i czo no wskaźnik dynamik i zmian struktury V2002. 1996 dla poszczególnych powiatów (tab. 3).

(6)

32 Mia>la: ( 'i1ic>: I. 1'raków 2 NP11y Sqcz 3. Tarnów

D

grupa l/group I grupa 11/grnup 11

D

grupa 111/group Ili J. Bo:':ek, L. Luty gorlicki

D

grup:i IV/group IV

D

grupa V/group V

R) >. I. Zrt'i:i11icown11i..: powiatów woj. nrnlopolskicgo w 2002 r. wecllug struktury obszarowej gospodarstw indywidualnych

l'ig. I. /\d1ni11istrative districts clivcrsification or Malopolska voivoclcship accorcling to structure arc a or pri v:11c rarms

/1\idll>' OpnH.:owanic wlasnc na pods1a11 ie wyników 1all'arlych w iabdi 2. Sou1cc: (),11, cbl10ra1io11 ilascd Oil rc>ulis includcd in 1abk 2.

W badanym okresie 1996-2002 najbardziej zmienila się struktura obszarowa gospo

-d:1rst w w powiecie proszowickim. o czym świadczy najwyższy wskaźnik dynamiki zmian

\1₂₀₀_2.I'>% 0.0505. W powiecie tym kierunek zmian struktury nie pokrywa! się z tcn

-dc11c.i;rn1 i ogólnokrajowym i: spad I zn ac zn ie ud z i a I gospodarstw o powierzchni 1-5 ha (o 5.5 pp.). podczas gdy w kraju Ja grupa obszarowa zwiększyla swoje udzialy. Zwiększy! si.; udzial grupy 5-10 ha (o !,..jo/o). natomiast obserwowana tendencja ogólnokrajowa to

(7)

Statystyczna anali~a s1mkt11ry obsz.aroivej. .. 33

zrnn1e.1szanie się udzialów tej grupy. Nastąpił też stosunkowo duży wzrost udziałów

gospodarstw największych: z 3, 7% w 1996 roku do 7,8% w 2002 roku. co zdecydowa

-nie odróżnia powiat proszowicki od innych powiatów województwa małopolskiego.

Tabela 3. Struktura indywidualnych gospodarstw rolnych w powiatach- rcprczcn1a111ach w lalach

1996 i 2002. Wskaźnik dynamiki zmian

Table 3. Structurc of private farms in administrativc districts-rcprcsentativcs in 1996 and 2002. lndicator of dynamics changcs

Gospodarstwa iml)'Widualnc o powierzchni un w ha

Grupa Powiat nok

1-5 5-10 10-15 > 15 % Brzeski 1996 87,5 11.3 0,9 O.~ 2002 88.0 10,1 1.3 0.6 Il Wielicki 19% 92,6 6,3 0.7 0.4 2002 92,6 5,9 0,8 o.:-: Ili Nowotarski 1996 77.5 19.9 2,1 0.5 2002 82,0 15.8 1.7 0.5 Proszowicki 1996 64,7 ~ 1,6 ]. I 0.6 IV 2002 59) 33.0 5.8 2.0 V Chrzanowski 1996 97.5 2.1 0.2 0.2 2002 97,0 2,4 O.I 0.5

Żrc.\dlo: Obliczenia własne 1w podstawie danych z Powszechnego Spisu Rolnego 1996. 2002.

Sourcc: Own calculations bascd on dala in General Agricultural Register 19%, 2002.

V ::ou::.l'J% 0.0125 0.00-15 0.04~5 0.0505 0.0060

Drugim powiatem, w którym nastąpiły istotne zmiany struktury jest powiat nowo

-tarski, reprezentujący grupę III. Zmiany te są zgodne z tendencjami w kraju: zwit;:kszyl się udział gospodarstw 1-5 ha (z 77,5% w 1996 r. do 82% w 2002 r.), zmniejszy! udział gospodarstw o powierzchni 5-10 ha (z 19,9% do 15,8%).

W pozostałych powiatach struktura właściwie się nie zmieniła, chociaż. zmiany w liczebności gospodarstw w tych powiatach w niektórych przypadkach były dość wy

-raźne, co przedstawia tabela 4. We wszystkich powiatach, z wyjątkiem nowot{łrskicgo, tendencje zmian są takie same: następuje ubytek gospodarstw z grup obszarnwych 1-5 ha

i 5-1 O ha, przybywa gospodarstw o puwicrzchni powyżej I O ha, ale ogólna I iczba gospo

-darstw spada. W grupie obszarowej 1-5 ha I iczba gospodarstw zmn iejszyla sit;: od 140

w powiecie chrzanowskim, 428 w brzeskim, 711 w wielickim do I OOO w proszowickim.

W grupie obszarowej 5-1 O ha ubyło 74 gospodarstw w powiecie wici ick im, 190

w brzeskim, 289 w proszowickim, 61 l w nowotarskim.

Najwięcej gospodarstw dużych przybyło w powiecie proszowickim - 240, brzeskim

- 53, wielickim - 8, a w powiecie nowotarskim wystąpił ubytek gospodarstw najwi k

-szych; ich liczebność spadła o 90. W rezultacie tych zmian ogólna liczba gospodarstw

zmniejszyła się od 160 w powiecie chrzanowskim, 555 w brzeskim, 777 w wielickim,

do l 183 w proszowickim. W powiecie nowotarskim natomiast ogólna I iczba gospo

-darstw wzrosła o 830, głównie z powodu wzrostu liczby gospodarstw o powierzchni

1-5 ha (o 1531).

Pozostaje jeszcze pytanie, czy zróżnicowanie struktury między powiatami w b~1cla

nym okresie zmalało, czy też wzrosło? W tabeli 5 podane są wartości miar zróżnicowania między powiatami-reprezentantami obliczone dla lat 1996 i 2002.

(8)

34 .J. Bo::ek. l. luty

Tabela 4. Liczba indywidualnych gospodarstw rolnych w powiatach-reprezentantach

wojewódz-twa rnalopolskiego w latach 1996 i 2002

Table 4. Number or private farms in administrative districts-representatives in Małopolska

voivodeship

Grupa Powiat Rok Gospodarstwa inclywiclualne o powierzchni UR w ha Ogól em

1-5 5-10 10-15 > 15 1996 9575 l237 102 30 IJrzcski 2002 9147 1047 132 63 1996 6728 456 50 44 li Wielicki 2002 6017 382 50 52 1996 14138 3627 389 84

Ili Nowotarski

2002 15669 3016 321 62 1996 4784 2339 232 41 IV Proszowicki 2002 3680 2050 361 122 1996 3351 72 7 6 V Chr1anowski 2002 3211 78 4 17

Żrócllo: Obliczenia wlasnc na podstawie danych z Powszechnego Spisu Rolnego 1996. 2002. Sourcc: Own calculalions bascd on dala in General Agricultural Register l'J9G. 2002.

10944 l0389 7278 6501 18238 19068 7396 6213 3436 3310

Tabela 5. Miary zróżnicowania rnic,;dzy powiatarni-rcprezcnlanlami w latach 1996 i 2002 T:1ble 5. Diversi lication measure bet ween aclministrati ve clistricts-representatives in 1996 and 2002

Rok Powiat 19% 2002 Br1cski I <)'JG Wielicki 2002 1')% 2002 Nowotarski l'J% 2002 Pros/Owi ck i Żnidlo: Oblic1c11ia wlasnc.

Sourcc: Own calcula1ions.

Wielicki 0.0520 0.0475 X X X X X X

Nowotarski Proszowicki Chrzanowski

0.1000 0,2280 0,1000 0.0610 0.2875 0.0900 O, 1510 0.2790 0.0490 0.1085 0,3330 0.0445 X 0,1280 0,2000 X 0.2275 0.1500 X X 0.3280 X X 0.3775

W 19% roku z.różnicowanie ksztaltowalo się na poziomie od 0,052 (między

powia-lami brzeskim i wielickim) do 0,328 (między proszowickim i chrzanowskim). W roku

_00:2 rozsti;:p z.wii;:kszyl sic,;: od 0,0445 (między wielickim i chrzanowskim) do 0,3775

(1ni~dzy proszowickim i chrzanowskim). Dla wszystkich par powiatów, z wyjątkiem

proszowickiego, zróżnicowanie w roku 2002 jest mniejsze niż w roku 1996. Jedynie w przyp;1dku puwiatu pro zowickiego różnice między tym powiatem a pozostalymi ;:wit;ksz:-ily sic,;

PODSUl\IOWANIE

Powiaty wojcwództwn 1nalopol kiego są bardzo zróżnicowane poci względem

stnik1t1ry obszarowej gospodarslw rolnych. Można wydzielić 5 grup powialów podobnych

(9)

Statystyc::.1w analiza strukt111y obs::.arowej. .. 35

występuje 5 różnych typów struktury obszarowej gospodarstw rolnych. Różne są także

kierunki i tempo zmian badanej struktury. W większości wyróżnionych powiatów zmiany są zasadniczo zgodne z tendencjami ogólnokrajowymi (zwiększenie udzialu

gospodarstw o powierzchni 1-5 ha, zwiększenie - choć bardzo nieznaczne - udzialu

gospodarstw o powierzchni I O i więcej ha, zmniejszenie udzialu gospodarstw o p o-wierzchni 5-10 ha), ale ich tempo jest bardzo powolne. Jedynie w powiecie proszowi

c-kim znacznie zmniejszyly się udziały gospodarstw o powierzchni 1-5 ha i nieznacznie

zwiększyły się udziały gospodarstw o powierzchni 5-1 O ha. W rezultacie tych zmian

zmniejszyły się różnice między powiatami-reprezentantami, z wyjątkiem powiatu pro -szowickiego, którego struktura wyraźnie odbiega od pozostalych powiatów i dystans ten

w badanym okresie powiększy! się.

PIŚMIENNICTWO

Adamowski Z., 1988. Przemiany struklllrałne w rolnictwie polskim. SGGW-AR. Wars1.aw~1. Chomątowski S .. Sokołowski A.. 1978. Taksonomia struktur. Przcgl;1cl Statystyczny. 2.

Bożek .I .. 2000. Zmiany struktury obszarowej gospodarstw rolnych (wcdlug metnd taksonomicz -nych). Wiadomości Statystyczne. 9.

Halnmska M .. 1988. Struktura agrarna Polski - ciąglość czy zmiana') Wieś i Rolnictwo. 3. Kukuła K., 1989. Statystyczna analiza strukturalna i jej zastosowanie w sierze uslug produkcyjnych

dla rolnictwa. Zeszyty Naukowe AE w Krakowie, Seria specjalna: Monog1·a1"ic. 89. l<rak1)1v. Pociecha J., Podolce B., Sokolowski A., Zając K., 1988. fV!ctody t;1ksono111ic1.ne w b:1d<1ni;1ch

społeczno-ekonomicznych. PWN. Warszawa.

Szembcrg /\ .. 1976. Przemiany w ukladzic przestrzennym struktury agrarnej w l'olscc. PWN. Warszawa.

Wysocki f'., Wagner W .. 1989. O ustalaniu wartości progow..:j zi-óżnicowania struktur /. danych empirycznych. Wiadomości Statystyczne, 9.

STRUCTURE AREA STATISTICAL ANALYSIS OF PRIVATE FARMS

IN MAŁOPOLSKA VOIVODESHIP IN 2002

Abstract. The paper contains structure arca statistical analysis or r::irms in ad111inistr~1Livc districts of Małopolska voivodeship in 2002. On the grounds or taxonomic 111cthods thcrc were separatccl live si111ilar groups or administrativc districts, which descrihe spatial divcrs1 -fication or examincd structurc. For cach group or ad111inistrativc clistricts one rcprc,cntativc was choscn and next thcre was shown sornc changes. which happencd in di,1rict '--reprcsenrativcs in period or 1996-2002. The dircctions or structure changcs in most or distinguishcd districLs :.ll"c csscntially consistcnl with nation-wide tcndcncic' (incrcasc parti -cipation or rarms with area or 1-Sha, increase - although vcry imigniric111t - participalion or farms with arca or I Oha and more. incrcase participation or rar111s with area or 5-1 O ha).

Key words: structure or farms· arca. taxo110111y structurcs. indicator of' structurc dynarnics

changcs

Zaakceptowano do druku - /\cccpted f'or print: I 0.12.2004