KLUCZ PUNKTOWANIA ODPOWIEDZI Z BIOLOGII –

(1)

KLUCZ PUNKTOWANIA ODPOWIEDZI Z BIOLOGII –

POZIOM PODSTAWOWY CZERWIEC 2011

Zasady oceniania

x Model odpowiedzi uwzglĊdnia jej zakres merytoryczny, ale nie jest Ğcisáym wzorcem sformuáowania (poza odpowiedziami jednowyrazowymi i do zadaĔ zamkniĊtych).

x Za odpowiedzi do poszczególnych zadaĔ przyznaje siĊ wyáącznie peáne punkty.

x Za zadania zamkniĊte, w których udzielono odpowiedzi wiĊcej niĪ wynika to z polecenia naleĪy przyznaü zero punktów.

x Za zadania otwarte, za które moĪna przyznaü tylko jeden punkt, przyznaje siĊ punkt wyáącznie za odpowiedĨ w peáni poprawną.

x Za zadania otwarte, za które moĪna przyznaü wiĊcej niĪ jeden punkt, przyznaje siĊ tyle punktów, ile prawidáowych elementów odpowiedzi, zgodnie z wyszczególnieniem w modelu, przedstawiá zdający.

x JeĪeli podano wiĊcej odpowiedzi (argumentów, cech itp.) niĪ wynika to z polecenia w zadaniu, ocenie podlega tyle kolejnych odpowiedzi (liczonych od pierwszej), ile jest w poleceniu.

x JeĪeli podane w odpowiedzi informacje Ğwiadczą o braku zrozumienia omawianego zagadnienia i zaprzeczają udzielonej prawidáowej odpowiedzi lub zawierają báąd merytoryczny, odpowiedĨ taką naleĪy oceniü na zero punktów.

Uwagi do zapisu modelu:

x Odpowiedzi alternatywne (tylko jedna z nich podlega ocenie) oddzielone są od siebie ukoĞnikami (/), np.: ruch koĔczyn / ruch i w ocenie są równowaĪne.

x Sformuáowanie zapisane w nawiasach nie jest wymagane w odpowiedzi. Jego umieszczenie w odpowiedzi nie ma wpáywu na ocenĊ.

Numer

zadania Oczekiwana odpowiedĨ Maksymalna

punktacja za zadanie

Uwagi 1. a) Za zaznaczenie makrocząsteczki – 1 pkt

Poprawna odpowiedĨ – C / glikogen

ązku chemicznego bĊdącego monomerem – 1 pkt 2

Więcej arkuszy znajdziesz na stronie: arkusze.pl

(2)

2. Za poprawną ocenĊ wszystkich stwierdzeĔ – 1 pkt Poprawna odpowiedĨ

– 1 – P, 2 – F, 3 – P

1 3. Za zaznaczenie zdania, które nie dotyczy tkanek nabáonkowych –1 pkt

Poprawna odpowiedĨ

– C. / Nabáonki zapewniają rusztowanie i sztywnoĞü caáego organizmu, nadają spoistoĞü jego tkankom.

1

4. Za poprawne zaznaczenie skutków niedoboru wit. D – 1 pkt Poprawna odpowiedĨ

– B / Krzywica u dzieci, odwapnienie koĞci u dorosáych.

1 5. Za wskazanie kolumny ilustrującej zawartoĞü wáókien miĊĞniowych typu I i uzasadnienie

wyboru – 1 pkt Przykáad odpowiedzi:

– Kolumna A – poniewaĪ duĪa iloĞü tych wáókien wystĊpuje w miĊĞniu

dáugodystansowca, którego miĊĞnie (podczas biegu) wykonują dáugotrwaáą pracĊ i nie powinny siĊ szybko mĊczyü.

– Kolumna A – poniewaĪ wáókien tych musi byü wiĊcej u osób, które uprawiają sporty wytrzymaáoĞciowe.

1

6. Za wszystkie poprawnie uporządkowane etapy – 1 pkt Poprawna odpowiedĨ

– kolejno etapy: 1, 5, 4, 2, 3

1 7. Za poprawne zaznaczenie badania opisującego badanie przesiewowe – 1 pkt

Poprawna odpowiedĨ

– D ./ Badanie mammograficzne obejmujące wszystkie kobiety w okreĞlonym przedziale wiekowym.

1

(3)

8. a) Za podanie litery oznaczającej strefĊ repolaryzacji báony komórkowej – 1 pkt Poprawna odpowiedĨ

– strefa oznaczona literą A

b) Za poprawne wyjaĞnienie znaczenia procesu repolaryzacji – 1 pkt Przykáad poprawnej odpowiedzi

– DziĊki repolaryzacji báona aksonu moĪe ponownie przewodziü impuls.

c) Za zaznaczenie wáaĞciwego dokoĔczenia zdania – 1 pkt Poprawna odpowiedĨ

– A. / wolniej i w sposób ciągáy.

3

9. a) Za poprawne okreĞlenie miejsca wystĊpowania komórek receptorowych i podanie rodzaju komórek przewaĪających (gáównie wystĊpujących) – 1 pkt

– A / punkt ostrego widzenia – zawiera tylko komórki czopkonoĞne/ czopki/ przewaĪają tu czopki/ wystĊpuje tu najwiĊksze zagĊszczenie czopków

b) Za poprawne wyjaĞnienie powiedzenia – 1 pkt Przykáad wyjaĞnienia

– W ciemnoĞciach widzenie zawdziĊczamy komórkom prĊcikonoĞnym, dziĊki którym widzimy obraz niekolorowy/ biaáo-czarny i nieostry/ nie moĪemy odróĪniü kolorów.

c) Za znaczenie czynnoĞci dot. choroby wieku starczego – 1 pkt

– A. / Odczytywanie wiadomoĞci SMS na ekranie telefonu komórkowego.

3

10. Za podanie przykáadu dziaáania kalcytoniny: – 1 pkt Poprawna odpowiedĨ

– przykáad B. / Zmniejszenie wcháaniania wapnia w jelicie. 1

(4)

11. Za kaĪdy z podanych sposobów – po 1 pkt.

Poprawna odpowiedĨ

– odpornoĞü czynna naturalna: A / Przebyte zakaĪenia lub choroby.

– odpornoĞü czynna sztuczna: D / Szczepienia ochronne. 2

12. Za wszystkie poprawnie ocenione stwierdzenia –1 pkt

– 1 – P, 2 – F, 3 – P 1

13. a) Za podkreĞlenie wáaĞciwego ukáadu – 1 pkt Poprawna odpowiedĨ

– ukáad wydalniczy

b) Za poprawną ocenĊ wszystkich sytuacji – 1 pkt Poprawne odpowiedzi

– 1 – nie, 2 – tak, 3 – nie

2

14. a) Za podanie wáaĞciwej liczby zĊbów w uzĊbieniu mlecznym i w uzĊbieniu staáym –1 pkt Poprawne odpowiedzi

– UzĊbienie mleczne: 20, – UzĊbienie staáe: 32

b) Za podanie rodzaju brakujących zĊbów w uzĊbieniu mlecznym – 1 pkt Poprawna odpowiedĨ

– W uzĊbieniu mlecznym brak jest zĊbów przedtrzonowych.

2

15. b) Za kaĪdą poprawnie podaną funkcjĊ wskazanych zĊbów – po 1 pkt Przykáady poprawnych odpowiedzi:

– ZĊby przednie sáuĪą do odgryzania / odcinania kĊsów poĪywienia.

– ZĊby tylne sáuĪą do rozdrabniania i miaĪdĪenia pokarmu. 2

(5)

16. Za wybór schematu przedstawiającego wáaĞciwy skáad diety i poprawne uzasadnienie jej wyboru – 1 pkt

Przykáady poprawnych odpowiedzi

– Dieta na schemacie II, poniewaĪ zawiera maáo táuszczów/ miĊsa.

– Dieta na schemacie II, poniewaĪ zawiera duĪo warzyw i owoców.

1

17. a) Za podanie czterech nazw rodzajów skáadników pokarmowych – 2 pkt Zapodanie dwóch nazw skáadników – 1 pkt

Poprawne odpowiedzi

– WĊglowodany, biaáka, táuszcze, witaminy / sole mineralne b) Za podanie miejsc/ a trawienia wybranego skáadnika – 1 pkt Przykáady odpowiedzi:

– WĊglowodany są trawione w jamie ustnej i dwunastnicy/ w jamie ustnej/

w dwunastnicy.

– Biaáka trawione są w Īoáądku i w dwunastnicy/ w Īoáądku/ w dwunastnicy.

– Táuszcze trawione są w dwunastnicy.

3

Do uznania odpowiedzi:

– trawienie skáadników w jelicie cienkim.

– zapoczątkowanie trawienia táuszczów w Īoáądku.

– sole mineralne

i witaminy nie podlegają trawieniu.

18. Za podanie kaĪdego z dwóch poprawnych przykáadów dziaáaĔ przyczyniających siĊ do utrzymania deficytu energetycznego i schudniĊcia – po 1 pkt

Przykáady poprawnych odpowiedzi

– NaleĪy wydatkowaü wiĊcej energii niĪ pobiera siĊ z pokarmem.

– MoĪna zmniejszyü wartoĞü energetyczną pobieranego pokarmu.

– NaleĪy zwiĊkszyü aktywnoĞü fizyczną poprzez trening (gimnastyka, siáownia, jogging, spacery itp.).

– MoĪna dobraü odpowiednią dietĊ (zawierającą mniej táuszczów (nasyconych)/

wĊglowodanów; zawierającą wiĊcej biaáek/ wiĊcej warzyw i owoców).

– Unikaü „Ğmieciowego jedzenia”.

2

Do uznania odpowiedĨ ogólna:

– JeĞü mniej/ mniejsze porcje.

(6)

19. Za wybór wáaĞciwego rodzaju ruchów jelita i wyjaĞnienie ich znaczenia dla dalszych procesów trawienia – 1 pkt

Przykáad poprawnej odpowiedzi – rodzaj ruchów jelita: schemat I

– Miazga pokarmowa zostaje wymieszana z sokami trawiennymi, co uáatwia trawienie (chemiczne) i wcháanianie produktów trawienia.

1

20. a) Za wykazanie na podstawie tekstu, Īe celiaklia moĪe byü chorobą autoimmunizacyjną – 1 pkt

Przykáad poprawnej odpowiedzi

– U osób ze skáonnoĞcią do celiakii gluten obecny w diecie inicjuje aktywacjĊ wielu komórek ukáadu odpornoĞciowego, czego przejawem jest stan zapalny i niszczenie nabáonka jelita.

– U osób ze skáonnoĞcią do celiakii gluten obecny w diecie inicjuje aktywacjĊ wielu komórek ukáadu odpornoĞciowego przeciwko wáasnym tkankom.

b) Za poprawnie sformuáowane zalecenia dietetycznego – 1 pkt Przykáad odpowiedzi

– NaleĪy unikaü potraw z mąki pszennej i Īytniej (chleba, ciast), produktów z ziarna jĊczmiennego (kaszy, páatków).

– NaleĪy spoĪywaü produkty bezglutenowe, np. z mąki kukurydzianej.

2

21. a) Za zaznaczenie nazwy cząsteczki kwasu nukleinowego oznaczonego literą X – 1pkt Poprawna odpowiedĨ

– C / mRNA

b) Za wyjaĞnienie roli, jaką peáni ten kwas w przedstawionym procesie – 1 pkt Przykáad poprawnej odpowiedzi

áni funkcjĊ matrycy, wedáug której na rybosomach syntetyzowane jest biaáko.

2

(7)

22. a) Za zaznaczenie wáaĞciwego zakoĔczenia zdania – 1 pkt Poprawna odpowiedĨ

– odpowiedĨ A. / recesywny

b) Za poprawne zapisanie genotypów – 1 pkt Poprawne odpowiedzi

– Genotyp dziewczynki: aa; Genotyp matki: Aa, Genotyp ojca: Aa c) Za poprawne zaznaczenie prawdopodobieĔstwa) – 1 pkt

Poprawna odpowiedĨ

– prawdopodobieĔstwo: A. / 25%

3

23. a) Za poprawne wyjaĞnienie sprzĊĪenia hemofilii z pácią – 1 pkt Przykáad poprawnej odpowiedzi

– Allel tej choroby wystĊpuje na chromosomie X / chromosomie páci X.

b) Za podanie, Īe jest to allel recesywny i poprawne uzasadnienie – 1 pkt Przykáady poprawnych odpowiedzi

– Jest to allel recesywny, poniewaĪ objawy choroby wystĊpują (przede wszystkim) u mĊĪczyzn, a posiadają oni tylko jeden chromosom X.

– Gdyby choroba warunkowana byáa allelem dominującym, to jej objawy wystĊpowaáyby zarówno mĊĪczyzn jak i u kobiet.

2

24. a) Za zaznaczenie wáaĞciwego typu opisanej mutacji – 1 pkt Poprawna odpowiedĨ

– mutacja C / chromosomowa dotycząca struktury chromosomów b) Za podanie nazwy tej mutacji – 1 pkt

Poprawna odpowiedĨ – translokacja (wzajemna)

2

25. Za poprawne zaznaczenie związku o dziaáaniu mutagennym dla czáowieka – 1 pkt

(8)

26. Za poprawne podanie znaczenia badaĔ w transplantacji narządów czáowieka – 1 pkt Przykáad odpowiedzi:

– Badania te mogą umoĪliwiü transplantacjĊ narządów ĞwiĔ transgenicznych w miejsce niedziaáających narządów czáowieka, poniewaĪ antygeny na powierzchni komórek narządów zmodyfikowanych ĞwiĔ bĊdą bardziej podobne do antygenów ludzkich, co moĪe uáatwiü przyjmowanie/ nie odrzucanie przez organizm czáowieka narządów po transplantacji (ksenotransplantacji).

1

27. Za zaznaczenie informacji odnoszącej siĊ do ekosystemu naturalnego – 1 pkt Poprawna odpowiedĨ

– A. / Ekosystem ten jest eksploatowany przez czáowieka, jest wiĊc zmieniony w stosunku do ekosystemu pierwotnego, ale wciąĪ przypomina go wyglądem

i skáadem gatunkowym. 1

28. Za zaznaczenie wáaĞciwego okreĞlenia allelopatii – 1 pkt Poprawna odpowiedĨ

– D. / antagonistyczną bezpoĞrednią. 1

29. a) Za zaznaczenie dziaáalnoĞci czáowieka, która spowodowaáa wyginiĊcie warzuchy polskiej – 1 pkt

Poprawna odpowiedĨ

– B./ Niszczenie naturalnych Ğrodowisk

b) Za podanie warunków, jakie powinny speániaü siedliska, na które powinna byü przeniesiona warzucha polska – 1 pkt

2

(9)

30. Za kaĪdy z dwóch poprawnie podany sposobów zmniejszania zanieczyszczeĔ – po 1 pkt Przykáady poprawnych odpowiedzi

1.– Budowa przydomowych oczyszczalni Ğcieków dla gospodarstw indywidualnych.

–Dbanie o szczelnoĞü przydomowych szamb.

2.– Wykorzystywanie przez maáe kotáownie filtrów dla usuwanych dymów.

– Zmiana instalacji grzewczych i kuchennych (w domach) z wĊglowych na gazowe i elektryczne.

– Instalowanie baterii solarnych do ogrzewania wody i pomieszczeĔ.

2