ZAWARCIE UMOWY

ZAWARCIE UMOWY

Agnieszka Kwiecień-Madej

Consensus

•

Umowa dochodzi do skutku przez zgodne

oświadczenia woli dwóch lub więcej stron (konsens).

•

Umowa stanowi samodzielną i integralną całość, która kształtuje stosunek prawny określony w jej treści.

•

Zgodne oświadczenia woli zostają złożone wtedy, gdy da się stwierdzić, że mają ten sam sens.

•

Dopiero po zawarciu umowy strona chcąca uchylić się od skutków oświadczenia woli może powołać się na wady oświadczenia woli.

Zakres konsensu:

• Ustalenie jaką treść powinna zawierać umowa, aby mogła zostać uznana za zawartą.

•

Maksymalny zakres konsensu wyznaczają

ograniczenia swobody kształtowania treści czynności prawnej

• Prawa przyrody – art. 387 KC – umowa o świadczenie niemożliwe jest nieważna

• Normy bezwzględnie wiążące

• Obejście ustawy – art. 58 § 1 KC

• Zasady współżycia społecznego - art. 58 § 2 KC

Zakres konsensusu:

• Minimalny (konieczny) zakres konsensusu

• Strony nie muszą wyznaczać w treści umowy wszystkich konsekwencji

prawnych,

• Muszą wskazać niezbędne postanowienia (nie mylić z essentialia negotii – cechy

wyróżniające odnoszące się nie do procesu zawarcia umowy, ale do kwalifikowania

wyróżnionych w ustawie typów).

• O tym które z postanowień są niezbędne decyduje regulujących odpowiedni

rodzaj stosunków prawnych.

Określenie stron

• Jest niezbędną przesłanką dojścia każdej umowy do skutku.

• Następuje przez wskazanie ich w treści umowy, albo na podstawie oceny

okoliczności jej zawarcia np. nazwa

użyta na szyldzie przedsiębiorstwa

sprzedawcy.

Swoboda zawierania umów – art. 353

¹

KC

„Strony zwierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku,

ustawie ani zasadom współżycia społecznego.”

• Podmiotom prawa cywilnego przysługuje kompetencja do

decydowania o tym czy i z kim

zawierają umowę

Zastępcze oświadczenie woli

• Wykorzystywane wtedy, gdy osoba, na której ciąży obowiązek złożenia oświadczenia woli, uchyla się od jego spełnienia.

• W takiej sytuacji obowiązek ten może zostać ustalony w orzeczeniu sądowym.

•

Prawomocne orzeczenie zastępuje oświadczenie

woli – art. 64 KC – orzeczenie konstytutywne – ono kreuje czynność prawną.

• Orzeczenie sądowe zastępuje formy szczególne

przewidziane przez ustawę lub strony.

Sposoby zawierania umowy

• Art. 66 – 72

¹

KC

• Oferta i jej przyjęcie

• Negocjacje

• Aukcja

• Przetarg

Oferta

• Stanowcza propozycja zawarcia jakiejkolwiek umowy, która zawiera konieczne elementy jej treści.

• Propozycje, które wyrażają jedynie ogólną dyspozycję (zainteresowanie sprawą), a nie stanowczą propozycję nie są ofertami.

• Propozycje niepełne, niezawierające koniecznych elementów umowy są traktowane jako

zaproszenia do zawarcia umowy.

•

Art. 71 KC , art. 543 KC.

Tryb ofertowy – art. 66 KC

• Oferta wiąże oferenta. Oblat (adresat oferty) może sam przez jej przyjęcie doprowadzić do zawarcia umowy.

• Oferta winna wskazywać termin, w jakim oferent będzie nią związany.

• Jeśli czasu związania nie oznaczono, to oferta przestaje wiązać, gdy nie zostanie przyjęte niezwłocznie. –

przestaje wiązać z upływem czasu, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia.

• Oferta złożona w formie elektronicznej wiąże

składającego, jeżeli druga strona niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie.

Oferta w stosunkach między przedsiębiorcami – art. 66

²

KC

• W stosunkach między przedsiębiorcami oferta może być odwołana przed

zawarciem umowy, jeżeli oświadczenie o odwołaniu zostało złożone drugiej

stronie przed wysłaniem przez nią oświadczenia o przyjęciu oferty.

• Oferty nie można odwołać, jeżeli

wynika to z jej treści lub określono w

niej termin przyjęcia.

Przyjęcie oferty

• Oświadczenie woli o przyjęciu oferty powinno być złożone oferentowi.

• Jeśli nie doszło do niego w sposób określony w art.

61 KC nie wywołuje skutków polegających na zawarciu umowy.

• Art. 69 – wyjątki – konkludentne przyjęcie oferty:

• Wskazuje na to zwyczaj ustalony w danych stosunkach,

• Wynika to z treści oferty

• Wyjątkowo umowa dochodzi do skutku, gdy druga strona przystąpi do jej wykonania.

Milczenie adresata oferty

•

Niezależnie od tego oferent może zastrzec, że przyjęcie oferty powinno nastąpić w określony sposób.

•

Oferent nie ma kompetencji do jednostronnego ustalania reguły znaczeniowej według, której interpretować należy zachowanie bierne adresata.

•

Bierne zachowanie się adresata może być uznane za skuteczne zawarcie umowy jeśli kontekst sytuacyjny interpretowany w świetle ustalonych zwyczajów i zasad współżycia społecznego na to wskazuje.

•

Milczące przyjęcie oferty przez przedsiębiorcę – art.

68²KC.

Kontroferta – art. 68 KC

• Oświadczenie woli o przyjęciu oferty oznacza całkowitą akceptację treści zaproponowanej umowy,

• Oświadczenie woli, w którym adresat przyjmuje ofertę z zastrzeżeniami

zmiany lub jej uzupełnienia poczytuje się za nową ofertę.

• Pierwotny adresat – w roli oferenta, pierwotny oferent przestaje być

związany swoją ofertą i staje się

adresatem nowej.

Modyfikacja oferty między przedsiębiorcami – art. 68

¹

KC

• § 1. W stosunkach między przedsiębiorcami odpowiedź na ofertę z zastrzeżeniem zmian lub uzupełnień

niezmieniających istotnie treści oferty poczytuje się za jej przyjęcie. W takim wypadku strony wiąże umowa o treści

określonej w ofercie, z uwzględnieniem zastrzeżeń zawartych w odpowiedzi na nią.

• § 2. Przepisu paragrafu poprzedzającego nie stosuje się, jeżeli w treści oferty wskazano, że może ona być przyjęta jedynie bez zastrzeżeń, albo gdy oferent niezwłocznie sprzeciwił się włączeniu zastrzeżeń do umowy, albo gdy druga strona w odpowiedzi na ofertę uzależniła jej przyjęcie od zgody oferenta na włączenie zastrzeżeń do umowy, a zgody tej niezwłocznie nie otrzymała.

Miejsce i czas zawarcia umowy – art. 70 KC

• Stosowany „w razie wątpliwości”

• W chwili gdy oferent otrzymał oświadczenie oblata o otrzymaniu oferty,

• Jeśli dojście do oferenta oświadczenia o otrzymaniu oferty nie jest wymagane – w chwili przystąpienia do wykonania umowy.

• W miejscu otrzymania przez oferenta oświadczenia oblata o przyjęciu oferty.

• Jeśli nie jest wymagane, albo oferta składana była w formie elektronicznej – w miejscu zamieszkania albo w siedzibie oferenta w chwili zawarcia umowy.

Negocjacje – art. 72 KC

• Wzajemne oddziaływania stron w celu zawarcia umowy,

• Wymiana informacji dotyczących

okoliczności mogących mieć wpływ na decyzję o zawarciu umowy

• Umowy złożone, o nietypowej postaci,

dotyczące świadczeń dużej wartości.

Prowadzenie negocjacji

• Strony w toku negocjacji nie są związane swoimi oświadczeniami, zachowują

swobodę co do decyzji o zawarciu umowy,

• Zła wiara w toku negocjacji:

•

Strona, która rozpoczęła lub prowadziła

negocjacje z naruszeniem dobrych obyczajów, w szczególności bez zamiaru zawarcia umowy, jest obowiązana do naprawienia szkody, jaką

druga strona poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy.

Culpa in contrahendo – art. 72 § 2 KC

•

Odpowiedzialność kontrahenta za szkodę spowodowaną jego winą w okresie przedkontraktowym,

•

Dotyczy nielojalnego zachowania jednej ze stron przyszłej umowy,

•

„strona, która rozpoczęła negocjacje lub prowadziła je z naruszeniem dobrych obyczajów, w szczególności bez zamiaru zawarcia umowy jest obowiązana do naprawienia szkody jaką druga strona poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy”

Zawarcie umowy

•

Art. 72 KC

Jeżeli strony prowadzą negocjacje w celu zawarcia oznaczonej umowy, to zostaje ona zawarta , gdy

strony dojdą do porozumienia co do wszystkich jej postanowień, które były przedmiotem

negocjacji.

Jednak strony mogą uznać, ze umowa została

zawarta już po ustaleniu elementów koniecznych.

Naruszenie informacji poufnych

• Art.72¹

• §1. Jeżeli w toku negocjacji strona udostępniła informacje z zastrzeżeniem poufności, druga strona jest obowiązana do nieujawniania i nieprzekazywania ich innym osobom oraz do niewykorzystywania tych informacji dla własnych celów, chyba że strony uzgodniły inaczej.

• § 2. W razie niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków, o których mowa w § 1, uprawniony może żądać od drugiej strony naprawienia szkody albo wydania uzyskanych przez nią korzyści.

Aukcja i przetarg – art.

70 ¹ KC

• Postępowanie o charakterze wielostronnym i eliminacyjnym,

• Celem aukcji i przetargu jest umożliwienie podmiotowi zainteresowanemu w zawarciu

określonej umowy wyboru najkorzystniejszej oferty spośród zgłaszanych przez uczestników,

• Wszyscy uczestnicy mają jednolite prawa i

obowiązki i podlegają jednolitym regułom

postępowania – wykorzystanie reguł wolnej

konkurencji.

Ogłoszenie aukcji lub przetargu

• Inicjuje podmiot zamierzający zawrzeć umowę – organizator aukcji lub przetargu,

• Na zlecenie i rachunek podmiotu

zamierzającego zawrzeć umowę funkcję organizatora może pełnić inny podmiot,

• Inicjatywę zawarcia umowy przejawia

organizator poprzez ogłoszenie – może być skierowane do ograniczonego lub

nieograniczonego kręgu adresatów.

Treść ogłoszenia

1. Zaproszenie do składania ofert –

musi wskazywać o jaką umowę chodzi.

W odróżnieniu od oferty nie określa tak dokładnie jej treści, że można doprowadzić do jej zawarcia przez samo jej przyjęcie.

2. Określenie dalszego toku

postępowania mającego na celu zawarcie zamierzonej umowy –

zwłaszcza czas i miejsce przetargu lub

aukcji.

Obowiązki organizatora i oferenta

•

Ogłoszenie – jeśli nie zawiera wszystkich elementów aukcji lub przetargu, musi wskazać sposób

udostępnienia warunków,

•

Ma obowiązek postępować zgodnie z postanowieniami ogłoszenia i warunków aukcji lub przetargu – zmiana warunków możliwa tylko wtedy gdy zastrzeżono tak w ogłoszeniu lub warunkach.

•

Oferent ma obowiązek dotrzymywania warunków dopiero gdy złożył ofertę zgodnie z ogłoszeniem.

•

Podmiot postępujący niezgodnie z tymi regułami ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą.

Aukcja – art. 70 ² KC

• Polega na tym, że osoby zamierzające zawrzeć umowę obecni w miejscu aukcji albo komunikujący się za

pomocą środka bezpośredniego porozumiewania się na odległość składają oferty słownie lub równorzędnymi znakami.

• Prowadzący aukcję oczekuje coraz korzystniejszych ofert sukcesywnie zgłaszanych przez licytantów,

• Zawarcie umowy – z chwilą udzielenia przybicia – zamknięcie aukcji po stwierdzeniu, że dany licytant zaoferował najwyższą cenę, ponieważ pomimo

trzykrotnego wezwania do dalszych postąpień nikt nie postąpił wyżej.

Przetarg – art. 70 ³ KC

• Oferty osób zamierzających zawrzeć umowę nie są składane w toku równoczesnego i bezpośredniego komunikowania się.

• Organizator przetargu oczekuje składania ofert w okresie i miejscu przez niego wskazanym.

• Organizator wybiera najkorzystniejszą ofertę, albo uznaje, że żadna nie spełnia jego oczekiwań i przetarg zostaje zamknięty bez zawarcia umowy.

• W razie wyboru jednej oferty, pozostałe przestają wiązać

oferentów i umowa zostaje zawarta z oferentem, którego oferta została wybrana.

• Organizator ma obowiązek, pod sankcją odszkodowawczą, niezwłocznego powiadomienia na piśmie uczestników przetargu o jego wyniku lub zamknięciu bez wybrania oferty.

Wadium – art. 70 ⁴ KC

• W warunkach aukcji albo przetargu można zastrzec, że przystępujący do aukcji albo przetargu powinien, pod rygorem niedopuszczenia do nich, wpłacić organizatorowi określoną sumę albo ustanowić odpowiednie

zabezpieczenie jej zapłaty (wadium).

• Jeżeli uczestnik aukcji albo przetargu, mimo wyboru jego oferty, uchyla się od zawarcia umowy, której ważność zależy od spełnienia szczególnych wymagań przewidzianych w ustawie, organizator aukcji albo przetargu może pobraną sumę zachować albo dochodzić zaspokojenia z przedmiotu zabezpieczenia. W pozostałych wypadkach zapłacone wadium należy

niezwłocznie zwrócić, a ustanowione zabezpieczenie wygasa.

• Jeżeli organizator aukcji albo przetargu uchyla się od zawarcia umowy, ich uczestnik, którego oferta została wybrana, może żądać zapłaty

podwójnego wadium albo naprawienia szkody.

Unieważnienie umowy – art. 70 ⁵ KC

• Podmioty upoważnione:

• Organizator aukcji lub przetargu

• Uczestnik, chociażby jego oferta nie została wybrana

• Inna osoba, jeśli umowa została zawarta na jej rachunek lub zlecenie

‣ Przesłanki unieważnienia

‣ Naganne działanie polegające na wpływaniu na wynik aukcji lub przetargu w sposób sprzeczny z prawem, dobrymi obyczajami

Orzeczenie o unieważnieniu aukcji lub przetargu

•

Ma charakter konstytutywny,

•

Unieważnienie umowy ma moc wsteczną,

•

Uprawnienie do dochodzenia unieważnienia wygasa z upływem miesiąca, od chwili, gdy uprawniony

dowiedział się o istnieniu przyczyny unieważnienia, nie później niż z upływem roku od zawarcia umowy – są to terminy zawite (prekluzyjne).

•

Norma dotycząca unieważnienia ma charakter

bezwzględnie wiążący – nie można jej ograniczyć ani wyłączyć warunkami przetargu lub porozumieniami uczestników i organizatorów.

Kazus

• Księgarnia wysłała do banku książkę z pismem, że oferuje jej nabycie za

określoną cenę, przy czym jeżeli bank do dwóch tygodni przesłanej książki nie

odeśle, to księgarnia uważa umowę sprzedaży za zawartą i prosi o zapłatę na rachunek księgarni. Bank nie odesłał książki we wskazanym terminie i nie

zapłacił. Księgarnia dochodzi zapłaty.

Czy zasadnie?

Kazus

Anna Nowak wjechała na parking oznakowany tablicą „Parking strzeżony – płatny”. Parkingowy Jan Kowalski domaga się zapłaty od Anny Nowak za parking. Anna Nowak oświadczyła, że nie ma zamiaru zawierania jakiejkolwiek umowy z parkingowym. Anna Nowak zamknęła samochód i wyszła. Jan Kowalski domaga się zapłaty.

Czy roszczenie Jana Kowalskiego jest zasadne? Jaki

artykuł za tym przemawia.

Kazus

•

17-letni Jan K., uczeń II klasy Technikum Budowlanego w S. postanowił rozpocząć prowadzenie własnej działalności

gospodarczej. W tym celu udał się miejscowego skl epu budowlanego, gdzie zawarł pisemną umowę kupna betoniarki.

•

Co powinna zrobić świadoma wieku chłopaka właścicielka sklepu?

•

Oceń ważność umowy.

Kazus

• Prowadzący sklep Andrzej Nowak złożył hurtownikowi Janowi Kowalskiemu ofertę zakupu 40 krzeseł ogrodowych, które za wymienioną w umowie cenę miały być dostarczone w terminie 30 dni. Jan na piśmie oświadczył, że ofertę przyjmuje, ale dostarczy je za 60 dni.

Andrzej Nowak nie odpowiedział na list Jana Kowalskiego.

Po upływie 60 dni Jan przywiózł Andrzejowi krzesła, a ten odmówił ich przyjęcia, twierdząc że sezon letni się skończył i nie ma już zapotrzebowania na ten produkt. Jan domaga się zapłaty.

Czy zasadnie? Wskaż podstawę prawną.

Oceń argumentację Andrzeja.

Kazus

• Maria była właścicielem nieruchomości, którą postanowiła sprzedać w drodze aukcji. Od każdego uczestnika domagała się wniesienia wadium w wysokości 5% wartości nieruchomości ustalonej przez biegłego. W wyniku aukcji najkorzystniejsza okazała się oferta Piotra, któremu udzielono przybicia. Piotr jednak wcale nie chce zawrzeć umowy sprzedaży nieruchomości w formie aktu notarialnego.

Czego może domagać się Maria?

Jakie roszczenia miałby Piotr, gdyby to Maria zrezygnowała z zawarcia umowy po udzieleniu mu przybicia?