Wymagania edukacyjne do poszczególnych działów programowych Klasa VI

(1)

Wymagania edukacyjne

do poszczególnych działów programowych Klasa VI

Dział: Ziemia częścią Wszechświata.

Wymagania konieczne (stopień dopuszczający)

Wymagania podstawowe (stopień dostateczny) Uczeń:

• Omawia budowę i zastosowanie kalendarza.

• Podaje różnice między planetami a gwiaz- dami.

• Podaje przykłady świadczące o istnieniu wokół Ziemi pola grawitacyjnego.

• Podaje przykłady wykorzystania sztucznych satelitów.

• Zna warunki umożliwiające istnienie życia na Ziemi.

• Zna warunki panujące na Księżycu.

Uczeń:

• Wykazuje istnienie pola grawitacyjnego Ziemi.

•Omawia główne założenia teorii heliocentrycznej.

• Wyjaśnia, co to są galaktyki.

• Wie, na czym polega ruch jednostajnie prostoliniowy.

• Wyjaśnia, co to są planetoidy, meteoryty, planety olbrzymy, komety.

Wymagania rozszerzające (stopień dobry)

Wymagania dopełniające (stopień bardzo dobry) Uczeń:

•Opisuje zasługi Mikołaja Kopernika dla rozwoju nauk przyrodniczych.

• Wyjaśnia, co nazywamy polem grawitacyj- nym.

• Porządkuje planety Układu Słonecznego.

• Wyjaśnia, w jakim celu prowadzone są loty kosmiczne.

Uczeń:

• Określa, od czego zależy wartość siły gra- witacji.

• Opisuje, w jaki sposób powstał Układ Sło- neczny.

• Wyjaśnia, dlaczego na Księżycu nie ma at- mosfery.

• Wskazuje różnicę między planetoidami meteorytami.

Dział: Ziemia - nasza planeta.

• Wyjaśnia, popierając przykładami, na czym polegają oddziaływania magnetyczne.

• Wskazuje południki, równoleżniki, równik, półkule północną i południową, bieguny ziemskie i oś Ziemi.

• Zna budowę globusa.

•Wymienia 3- 4 przykłady przedmiotów przyciąganych przez magnes.

• Wyjaśnia, kiedy magnesy przyciągają się a kiedy odpychają.

Uczeń:

• Podaje przykłady oddziaływań elektrosta- tycznych.

• Rysuje linie pola magnetycznego.

•Podaje przykład zjawiska mającego związek z istnieniem pola magnetycznego Ziemi.

• Określa długość i szerokość geograficzną na wskazanej półkuli.

•Wymienia następstwa ruchu obrotowego Ziemi.

•Podaje podstawowe wymiary kuli ziemskiej.

• Zna wzór na prędkość.

(2)

• Wyjaśnia, na czym polega elektryzowanie ciał.

• Wyjaśnia pojęcie pola magnetycznego.

• Klasyfikuje oddziaływania między magne- sami.

• Pokazuje położenie biegunów magnetycz- nych i geograficznych.

•Wyjaśnia pojęcia: długość geograficzna, szerokość geograficzna.

• Określa położenie geograficzne wskazanych miejsc.

• Wykonuje obliczenia związane z prędkością.

Uczeń:

• Objaśnia, na czym polegają oddziaływania magnetyczne.

• Wyjaśnia, dlaczego igła magnetyczna usta- wia się w kierunku północ-południe.

• Odszukuje punkty na mapie, mając podane współrzędne geograficzne.

• Rysuje wykres drogi.

Dział: Rola Słońca.

• Wymienia źródła światła.

• Wyjaśnia, jak się zachować w czasie burzy.

• Podaje przykłady ciał przezroczystych i nieprzezroczystych.

• Wyjaśnia zjawisko następowania dnia i nocy.

• Rozpoznaje na schematach zjawisko zaćmienia Słońca i Księżyca.

• Rysuje odbicie światła od powierzchni lu- strzanych płaskich.

• Wyjaśnia, dlaczego następują zmiany pór roku.

• Wskazuje zastosowanie filtrów.

• Zna daty rozpoczęcia pór roku.

• Pokazuje na globusie strefy oświetlenia Ziemi.

Uczeń:

• Klasyfikuje, popierając przykładami, źródła światła na naturalne i sztuczne.

• Buduje prosty obwód elektryczny. Rysuje schemat prostego obwodu elektrycznego.

• Wyjaśnia, kiedy następuje załamanie świa- tła.

• Wskazuje występowanie w przyrodzie zjawiska rozszczepienia światła.

• Wyjaśnia powstawanie barw widzianych ciał.

• Oblicza długość dnia i nocy, mając podane godziny wschodu i zachodu Słońca.

• Wskazuje na schemacie elementy budowy oka.

•Wyjaśnia, dlaczego niektóre lata są przestępne.

• Podaje przyczyny następstwa pór roku.

•Wymienia daty przesilenia letniego i zimowego.

•Rysuje schemat szeregowego i równoległego obwodu elektrycznego.

• Wyjaśnia pojęcie promienia świetlnego.

• Określa podstawowe właściwości przewod- ników i izolatorów.

Uczeń:

• Wyjaśnia przyczynę różnic długości dnia i nocy.

•Tłumaczy zjawiska zaćmienia Słońca i Księżyca.

• Wykazuje, że światło białe jest mieszaniną świateł barwnych.

(3)

• Rysuje promień świetlny przechodzący z powietrza do innego ośrodka.

• Objaśnia, dlaczego światło białe ulega roz- szczepieniu.

•Wymienia przykłady zjawisk związanych z odbiciem i załamaniem światła.

• Rysuje oświetlenie Ziemi w pierwszych dniach kalendarzowych pór roku.

•Objaśnia rysunek przedstawiający oświetlenie Ziemi w pierwszych dniach pór roku.

• Zna barwy podstawowe i pochodne barwy światła odbitego i emitowanego.

• Opisuje budowę oka.

• Charakteryzuje poszczególne strefy oświe- tleniowe Ziemi.

• Wyjaśnia zjawisko dnia polarnego i nocy polarnej.

Dział: Wszechocean.

• Odczytuje z mapy nazwy kontynentów, oceanów i mórz.

• Odszukuje na mapie rowy oceaniczne, wyspy, podmorskie łańcuchy górskie.

• Rysuje schemat fali.

• Wymienia przyczyny falowania wody.

• Wyjaśnia, dlaczego woda morska jest słona.

•Rozpoznaje na rysunku elementy ukształtowania dna oceanicznego.

• Pokazuje na mapie Prąd Zatokowy.

Uczeń:

• Wyjaśnia, dlaczego na głębokości poniżej 100 metrów panują ciemności.

• Opisuje warunki panujące na szelfie.

• Pokazuje na mapie konturowej świata:

kontynenty, oceany i morza oraz je nazywa.

• Zna rodzaje mórz, wraz z przykładami, pokazuje je na mapie.

• Pokazuje na mapie, jakie kontynenty oblewa każdy z oceanów.

• Wie, co to są prądy morskie i wyjaśnia przyczynę ich powstawania.

•Wyjaśnia, co nazywamy szelfem.

•Wyjaśnia, jaki jest wpływ Prądu Zatokowego na klimat zachodniej i północnej Europy.

• Wie, co to jest długość i wysokość fali.

• Wyjaśnia przyczyny zróżnicowanego zaso- lenia wód morskich.

• Opisuje falę.

• Wyjaśnia przyczynę przypływów i odpływów.

• Pokazuje na mapie wyspy odkryte przez Krzysztofa Kolumba.

Uczeń:

• Charakteryzuje warunki panujące w głębinach oceanicznych.

• Opisuje rafę koralową.

• Pokazuje na mapie trasę wyprawy Krzysztofa Kolumba.

•Zna kierunki prądów morskich w poszczególnych strefach oświetleniowych.

(4)

Dział: Charakterystyka stref życia w morzu.

•Nazywa strefy życia w morzu.

• Klasyfikuje zwierzęta na kręgowce i bezkręgowce.

•Rysuje chełbię.

• Odróżnia polipa od meduzy.

•Opisuje budowę zewnętrzną ryby.

•Opisuje budowę zewnętrzną skorupiaków na przykładzie homara.

• Podaje przykłady skorupiaków morskich.

• Omawia znaczenie małży w przyrodzie.

•Wymienia źródła dźwięków.

•Tłumaczy, kiedy powstaje echo.

•Wymienia korzyści, jakie czerpie człowiek z mórz i oceanów.

• Wymienia przykłady ssaków żyjących.

w morzu.

• Opisuje budowę zewnętrzną ryby.

• Zna cel wyprawy Ferdynanda Magellana.

Uczeń:

• Opisuje warunki świetlne panujące w poszczególnych strefach morskich.

• Wyjaśnia, na czym polega symbioza ukwiała z rakiem pustelnikiem.

• Wymienia przystosowania w budowie ze- wnętrznej ryb do życia w wodzie.

•Wymienia przystosowanie ssaków do życia w wodzie.

• Podaje przykłady skorupiaków morskich.

• Wyjaśnia, do czego służą: echosonda i batyskaf.

• Podaje przykłady innych zwierząt żyjących w morzach.

• Opisuje podróż Ferdynanda Magellana.

• Charakteryzuje warunki panujące w po- szczególnych strefach oceanicznych.

• Opisuje przystosowania chełbi do życia w morzu.

• Opisuje budowę stułbi.

• Charakteryzuje koralowce.

• Tłumaczy, na czym polega zjawisko linienia skorupiaków.

• Charakteryzuje czynności życiowe ryb.

• Wyjaśnia przyczyny wędrówek ryb.

• Objaśnia, na czym polega jajorodność, żyworodność.

• Rozpoznaje wybrane skorupiaki morskie.

•Wyjaśnia, co nazywamy falą dźwiękową.

•Wymienia ośrodki różniące się prędkością rozchodzenia się fal dźwiękowych.

• Podaje przykłady wykorzystania zjawisk echa przez zwierzęta.

• Opisuje wykorzystanie mórz i oceanów przez człowieka.

• Zna elementy budowy ucha.

Uczeń:

• Ocenia możliwości rozwoju świata organi- cznego w poszczególnych strefach.

• Opisuje przystosowania zwierząt do życia w wodzie.

• Wyjaśnia, dlaczego fale dźwiękowe nie mogą rozchodzić się w próżni.

• Podaje przykłady wykorzystania zjawiska echa przez zwierzęta.

• Analizuje skutki korzystania z zasobów morskich przez człowieka.

•Wie, jak ucho odbiera wrażenia dźwiękowe.

• Wyjaśnia, na czym polega echolokacja.

(5)

Dział: Z wody na ląd.

• Omawia budowę komórki zwierzęcej i roślinnej.

• Wymienia warunki niezbędne dla życia zwierząt w jeziorze.

• Wskazuje zwierzęta występujące w jeziorze.

• Nazywa części ciała żaby.

• Podaje 2-3 przykłady płazów chronionych.

• Rozpoznaje na rysunku elementy budowy:

pantofelka, stułbi, ameby.

• Podaje charakterystyczne cechy budowy stawonogów.

Uczeń:

• Opisuje budowę pierwotniaków na przy- kładzie pantofelka.

• Omawia budowę stułbi i ameby.

• Opisuje wybrane czynności życiowe płazów.

• Opisuje warunki niezbędne dla życia zwierząt w jeziorze.

• Opisuje zmiany warunków życia w zależności od pór roku.

• Podaje przykłady zależności pokarmowych w jeziorze.

• Rozpoznaje wybrane zwierzęta występujące w jeziorze.

• Charakteryzuje czynności życiowe płazów Wymagania rozszerzające

(stopień dobry)

• Odróżnia komórkę zwierzęcą od roślinnej zna ich budowę.

• Charakteryzuje przystosowania stułbi do warunków i trybu życia .

• Wymienia cechy budowy zewnętrznej przy- stosowujące płazy do życia na lądzie.

•Tłumaczy, dlaczego organizmy zwierzęce nazywamy cudzożywnymi.

• tłumaczy, dlaczego organizmy roślinne nazywamy samożywnymi.

•Wymienia przystosowania stułbi do trybu życia.

• Podaje przykłady płazów ogoniastych i bezogonowych.

Uczeń:

• Wyjaśnia, dlaczego w jeziorach żyją głów- nie zwierzęta zmiennocieplne.

• Charakteryzuje pierwotniaki.

• Charakteryzuje faunę występująca w róż- nych strefach jeziora.

• Wymienia gatunki zwierząt, które można spotkać tylko w czystych wodach.

• Klasyfikuje, popierając przykładami, płazy bezogonowe i ogoniaste.

Dział: Warunki życia w środowisku lądowym.

• Porównuje warunki życia w wodzie i na lą- dzie.

• Opisuje budowę zewnętrzną ptaka.

• Odróżnia ptaki drapieżne od innych.

• Rozpoznaje rodzaje piór.

• Opisuje budowę pióra.

• Podaje przykłady ptaków odlatujących

Uczeń:

• Omawia cechy budowy przystosowujące gady do życia na lądzie.

•Wyjaśnia, jak należy postępować po ukąszeniu przez żmiję.

• Rozpoznaje na rysunku zaskrońca, żmiję zygzakowatą.

• Wymienia cechy przystosowujące ptaka

(6)

z Polski.

• Omawia znaczenie ptaków w przyrodzie.

• wymienia 3 przykłady ptaków chronionych w Polsce.

• Określa rolę ptaków w przyrodzie.

• Wymienia charakterystyczne cechy ssaków.

• Podaje przykłady ssaków z różnych środo- wisk.

• Opisuje rolę dżdżownic w przyrodzie.

• Opisuje sposób postępowania w wypadku przyczepienia się kleszcza.

• Nazywa części ciała owada.

• Wykazuje przykłady pozytywnego i negatywnego znaczenia owadów dla człowieka.

do lotu.

• Na podstawie ilustracji wymienia

charakterystyczne cechy dziobów i kończyn wskazanych ptaków.

• Podaje przykłady ptaków odlatujących oraz chronionych.

• Rozpoznaje wybrane gatunki ssaków chronionych w Polsce.

• Opisuje budowę zewnętrzną pająka.

• Opisuje czynności życiowe dżdżownicy.

• Wskazuje przykłady pozytywnego i negatywnego znaczenia owadów.

• Zna budowę jaja.

• Nazywa części ciała winniczka

• Podaje przykłady zagniazdowników i gniazdowników.

• Omawia proces rozmnażania gadów.

•Opisuje rozmnażanie się ptaków.

•Objaśnia pojęcia: gniazdowniki, zagniazdowniki.

• Wymienia przyczyny wędrówek ptaków.

•Charakteryzuje wybraną grupę ptaków.

• Wskazuje podobieństwa i różnice między ptakami a gadami.

• Charakteryzuje budowę żółwi, jaszczurek i węży.

• Wymienia wytwory skóry ssaków.

• Opisuje cechy przystosowujące dżdżownicę do życia w glebie .

• Rozpoznaje typy aparatów gębowych owa- dów.

• Opisuje rozwój owadów.

• Charakteryzuje rolę owadów w przyrodzie.

• Opisuje przystosowanie pająka do zdobywania pokarmu.

Uczeń:

• Porównuje czynności życiowe płazów i gadów.

•Podaje charakterystyczne cechy żmii zygzakowatej i zaskrońca.

• Opisuje rozmnażanie ptaków.

• Na wybranych przykładach wykazuje zwią- zek między budową a trybem życia ptaków.

• Charakteryzuje rozmnażanie i rozwój ssaków.

• Opisuje czynności życiowe dżdżownicy.

• Charakteryzuje sposoby rozmnażania owadów.

• Omawia rozmnażanie ślimaka winniczka.

Dział: Krajobrazy Ziemi.

Wymagania konieczne (stopień dopuszczający)

 Wymienia podstawowe elementy klimatu.

 Odczytuje dane z wykresów.

 Wymienia rodzaje klimatów.

 Wyjaśnia cele ekspedycji do lasów równikowych w XIX wieku.

Uczeń:

 Wymienia charakterystyczne cechy po- szczególnych typów klimatów.

 Podaje przyczyny istnienia różnych stref krajobrazowych.

 Opisuje przebieg dnia w lesie

(7)

 Podaje przykłady roślin uprawianych na plantacjach w strefie równikowej.

 Pokazuje na mapie położenie poszczegól- nych stref geograficznych..

 Wymienia po 3-4 gatunki zwierzęce i rośliny charakterystyczne

dla poszczególnych stref.

 Wymienia charakterystyczne cechy (2-3) poznanych klimatów.

 Wyjaśnia, co powoduje, że basen Morza Śródziemnego jest atrakcyjny

turystycznie.

 Zna ogniwa łańcuchów pokarmowych.

 Zna piętrowe ułożenie lasu.

równikowym.

 Wyjaśnia przyczynę małej żyzności gleb w lesie równikowym.

 Opisuje znaczenie gospodarcze lasów równikowych.

 Podaje przykłady roślin uprawianych w poszczególnych strefach

klimatycznych.

 Wymienia rodzaje pustyń.

 Na wybranych przykładach opisuje przystosowania zwierząt do warunków klimatycznych.

 Opisuje zajęcia mieszkańców wybranych stref klimatycznych.

 Zna stolice i flagi wybranych państw Morza Śródziemnego.

 Podaje przykłady łańcuchów

pokarmowych występujących w lasach zrzucających liście na zimę.

 Podaje przykłady roślin i zwierząt występujących w poszczególnych piętrach lasu.

 Wyjaśnia, w jaki sposób określa się klimat danego obszaru.

 Charakteryzuje poznane klimaty.

 Wykonuje obliczenia, wykorzystując dane z wykresów.

 Opisuje zróżnicowanie krajobrazowe Europy.

 Wykazuje związki między warunkami klimatycznymi a światem roślinnym i zwierzęcym w poszczególnych strefach.

 Wskazuje przyczyny odchylenia granic stref krajobrazowych od równoleżników.

 Wykazuje wpływ warunków

klimatycznych na sposób gospodarowania i gęstość zaludnienia w poszczególnych strefach.

 Charakteryzuje Sahel.

 Charakteryzuje makię śródziemnomorską.

 Porównuje krajobrazy różnych rodzajów pustyń.

 Wymienia wady i zalety rozwoju turystyki w strefie śródziemnomorskiej.

 Porównuje warunki przyrodnicze różnych rejonów geograficznych..

 Omawia zależności pokarmowe

Uczeń:

 Na podstawie analizy danych

dotyczących rozkładu temperatur i ilości opadów porównuje klimaty różnych rejonów geograficznych.

 Analizuje skutki zmniejszania się obszaru lasów równikowych..

 Przewiduje zmiany, jakie mogą zachodzie w środowisku na skutek eksploatacji bo- gactw naturalnych i mineralnych.

 Opisuje współczesne warunki życia w dolinie Nilu.

 Wyjaśnia, dlaczego strefa

śródziemnomorska nazwana jest kolebką cywilizacji.

 Wyjaśnia, dlaczego strefy stepów odgrywają ważną rolę w wyżywieniu ludności świata.

 Wyjaśnia, co to jest wieczna zmarzlina.

 Opisuje wpływ warunków przyrodniczych na sposób

gospodarowania mieszkańców tundry.

 Opisuje trasy wypraw polarnych ze szcze- gólnym uwzględnieniem wkładu Polaków w badania biegunów.

(8)

występujące w lesie.

Dział: Zagrożenia i szanse przyrody.

 Wymienia przyczyny zmian w krajobrazie naturalnym.

 Opisuje skutki zanieczyszczeń środowiska.

Wymienia formy ochrony przyrody.

Uczeń:

 Charakteryzuje zanieczyszczenia środowiska.

 Podaje przykłady gatunków chronionych.

 Wymienia dwa światowe parki narodowe.

 Wyjaśnia przyczyny powstawania zanie- czyszczeń powietrza, wody, gleby.

 Charakteryzuje 2-3 wybrane parki narodowe.

Uczeń:

 Przewiduje skutki niekontrolowanego składowania odpadów radioaktywnych i substancji trujących.

 Podaje przykłady działań

międzynarodowych na rzecz ochrony przyrody.

Skala-powtórzenie wiadomości z klasy IV (lekcje dodatkowe).

 Zna rodzaje skal..

 Potrafi dokonać zamiany skali liczbowej na mianowaną i liniową.

Uczeń:

 Potrafi uszeregować skalę od

najmniejszej do największej i odwrotnie.

 Rysuje plan prostych przedmiotów w określonych skalach..

 Oblicz zadania dotyczące skal typu: 1:2, 2:1.

 Oblicza odległości rzeczywiste między obiektami.

Uczeń:

 Na podstawie danych oblicza i określa skalę mapy, planu.

(9)

Wymagania na poszczególne stopnie szkolne w klasyfikacji semestralnej i rocznej w klasie VI.

Ocena celująca:

Uczeń:

- posiada wiedzę wykraczającą poza obowiązujący program nauczania w kl. VI,

- samodzielnie rozwiązuje problemy omawiane na lekcji, jest inicjatorem rozwiązywania problemów,

- potrafi samodzielnie dotrzeć do różnych źródeł medialnych i w oparciu o nie rozszerzyć swoją wiedzę przyrodniczą,

- bierze aktywny udział w konkursach, w których wymagana jest wiedza przyrodnicza, - potrafi udowodnić swoje zdanie, używając odpowiedniej argumentacji, mającej

podstawy samodzielnie nabytej wiedzy,

- biegle wykorzystuje zdobytą wiedzę w zadaniach praktycznych, - aktywnie uczestniczy w procesie lekcyjnym

Ocena bardzo dobra:

- opanował pełny zakres wiadomości przewidziany programem nauczania dla klas VI, - dociera samodzielnie do źródeł wskazanych przez nauczyciela,

- aktywnie uczestniczy w lekcji,

- postawione problemy i zadania rozwiązuje samodzielnie, - rozwiązuje zadania dodatkowe o średnim stopniu trudności, - samodzielnie rozwiązuje problemy podstawowe i trudniejsze,

- umiejętnie posługuje się wiedzą i pojęciami przewidzianymi programem, - wykorzystuje zdobytą wiedzę w różnych sytuacjach praktycznych.

Ocena dobra:

- opanował wiadomości i umiejętności przewidziane programem nauczania w klasie VI w stopniu zadawalającym,

- potrafi korzystać z zaprezentowanych na lekcji źródeł informacji, - aktywnie uczestniczy w lekcji,

- trudniejsze zadania rozwiązuje pod kierunkiem nauczyciela,

- rozwiązuje niektóre zadania dodatkowe o stosunkowo niewielkiej skali trudności, - zdobytą wiedzą posługuje się w stopniu zadawalającym

Ocena dostateczna:

- opanował podstawowe elementy wiadomości programowych pozwalające mu na rozumienie najważniejszych zagadnień przewidzianych w programie klasy VI,

- pod kierunkiem nauczyciela korzysta z podstawowych źródeł informacji, - potrafi samodzielnie wykonać proste zadania,

- w czasie lekcji wykazuje się aktywnością w stopniu zadawalającym, - potrafi rozwiązać podstawowe problemy w stopniu zadawalającym.

Ocena dopuszczająca:

- posiada braki w wiedzy, które jednak nie przekreślają możliwości dalszej nauki, - przy pomocy nauczyciela wykonuje zadania o niewielkim stopniu trudności, - pracuje chętnie na miarę swoich możliwości,

- zna konieczne pojęcia i zjawiska przyrodnicze.

Ocena niedostateczna:

- nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą,

- nawet przy pomocy nauczyciela nie potrafi wykonać prostych poleceń, - wykazuje bierny i lekceważący stosunek do przedmiotu,

- nie wykazuje żadnej aktywności na lekcji, - notorycznie nie odrabia prac domowych.