View of VI Kongres Musicae Antiquae Europae Orientalis

447

-V!

Kongres

Musicae Antiquae

Europae OrientaHs

od poozątku in t e g r a ln ą o a ło ś ó i ju ż z z a ło ż e n ia m iały oharak- t e r międzynarodowy /poozątkow o ty lk o k ra je Europy Środkowej i W sch od niej, p ó ź n ie j ta k że i z Zaohodniej oraz innyoh k onty­ n en tó w / i zm ie rza ły do p o d n ie s ie n ia ra n g i muzyki dawnej t e j c z ę ś c i Europy w św iatow ej o p in i i m uzycznej, a zw ła sz cza uka­ za n iu j e j w a r to ś o i św ia tu zachodniemu.

O i l e w 1978 r . im preza t a b y ła ju ż konsultow ana 1 czyn­ n ie w sp iera n a udziałem w ie lu w yb itn ych muzykologów z a g r a p ic z

-n yoh, o t y l e VI K o-ngres Ł F e s t iw a l MAEO odbywający s i ę 6 -1 0 w r z e ś n ia 1982 r . d o c z e k a ł s i ę j u ż w y so k ie g o p a tr o n a tu UNESCO. W iele tru d u w i c h z o r g a n iz o w a n ie w ł o ż y l i d y r e k to r F ilh a r m o n ii P om orsk iej mgr A .S zw a lb e 1 ś w ie tn a o r g a n iz a to r k a mgr B .H aren - d a r s k a . P r z ew o d n iczą cą k o m ite tu programowego MAEO wybrana z o s t a ł a / j u ż po r a z t r z e c i / p r o f .d r Anna C zek an ow sk a-K u k liń - s k a , d y r e k to r I n s t y t u t u M u z y k o lo g ii UW.

Na VI K ongres i F e s t iw a l MAEO z o s t a ł r ó w n ie ż po ra z p ie r w sz y za p r o sz o n y M iędzyw ydziałow y Zakład Badań nad A nty­ kiem C h r z e śc ija ń sk im KUL, R e p r e z e n to w a li go c z y n n ie : mgr A l i c ­ j a S tę p n ie w sk a z p r e le k c j ą p t . "Funkcja muzyki w p o e z j i Home­

ra" i k s .d r S ta n is ła w Longosz z r e fe r a te m p t . "Muzyka w o o e - n ie w c z e s n o c h r z e ś c ij a ń s k ic h p is a r z y " . B r a ł w n ic h r ó w n ie ż u d z ia ł mgr A ndrzej M a lin o w sk i. Obok s z e r e g u w y b itn y c h o s o b i s ­ t o ś c i p o ls k ie g o ś w ia ta m uzycznego, do B yd goszczy p r z y b y ło w ie ­ lu znanych muzykologów z a g r a n ic z n y c h z USA / m .i n . p r o f .C e c i l

A d k in s z T e k s a s k i e g o U n iw e r s y te tu z D en ton , p rof.L eem an L. P e r k in s z Kowego J o r k u /, H o la n d ii / m . i n . p r o f.W ille m E ld e r s z U t r e c h t u /, -tFN /p r o f .A r n o ld F e l i z T y b in g i, p r o f . J o s e f Ku- k e r t z z B e r lin a Z a c h ., p r o f.E b e r h a r d M aria Zum broich, z a ło ż y ­ c i e l archiwum m uzycznego śpiewów b i z a n t y j s k i c h i obrządków w sch od n ich tz w . TABOR/, Rumunii / m .i n . prof.R om eo G h ir c o la ę iu z C l u j / , A u s t r a l i i /p r o f.A n d r e w D.M cCredle z U n iw e r sy te tu w A d e la id e /, C z e c h o s ło w a c ji / m .i n . p r o f . J i t k a Snizkow a z Pra­ g i / , B u łg a r ii / m .i n . p r o f .E le n a T onceva z S o f i i / , NRD / p r o f . H einz V i e r t e l z L ip s k a /, Kanady, D a n ii, G r e c j i, J u g o s ła w ii i ZSRR.

O tw arcia K ongresu d o k o n a li: p r o f .d r A .C zekanow ska-K ukliń- sk a wraz z d yrek torem F ilh a r m o n ii P om orsk iej mgr A.Szw albem . R e fe r a t w stępny na te m a t: " P olsk a w c y w i l i z a o j i e u r o p e j s k ie j

448

u so h y łk u ś r e d n io w ie o z a i renesansu " w y g ło s ił p rez es P o ls k ie j Akademii Nauk p r o f .d r A leksander G ie y s z to r . P ierw szy d z ie ń obrad p ośw ięcono p anelow i pod przewodnictwem p ro f.W .E ld ersa na tem at: "L iczba - symbol - muzyka". Podczas p o z o s ta ły c h 3 d ni pracowano na s e s j a c h p lenarnych lub w sek cja ch / s e k c j a muzyki b iz a n t y ń s k ie j o ra z s e k c j a dawnej muzyki p o ls k o -c z e o h o - s ł o w a o k le j / . Zdecydowana w ię k s z o ś ć re fer a tó w o d n o s iła s i ę do tem atyk i ś o i ś l e h is t o r y c z n e j , opracowań sy n te ty c z n y c h , źr ó d - łowyoh i m ateriałow ych będących n ie k ie d y wynikiem w i e l o l e t ­ n ic h badań s p e c j a lis t y c z n y c h i sta n o w ią cy ch niem ały p rzy czy ­ nek naukowy. C a ło ść m ateriałów prezentow anych na K ongresie z o s t a ł a ju ż w c z e ś n ie j opublikowana /z g o d n ie z t r a d y c j ą / w ko­ lejnym tom ie e d y c j i k o n g reso w ej: M usica a n tią u a . Acta s c i e n t i - f i c a , B ydgoszcz i9 8 2 , s .9 0 5 , wydanym z in ic ja ty w y Dyrektora F ilh a r m o n ii Pom orskiej mgra A .Szw albego.

W naszym spraw ozdaniu poświęoim y p rzede w szystkim k ilk a uwag w y stą p ien io m , k tó r e w j a k i ś sposób w ią za ły s i ę z a n ty ­ kiem c h r z e ś c ija ń s k im . Tak w ięo w s e k c j i m u z y k i-b iz a n ty ń sk ie j n a le ży odnotować dwa r e f e r a t y pośw ięcone śpiewanym do d z iś pomnikom l i t e r a t u r y w c z e s n o c h r z e ś c ija ń s k ie j: hymnowi A k a th is- t o s oraz jednemu z kontakionów Romanosa M elodosa /k o n ie c VI w . / W pierwszym z n ic h "HYMN AKATHISTOS W GRECKICH I RZYMSKICH RĘKOPISACH Z XIV - XVIII WIEKU" /A ota s . 5 6 5 -5 7 9 / Rumunka Adriana Ę i r l l s t a r a ł a s i ę wskazać na k ilk a aspektów muzycznej e w o lu c ji jed y n eg o zachowanego a ż do XIX wieku w kom pletnej form ie s ta r o ż y tn e g o k ontakion u /p r o o im io n oraz 24 o i k o i / , j a ­ kim j e s t hymn A k a th ie to s . O p iera ła s i ę przy tym na ręk o p isa ch z b i b l i o t e k rzymakioh i k ilk u rę k o p isa ch g r e c k ic h . A n a liz a ty c h ź r ó d e ł prowadzi au to rk ę do u kazania w tym hymnie k ilk u aspektów s t y l i s t y c z n y c h i muzycznyoh. Pierwszym z n ic h s ą

" k o le k t y w n e " w e r s j e hymnu - o a ł k o w i t e l u b c z ę ś c i o w e . J e s t t o z d a n ie m a u t o r k i w y n ik ie m m a n ie r y z m u l a n s o w a n e g o w X IV w i e k u . J e d y n ą w e r s j ą z a c h o w a n ą w i n t e g r a l n e j i j e d n o l i t e j f o r m i e a ż d o XIX w ie k u j e s t w e r s j a K l a d a . In n y m , godnym u w a g i j e s t a s ­ p e k t d o t y c z ą o y n i e k o m p l e t n y c h p r o o i m i o i , s k ł a d a j ą c y o h s i ę z p i e r w s z e j f r a z y t e k s t u , p o k t ó r e j n a s t ę p u j e f o r m u ła i n t o ­ n a c y j n a i t e r e t i s m o s . Te n i e k o m p l e t n e w e r s j e A k a t h l s t o s s p o ­ t y k a s i ę n i e t y l k o w r ę k o p i s a c h X V -X V II w i e k u , a i s r ó w n i e ż w ś r ó d ś p ie w ó w k a l o f o n i c z n y c h . S w ia d o z y t o , z d a n ie m a u t o r k i , ż e o d e r w a n e z w r o t k i hymnu u t r a c i ł y sw ą f u n k c j ę w o b r z ą d k u a k a t h i s t o s i b y ł y d o b i e r a n e p r z e z sk r y b ó w j e d y n i e w e d łu g k r y t e r i u m s t y l i s t y c z n e g o . D ru g ą p r e l e k c j ą z d z i e d z i n y m u z y k i b i z a n t y j s k i e j b y ł r e f e r a t D u ń c z y k a p r o f .J u r g e n a R a a s t e d a p t . "NIEZNANA MELODIA PROOIMION Z BOŻONARODZENIOWEGO KONTAKIONU ROMANOSA MELODOSA

'H n a .p 8 ś v o ę o Y ip e p o v " /A c ta s . 1 9 1 - 2 0 4 / . W je d n y m b ow iem z t r z y n a s t o w i e c z n y c h r ę k o p i s ó w l e n i n g r a d z k i c h / L e n i n g r a d g r . 6 7 4 / s z w a j c a r s k i m u z y k o lo g Max H aas o d k r y ł p r z e d k i l k o m a l a t y n i e z n a n ą d o t y c h c z a s m e l o d i ę p r o o i m i o n z b o ż o n a r o d z e n i o w e g o k o n - t a k i o n u H o m a n o sa . A u t o r w y k a z u j e , ż e o d n a l e z i o n a m e l o d i a p o - z o s t a j e w ś c i s ł y m z w ią z k u z p o b i z a n t y j s k i m i w e r s j a m i i m oże b y ć u w a ż a n a z a p i e r w o t n ą . T a k ż e m e l i z m a t y c z n a w e r s j a b i z a n ­ t y j s k i e g o p s a l t i k o n u ma t a k w i e l e w s p ó l n e g o z l e n i n g r a d z k ą w e r s j ą , ż e i t u m ożn a z a ł o ż y ć w z a je m n e p o w i ą z a n i a . A u t o r p o ­ n a d t o p r z y p u s z o z a , ż e d a l s z e b a d a n i e l e n i n g r a d z k i c h k o n t a k i o nów r z u c i w i e l e n o w e g o ś w i a t ł a n a g e n e z ę i c h d w óch w i e l k i c h o d m ia n s t y l i s t y c z n y c h / t j . p s a l t i k o n u i a s m a t i k o n u / . D a l s z e t r z y p r e l e k c j e z d z i e d z i n y a n t y k u c h r z e ś c i j a ń ­ s k i e g o w y g ł o s z o n e n a s e s j a c h p l e n a r n y c h , b y ł y j u ż b e z p o ś r e d ­ n i o z w i ą z a n e z O jc a m i K o ś c i o ł a . P i e r w s z ą z n i c h w y g ł o s i ł

451

d o o .d r h ab . Leon W itkow ski z T o r u n ia na te m a t: "ETHOS MUZYCZ­ NE W TRAKTACIE AUGUSTYNA Z TAGASTE "DE MUSICA" /A o ta s . 4 7 9 - 4 9 6 / . A utor p r zy p o m n ia ł n a jp ie r w , że swym tr a k ta te m "De m u sic a " , po­ w sta ły m w l a t a c h 3 8 8 -3 9 2 , św .A u g u sty n o h c i a ł z a s t ą p i ć pogań­ s k i e u j ę c i e nau k i o muzyce d a ją c młodemu c h r z e ś c ij a ń s t w u kom­ pendium w ie d z y o t e j d y s c y p l i n i e w z a k r e s ie i r o z m ia r a c h , w j a k ic h daw ało j e ów czesn e stu d iu m nauk w y zw olon ych . W k s i ę - gaoh I -V w y ło ż y ł naukę o m etry ce i r y t m ic e , w VI z a ś , i t o n a j­ o b s z e r n ie j , p r z e d s t a w ił swój p o g lą d o e s t e t y c e i o t h o s i e m uzyoz- nym. Z a z n a c z y ł, ż e p ie r w o tn e j nauki o e t h o s i o muzycznym t r z e ­ ba s z u k a ć na W schodzie / E g i p c j a n i e , H e b r a jc z y c y , H in d u s i, C hiń­ c z y c y / , sk ąd p r z e j ę l i j ą i r o z b u d o w a li Grecy /Damon, P it a g o r a s , P la t o n i A r y s t o t e l e s / . Tak np. P la t o n w p r o st g ł o s i ł , ż e pań­ stw o musi b y ć zbudowane na z a s a d z ie m uzyki: im le p s z a j e s t mu­ z y k a , tym l e p s z e p a ń stw o . W c z a s a c h rzy m sk ich r o z w in ą ł j ą Jam- b l i e h , P lo t y n , P o r f y r iu s z i P r o k lu s , a św .A u g u sty n b y ł jednym z n ie w ie lu w c z e s n o c h r z e ś c ij a ń s k ic h p i s a r z y , k tó r z y p r z y j ę l i i p r o p a g o w a li naukę o e t h o s i e muzycznym. T a je m n ic a e t y c z n e j s i ł y m uzyki p o l e g a ł a w edług n ie g o na s ły s z a ln y m r u c h u , k tó r y z j e d n e j s tr o n y p o z o s t a j e w b ezp o śred n im zw iązk u z ruchem s a ­ mej d u s z y , a z d r u g ie j z a ś o d z w ie r c ie d la g o . O p ie r a ją o s i ę na t e j t e o r i i ja k o p ie r w sz y i zarazem o s t a t n i z Ojców wyprowa­ d z i ł b isk u p H ipony t w ie r d z e n ie o z d o ln o ś c i muzyki do k ie r o w a ­ n ia lu d źm i ku dobremu lu b z łe m u . M ie j s c e , k t ó r e u P la to n a i A r y s t o t e l e s a zajm ow ało p a ń stw o , u św .A u g u sty n a zajm u je K oś­ c i ó ł . Muzyka w nim n i e może być c e le m d la s i e b i e , a l e n a b ie r a w a r t o ś c i j e d y n ie w s ł u ż b i e K o ś c i o ł a , ja k o g ł o s i c i e l a chw ały B o żej i sło w a B o ż e g o .

św .A u g u sty n z a j ą ł r ó w n ie ż czyn n ą p o sta w ę wobec s t a r o - g r e c k i e j t e o r i i e s t e t y k i m uzycznej rozbudow ując naukę o l i c z

-bach p r z e z uduchowione p o łą o z e n ie p i t a g o r e j s k l e j e s t e t y k i m uzycznej z myślowym dorobkiem P la to n a . P it a g o r e j c z y c y bowiem t w i e r d z i l i , że l i c z b a j e s t p rz y c z y n ą w sz e c h r z e o z y o ra z ma d e ­ c y d u ją c e z n a c z e n ie d l a d u szy lu d z k ie j i m uzyki. L ic z b a bowiem opanowuje zarówno ruchy d u s z y ,j a k i ruchy m uzyczne. D u sz a ,p o ­ d o b n ie ja k gw iazdy na n i e b i e ,z n a j d u j e s i ę w sta ły m ruchu opar tym na s t a ł y c h s to su n k a c h lic z b o w y c h , odpow iadającym tzw . dźw ięcznym gło so m wyrazów, w skutek c z e g o w yw ołuje o k r e ś lo n e m e lo d ie u s łu c h a c z y , o k r e ś lo n e ruchy d u szy i o d d z ia łu j e na ic h ż y c ie u c z u c io w e . Na tym w ła ś n ie z a sa d z a s i ę ogromna s i ł a m oralna muzyki i z d o ln o ś ć do w yw oływ ania w ew n ętrzn ej równowa­ g i ducha u c z ło w ie k a , o c z y s z c z a n ia j e g o d u s z y , u s z l a c h e t n i a ­ n ia j e j i l e c z e n i a . Na ty c h to k la s y c z n y c h etyczn o-m u zyozn ych p o g lą d a c h o p a r ł s i ę znów św .A u gu styn p i s z ą c : "In motu e s t om- n e , quod s o n a t" . Muzyka j e s t w ię c w edług n ie g o uporządkowanym p r z e z l i c z b y ruchem . Głównym jed n a k je g o o k r e ś le n ie m muzyki j e 3 t d e f i n i c j a : "M usica e s t s c i e n t i a bene m odulandi" , "modu- l a r i " z a ś o zn a c z a "movendi c e r t a ąuaedam s c i e n t i a " - pewna zn ajom ość w ła śc iw e g o n a le ż y t e g o ru ch u . Z asad n iczym i w ię c po­ j ę c ia m i m u z y c z n o -e ste ty c z n y m i u św .A u gu styn a j e s t l i c z b a i r u c h . R o z r ó ż n ia ł on pod tym w zględem 4 r o d z a je l i c z b c i e l o s nych: numeri s o n a n t e s , numeri o c c u r s o r e s , numeri p r o g r e s s o r e s numeri r e c o r d a b ile s o r a z je d n ą l i c z b ę duchową - numerus t u d t - c i a l i s . L iczb y w ie c z n e , to u ś p io n e p o z o s t a ł o ś c i n ie b i a ń s k i e j h a r m o n ii. R ozkoszow anie s i ę muzyką p o le g a na tym , że d u sza s t a j e s i ę świadoma l i c z b y w i e c z y s t e j , p o d cza s gdy c i a ł o od­ czuwa w r a ż e n ia zm ysłow e. Na t e j h a rm on ii m iędzy c i e l e s n o ś o i ą , a d u ch o w o ścią p o le g a p ięk n o i prawdziwe doznaw anie r o z k o s z y . C el praw dziw ej muzyki l e ż y w p o d n o sz e n iu o z ło w ie k a z p o sp o ­ l i t o ś c i do w ie c z n e j h a r m o n ii. Ma ona c h a r a k te r o c z y s z c z a j ą ­ c y , poniew aż pobudza d u sz ę s łu c h a c z a do w yw oływania w s o b ie

453

t e j w ła ś n ie h a r m o n ii, k t ó r a prow adzi do m iło ś c i Boga. W ła ś c i­ wym w ię c zadaniem muzyki j e s t w edług św .A u gu styn a w z n o sz e n ie nas Od d o o z e s n o ś c i, od spraw zm ysłowych i p o s p o l i t y c h , do w le o z n e j h a r m o n ii, k t ó r a w muzyce z n a jd u je sw ój w y r a z . T ak ie p o d n i e s i e n i e do prawdy i p ię k n a n ie dok on u je s i ę jed n ak bez m i ł o ś o i . O s ią g n lę o ie t e j h arm on ii j e s t najwyższym prawem s z t u ­ k i i n a j s z la c h e t n ie j s z y m zadaniem c h r z e ś c ij a ń s t w a .

Z p r - e l e k o j ą d o c e n ta L .W itk ow sk iego w ią z a ł s i ę w pewnym s e n s i e n a d e s ła n y ,a le n i e w y g ło sz o n y r e f e r a t C zech osłow ak a An­ to n ie g o Burdy - "DWAJ PRAOJCOWIE CYBERNETYKI W MUZYCE: ŚW.AUGU STYN / + 4 3 0 / 1 A.KIRCHER /+ 1 6 8 0 / "Acta s . 1 1 5 - 1 2 9 /. A utor z e s ­ t a w i ł tu z e sob ą dw ie p o s t a c i e u w ażając p ie r w s z e g o za t e o r e ­ t y k a , d r u g ie g o z a ś za p ra k ty k a c y b e r n e ty k i w m uzyce. Do uzna­

nia A u gu styn a za p r a o jc a o y b e r n e ty k l m uzyoznej s k ł o n i ł a go p u g u sty ń sk a d e f i n i c j a m uzyki ja k o ruchu.- "uporządkowanego

przez liczby ruchu" / I n motu e s t omne quod s o n a t . . . M usica e s t s o i e n t l a bene m o d u la n d i/. S z c z e g ó ln ie ważna j e s t pod tym yzględ om VI k s i ę g a j e g o t r a k t a t u "De m u sloa" , g d z ie z a z n a c z a ,

te muzyka ma w z n o s ić ducha od zm iennych l i c z b przy n i s k i c h r z e c z a o h do n lezm ien n y o h l i c z b utrzymywanych w n ie z m ie n n e j p r a w d z ie , o ż y l i od l i c z b zw iązan ych z m a te r ia ln ą r z e c z y w is ­ t o ś c i ą do l i c z b p ozn aw aln ych n ie p r z e z g r z e s z n ą n a tu r ę l e c z p r z e z rozum . A u tor a n a l i z u j e p o s z c z e g ó ln e g a tu n k i l i o z b r o z ­ r ó ż n ia n y c h p r z e z bpa Hippony /w ym ien ion e w poprzednim r e f e r a - O l e / o r a z lo h r e l a c j e m iędzy so b ą p r z y p o m in a ją c , że i5 0 0 l a t potem do l i o z b a n a lo g ic z n ie o d n ió s ł s i ę w y n a la z c a c y b e r n e ty k i N o r b e r t W ien er. Wspomina t e ż , że do podobnej r z e c z y w i s t o ś c i w muzyce odwoływał s i ę k ie d y ś B o e c ju e z /D e i n s t i t u t i o n e mu- s i o a I , 3 4 , PL 6 8 ,1 1 9 5 / . 0 i l e A ugustyna można u zn ać z a p r a ­ o j c a t e o r i i c y b e r n e t y k i, to J e z u i t ę p o l i h i s t o r y k a A tan azego

K ir o h e r a n a le ż y uw ażać z a p r a o j o a p r a k t y k i c y b e r n e t y c z n e j w m u zyce. W swym d z i e l e "De M usurgia" z 1650 r . n a u c z a ł on bowiem k o m p o z y c ji na p o d s ta w ie schem atów c y fr o w y c h tz w . mu- s a r i t h m i , k tó r y m i może s i ę p o s łu g iw a ć naw et o so b a m u zyozn le n i e p r z y g o to w a n a .

T r z e o im r e f e r a te m p a tr y sty c z n y m b y ła p r e l e k c j a k s . d r a S t a n is ła w a L o n g o sz a : "MUZYKA W OCENIE WCZESNOCHRZEŚCIJAŃSKICH PISARZY I - V I I WIEKU" /A c t a 3 5 5 - 3 8 8 / . Z araz na w s t ę p i e swego p r z e m ó w ie n ia a u t o r z a z n a c z y ł , ż e muzyka uw ażana z a s z t u k ę b o s k ą , od wieków b y ła z w ią z a n a z k u lte m i r e l i g i ą . N ic d z iw ­ n e g o , że i c h r z e ś c ij a ń s t w o ja k o r e l i g l a m u s ia ło wobeo n i e j z a j ą c pewne s t a n o w is k o . O tóż c h r z e ś c ij a ń s t w o s t a r o ż y t n e o i l e w p e ł n i z a a k c e p to w a ło muzykę w o k a ln ą , t o o d n i o s ł o s i ę z d e c y ­ d ow an ie wrogo do m uzyki in s t r u m e n t a ln e j w k u l c i e . W d a l s z e j c z ę ś c i w y s t ą p ie n ia s t a r a ł s i ę p r e l e g e n t w y j a ś n ić i u z a s a d n ić t e g o r o d z a j u p o s t a w ę . W zw ią z k u z tym w p ie r w s z e j c z ę ś o i p r e ­ l e k c j i s t a r a ł s i ę u k a z a ć , w j a k i c h o k o l i c z n o ś c i a c h p o s łu g iw a ­ no s i ę muzyką in s t r u ia e n t a ln ą w żydow skim i g reck orzym sk im św ie o i e p o g a ń sk im . W ykazał, ż e b y ła ona n ie o d łą c z n y m s k ła d n ik ie m w s z y s t k ic h o f i a r i c z c i bogów p o g a ń s k io h , i n i o j a o j i m i s t e r y j - n y c h , p o g a ń s k ie g o k u lt u z m a r ły c h , sym pozjonów , mimów i t e a ­ tr ó w ; w t y c h o s t a t n i c h na p r z e ło m ie n a s z e j e r y z y s k a ła s o b i e o p i n i ę d y s c y p lin y s z e r z ą c e j r o z w i ą z ł o ś ć i n a r u s z a j ą o e j p od ­ staw ow e z a sa d y m o r a ln e , do te g o s t o p n i a , że p o t ę p i a l i j ą na­ w et h i s t o r y c y i f i l o z o f o w i e p o g a ń s c y . W d r u g ie j c z ę ś o i r e f e ­ r a t u p r e l e g e n t p r z y t o o z y ł mnóstwo negatyw n ych w y p o w ie d z i p i ­ s a r z y c h r z e ś c i j a ń s k i c h I - V I I w iek u o muzyce in s t r u m e n t a l n e j , cy to w a n y ch i n e x t e n s o w tłu m a c z e n iu p o ls k im . W ykazał p rzy tym , ż e c h r z e ś c i j a ń s t w o d l a t e g o o d r z u c i ł o z k u l t u muzykę i n s t r u ­ m e n ta ln ą , bo b y ł a ona n ie o d łą c z n y m s k ła d n ik ie m k u l t u bogów p o g a ń s k ic h i c z y n n ik ie m r o z k ła d u m o r a ln e g o . Jak o r e l i g i a p r o

-455

pagująca w iarę w jednego prawdziwego Boga i szer z ą c a zdrowe

zasady moralne n ie mogło j e j akceptować* Od początku wyzna-

o zy ło ono muzyoe konkretne zadanie - m iała pozostawać na s łu ­

żb ie K o śc io ła : u św ie tn ia ć jeg o k u lt r e l i g i j n y , wspomagać ąk-

o ję ew a n g eliza cy jn ą , kierow ać m y śli i ducha jogo wyznawców do

Boga, i utrw alać c h r z e ś c ija ń s k ie zasady m oralne. W związku z

tymi zało żen ia m i o d r z u c iło w szystko t o , oo przypominało k u lt

pogański lub b urzyło moralność c h r z e ś c ija ń s k ą . Całkowite od-

rzuoenio muzyki in stru m en taln ej z k u ltu c h r z e ś c ija ń s k ie g o ko­

lid o w a ło w jaskrawy sposób z danymi Pisma św. Starego T e sta ­

mentu, g d z ie c z ę s to j e s t mowa o o zczen iu Boga również in s tr u ­

mentami muzycznymi. Autorzy c h r z e ś c ija ń s c y eg z eg e to w a li t e

m ie jsc a w dwojaki sposób: albo w y j a ś n ia li, że Bóg z e z w o lił

Żydom na muzykę in stru m en ta ln ą a n a lo g ic z n ie do innyoh narodów,

ze względu na ic h s ła b o ś ć , albo te ż tłu m a c z y li je a le g o r y c z ­

n ie . W t r z e c ie j c z ę ś o i p r e le k o j i r e fe r e n t zajmując s i ę ty lk o

muzyką wokalną omówił tr z y sposoby śpiew ania psalmów w K ośoie-

l e starożytnym : śpiew r e sp o n so r ia ln y , śpiew an tyfon iczn y i an-

ty fo n y , oraz p r z y to c z y ł sz e r e g o p in ii autorów w czesn o ch rześci­

ja ń sk ic h na te n tem at.

Ostatnim w r e sz c ie godnym odnotowania b ył r e fe r a t mgr A l i ­

c j i S tę p n ie w sk ie j: "FUNKCJA MUZYKI W POEZJI HOMERA" /A ota s .4 4

- 4 6 4 /, który ze względu na swą tematykę i erudycję w zbudził

niemułe z a in te r e so w a n ie , zw łaszoza wśród muzykologów n lem ieo -

k ic h . Autorka bowiem, jako jed yna spośród uczestn ik ów , poru­

s z y ła problem muzyki w d z ie le lite r a c k im . Na podstaw ie a n a l i ­

zy " Iliad y" 1 "Odysei" Homera w skazała na w ielorak ą funkcję

muzyki u staro ży tn y o h Greków, którym to w a rzy szy ła ona jako

niezbędny elem ent przy różnyoh okazjach i w różnych o k o lic z ­

n o ścia ch /fu n k o ja obrzędowokultowa, rozrywkom,kojąoa, t e r a

-p e u ty c z n a /. P r e le g e n tk a z w r ó o iła rów nież uwagę na l i c z n e formy muzyczne z b liż o n e do stosow an ych p ó ź n ie j gatunków s t a ­ ro ż y tn y ch /p e a n , p a r te n io n , hyporohem, hymenaeus, t r e n i l i - n o s / , k tó r e będąc j e s z c z e w f a z i e tw o r zen ia s i ę n ie w y k s z ta ł­ c i ł y sw o jej o z y s t e j p o s t a c i .

Bydgoskiemu Kongresowi to w a r z y s z y ł rów n ież od p o c z ą t­ ku f e s t i w a l różnych zesp o łó w ś w ia ta , p r e z e n tu ją c y c h muzykę dawną, w p rze w a ża ją c ej c z ę ś c i r e l i g i j n ą . obecnym VI F e s t i ­ w alu b ra ły u d z ia ł: O r k ie s tr a Sym foniczna F ilh a r m o n ii Pomor­ s k i e j pod d y r e k c ją Tomasza Bugaja; K wartet "Tomas L uis de V io to r ia " z H is z p a n ii, k tó r y p rezen to w a ł muzykę h isz p a ń sk ą XIV-XVII w .; Chór " A n g e lo g la sn la t" z S o f i i pod d y r . Dymitra Dymitrowa w y s tą p ił z b u łg a rsk ą muzyką sta r o c e r k ie w n ą IX-XVII w .; Chór g r e c k i z A ten, pod d y r e k c ją Lykourgosa A n g elo p o u lo - s a , wykonywał hymny b iz a n t y j s k ie ; Z esp ó ł ln stru m en ta ln o -w o - k a ln y "Muslca A ntiąua" z C luj z dawną muzyką rumuńską oraz L en in grad zk l Chór Akademicki im .M .G lin k i, p rez en to w a ł muzykę cerk iew n ą XVII-XIX w. Ponadto J erzy E rdm andał r e c i t a l muzy­ k i p o ls k i e j i o b cej na barokowych /X V III w . / organ ach , pocho­ dzących z zabytkowego k o ś c i o ł a w k a szu b sk io h S w o rn ig a cia ch , sta n o w ią cy c h n ie p r z e c ię t n y i żywy r e p r e z e n ta n t ro d zin y o rga­ nów salonow ych .

Na uwagę ta k ż e z a s łu g u j e p rzy g o to w a n ie s i ę samego m ias­ t a do t e j im p rezy, co o b ja w iło s i ę we w spaniałym op lak atow a- n iu , p rzygotow aniu d e k o r a c ji wystaw sklepow ych i t p .