A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S FO LIA O EC O N O M IC A 158, 2002
J a n in a D z ik o w s k a - Z a w ir s k a * , W iesła w a W lo d a r c z y k -G u z e k * * NAPŁYW ZAG RANIC ZNY CH INW ESTYC JI B E Z P O ŚR E D N IC H
DO PO LSK I ZE SZ C ZE G Ó LN Y M U W Z G LĘ D N IEN IE M ŁÓ DZK IEJ SPE C JA L N E J STREFY E K O N O M IC Z N E J
P rzem iany polityczno-gospodarcze, jak ie m iały m iejsce w Polsce po ro k u 1989, wywarły znam ienny wpływ na sferę stosu nk ów gospodarczych z z a granicą. Jednym z celów takich p rzeobrażeń jest otw ieranie się naszej g o sp o d a rk i, tzn. szybki rozw ój pow iązań gosp o d arczy ch z p a rtn e ra m i zagranicznym i. W ykorzystyw ane są różne form y w spółpracy z zagranicą, przy czym na podkreślenie zasługują zagraniczne inwestycje. W pływ bowiem zagranicznych inwestycji bezpośrednich na rozw ój g ospodarczy k ra ju gosz czącego nie budzi żadnych wątpliw ości. O dgryw ają one w ażną rolę nie tylko wtedy, gdy ich wielkość jest w ysoka. Często poziom zaang ażo w ania k a p ita ło wego nie jest tak istotny, ja k zw iązany z wejściem inw estora zagranicznego d ostęp d o now ych technologii i now ych ryn kó w zbytu, czy m ożliw ość uzyskiw ania w ysokich stan d ard ó w jakościow ych, czy też szanse na za stosow anie now oczesnych form organizacji p rodu kcji i sprzedaży'.
Celem artykułu jest zatem p ró b a przedstawienia zm ian wielkości i struktury zagranicznych inwestycji bezpośrednich (ZIB ) w g o sp od arce polskiej n a tle zm ieniających się w arunków praw nych, ekonom icznych i in fra stru k tu raln y ch n a p o d staw ie fu n k c jo n o w an ia Ł ódzkiej Specjalnej Strefy E ko no m iczn ej (ŁSSE).
O pracow anie składa się z kilku części. W kolejności uw aga zostaje zw rócona n a ew olucję uregulow ań praw nych dotyczących inwestycji z a granicznych, głów ne m otyw y, jak im i k ieru ją się inw estorzy zagraniczni podejm ując działalność gospodarczą w Polsce, stan inwestycji n a koniec ro k u 1999, a także miejsce w ojew ództw a łódzkiego po d względem a tra k cyjności dla zagranicznych inw estorów . A naliza dotyczy o kresu od p o czątku
* D r, starszy wykładowca w Zakładzie Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych UL. ** D r, starszy wykładowca w Zakładzie Finansów i H andlu M iędzynarodow ego UŁ.
1 E. C z e r w i e n i e c , Udział kapitału zagranicznego w restrukturyzacji polskich przedsię biorstw, [w:] Przedsiębiorstwo a internacjonalizacja działalności gospodarczej, „Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Poznaniu” 2000, z. 278, s. 9.
tran sfo rm acji d o k o ń ca 1999 r. P rzedstaw ienie pow yższych zag ad n ień pozw oliło przejść d o kolejnej części artyku łu , k tó ra pośw ięcona jest c h a ra k terystyce Ł ódzkiej Specjalnej S trefy E kon om icznej i u działow i w niej inw estorów zagranicznych. T a część obejm uje okres fu n k cjo n o w an ia strefy, tzn. od kw ietnia 1997 roku.
1. EW O LU CJA P R Z E P IS Ó W PRAW NYCH
REG U LU JĄ CY CH WARUNKI NAPŁYW U KAPITAŁU ZA G R A N IC ZN EG O
N ie p o d leg a dyskusji fa k t, że o d p o w ied n io sfo rm u ło w an e przepisy praw ne m ogą wpływać ham ująco b ądź zachęcająco na zagranicznych inw es torów . W literaturze przedm iotu m o żn a sp o tk ać różne podejścia d o tego problem u. Należy jed n ak przychylić się d o opinii, że przed rokiem 1989, tzn. przed rozpoczęciem procesu transform acji w Polsce w odniesieniu do zagranicznych inwestycji bezpośrednich obow iązyw ał tzw. m odel enk law y2. O znaczało to trak to w an ie Z I В w sposób szczególny w sto su n k u d o reszty g o sp o d ark i. D o p iero na p o cz ątk u lat dziew ięćdziesiątych w p ro w ad zo n e zm iany praw no-instytucjonalne pozw oliły na jed n ak o w e tra k to w a n ie inw es tycji zagranicznych ja k i krajow ych. M o żn a także sp o tk ać się z o pinią, że okres otw arcia gospodarki polskiej dla k ap itału zagranicznego zaw iera dw a e tap y 3:
- pierw szy od ro k u 1976 d o 1985, kiedy stw orzono przepisy zachęcające głów nie k ap itał o m niejszym potencjale do inw estow ania w sektorze d robnej w ytw órczości,
- drugi od ro k u 1986 d o chwili obecnej, kiedy to w p ro w ad zo n o wiele przepisów otw ierających drogę dla większego k ap itału.
E tap pierwszy rozpoczął się od w prow adzenia w życie R o zp o rząd zen ia R ady M inistrów z d n ia 14 m aja 1976 r.4 P osiadało o no dw ie w ażne cechy:
- pozw alało na tworzenie przedsiębiorstw drobnej wytwórczości w różnych dziedzinach gospodarki, z w yjątkiem takich gałęzi jak: h utnictw o, tra n s p o rt kolejow y, energetyka5,
2 M. G o r y n i a , R. W o l n i a k , Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce - zachowania inwestorów zagranicznych i zachowania przedsiębiorstw krajowych, [w:] Przedsiębiorstwo a inter nacjonalizacja działalności gospodarczej, „Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Poznaniu” 2000, S. I, z. 278, s. 64.
3 J. D z i k o w s k a - Z a w i r s k a , W. W ł o d a r c z y k - G u z e k , Analiza przepisów regu lujących dostęp kapitału zagranicznego do Polski, [w:] Stosunki ekonomiczne Polski z zagranicą w warunkach gospodarki rynkowej, Agencja Publikacyjna Czarne n a Białym, Łódź 1995, s. 106-107.
4 Dz. U. 1976, nr 19, poz. 123.
5 M . M a ł e c k i , Inwestycje zagraniczne w Polsce, ewolucja uwarunkowań i możliwości, „Sprawy M iędzynarodow e” 1992, nr 1-2, s. 71-90.
zezw alało na zak ładanie zagranicznych przedsiębiorstw d ro b n ej wy twórczości bez udziału partnera polskiego, przy czym zezwolenia na działalność tego typu były w ydaw ane przez terenow e organy adm inistracji państw ow ej n a szczeblu w ojew ództw a. W zezwoleniu tym u stalan o rodzaj p rodukcji i m aksym alne zatrudnienie6.
W ym ienione cechy w yróżniały Polskę spośród innych k rajó w socjalis tycznych. Jednakże om aw iane rozpo rządzen ie budziło rów nież pew ne za strzeżenia w śród zagranicznych inw estorów . D otyczyły one przede wszystkim: okresu, na który w ydaw ano zezwolenie na podjęcie działalności (10 lat), - zasad finansow ania inwestycji (wym agany wkład w walucie wymienialnej, w tym rów nież 30% depozyt n a nieoprocentow anym ra ch u n k u ),
zasad repatriacji zysku (nie więcej niż 9% zrealizow anych inwestycji). Poniew aż wyżej w ym ienione zasady nie zainteresow ały w zbyt wielkim stop niu zagranicznych inw estorów , w prow adzo no ko lejn ą uchw ałę w ro k u 1979, k tó ra um ożliw iała tw orzenie w form ie spółki cywilnej, jaw nej, z o g ra niczoną odpow iedzialnością i akcyjnej przedsiębiorstw z udziałem zagranicz nego k ap itału w d robnej w ytw órczości. W ydłużono rów nież o k res p rzy znaw an ia zezwoleń na działalność g o spodarczą d o lat 15. D z iałan ia te także nie zachęciły obcych inw estorów do angażow an ia się w p o lsk ą go spo d ark ę.
Pew ne złagodzenie istniejących d o tą d przepisów w prow ad ziła U staw a z 6 lipca 1982 r.7 Z achętę d la zagranicznego k ap itału m iały stanow ić m . in. następujące posunięcia:
- zgoda n a w ydłużenie okresu działalności d o 20, a czasam i naw et do 40 lat,
- trzyletnie ulgi podatkow e, tzw. wakacje, pod w arunkiem , że co najmniej je d n a trzecia uzyskanego d o ch o d u jest reinw estow ana w Polsce,
- ulgi podatkow e przy podjęciu działalności antyim portow ej i eksportow ej, - zgo da na transfer zysku w wysokości 10% zrealizow anych inwestycji i w przy p ad k u nadw yżki ek sp o rtu n ad im portem (nie więcej niż 50% zysku z ro k u poprzedniego),
- zgoda n a tworzenie spółek mieszanych kapitału zagranicznego z polskimi o sobam i fizycznymi i praw nym i w sektorze d ro b n ej w ytw órczości .
N astępne R ozporządzenie R ady M inistrów z 29 lipca 1983 r.9 w prow adzało silne za o strzen ia w obec zag ranicznych inw estorów , co sp ro w a d z a ło się m. in. do:
- podw yższonej stopy p o d a tk u dochodow ego (d o 80% ), - konieczności odsprzedaży połow y wpływ ów z ek sp o rtu .
6 I. N a w r o c k i , Kapital zagraniczny w polskiej gospodarce w latach 1976-1989, „H andel Zagraniczny” 1989, nr 4 -5, s. 9-13.
7 Dz. U. 1982, n r 19, poz. 146. * M . M a ł e c k i , op. cit. 9 Dz. U. 1983, n r 43, poz. 194.
A by zachęcić in w esto ró w zag ran icz n y ch d o a n g a ż o w a n ia w yższego k ap itału w Polsce, znow elizow ano ustaw ę z ro k u 1982 i 31 stycznia 1985 r .10 Z ach o w an o jed n ak m inim alny poziom inwestycji w w ysokości 50 tys. USD i konieczność zd e p o n o w an ia w b a n k u polskim sum y rów nej w arto ści kosztorysow ej inwestycji. Sum a ta była zw racana po zakończeniu inwestycji.
W ażnym krokiem , w zakresie regulow ania d o stęp u obcego k ap itału do Polski, była Ustawa z dnia 23 kwietnia 1986 r. o przedsiębiorstwach z udziałem zagranicznym '1. Z aw ierała o n a następujące postanow ienia:
zagraniczny kap itał uzyskał d o stęp do państw ow ych i spółdzielczych po d m io tó w gospodarczych,
zezw olono na tw orzenie spółek typu jo in t ventures,
udział k a p ita łu zag ranicznego nie m ógł w ynosić więcej niż 4 9 % k ap itału zakładow ego,
podatek dochodow y wynosił 50% z m ożliw ością jego obniżenia w przy padku, gdy rósł udział eksportu w o brotach ogólnych danego przedsiębiorstwa,
zagraniczni udziałow cy byli zobow iązani do odsprzedaży od 15-25% wpływów dew izowych z ek sp ortu,
tran sfer zysku był dopuszczalny w p rzy p ad k u nadw yżki ek sp o rtu nad im portem danej firmy.
K olejna ustaw a z d n ia 23.12.1988 r. p o d trzy m yw ała dw uk ierun ko w y c h a ra k te r działań obcego k ap itału w P olsce12, co ozn aczało, że k aż d a z form w ystępow ania zagranicznego kapitału w Polsce podlegała odrębnym przepisom praw nym i finansow ym . P o n a d to zgodnie z tą u staw ą istniejące przedsię b io rstw a pow inny zostać p rzek ształco n e w spółki ty p u jo in t ventures. Z niesiono obow iązek sk ład an ia depozytu założycielskiego w gotów ce, m ógł on przyjąć także form ę m a ją tk u trw ałego. R ów nież zezw olono, aby funkcję prezesa spółki m ógł pełnić cudzoziem iec.
D zięki obydw u wyżej w ym ienionym u staw o m spółki m ogły działać w form ie spółek z o g ran iczo n ą odpow iedzialnością o ra z akcyjnych. Te o statn ie m ogły em itow ać wyłącznie akcje im ienne, jed n ak że ich o d sp rzedaż w ym agała zgody Agencji d o S praw Inwestycji Z agranicznych.
D alsze m odyfikacje w prow adzono 23 g ru d n ia 1989 r. W niosły one m . in. n astępu jące zm ian y 13:
w kład gotów kow y m ógł pochodzić z w ykupu polskich długów , zagraniczni inwestorzy mogli zaciągać kredyty w bankach zagranicznych, w prow adzono konieczność odsprzedaży 10% wpływ ów z e k sp o rtu , przedłużono ulgi p o d atk o w e do 6 lat.
10 Dz. U. 1985, nr 3, poz. 12. 11 Dz. U. 1986, nr 17, poz. 88. 12 Dz. U. 1988, nr 41, poz. 352.
15 K. G o c ł a w s k a , Funkcjonowanie handlu zagranicznego w Polsce, „Spraw y Między narodow e” 1990, nr 4, s. 115-126.
W ydaje się jednak, że największe znaczenie dla działalności przedsiębiorstw z udziałem k a p ita łu zag ranicznego p o sia d a u staw a z d n ia 14 czerw ca 1991 r .H U staw a ta m. in. w prow adziła:
pojęcie podm iotów , k tó re m o gą tw orzyć spółki z k ap itałem za g ra nicznym ,
- jed n o zn a czn ą w ykładnię form y w kładu pieniężnego,
możliwość indywidualnego zwolnienia od p o d atk u dochodow ego w przy padku spełnienia przez spółkę dodatkow ych w arunków , zw iązanych z w ysoko ścią w kładu pod m io tu zagranicznego (ponad 2 m in ecu), prow adzeniem działalności w regionach zagrożonych bezrobociem s tru k tu ra ln y m , z w d ra żaniem now oczesnych technologii, koniecznością co najm niej 20% ek sp o rtu lub nabyciem udziałów lub akcji należących d o S k arb u P aństw a.
O m aw ia n a ustaw a zniosła trzyletnie ulgi p o d a tk o w e z m ożliw o ścią o dstępstw , o czym m ów iono wcześniej. B ardzo istotn ym elem entem tej ustaw y jest zapis o gw arancjach finansow ych dla k ap itału zagranicznego o raz m ożliw ości tran sferu w aluty obcej, um ow ach o podw ójnym o p o d a t kow aniu , um ow ach o p opieraniu i ochronie inwestycji.
D n ia 26 lipca 1994 r. w ydano rozporządzenie, k tó re weszło w życie 14 sierpnia tego sam ego ro k u 15. U stalało ono przypadki, kiedy spółki z udziałem obcego k ap itału nie w ym agają zezw olenia na zaku p akcji przedsiębiorstw , których przedm iot działania obejm uje:
- przem ysł o b ro n n y nie objęty koncesjonow aniem ,
h andel h urtow y im portow anym i to w aram i k onsum pcyjnym i, - św iadczenia pom ocy prawnej.
Zezw olenia nie są także w ym agane, jeśli sp ó łk a p row ad zi d ziałaln ość na terenie sam orządu terytorialnego, k tó ry sam przyznaje tak ie zezw olenia lub jeśli org an koncesjonujący wyrazi zgodę na w prow adzenie akcji spółki do o b ro tu publicznego.
Isto tn e zm iany dotyczące fu n kcjo now ania zagranicznych inwestycji bez pośrednich w Polsce w prow adziła ustaw a z d n ia 29 m a rc a 1996 r.
w ycofuje upraw nienia M in istra F inansów d o zw olnień indyw idualnych od p o d a tk u dochodow ego,
- zezw ala n a zakup i tran sfer w aluty obcej, po spełnieniu określonych w arunków ,
- zapew nia pełny tran sfer zysku za granicę,
ok reśla nowy sposób w noszenia w kładów pieniężnych i niepieniężnych, zapew nia p o d m io to m zagranicznym w ypłatę o d szk o d o w an ia z ty tu łu szkody pow stałej w w yniku ak tó w o w yw łaszczeniu lu b za sto so w an iu
14 Dz. U. 1991, nr 60, poz. 253. 15 Dz. U. 1994, nr 92, poz. 428. 14 Dz. U. 1996, nr 45, poz. 199.
innych środków jednoznacznych z uwłaszczeniem . W yp łaty te nie będą w ym agały dodatk o w y ch zezwoleń dewizowych.
W ro k u 1998 ustaw ą z d n ia 18 gru dnia (Prawo dewizowe) u n o rm o w an e zostały zasady o b ro tu dew izow ego d o k o n y w a n eg o przez p o d m io ty z a graniczne17.
W szystkie zm iany w noszone przez kolejne regulacje praw n e p ro w ad zą d o n arodow ego trak to w a n ia zagranicznych inw estorów , co w ynika m. in. z uczestnictw a Polski w O E C D .
2. G ŁÓ W N E M OTYW Y IN W ESTO W AN IA W P O LSC E
O d pow iednio skon stru o w an e przepisy praw ne są jed n y m z m otyw ów podejm ow ania inwestycji bezpośrednich. Podobnie jak przepisy, tak i m otyw y inw estow ania w Polsce ulegały pewnej ewolucji. B adania, k tó re były wielo krotnie prow adzone wśród zagranicznych inwestorów, pozwoliły na wysunięcie pew nych w niosków . D la p o ró w n a n ia posłużym y się w ynikam i b ad ań prze prow adzonych na początku procesu transfo rm acji i praw ie dziesięć lat później. T ab ela 1 dotyczy pierwszej z w ym ienionych sytuacji.
T a b e l a 1 Motywy podejm owania inwestycji zagranicznych w Polsce
Motywy R anga“
Nienasycenie polskiego rynku 2,0
Sentym ent do kraju przodków 1,9
Słaba koncentracja na rynku polskim 1,9
Niski kapitał niezbędny do utworzenia firmy w Polsce 1,7
Niskie koszty siły roboczej 1,7
Zdyskontow anie posiadanej przewagi organizacyjnej 1,6
Oczekiwanie wysokich zysków 1,5
Silna konkurencja w kraju macierzystym 1,3
W ykorzystanie posiadanej przewagi technologicznej 1,2
Posiadanie technologii szczególnie przydatnych w kraju typu Polska 1,1 Stworzenie przyczółka dla eksportu na rynki krajów socjalistycznych 1,1 Chęć sprawdzenia swoich umiejętności w nowych w arunkach działania 1,1
Trudności z wejściem eksportu na rynek Polski 0,7
" Ranga motywów oceniana w skali 0-3, gdzie 0 oznacza brak motywacji, a 3 - bardzo silną motywację.
Ź r ó d ł o : M. M a ł e c k i , M otywy inwestowania kapitału zagranicznego w Polsce, „Sprawy M iędzynarodow e” 1989, nr 4, s. 121.
O pierając się na powyższych danych należy stwierdzić, że d o najsilniejszych m otyw ów zaliczano: nienasycenie polskiego ry nk u (2 p.), sentym ent do kraju p rzodków (1,9 p.), słabą koncentrację na ryn ku polskim (1,9 p.), niski k ap itał wyjściowy (1,7 p.) o raz niski koszt siły roboczej (1,7 p.). D o słabiej działających m otyw ów zaliczano chęć om inięcia barier han dlo w y ch (0,7 p.) i m ożliw ości wejścia na rynki byłych k ra jó w socjalistycznych (1,1 p.). C iekaw e w ydają się wyniki bad ań przeprow ad zon ych przez R. W oln iak a zaw arte w tab . 2 " .
T a b e l a 2 Znaczenie motywów, którym i kierowała się firma macierzysta przy inwestowaniu w Polsce
W ażny Niezbyt ważny
Motyw i bardzo ważny i bez znaczenia
udział badanych przedsiębiorstw (w % )
D ostęp do rynku polskiego 72,2
-Niższe koszty produkcji 72,2 11,1
D ostęp do rynków w Europie Środkowowschodniej 50,0 27,8
D otrzym anie kroku konkurencji 44,4 16,7
D ostęp d o rynków byłego Związku Radzieckiego 33,3 44,2
Zachęty inwestycyjne oferowane przez Polskę 33,3 44,4
Tworzenie własnej sieci dystrybucji 27,8 33,3
Kwalifikacje siły roboczej 27,8 16,7
Możliwości zatrudnienia krajowej kadry mene
dżerskiej 27,8 33,3
Niższe koszty inne niż koszty pracy 16,7 33,3
Omijanie barier w imporcie 16,7 33,3
D ostęp do rynku Unii Europejskiej 11,1 50,
D ostęp d o surowców, m ateriałów lub innych
11,1 61,1
kom ponentów w Polsce
Sprzyjające przepisy prawne 5,6 66,7
Działanie rynku kapitałowego 5,6 66,7
Inne 5,6 11,1
Reeksport - 55,6
Ź r ó d ł o : patrz przypis 18.
Z danych przedstaw ionych w tabeli w ynika, że za najw ażniejsze m otyw y inw estow ania w Polsce m o żn a uznać: d ostęp d o polskiego ry n k u i niskie koszty pracy (72,2% ankietow anych uw ażało je za ważne i b ard zo ważne), dostęp do rynków w E uropie Środkow ow schodniej (50% tra k to w a ło ten
18 R. W o l n i a k , Ocena funkcjonowania w Polsce przedsiębiorstw z udziałem kapitału zagranicznego, [w:] Kapital zagraniczny w Polsce, Z. Sadowski (red.), Uniwersytet W arszawski, W arszawa 1998, s. 125-146.
m otyw ja k o ważny i bard zo w ażny), do stęp d o rynkó w byłego Zw iązku R adzieckiego i zachęty inw estycyjne stosow ane w Polsce (33,3% uw ażało za w ażne i bard zo ważne). M o żna zauw ażyć, że inw estorzy zagraniczni ankietow an i ju ż w drugiej połow ie lat dziew ięćdziesiątych nic przyw iązyw ali zbytniej wagi d o pow iązań rodzinnych z Polską. M otyw ten nie pojaw ił się w wyżej przedstaw ionych w ynikach. N a to m iast p o w tarzają się m otyw y zw iązane z niskim kosztem siły roboczej, m ożliw ością poszerzenia ry nk ów zbytu o inne k raje postsocjalistyczne, w tym rów nież o byłe k raje ZS SR , a także dotyczące m ożliwości om inięcia barier h andlow ych. D o now ych m otyw ów , k tóre pojawiły się w o praco w an iu R. W o ln iaka zaliczyć m o żn a m. in. zachęty stosow ane wobec zagranicznych inw estorów . T en fak t daje się w ytłum aczyć w sposób oczywisty, iż na p o czątk u procesu transform acji p od jęto d o p iero pierw sze, znaczące kroki pozw alające n a otw arcie się Polski w obec zagranicznego kapitału.
Poza wyżej wymienionymi m otyw am i do czynników um acniających pozycję Polski w opinii zagranicznych inw estorów zaliczyć m ożem y n astęp u ją ce19:
uczestnictw o Polski w O E C D , co zobow iązuje d o u regu low an ia prze pisów i procedur stosow anych wobec zagranicznych inw estorów i w rezultacie ich n aro d o w eg o trak to w an ia,
niewielki wpływ kryzysów gospodarczych, ja k ie m iały m iejsce w Rosji, Azji Południow o-W schodniej, Brazylii, n a W ęgrzech i w C zechach, na g o sp o d ark ę polską.
G dy by jeszcze przytoczyć wyniki ra p o rtu firm y A. T. K earn ey , to głów nym m otyw em przyciągającym inw estorów zagranicznych jest wysoki poziom w zrostu gospodarczego w Polsce20.
3. RO ZM IA RY I STRUKTURA ZAG RAN ICZN YCH IN W ESTY C JI B EZ PO ŚR E D N IC H
Z d an y ch Państw ow ej Agencji Inwestycji Z agraniczny ch (P A IZ ) za p rezentow anych w poniższej tabeli w ynika, że w pierwszej połow ie lat dziew ięćdziesiątych ro z m ia ry inw estycji w Polsce nie były im p o n u jące. O sta tn ie la ta n a to m ia st w skazu ją n a znaczny p rz y ro st tych inw estycji, który ch w artość osiągnęła w 1998 r. rekordow y poziom 10 m ld U S D , co dało od początku procesu transform acji skum ulow aną w artość rzędu 30,7 mld U S D , w postaci inwestycji powyżej 1 m in U SD - 27,3 m ld U S D o raz inwestycji poniżej 1 m in U S D - 3,4 m ld U S D 21.
19 E. S a d o w s k a - C i e ś l a k , Znaczenie zagranicznych inwestycji bezpośrednich dla polskiej gospodarki, Seminarium BRE - CASE, W arszawa 2000, s. 2.
20 Ibidem, s. 2.
21 J. Ż u r o w s k i , Stan bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce (na podstawie informacji P A /Z ) , [w:] Inwestycje zagraniczne w Polsce, B. D urka (red.), Instytut K oniunktur i Cen H andlu Zagranicznego, Warszawa 1999, s. 85.
T a b e l a 3
Skumulowane wielkości zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce w latach 1989-1999 (w min USD)
Lata Inwestycje powyżej 1 min USD Inwestycje poniżej 1 min USD Inwestycje łączne 1989 8 1 9 1990 105 15 120 1991 324 45 369 1992 1 408 197 1 605 1993 2 828 396 3 224 1994 4 321 605 4 926 1995 6 832 956 7 788 1996 12 028 1 999 14 027 1997 17 705 2 882 20 587 1998 27 770 2 950 30 650 1999 35 171 3 742 38 913 Ź r ó d ł o : Z. O l e s i ń s k i , R. P a c - P o m a r n a c k i , Działalność dużych inwestorów zagranicznych w Polsce, B. D urka (red.), Instytut K oniunktur i Cen Handlu Zagranicznego, Warszawa 1998; P. A p a n o w i c z , Rekord pobity, „Rzecz pospolita", 19.02.1999, http://w ww .paiz.gov.pl, m ateriały PA IZ, 2000.
W 1999 r. zagraniczne firmy zainw estow ały w naszym k ra ju 8,3 m ld U SD , a od p o czątku transform acji gospodarczej 38,9 m ld U S D (p atrz w ykres 1). Stanow i to co p ra w d a sp ad ek w ielkości nap ły w u k a p ita łu zagranicznego w form ie inwestycji b ezpośrednich w sto su n k u d o ro k u 1998 o 18% , ale z wypowiedzi A. Paw łow icza, prezesa P A IZ , zaprezentow anej na łam ach czasopism a „P ra w o i G o s p o d a rk a ” w 2000 r. w ynikało, że na koniec tego ok resu inwestycje zagraniczne pow inny przewyższyć rekordow y poziom z ro k u 1998 i wynieść ok. 12 m ld U S D 22. W opinii prezesa pow inno być to m ożliwe dzięki „szybszem u w zrostow i go spodarczem u, realizacji am bitnych planów pryw atyzacyjnych, dobrej k o n iu n k tu rze gospodarczej o raz dużem u zainteresow aniu inw estorów ” 23. N a to m iast ten przejściowy spadek Z I В prezes P A IZ wyjaśnił:
pew nym wpływem kryzysu rosyjskiego n a p o lsk ą g osp od arkę, - w olniejszym tem pem w zrostu gospodarczego,
- r o z p o c z ę t y m w 1999 r. procesem w p ro w ad za n ia czterech reform jednocześnie, który w pierw szym okresie m ógł w płynąć sp ow alniająco na
podejm ow anie decyzji inwestycyjnych.
22 Ostrożny kapital, „Praw o i G ospodarka” 2000, n r 51, s. 1. 25 Ibidem.
40000 35000 30000 25000 20000 15000 10000 5000 0
W ykres 1. W artość inwestycji zagranicznych w Polsce w latach 1989-1999 (w min USD) Ź r ó d ł o : Z. O l e s i ń s k i , R. P a c - P o m a r n a c k i , Działalność dużych inwestorów zagranicznych w Polsce, B. D urka (red.), Instytut K oniunktur i Cen Handlu Zagranicznego, W arszawa 1998; P A p a n o w i c z , Rekord pobity, „Rzeczpospolita” , 19.02.1999, http://www.paiz.gov.pl, materiały
PAIZ, 2000
W edług przytaczanego ju ż źródła w ro k u 1999 n a głowę m ieszkańca w Polsce przy p ad ało 1000 U S D w form ie zagranicznych inwestycji bezp o średnich, podczas gdy na W ęgrzech ju ż w ro k u 1997 w ielkość ta w ynosiła
1548 USD.
N a koniec roku 1999 zanotow ano w Polsce 799 przedsiębiorstw z udziałem k a p ita łu zagran iczn eg o , o 85 więcej niż n a koniec ro k u 1998 (licząc przedsiębiorstw a z udziałem powyżej 1 m in U SD ). 180 z nich po siad ało k ap itał niem iecki, 125 - am erykański, 67 - francuski i tyle sam o włoski, 49 - holenderski, 43 - szwedzki. Ilu stracją d o powyższych zagad nień jest tab. 4.
T a b e l a 4
Inwestycje zagraniczne w Polsce wg kraju pochodzenia - stan na koniec 1999 roku
Lp. K raj pochodzenia W artość inwestycji (min USD)
Planow ane inwe stycje (min USD)
Liczba inwestorów 1 Niemcy 6 077,3 2 405,7 180 2 USA 5 152,9 2 973,4 125 3 Francja 3 854,7 1 546,6 67 4 H olandia 3 233,2 701,6 49 5 Włochy 3 208,0 668,5 67 6 M iędzynarodowy 2 589,3 575,2 20 7 W ielka Brytania 2 068,0 263,4 35 8 K orea 1 616,3 657,2 4 9 Rosja 1 112,2 625,8 2 10 Irlandia 813,7 100,0 3 11 Austria 799,4 180,3 32 12 Szwecja 789,2 623,8 43 13 Szwajcaria 634,6 305,1 16 14 D ania 541,4 50,3 30 15 Norwegia 456,0 455,2 12 16 Japonia 374,4 137,0 12 17 Belgia 289,8 245,1 21 18 Portugalia 288,2 323,5 3 19 Hiszpania 259,3 b.d. 6 20 K anada 259,0 37,3 22 21 Finlandia 214,0 46,0 20 22 Chorwacja 173,0 16,0 2 23 T urcja 100,1 58,0 4 24 Austria 68,0 22,0 3 25 Czechy 51,2 b.d. 4 26 Chiny 45,0 45,0 2 27 Lichtenstein 29,5 12,0 3 28 RPA 25,0 40,0 1 29 Luksemburg 11,6 b.d. 2 30 M alezja 10,7 2,2 1 31 Cypr 7,2 6,5 2 32 Słowenia 6,0 50,0 1 33 Tajwan 5,7 200,0 1 34 Izrael 5,4 20,0 3 35 Grecja 1,5 4,0 1
Suma inwestycji zagranicznych
przekraczających 1 min USD 35 171,0 13 397,0
Suma inwestycji zagranicznych
poniżej 1 min USD 3 741,6
N a pierwszym m iejscu utrzy m u ją się nadal inw estorzy niem ieccy, którzy zainw estow ali od p o czątku transfo rm acji w Polsce d o k o ń ca 1999 r. ok. 6,1 m ld U S D , co stanow i 17,3% skum ulow anej w artości ZLB w naszym kraju. Dalej plasują się A m erykanie z sum ą p o n ad 5 m ld U S D (14,7% ogólnej w artości). K olejne m iejsce zajm ują inw estorzy francuscy, który ch inwestycje wzrosły z 2,4 m ld na koniec ro k u 1998 d o 3,9 m ld U S D ro k później, co stanow i 11,1% ogólnej sum y zainw estow anego k ap itału . C zw artą i p iątą lokatę zajm ują inw estorzy holenderscy i włoscy (p o n a d 3 mld i 3,2 m ld U SD ), za nimi plasuje się kapitał m iędzynarodow y (2,6 m ld USD).
W 1999 r. liczącym się inw estorem była fran cu sk a firm a Vivendi, k tó ra zainw estow ała w branży telekom unikacyjnej p o n ad 1,2 m ld U SD . Niewiele m niej (rów nież w granicach 1,2 m ld U S D ) zainw estow ało holenderskie przedsiębiorstw o U nited P an -E u ro p e C om m u n icatio n s w dziedzinie m ediów i rozryw ki. B ankow ością zainteresow ali się głów nie W łosi, a m ianow icie U n id o C red ito Italian o przeznaczając p o n ad 1 m ld U SD na zaku p 52,9% akcji P K O SA. C zw arte miejsce zajął koncern m iędzy naro dow y E u re k o B. V. inw estując ok. 600 m in U SD w działalność ubezpieczeniow ą (zak u p 20% akcji PZU SA).
T a b e l a 5
Najwięksi inwestorzy na koniec 1999 roku W artość
Lp. Inwestor inwestycji
(min USD)
K raj pochodzenia Branża
1 Vivendi 1 204,2 Francja telekom unikacja
2 United Pan-Europe
Com m unications 1 200,0 H olandia media i rozrywki
3 U niCredito Italiano 1 042,0 Włochy bankowość
4 Eureko B.V 601,4 M iędzynarodowy ubezpieczenia
5 Allied Irish Bank Plc. 582,0 Irlandia bankowość
6 Bayerische Hypo- und
Vereinsbank AG 276,0 Niemcy bankowość
7 Daewoo 194,9 K orea produkcja sam ochodów,
elektronika, budow ni ctwo, ubezpieczenia
8 A CCIO NA 165,0 Hiszpania przemysł budowlany,
handel i napraw y
9 RAO G azprom 151,6 Rosja przemysł budowlany
10 Jeronimo M artins
H olding 142,0 Portugalia handel hurtow y i d eta
Jeśli chodzi o inwestycje zagraniczne w układzie branżow ym , to najwięcej k ap itału zagranicznego ulo k o w an o jak d o tą d w działalności p rodukcyjnej, co po tw ierd zają d an e statystyczne zaw arte w tab. 6.
T a b e l a 6
Inwestycje zagraniczne w Polsce w ujęciu branżowym - stan na koniec 1999 r.
Rodzaj działalności W artość inwestycji (w min USD) Planowane inwestycje (w min USD)
Działalność produkcyjna, w tym: 17 318,4 5 836,3
- artykuły spożywcze i tytoń 4 617,4 986,7
- sprzęt transportow y 4 404,6 l 331,2
- inna 2 091,9 1 066,5
- przemysł celulozowo-papierniczy i działalność
wydawnicza 1 383,8 411,7
- chemikalia i wyroby chemiczne 1 304,2 469,2
- elektronika, maszyny i aparatura 1 269,5 429,7
- maszyny i wyposażenie 536,1 322,4
- gum a i plastik 451,3 253,9
- metale i wyroby metalowe 399,8 243,1
- meble 372,2 263,0
- artykuły przemysłu drzewnego 240,0 26,2
- tkaniny i tekstylia 236,7 32,7
- skóra i produkty skórzane 10,9 b. d.
Pośrednictwo finansowe 7 861,8 1 096,1
Handel i naprawy 3 398,4 2 507,6
Budownictwo 1 930,3 1 168,1
T ransport, magazynowanie, kom unikacja 1 891,7 728,3
Usługi kom unalne, socjalne, indywidualne 1 585,3 529,1
Energia elektryczna, gaz i woda 473,0 1 111,0
H otelarstw o i restauracje 423,1 187,2
Obsługa nieruchomości firm 190,2 220,6
Przemysł górniczy i wydobywczy 68,3 4,4
Rolnictwo 30,1 8,0
Suma inwestycji zagranicznych przekraczających
1 min U SD 35 171,0 13 397,0
Suma zagranicznych inwestycji bezpośrednich poniżej
1 min USD 3 741,6
RAZEM 38 912,6
Jak w ynika z prezentow anego m ateriału, inwestycje p rodukcyjne stanow iły na koniec ro k u 1999 ponad 44% wszystkich inwestycji (więcej niż 4 9% inwestycji powyżej 1 m in USD). W działalności p rodukcyjnej n ato m iast najw iększym zainteresow aniem cieszyła się p ro d u k c ja spożyw cza i ty to n io w a (ok. 27% inwestycji produkcyjnych) o raz p ro d u k c ja sprzętu tran sp o rto w eg o (p on ad 25% inwestycji produkcyjnych). K olejne m iejsca zajm u ją przem ysły: celulozow o-papierniczy (także działalność w ydaw nicza), chem ikaliów , elek t roniczny i in.
C o raz więcej obcego kapitału wiąże się z pośrednictw em finansow ym , gdzie w artość zagranicznych inwestycji według stanu n a koniec ro ku 1999 wyniosła prawie 8 mld USD, czyli niewiele powyżej 20% ogólnej sum y zainwestowanego d o tą d k ap itału , co stanow i znaczny w zrost w sto su n k u d o ubiegłego ro k u , kiedy wielkość ta na koniec 1998 r. zam knęła się kw otą blisko 5 m ld U S D 21. Pośrednictw o finansow e stanow iło bowiem w ro k u ubiegłym ok. 37% wszyst kich nak ład ó w inwestycyjnych d o k o n an y c h w tym okresie.
B ranżą, k tó rą interesuje się rów nież k ap itał obcy jest hand el i napraw y, gdzie według stan u na koniec 1999 r. sk um u lo w an a w ielkość inwestycji zagranicznych osiągnęła poziom 3,4 m ld U S D . Inwestycje w handel bud zą
T a b e l a 7 Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Polsce
wg województw - stan na koniec 1999 r. Wyszczególnienie Liczba inwestycji
Mazowieckie 483 Śląskie 268 W ielkopolskie 231 Dolnośląskie 166 Pomorskie 146 Łódzkie 118 M ałopolskie 111
K ujaw sko-Pom orskie 81
Zachodniopom orskie 77
Lubelskie 56
Podkarpackie 50
Świętokrzyskie 46
W arm ińsko-M azurskie 45
Lubuskie 43
Opolskie 36
Podlaskie 31
Ź r ó d ł o : http://www.paiz.gov.pl, materiały PAIZ, 2000.
wiele kontrow ersji, szczególnie w śród polskich właścicieli m niejszych sklepów. N ie chcem y jed n ak kom entow ać tego zjaw iska. K olejn e m iejsca zajm ują inwestycje w: budow nictw ie (ok. 2 mld U SD ), tran sp o rcie, m agazy no w an iu i kom unikacji (niecałe 2 m ld U SD ), usługach k om un aln y ch , socjalnych oraz indyw idualnych (p onad 1,5 m ld U SD ). W najm niejszym sto p n iu inw estorzy zagraniczni interesują się tradycyjnie przem ysłem wydobyw czym i górniczym (ok. 70 m in U S D ) o raz rolnictw em , gdzie w artość zagranicznych inwestycji osiągnęła poziom niewiele p o n ad 30 m in U SD .
Niewiele zm ieniło się, jeśli chodzi o lokalizację obcego k ap itału w p o szczególnych w ojew ództw ach. W ro k u 1999, p o d o b n ie ja k w latach p o przednich, pierwsze miejsce, jeśli chodzi o liczbę zarejestrow anych przedsię biorstw zagranicznych, zajęło w ojew ództw o m azow ieckie (483 inwestycje), śląskie (268), w ielkopolskie (231), d o ln o śląsk ie (166), p o m o rsk ie (146), łódzkie (118). Z agadnienie to pełniej ilustruje tab. 7.
4. A TRA K C Y JN O ŚĆ W O JE W Ó D ZT W A Ł Ó D Z K IE G O
A nalizując powyższe zagadnienie m ożna w ykorzystać wyniki o p raco w ań przygotow anych przez In sty tu t B adań nad G o s p o d a rk ą R y nk ow ą, k tóry oceniając atrakcyjność poszczególnych w ojew ództw zasto sow ał określone k ry te ria i podzielił w szystkie polskie w ojew ó dztw a n a trzy g rup y (od najbardziej d o najm niej atrakcyjnych). Z nam iennym jest fak t, że w ciągu kilku o statnich lat w ojew ództw o łódzkie przesunęło się w ra n k in g u z grupy trzeciej do pierwszej.
M ów iąc o atrakcyjności inwestycyjnej należy wziąć pod uwagę wiele cech i czynników . Zaliczym y d o nich zarów n o czynniki obiektyw ne, ja k na przykład poziom rozwoju infrastruktury, czy subiektywne związane z określoną gałęzią produkcji. M o żna m ów ić także o czynnikach pozaekonom icznych.
W szystkie czynniki uw zględniane przez zagranicznych inw estorów przy podejm ow aniu decyzji o lokalizacji m o żn a podzielić n a następ ujące :
stym ulujące d o podjęcia działalności - zaliczyć tu m o żn a wielkość i kw alifikacje siły roboczej, chłonność ry n k u lokalnego, d o b rze rozw iniętą in fra stru k tu rę rynkow ą i tran sp o rto w ą, odpow iednio przychylny stosunek w ładz lokalnych, klarow ność stosow anych przepisów ;
nie pobudzające lub inaczej też zniechęcające. M oże to być w ysoka stopa bezrobocia, k tó ra z p u n k tu widzenia degradacji środow iska n aturalnego m oże ham ow ać zainteresow anie danym w ojew ództw em . P o n a d to tru dn ości ze znalezieniem w łaściw ych pom ieszczeń, w ysokie ceny nieru ch o m o ści, w ydłużony okres z a ła tw ian ia fo rm aln o ści, częste zm iany w p rzepisach
lokaln y ch - w szystko to m oże d ziała ć zniechęcająco n a zag ran iczn eg o inw estora i ham ow ać jego decyzje inwestycyjne;
obojętne, nie m ające wpływu na podjęcie działalności inwestycyjnej. Biorąc pod uwagę wyżej w ym ienione czynniki m o żn a pokusić się o przed staw ienie analizy SW O T w ojew ództw a łódzkiego z p u n k tu w idzenia a tra k cyjności dla zagranicznych inw estorów . D o stro n zachęcających m o żn a zaliczyć niew ątpliw ie następujące czynniki:
tem po transform acji ustrojow ej - Ł ódź zajm uje trzecie m iejsce w klasie A za w ojew ództw am i: w arszaw skim i poznań skim ,
- chłonn ość rynku lokalnego, trzecia pozycja za w arszaw skim i k a tow ickim ,
- w y kw alifikow ana i sto su n k o w o n ied ro g a k a d ra k iero w n icza o ra z zaplecze naukow o-techniczne, k tó re w przyszłości m o żn a będzie w ykorzystać w Łódzkiej Specjalnej Strefie Ekonom icznej,
niższe ceny gruntów niż w W arszawie, K rakow ie, W rocław iu, G d a ń sk u , G dyni,
otoczenie biznesu, banki, instytucje finansow e, k o nsu ltacy jn e - Ł ódź zajm uje piąte miejsce w klasie A,
do stęp n o ść kom unikacyjna (druga klasa atrakcy jn ości) - o g ro m n ą szansą dla w ojew ództw a łódzkiego jest m ożliw ość b u d o w a n ia pewnych odcinków au to strad y , chociaż problem ten jest głębszej n atu ry i dysk usy jną kw estią pozostaje jego realność,
- centru m handlow e R zgów -Tuszyn,
pow ołanie d o życia w ro k u 1997 Łódzkiej Specjalnej Strefy E k o nom icznej.
Przedstaw iając zalety województwa łódzkiego nie m ożn a jed n ak zapom inać o czynnikach zniechęcających d o inw estow ania w nim . Zaliczyć d o nich m ożna:
- rynek pracy, wysokie bezrobocie z jednej stro ny p ow inn o zachęcać do z a tru d n ia n ia tańszej siły roboczej, ale ja k wcześniej w spom niałyśm y wiążą się z tym pew ne niekorzystne zjaw iska ja k d eg rad acja środ ow iska,
- zaplecze przem ysłow e, przestarzały p ark m aszynow y, znaczny stopień zużycia środków trw ałych,
- b ra k lokali gotow ych d o w ynajęcia, hoteli, p arkin gó w , zaniedbany wygląd m iasta, chociaż w tym względzie wiele już uczyniono, czego przykładem m oże być cen traln a ulica - P iotrkow ska,
- położenie zbyt blisko W arszaw y zniechęca do z a k ła d a n ia firm . M ało tego, wielu łódzkich absolw entów wyższych uczelni opuszcza Ł ó d ź m ając szansę na atra k cy jn ą pracę, głównie w W arszaw ie,
- atrakcy jn ość turystyczna i stan środow iska n atu raln eg o - w ojew ództw o łódzkie uzyskało najgorszą lokatę.
W ydaje się je d n a k , że wiele z wyżej w ym ienionych czynników znie chęcających d o podjęcia działalności inwestycyjnej, w ładze w ojew ództw a sta ra ją się łagodzić (dotyczy to chociażby budow y hoteli) i pod ejm u ją kolejne d ziałania m ające n a celu przyciągnięcie zagranicznych inw estorów , czego najlepszym przykładem m oże być pow ołanie d o życia w spom nianej już Ł ódzkiej Specjalnej Strefy Ekonom icznej.
5. PO W STA N IE Ł Ó D Z K IE J S P E C JA L N E J STREFY E K O N O M IC Z N E J
Ł ó d zk a Specjalna Strefa E kon o m iczn a (ŁSSE) zo stała p o w o łan a do życia 15 kw ietnia 1997 r. n a okres dw udziestu lat, tj. d o 2017 r. P o d staw ą praw n ą jej funkcjonow ania są następujące ak ty praw ne:
U staw a z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonom icz nych (Dz. U. 1994, nr 123, poz. 600; Dz. U. 1996, n r 106, poz. 496; Dz. U. 1997, nr 121, poz. 770),
R ozporządzenie R ady M inistrów z d n ia 15 kw ietnia 1997 r. w spraw ie ustanow ienia łódzkiej specjalnej strefy ekonom icznej (D z. U. 1997, n r 46, poz. 289; Dz. U. 1997, n r 135, poz. 913),
- Z arządzenie M in istra G o sp o d ark i z d n ia 27 czerw ca 1997 r. w spraw ie przeprow adzania, zasad i w arunków przetarg ów lub ro k o w a ń o raz kryteriów oceny zam ierzeń co d o przedsięwzięć gospodarczych, k tó re m a ją być podjęte przez podm ioty gospodarcze na terenie Łódzkiej Specjalnej Strefy E konom icz nej („ M o n ito r P olski” 1997, nr 40, poz. 407),
- Z a rz ą d z e n ie M in istra G o s p o d a rk i z d n ia 27 czerw ca 1997 r. w sp ra w ie p o w ie rz e n ia Ł ód zk iej S pecjalnej S trefie E k o n o m ic z n e j SA udzielania zezwoleń na prow adzenie działalności gospodarczej o ra z w yko nyw ania bieżącej k o n tro li działalności p o d m io tó w g ospodarczych n a tere nie ŁSSE o raz ustalenia zakresu tej k o n tro li („ M o n ito r P o lski” 1997, n r 40, poz. 408),
R ozporządzenie M in istra G o sp o d ark i z d n ia 21 paźd ziern ik a 1998 r. w spraw ie ustalenia p lan u rozw oju Łódzkiej Specjalnej Strefy E konom icznej (D z. U. 1998, n r 135, poz. 900).
U tw orzenie ŁSSE m iało sprzyjać realizacji wielu celów, z k tó ry ch na podkreślenie zasługują następ u jące26:
- zw iększenie aktyw izacji gospodarczej w ojew ództw a,
złago dzenie ujem nych sk u tk ó w bezro b o cia s tru k tu ra ln e g o p o p rzez stw orzenie now ych m iejsc pracy,
- przyciągnięcie k ap itału krajow ego i zagranicznego,
26 Założenia do Planu Rozwoju Łódzkiej Specjalnej S trefy Ekonomicznej, M inisterstwo G ospodarki, W arszawa 1997, s. 10.
- dywersyfikacja struktury gałęziowo-branżowej (przełam anie m on ok ultury przem ysłow ej),
- w prow adzenie now ych rozw iązań technicznych i technologicznych, - położenie szczególnego nacisku n a rozwój p rzetw ó rstw a rolno -spo ży w czego na terenach gmin o ch arakterze rolniczym .
U w zględniając specyfikę w ojew ództw a, zgodnie z P rog ram em R e stru k turyzacji R egionu Ł ódzkiego, preferow ane są następujące gałęzie przem ysłu:
chem iczny i farm aceutyczny (w szczególności biotechnologie), spożywczy, głównie przetw órstw o rolno-spożyw cze,
przem ysł w ytw arzający urządzenia dla o chrony środow iska, techniki m edycznej - nośnik postępu technicznego,
elektroniczny, przede wszystkim elek tro n ik a pow szechnego użytku, w ytw arzanie podzespołów , kolekcjonow anie i składanie,
przemysł opakow ań m ający wpływ na wzrost konkurencyjności wyrobów na ry nkach zagranicznych i krajow ym , uw zględniający wym ogi i stan d ard y Unii Europejskiej w aspekcie przyszłego człon ko stw a Polski w U E,
m ateriałów budow lanych m ogący n a bazie istniejących źródeł lokalnych surow ców w ytw arzać tanie m ateriały budow lane d la zaspokojenia istniejącego p o p y tu n a m ieszkania w w ojew ództw ie,
przem ysł m otoryzacyjny - p ro d u k c ja części, podzespołów i akcesoriów , - m etalow y i precyzyjny27.
Aby uzyskać pozw olenie n a prow adzenie działalności gospodarczej na terenie ŁSSE, każdy inw estor powinien:
w ystąpić z listem intencyjnym określającym zam ierzenia inw estycyjne na w skazanym terenie,
złożyć ofertę inw estycyjną i biznes plan,
wziąć udział w przetargu n a zagospodarow anie określonego terenu strefy, - zagraniczny inwestor powinien uzyskać zezwolenie na zakup nieruchom o ści od M in istra S praw W ew nętrznych i A dm inistracji,
uzyskać pozw olenie na budow ę od spółki zarządzającej strefą. Inw estorzy, którzy uzyskają zgodę na prow adzenie działalności gos podarczej na terenie ŁSSE i którzy spełnią określone w arunki, tj. zainw estują w strefie m inim um 2 m in euro, bądź będą za tru d n iać w całym okresie nie m niej niż 100 pracow ników miesięcznie, m o g ą liczyć na całkow ite zw olnienie z p o d a tk u dochodow ego od osób praw nych przez dziesięć lat p row adzonej działalności i zwolnienie w wysokości 50% tego p o d atk u przez następne lata2*.
W przy p ad k u , gdy liczba za tru d n io n y ch jest m niejsza, zw olnienie od p o d atk u dochodow ego wynosi 20% dochodu n a każde dziesięć zatru dn ion ych osób, z zastrzeżeniem , że nie m oże być m niejsze niż 20% i nie większe niż
27 Łódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna ŁSSE S.A., Łódź 1999, inform ator, s. 20. 28 Dz. U. 1997, nr 46, poz. 289.
100% m iesięcznego d o ch o d u . P o n a d to inw estorzy prow adzący działalność w ŁSSE uzyskują całkow ite zwolnienie z p o d atk u od nieruchom ości w okresie funkcjonow ania strefy. D la cudzoziem ców d o d a tk o w o przew idziany jest krótszy okres oczekiw ania n a decyzję d o tyczącą zak u p u nieruchom ości.
N a to m iast po dm ioty gospodarcze, którym nie przysługuje p raw o do zw olnień od p o d a tk u d o ch o d o w eg o , m o g ą zaliczyć w y d atk i n a z a k u p w artości niem aterialnych i praw nych d o kosztów u zyskania przychodów . M ają rów nież p raw o d o podw yższenia staw ki am ortyzacji śro dk ów trw ałych, służących do p row adzenia działalności w strefie.
6. O RG A N IZA C JA I ZA G O SPO D A R O W A N IE ŁSSE
Ł ó d zk a Specjalna Strefa E konom iczna o obszarze 208,9 h a należy do m niejszych stre f w Polsce. Jest strefą rozpro szo n ą. W jej skład w chodzą cztery podstrefy położone n a o b szarach następujących m iast/g m in:
- p o d strefa łódzka, - p o d strefa Zgierz, - p o d strefa O zorków , - p o d strefa Pabianice.
Podstrefa łódzka
O bejm uje obszary znajdujące się n a terenie m ia sta Ł odzi o ra z K o n s ta n tynow a Ł ódzkiego i sk ład a się z trzech kom pleksów : C en tru m , Nowy Jó z e fó w -S re b rn a oraz D ąb ro w a. Jej pow ierzchnia wynosi 77,1 ha.
1. Kompleks Nowy Józefów-Srebrna znajduje się w południow o-zachodniej części m iasta, w dzielnicy Polesie. O bejm uje obszar 60,5 h a niezabudow anego terenu. W pobliżu znajduje się osiedle m ieszkaniow e R etk in ia o ra z linia kolejow a W rocław —Ł ó d ż-P o z n ań . W niedalekim sąsiedztw ie jest G ru p o w a Oczyszczalnia Ścieków o ra z lotnisko L ublinek. K o m p lek s częściowo w ypo sażony został w in fra stru k tu rę techniczną z m ożliw ością p od łączenia b ra kujących instalacji. Istniejące połączenia kom unikacyjne są na tyle w y star czające, aby obsłużyć kom pleks łącznie z bocznicą kolejow ą .
W planie przew idziana jest b u d o w a drogi ekspresow ej S-14, tzw. Z a chodniej O bw odnicy Ł odzi w celu połączenia terenu strefy z a u to s tra d ą A2 P o zn ań -W arsz aw a i a u to stra d ą A8 W ro cław -Ł ó d ź, k tó ra będzie przebiegać
29 W. M i 1 c z a r e k, C. P o d g ó r s к i, Ł S S E ja ko instrument restrukturyzacji województwa łódzkiego, „Przemysł Lekki” 1997, nr 1/62, s. 7.
w pobliżu lotniska. Przew iduje się, iż łączne n ak ład y n a in fra stru k tu rę w yniosą 12,4 m in PLN .
N ajw iększym inw estorem , k tó ry d o tą d zainteresow ał się kom pleksem Nowy Józefów -S rebrna był włoski producent sprzętu gospodarstw a dom ow ego z grupy M erloni, zam ierzający urucho m ić p ro d uk cję kuchenek gazowych 1 elektrycznych przeznaczając na ten cel o k o ło 50 m in U SD . Je d n a k p ro test krajow ych producentów p o d o b n eg o sprzętu (A rnika W ronki Sp. z o .o., W ro zam et SA), p o p a rty przez K ra jo w ą Izbę G o sp o d a rk i, sp o w o d o w ał w ycofanie inw estora.
K om pleksem tym także zainteresow ała się m ięd zy n aro d o w a spó łk a Unifi zajm ująca się p ro d u k cją w łókien sztucznych. Jed n ak p o d o b n ie ja k w p o przednim przypadku protesty krajow ego p o te n ta ta - T o ru ń sk iej Elany SA - spow odow ały w ycofanie się inw estora30.
2. Kompleks Centrum - to sam o centrum Łodzi o pow ierzchni 13,1 ha. O bszar ten to budynki fabryczne w znacznej części p ochodzące z ubiegłego wieku, o wysokim stopniu zużycia, przy czym kilk a z nich objętych jest o ch ro n ą k o n serw ato ra zabytków . T eren p o siad a pełne uzbrojenie w sieć w odną, kanalizacyjną, elektryczną oraz telekom unikacyjną. C echą c h a ra k terystyczną kom pleksu jest to, że istniejąca in fra stru k tu ra techniczna w ym aga uzupełnienia bądź m odernizacji. P rzew idyw ane n ak ład y z tym zw iązane zostały oszacow ane na 4 m in P L N .
D o preferow anych rodzajów działalności w tym kom pleksie należą: elektro nika, m echanika precyzyjna, produkcja opakow ań oraz przem ysł włókienniczy. Preferencje te stanow ią istotne ograniczenia w arunkujące decyzje inw estorów .
Inw estorzy, którzy dotychczas uzyskali zezwolenia na podjęcie działalności w tej części strefy, w ykorzystali budynki w najlepszym stanie technicznym , by ponieść ja k najniższe koszty zw iązane z ich rem ontem i renow acją. Aby zm ienić ten stan rzeczy, Z arząd M iasta Ł odzi o pracow ał nowy pro jek t za g o sp o d aro w an ia przestrzennego kom pleksu C en tru m , który za k ła d a u re al nienie w arunków jego ochro ny przez k o n serw ato ra z a b y tk ó w 31. A ktu aln ie zostały podjęte prace zw iązane z m od ern izacją sieci w odnej, kanalizacyjnej oraz elektrycznej. W yd atki z tym zw iązane przekroczyły ju ż p lan ow ane 4 m in P L N . O cenia się, iż do zakończenia inwestycji p o trze b a jeszcze ok. 2 m in P L N . Podjęte d ziałania pow inny popraw ić znacznie w arunki inw es to w an ia i przyciągnąć inw estorów do kom pleksu C en tru m .
N a dzień 11 m a ja 2000 r. zezw olenia n a p ro w a d zen ie d ziałalności w kom pleksie C entrum uzyskały następujące firm y32:
30 A. B ł a s z c z y k , Inwestycje z problemami. Kto przeciw, kto za, „R zeczpospolita” , 26 m aja 1999, nr 121.
51 Projekt uchwały Rady M iejskiej w Łodzi o miejscowym planie zagospodarowania prze strzennego dla części obszaru miasta Łodzi położonej Ł S S E — kompleksie Centrum, Łódź 1999.
Ccbal 'luba Sp. z o.o. rozpoczęła pro d u k cję w gru d n iu 1998 r. B ranża: p ro d u k c ja o p a k o w ań polietylenow ych.
Inw estycja: 13 149 944,25 PL N , tj. ok. 3,1 m in eu ro (5,4 m in euro dek laro w an e w biznes planie).
Z atrudnienie: 45 (105 osó b d eklaro w an ych w biznes planie). - Dakri-Strcfa Sp. z o.o.
Branża: p ro d u k c ja piekarnicza.
Inwestycja: 1 900 000 P L N , tj. 0,5 m in euro (0,6 m in eu ro deklarow anych w biznes planie).
Z atrud nienie: 60 osób (110 osób w biznes planie).
Steijn Paper Sp. z o.o. (k ap itał holenderski): rozpoczęła ju ż działalność p rodukcyjn ą.
Branża: p ro d u k c ja p apieru transferow ego o ra z innych m ateriałó w d ru kow anych w form ie ciągłej.
Inw estycja: 25 000 000 P L N , tj. ok. 6,7 m in euro. Z atrud nienie: 120 osób.
- Firma Ortopedyczna „Doktor Perner” Sp. z o.o.
Branża: urządzenia techniki m edycznej, sprzęt ortopedyczny. Inwestycja: 4 000 000 P L N , tj. ok. lm ln euro.
Z atrud nienie: 100 osób.
- „Chcmico” Poland Sp. z o.o.
Branża: w yroby chem iczne, o p ak o w an ia, zam ki błyskaw iczne. Inw estycja: 4 530 000 P L N , tj. ok. 1,1 m in euro.
Z atrudn ienie: 101 osób.
- Przedsiębiorstwo Produkcyjne P .S. Centrum Sp. z o.o. Branża: artykuły spożywcze.
Inwestycja: 20 000 000 P L N , tj. ok. 5 m in euro. Z atrudnienie: 25 osób.
3. Kompleks Dąbrowa to obszar niezab udo w an y o pow ierzchni 3,5 ha, położony we w schodniej części m iasta, na terenach m agazynow o-przem ys- łowych dzielnicy D ąb ro w a. K om pleks ten p o siad a pełną in fra stru k tu rę techniczną. P rzew idyw ane n akłady n a jej uzupełnienie w ynoszą 0,44 m in P L N . W odległości ok. 3 km znajduje się jeden z najw iększych w Polsce T erm inali K o ntenerow ych Ł ódź-O lechów , któ ry p o siad a połączenie z W ar szaw ą o raz obszarem Polski południow ej i w schodniej. W pobliżu tej części strefy przebiegać będzie a u to s tra d a A l. W kom pleksie D ą b ro w a preferow any jest przem ysł elektroniczny, elektrotechniczny lub p od o b n y . D o tej pory b rak jest zainteresow ania inw estorów podjęciem działalności gospodarczej w tym rejonie.
Podstrefa Zgierz
P odstrefa ta obejm uje tereny znajdujące się w granicach adm inistracyjnych m iasta Zgierz o pow ierzchni 32,2 ha. W jej skład w chodzą dw a kom pleksy:
B oruta i R u d u n k i.
1. Kompleks Boruta o obszarze 21,8 h a został zlokalizow any n a terenie pofabrycznym Z akładów Przem ysłu B arw ników „ B o ru ta ” SA w ich połu- dniow o-w schodniej części. T eren niezabudow any usytuow any jest w pobliżu centrum Zgierza. W przyszłości obszar ten połączony zostanie z o bw od nicą Łodzi S-14 o raz a u to stra d ą A2 P o zn ań -W arszaw a. K o m plek s w yposażony jest w techniczną in fra stru k tu rę sieciową. W bezpośrednim jego sąsiedztw ie znajduje się bocznica kolejowa oraz nowoczesna, o d d an a do użytku w 1996 r. M iejska O czyszczalnia Ścieków w Zgierzu.
N ajw iększe inwestycje z zakresu in fra stru k tu ry na tym terenie to b u d ow a drogi dojazdow ej o długości ok. 850 m oraz instalacji w odno-kanalizacyjnej.
N akłady na te cele oszacow ane zostały n a 7,3 m in PL N .
Z godnie z danym i statystycznym i na dzień 11 m aja 2000 r. w kom pleksie B o ru ta prow adziła działalność33:
Firma „Grabek Industries” , w ykorzystująca 61,2% pow ierzchni. Branża: dom inuje przem ysł spożywczy.
Inwestycja: 8 198 000 P L N , tj. ok. 2 m in euro.
Z atru dnienie: 100 osób d o k o ń ca 1999 r. (docelow o w edług biznes p lan u ok. 500 osób).
2. Kompleks Rudunki o pow ierzchni 8 h a znajduje się w o brębie m iasta Z gierz w jeg o p ó łnocno-w scho dniej części, w odległości o k. 2 km od centrum . W planie przestrzennego zagosp o d aro w an ia teren przeznaczony jest pod rozwój przem ysłu. D ojazd do kom pleksu w ym aga jed n ak budow y drogi. P ozostała in fra stru k tu ra techniczna także wiąże się z koniecznością uzupełnień, z których najw ażniejsze to bud ow a 4 km nowej sieci w od o ciągowej. O bszar ten został w całości w ykorzystany przez jed neg o inw estora, a m ianow icie34:
- Atlas SA.
B ranża: p ro d u k cja m ateriałów budow lanych.
Inw estyqa: 51 765 000, tj. ok. 12,3 m in euro (14 m in euro w biznes planie). Z atrudnienie: 250 osób.
33 Ibidem. M Ibidem.
Podstrefa Ozorków
1. Kompleks Ozorków-Poludnie o pow ierzchni 32,2 h a obejm uje teren niezabudow any położony w obrębie m iasta O zorko w a w jego p ołudn io w o - zachodniej części. W sąsiedztw ie znajduje się linia kolejow a z m ożliw ością budow y bocznicy. O bszar ten częściowo w yposażony jest w urządzenia in fra struktury technicznej, k tó ra w ym aga uzupełnienia. N akłady n a ten cel oszaco wane zostały na poziom ie 12,58 m in PLN . W niedalekiej przyszłości, w odleg łości 3 km od kom pleksu przebiegać będzie au to strad a A 2 P oznań W arszawa. Z uwagi na korzy stn ą lokalizację kom pleksu istnieje m ożliw ość poszerzenia terenu zgodnie z przyjętym planem przestrzennego zagospodarow ania wojew ó dztw a łódzkiego n a obszar sąsiadującej gminy Parzęczew.
Pozwolenie n a prow adzenie działalności w kom pleksie O zo rk ó w -P o łu d n ie n a dzień 11 m aja 2000 r. uzyskały następujące p o d m io ty 35:
- Inter Print Sp. z o.o. (kapitał niemiecki).
B ranża: p ro d u k cja papieru ozdobnego (okleiny m eblow e). Inwestycja: 71 340 000, tj. ok. 16,9 m in euro.
Z atrudnienie: 77 osób.
O R S A w ystępująca pod trzem a spółkam i z o.o. (k ap itał włoski): O R S A M O T O Sp. z o.o. zatru d n i co najm niej 79 osób i zainw estuje 8 880 000 PLN d o 1 sierpnia 2002 r.
O R S A F O A M Sp. z o.o. zatrudni co najm niej 83 osoby i zainw estuje 11 000 000 P L N d o 1 sierpnia 2003 r.
O R S A J E T Sp. z o.o. za tru d n i co najm niej 30 osób i zainw estuje 11 655 000 PLN d o 1 g ru d n ia 2004 r.
Branża: pro d u k cja akcesoriów dla przem ysłu m otoryzacyjnego i m ateracy z pianki poliuretanow ej.
Inw estycja łącznie: 31 535 000 P L N , tj. ok. 7,5 m in euro. Z atru d n ien ie łącznie: 192 osoby.
„Fassaden Glas Technik - Polska” Sp. z o.o. (k ap itał Lichtenstein). B ranża: o k n a i profile alum iniow e.
Inwestycja: 18 264 700 P L N , tj. ok. 4,6 m in euro do d n ia 31 grud nia 2001 r.
Z atrudnienie: 300 osób do d n ia 31 gru dnia 2001 r. „Ceramika Tubądzin II” Sp. z o.o.
Branża: pro d u k cja płytek ceram icznych.
Inwestycja: 36 940 490 P L N , tj. ok. 8,7 m in euro (9,7 m in eu ro w biznes planie).
Zatrudnienie: 101 osób d o 30 czerwca 2001 r. (200 osób w biznes planie). - „Scan Aqua” Sp. z o.o. (kapitał fiński).
B ranża: ceram ika san itarn a.
Inwestycja: 15 405 000 P L N , tj. ok. 3,6 m in eu ro do 31 g ru d n ia 2001 r. Z atrudnienie: 48 osób do 31 gru d n ia 2001 r.
Podstrefa Pabianice
Obejmuje obszar 67,4 ha usytuowany w granicach adm inistracyjnych gminy Pabianice i nowo utworzonej gminy Ksaw erów . G raniczy z południow ą częścią m iasta Łódź. W jej skład w chodzą d w a kom pleksy: Porszew ice i W idzew.
1. Kompleks Porszewice o pow ierzchni 29,2 ha poło żon y jest ok. 3 km od Łodzi i 2 km od K o n stan ty n o w a Łódzkiego. W odległości ok. 1,5 km znajduje się G ru p o w a Oczyszczalnia Ścieków, a główne przyłącza technicznej in fra stru k tu ry sieciowej w K on stan ty n o w ie Ł ódzkim . K ształt k om p lek su jest w ydłużony, co w pływ a na ograniczenie m ożliw ości jego zabudow y. P o n a d to teren w ym aga uzbrojenia. N iezbędne n akłady na in fra stru k tu rę oszacow ane zostały na 16,4 m in P L N . Z uwagi n a b ra k zain tereso w ania inw estorów tym kom pleksem , Z arząd w ystąpił o wyłączenie go ze strefy.
2. Kompleks Widzew Ksawerów obejm uje niezabudow any teren o pow ierz chni 38,2 ha w granicach gminy K saw erów znajdujący się w sąsiedztw ie Łódzkiego R olno-Spożyw czego R ynku H urtow ego SA. N a terenie kom pleksu preferowany jest przemysł rolno-spożywczy oraz kosmetyczny i farm aceutyczny. T eren w ym aga uzupełnienia uzbrojenia, a do jazd d o ko m p lek su budow y 7,2 km d ró g 36. N iezbędne n akłady zostały oszacow ane n a 34,8 m in PLN . G m in a K saw erów rozpoczęła budow ę kanalizacji w ro k u 1998, n ato m iast w przygotow aniach są inwestycje z zakresu in frastru ktu ry technicznej. Z aow o cow ało to pojaw ieniem się now ych inw estorów w tym kom pleksie.
D o 11 m aja 2000 r. zezwolenia na prow adzenie działalności gospodarczej uzyskały37:
Adamed - Pharma SA.
B ranża: pro d u k cja środków farm aceutycznych i arty k u łó w m edycznych. Inwestycja: 8 000 000 P L N , tj. ok. 2 m in euro.
Z atrudnienie: 60 osób.
- Aflofarm - F a b ry k a leków Sp. z o.o.
B ranża: środki farm aceutyczne i artyku ły m edyczne. Inw estycja: 8 000 000 P L N , tj. ok. 2 m in euro. Z trudnienie: 60 osób.
- S i A Piechura Sp. z o.o.
36 Z. G ł u s z c z a k , S S E w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem strefy łódzkiej, Łódź 1999, opracow anie przygotowane dla Urzędu M iasta Łodzi.
Branża: p ro d u k c ja w yrobów z tw orzyw sztucznych d la budow nictw a. Inwestycja: 8 800 000 P L N , tj. ok. 2,2 m in euro.
Z atrudnienie: 104 osoby.
N a podstaw ie powyższych inform acji należy podkreślić, że przew idyw ana w artość wszystkich inwestycji w Ł ódzkiej Specjalnej Strefie Ekonom icznej wynosi ok. 326,8 m in P L N , tj. ok. 79,2 m in euro. O znacza to, iż osiągnęła o n a ok. 86% w artości założonych w biznes p lan ac h poszczególnych firm , k tó re zainw estow ały ju ż n a terenie strefy (p a trz wykres 2).
podstrefa Łódź podstrefa Zgierz podstrefa Ozorków podstrefa Pabianice
Wykres 2. Planow ana wartość inwestycji w ŁSSE (w m in PLN) Ź r ó d ł o : opracowanie własne na podstawie m ateriałów z Urzędu M iasta Łodzi
podstrefa Łódź podstrefa Zgierz podstrefa Ozorków podstrefa Pabianice W ykres 3. Planow ane zatrudnienie w ŁSSE
N a to m ia st p lan o w an e za tru d n ien ie w ynosi 1743 o so b y , co stanow i p o n ad 74% za trudnionych uw zględnionych w biznes p lan ach (p a trz w y kres 3).
O becnie pow ierzchnia strefy w ykorzystana jest w 30% . D alsza realizacja plan ó w strategicznych strefy jest u w a ru n k o w a n a po zysk an iem now ych inw estorów dla zag ospodarow ania wolnej pow ierzchni strefy.
S pośród firm , które uzyskały zezwolenie na prow adzenie działalności gospodarczej n a terenie Łódzkiej Specjalnej Strefy E konom icznej tylko cztery podjęły działalność p rodukcyjn ą, a m ianow icie: C ebal T u b a Sp. z o .o., Steijn P aper Sp. z o .o., Inter P rint Sp. z o.o. (IP D ecor) oraz G ra b e k In d u stries. W edług stan u na dzień 31 m a rc a 2000 r. w a rto ść zrealizow anej p ro d u k cji w ŁSSE w yniosła 32 817 752 P L N , n a to m ia st zatru d n ien ie osiągnęło 284 osoby przy planow anym za tru d n ien iu w tych firm ach 322 osób i docelow ym zatrudnieniu 802 osób.
6. ZA K O Ń C ZEN IE
N a podstaw ie przedstaw ionego m ateriału n asuw a się wiele w niosków , k tó re m ogą dotyczyć wszystkich specjalnych stref ekonom icznych istniejących w Polsce. F unkcjo n o w an ie tych stref pozostaje w sprzeczności z ob o w iązu jącym i w Unii Europejskiej przepisam i, co m oże w przyszłości oznaczać ich
likw idację’“. Jednakże przeciągające się negocjacje na tem at naszego uczes tnictw a w Unii Europejskiej pozw alają optym istyczniej spojrzeć n a fu n k cjonow anie specjalnych stref ekonom icznych39. G eneralnie część fu n k c jo n u jących w Polsce stref n arusza zasady unijne poprzez n a p rzykład ulgi stosow ane nie tylko przy zakupie środków trw ałych40. Z astrzeżenie budzi rów nież zbyt długi okres, na jaki przyznajem y ulgi p o d atk o w e (dw udzies to letn i) i rozproszenie te ry to ria ln e nie zawsze u za sad n io n e p o trze b am i reg io n u ". Z drugiej strony likw idacja stref w m om encie, kiedy uzyskalibyśm y członkostw o w Unii Europejskiej oznaczałaby d la niej d o d a tk o w e koszty zw iązane ze znalezieniem śro d k ó w n a tw orzenie now ych m iejsc p racy i pom oc dla bezrobotnych. T rzeba pam iętać, że przyjęto pewne postanow ienia na ten tem at w roku 1997, kiedy u stalono, że strefy w Polsce będą istniały do ro k u 2003. D ecyzja ta w płynęła n a zawieszenie w ydaw ania zezwoleń na
38 J. B i e l e c k i , Rozmowy o specjalnych strefach ekonomicznych, „R zeczpospolita” , 17-18.07.1999, nr 165.
38 S. A u g u s t y n o w i c z , Apetyt na strefy, „Business F o ru m ” 1998, n r 6 (166). 40 I B i e l e c k i , Prawo inwestorów czy Unii Europejskiej, „R zeczpospolita” , 20.05.1999, nr 116.
41 K. D о I i n i a k, Specjalne strefy ekonomiczne. Geografia przywilejów, „G azeta B ankow a” , 12.10.1997, nr 41, s. 16-17.
działalność gospodarczą w tych strefach - czasow e - poniew aż o n a ju ż nie obow iązuje. S potykam y się z opin iam i, że strefy należy utrzym ać chociażby ze względu na to, że „m iędzynarodow ych inw estorów m ożem y zachęcić jedynie przyznaniem ulg p o d atk o w y c h . P olskie strefy ek o n o m iczn e nie pow inny być tra k to w a n e przez K om isję E u ro p e jsk ą n a ta k ic h sam ych w arun kach jak unijne. P olska potrzebuje znacznie więcej czasu n a d o stosow anie się d o w ym ogów Unii i w yw iązanie się ze zobo w iązań wobec inw estorów ” 42.
Z innej w ypowiedzi w ynika, że „w państw ie praw a raz przyznanych przywilejów nie m o żn a jednak cofnąć. P raw dop od ob nie więc po przystąpieniu d o Unii Europejskiej specjalne strefy ekonom iczne z o stan ą zlikw idow ane, ale działające w nich firmy nadal będą korzystały z ulg i zw olnień p o d a t kowych. N a razie Polska zdecydow ała, że nie będą pow oływ ane now e strefy specjalne”43.
We w rześniu 2000 r. znow elizow ana zo stała u sta w a o S pecjalnych Strefach E konom icznych o raz o zm ianie niek tó ry ch ustaw. Z niosła o n a całkow ite, 10-letnie zw olnienie inw estora w SSE z p o d a tk u d o cho do w ego oraz zw olnienie z płatności 50% p o d a tk u przez kolejne lata d o 2017 r.44
N ow e przepisy z a k ła d ają, że od p o cz ątk u 2001 r. in w esto r, k tó ry otrzy m a zezwolenie na działalność w strefie, będzie m ógł uzyskać pom oc publiczną w postaci zw olnienia z p o d a tk u d ocho do w ego d o 50% w artości projektow anej inwestycji. W ysokość tej pom ocy będzie o k re ślo n a zgodnie z zasadam i przewidzianym i przez ustawę o pom ocy publicznej i zróżnicow ana regionalnie. T a k więc będzie ró ż n a w poszczególnych strefach. P o n a d to Specjalną Strefę Ekonom iczną będzie ustanaw iać i likwidować R ad a M inistrów n a w niosek m in istra g o sp o d ark i uzg o d n io n y z m in istre m ds. rozw oju regionalnego - ja k zak ład a senacka p o p ra w k a d o ustaw y o SSE przyjęta przez Sejm 16 listo p a d a 2000 r.45
P ow stanie specjalnych stref ekonom icznych wiąże się z przyciągnięciem obcego k ap itału i tw orzeniem now ych m iejsc pracy (p atrz tab . 8 i 9 oraz wykresy 4 i 5).
Jest to szczególnie istotne dla w ojew ództw a łódzkiego, gdzie w roku 1998 było 140 tys. bezrobo tnych , z czego 80% to ludzie w w ieku od 18 d o 44 lat. W m arc u 2000 r. za rejestro w an o w u rz ęd ac h z a tru d n ie n ia naszego w ojew ództw a praw ie 198 tys. bezrobotnych. C o praw d a w kw ietniu br. bezrobocie spadło d o poziom u 195 tys., ale n ad al jest o n o wysokie
42 K. P l e s i ń s k i , Specjalne strefy zamieszania, „Gazeta Bankowa”, 27.06-3.07.1998, s. 45-46. 45 Z. L e ś n i e w s k a , Strefa przywilejów, „W prost” 2000.
44 K. T o m a s z e w s k i , Zdążyć po zezwolenie, „Praw o i G ospodarka 2000, nr 275, s. 1. 45 Likwidacja stref na wniosek ministra?, „Dziennik Ł ódzki” , 17 listopada 2000.
T a b e l a 8 K apitał zagraniczny w ŁSSE wg biznes planów
(stan na 11.05.2000 r.)
Lp. K raj W min euro W %
1 Polska 47,3 52 2 Niemcy 16,9 18 3 Włochy 7,5 8 4 H olandia 6,7 7 5 Francja 5,4 6 6 Liechtenstein 4,6 5 7 Finlandia 3,6 4 Razem 91,8
Ź r ó d ł o : materiały z Urzędu M iasta Łodzi.
u
Wykres 4. K apitał zagraniczny w ŁSSE wg biznes planów (w % stan na 11.05. 2000 Ź r ó d ł o : opracowanie własne na podstawie m ateriałów z Urzędu M iasta Łodzi
T a b e l a 9
Zatrudnienie w ŁSSE wg biznes planów (stan na 11.05.2000 r.)
Lp. K raj Liczba osób W %
1 Polska 1 500 65 2 Liechtenstein 300 13 3 Włochy 192 8 4 H olandia 120 5 5 Francja 105 4 6 Niemcy 77 3 7 Finlandia 48 2 Razem 2 342
Ź r ó d ł o : materiały z Urzędu M iasta Łodzi.
Wykres 5. Zatrudnienie w ŁSSE według biznes planów (w % stan na 11.05.2000 r.) Ź r ó d ł o : opracowanie własne na podstawie m ateriałów z Urzędu M iasta Łodzi
