8 4 S P R A W O Z D A N I A I R E C E N Z J E
styki dla „Internationale Z eitschriftenschau für B ib elw issen sch aft und G renzge b iete”.
R eferaty i w yk ład y 1. Duch Ś w ię ty — zn an y i nie zn an y — Lublin (1 VI 1976). 2. P ro b lem „św ia ta ” w nau czaniu Jezusa — Łom ża (11 VI 1976).
3. Teofanie w ST — zd a rze n ia h isto ryczn e c zy fik c je litera ck ie — Łomża (11 VI 1976). 4. S ta ry T esta m en t a m ity w sch odn ie —■ Olsztyn (20-21 IX 1976).
N adto cykl 10 w yk ład ów M a ryja w P iśm ie św . w dom u sióstr pasterek w L ub li nie, cykl 10 w yk ład ów W stę p do E w an gelii przy KUL, cykl kon ferencji bib lijno- -ascetycznycn w przypow ieściach ew angelijn yoh, P elp lin (13>-1I6 VIII 1976).
Zjazdy naukow e
1. Prim o Inoontro su ll’In segnam ento d ella lin gu a italian a in Polonia, W arszawa (28-29 1976). U dział w zjeździe zw iązan y z godzinam i zleconym i pracy w Studium Praktycznej N auki Język ów Obcych przy KUL.
2. K ongres Teologów Polskich, K raków (14-16 IX 1976).
K S . K A Z IM IE R Z R O M A N IU K
TRZYDZIESTY PIERW g g j l ZJAZD TOWARZYSTWA STUDIÓW NOWOTESTAMENTALNYCH
16-20 |||r p n ia 1976
Chociaż już przed kilku laty postanow iono, że zjazd y T ow arzystw a S tu d iów N ow o- testam en taln ych (Studiorum N ovi T eitam ón ti Societas) n ie m uszą się odb yw ać co drugi rok w A n glii, to jednak w praktyce nie odstąpiono dotychczas od pow yższej za- sady. T ak w ięc po zeszłorocznym spotkaniu: w A berdeen (Szkocja) k o lejn y zjazd mia) m iejsce w Durham , North Carolina, wj pöäjieszczeniach n ajw ięl||feego w połu dniow o- -w sch odniej części Stan ów Z jednoczonych U n iw ersytetu . N azw a tej pryw atn ej u czel-
ni — U n* g t ™ f e -'— w iąże się z osobą p rzem ysłow ca WasHjgtona D uke, który
z faiew ieU dego m iasteczk a D urham u czyn ił jed en z w ięk szych ośrodk ów przem ysłu tyton iow ego (do dziś produkuje się tu sław n e L ucky Strike i ChesW rfieidy). a dochody uzysk an e z tego lu k ratyw n ego przem ysłu sam W. D uke, a p otem tak że jego dw aj s y now ie, B eniam in i Jam s B uchanan, p rzeznaczyli na p o w ięk szen ie n iew ielk ieg o k o le giu m m etod ystów w Rondolph County. K olegium przen iesiono z czasem do D urham i rozbudow ano w latach trzydziestych do im ponu jących rozm iarów całego u n iw er sy te ckiego m iasteczka. O becnie U n iw ersy tet liczy ok. 10 000 studentów! i zatrudnia ponad 1200 osób personelu nauczającego.
N a Zjazd przybyło ok. 140 członków T ow arzystw a Studiów!! N ow otestam en tal- nych oraz ok. 60 gości g łów n ie m ałżonki uczonych p rotestancjpljl), w su m ie n ieco w ięcej niż na ostatn ie sp otkan ie do A berdeen. P rz ew a ża li: zd ecyd ow an ie d elegaci z USA, z Europy najliczn iejszą grupę sta n o w ili p rzed sta w iciele RFN. P olsk ę repre zen tow ał niżej podpisany; z krajów socjalistycznych było d w u eggęgejów - z NRD i je
S P R A W O Z M ä S i r I R E C E N Z J E
8 5
den z C zechosłow acji! iŚNie b yło nik ogo z takich krajów europejskich, jak H iszpania, P ortu galia, Ju gosław ia, W ęgry, Dania.
Sp otkan ie rozp oczęło się od posiedzenia adm inistracyjnego (B usiness M eeting), którego m om en t najw ażn iejszy sta n o w iło ja k zaw sze gresztą. ustąpien ie dotych czasow ego p r z e w o d n i c z ą c e g o Stow arzyszenia, ogłoszen ie n ow ego przew od niczącego i sekretarza oraz p o w o ła n ie n ow ych członków K om itetu W ykonaw czego. N ow ym prze w od n iczącym p o s t a | l — na okres jed n ego roku U W. D. D a v ie ||| profesor egzegezy N o w eg o T estam en tu na m iejscow ym U n iw ersytecie, obchodzący zresztą bardzo uro czy ście sw o je sześćd ziesiąte: p ią te urodziny. H onorow ym przew odniczącym został w yb ran y prof. N ils D ah l (N orw egia). K u o g ó ln e m u fiib o lew a n iu zebranych S j i n ow ali z dalszego p ełn ien ia sw o ich ob ow iązk ów d w aj dotydjtpiasow i sekretarze T o w arzystw a prof. R. Barbour i prof. B. Lindars. N o t S w yb ran i sek r eta rze|§ |p D r G. Stan ton i Dr D. Catchpole, obaj z W ielkiej B r y ta n ii '— b ęd ą przejm ow ali sw oje obow iązki stop niow o w ciągu najb liższego roku. Sk arb nikiem IggSpstał nadal kan. R. J. H am m er. Do K om itetu W ykonaw czego zostali p ow ołan i prof. H engel (RFN) i prof. K . R om an iu k (Polska).
||§ ||o s ta tn im p osied zen iu adm inistra^jfij^fir dokooptow ano profjij^j Va]fihoy (Fran cuz, nau czający na PapLgsjam In^lyfjwiię,,BfM ijnym w ; Rzy^nije) i prof. T. Baarda (H olandia). N astęp n y zjazd offlSgdzjjs się K dniach 9 - 2 6 s ie r p n ia !» T ü b in fijj(R F N ). jako m ie jg S is p o tk a n ia w r. 1978 p rzew id u je się któryś ż fip iw e r s y te tó w fraiSSuskich.
W czasie tegoroczn ego Zjazdu w ygłoszon o n a stęp u jące referaty w ram ach spot kań o g ó ln y c h : W. D. D avies, P au l and th e P eo p le of Israel (P aw eł a naród ż y d o w sk i); C. M artini, Is th ere a n A l& źan drian T e x t of th e G ospels? (Czy istn ie je tek st a lek san dryjsk i E w an gelii?); K. H. R engstorf, L u ke: E va n g elist fo r th e H ellen istic W orld (Łukasz jaiko głosiciel e w a n g elii w św iecie hellen istyczn ym ); E. B est, T he D isciples in th e G o sp els o f M a rk (U czn iow ie w E w an gelii M arka); R. K raft j T h e P seu d o ep i- g ra p h a a n d c h r is tia n im (P seu d olp igrafy ijH fcześcijaństw o); A. Vanhojjf, H ebr 5, 1-10; situ a tio n e t sig n ifica tio n (Hebr 5, 1-10; m iejsce w strukturze c ałego listu i sjnBczprj'ie). P o pierw szym referacie i dysku sji — jak g B jp d e |H |d o k ó i|i¥ > n e j ||e w zględ u na brak czasu — rozchodzono się n a d a lsze obrady w następujjjjcycl} grup;icj)„semiftajä'j®ych: 1. C h ry sto lo g iczn i; aplikacje te k stó w starotestam en taln ych w N ow ym T estam en cie (M. B lack ); 2. C h rześcijaństw o ju d aistyczn e (A. H are); 3. Pneum atologia (P. Benoit); 4. F u n k cja p raw a w ety ce św. P a w ła (K. K ertelg ęljK . D onfried); 5. P ro b lem j||y n o - ptyczny: w p ły w Ja n a na syn op tyk ów (F. N eirynck). S zk oła Janow a (W. A. M eek s); 6. Z naczen i® (lin gw istyki i sem iotyki d la egzegezy (F. B o v o n p p . O. V łjp ; 7. Pseudo- epigrapha: T esta m en t 12 P atriarch ów (J. H. C harlesvtorth); 8. K faplH ffi etyk i n ow o- testam en taln ej (W. K lassen). N ależy też w s p o m n ie ć p T d w u sym pozjach: jedno po św ię co n e a n a lizie lite r a c k ie |fte k stu M k 16, 1-8 (referen ci: -jfe jfe|^ jm |j^ j|M. D der, W. F. Farmer), drugie —* roli pseu doepigrafów w historii ch rześcijań stw a pier w o tn eg o (referent; R. K raft). Jak zaw sze, tym razem rów nież n ie zabrakło sp raw o zdania O. B en o it z przeprow adzanych aktu aln ie na terenie P alestyn y w yk opalisk arch eologicznych. D oskon ałe pod w zględ em tech nicznym , odp ow ied nio ig ||i# io n ę ! i jasn o sk om en tow an e przezrocza zap ew n iają zaw sze k o n fire n cjo m O. B en oit ogrom
ną frek w en cję.
D ość in ten sy w n ą pracę w ram ach spotkań ogólnych i na posiedzeniach sem in a ryjnych p rzep latały c h w ile w y tch n ien ia w postaci uroczystości lokalnych (np. zło żen ie życzeiT iT rw r^zSm B ^ s i ę i i p am iątk ow ej, w ła śc iw ie: szczotk i drukarskiej tej k sięgi — prof. W. D. D avies), b an k ietów i w y # # j l i Ł |f e ^ e d z a n i e b ib liotek i u n iw er sy teck iej, liczącej około 3 000 000 tom ów , w izy ta w C hapell H ill — siedzib a drugiego p ryw atn ego un iw ersytetu w stan ie North Carolina — i w reszcie całod niow a w y
8 6 S P R A A f l n p A N I A I p s d u
praw a, trochę m ęcząca zresztą, do W illiam sburga, p ię k ffe zrekonstruow anej przez R ockefellera III o sa d y kolon istów .brytyjskich z X V II w .).
W r a c a ją c ljo sam ej problem atyki Zjazdu, n ie trudno z a w a ż y ć , że poszczególni referenci korzystali z absolutnej sw ob od y przy w yb orze om aw ianych przez sieb ie zagadnień. N iŚim ożna jed n ak pow iedzieć, że zaprezen tow ali przy tym w y n ik i sw oich bardzo sp ecjalistycznych badań,jże; to, co m ów ili, było d ostęp ne jedynie dla bardzo w tajem niczonych. Poziom referatów b ył raczej dość p rzeciętn y i chyba n ie odzw ier ciedlał n ależycie dzisiejszego stanu stu d ió w now otestam enitalnych. N ie m ożna bow iem uw ażać za now ą tezy W. D. D aviesa, że w L iście do R zym ian n ie m a ślad ów anty sem ityzm u ani n a w et an tyju d aizm u ; że P aw eł w yzn acza bardzo szczególną rolę Izraelow i w historii zb aw ien ia; w c a le nie je st now ą teoria uw ażająca E w an gelię M a teusza za chronologicznie najstarszą (był tego zdania W. R. Farm er, którem u p rzeciw sta w ili się — zresztą z w ięk szością obecnych na sali — F. N eiryn ck i M. D. Goulder); w y n ik i osobistych sp ecjalistycznych badań zreferow ał chyba tylk o C. M artini, ale jego p oszu kiw an ia now ych w a ria n tó w tek stu E w an gelii w odkrytych n ie d a w n o dzie łach D ydym a n ie p rzyniosły rew ela cji. D ydym p o słu g u je się tek stem znanym z głów nych fitjjllipisów E w angelii. P rzyp isyw an ie Ł ukaszow i aż ta k w ielk iej znajom ości autorów h ellen isty czn y ch jta zw łaszcza s w o iś fl sp ożytk ow an ie m ito lo g p pogańskiej
sugerowa^gj przez K. H. R engstorf w y d a je nieuzasadnione.
Z pew n ością najburzliw szą dysku sję {«§ jednakże n ie typu n au k ow ego — w y w o - łało-,w ystąp ien ie R. W. Funka, który p rzed staw ił d zieje b ib listy k i am eryk ańsk iej co stan ow iło dość w yraźn e naw iązanie do obchodzonych nadal uroczystości d w u ch set- lecia historii Stan ów Zjednoczonych. T ę znaczn ie dłu ższą n iż p la n o w a n o — półtorej godziny zam iast piętnastu m inut — w y p ow ied ź sam i A m eryk an ie uzn ali za sz o w i nistyczną i sam ochw alczą, a in n i bardzo m ocno pod k reślili, że d zisiejsza b ib listyk a am erykańska w c a le n ie przed staw iałaby się tak p ozytyw n ie, gd yb y n a un iw ersyte tach am erykańskich n ie zjaw iło się w su m ie około dw u d ziestu uczonych, g łó w n ie N iem ców , nadających ton dzisiejszym studiom n ow otestam en taln ym w Am eryce.
Jak zw yk leijn a spotkaniach tego rodzaju, talk też i tym razem n ie referaty ogólne — które $4*11 w k rótce w yd ru k ow ap |j przew ażnie w „N ew T estam en t S tu dies” — ani ńaw et praca w grupach sem inaryjnych k azały uczonym z całego św ia ta podjąć trudy długiej podróży i p on ieść zw iązan e z tą w y p ra w ą koszity (choć w w ię k szości p p y p a d k ó \śfjk o szty te pok ryw ają u n iw er sy te ty zatru dniające p oszczególnych uczonych). Ludzie — naw et tak ekscentryczni ja k w ielu zaw od ow ych egzegetów — cenią sobie m ożność spotkania się razem w celu dokonania sw obod nej w y m ia n y m yśli na temst»:: stan ow iące przedm iot ich codziennej, czasam i w ie lo le tn ie j pracy. N ie
m ożna dla bardzo w ie lu sw o isty czar przed staw ia
sposobnośijśg,poplot-W r a K n i HBBłMEfcg zegezy i egzegetów całego św iata. U czestn icy j f f ig S j p tr. szu k a jący tego ixxlzäju (Jożn a n o k a zy w a łi w yraźn e zadow olenie.
A tm osfera ekum eniczna stan ow i od sam ego początku e lem en t tak zasadn iczy ow ych z ja z ffip iille nie m a potrzeby chyba ohfflgj n a w et w spom inać, z \\ f t p i § i l! g d y chodzi o spotkanie odb yw ające się w Am eryce, gdzie nie należą już w c a le do rzadkich przypadki aB jp d n ian ia egzegetów katolickich i im . u czelniach niek atolick ich (choć ra czej rzadko odwrotnie).
