ISTANBUL TEKNIK UNtVERSITESI
GEM! ENSTITUSU BULTENI
(PUBLICATIONS OF TURKISH SHIPBUILDING RESEARCH INSTITUTE) TECHNICAL UNIVERSITY
No. i ISTANBUL 1956
GEMÌ MODEL DENEME
LABRATU VARI
veENSTÌTÜ ÇALI$MA RAPORU
Report on
The activities of the Institute and
Present state of Model Experimental Tank Prof. Ata NUTKU
ISTANBUL
Içindekiler:
Gemi Endüstrisi Enstitüsü'nün kurulu sebebi ve tarihçesi Yapilan yatirim ve ödeyii
Labratuvara ait teknik malûmat
Enstitünün 1955/1956 yili faaliyet raporu Enstitü Yönetmelii
1955/1956 yili öretim üyeleri, danima kurulu üyeleri Enstitü Danima Kurulu birinci toplanti zapti
Summary in English:
Turkish Shipbuilding Research Institute Historical and organization in general Technical characteristics of the Laboratory
GEMI ENDUSTRISI ENSTITÜStYNUN KURULUS
SEBEBI VE TARIJIÇESI
Memleket denizci1iine ve deniz endüstrisine ilmî bir istikamet
vererek, onlarin problemlerini ilmin iii ile çözebilmek için
dünya-mn ileri memleketlerinde olduu gibi Türkiyede de bir «Gemi
In-aati Endüstrisi Enstitüsü»nün kurulmasina ihtiyaç
hissedilerek1952 senesi bainda I. T. U. Gemi Inaati Kürsüsü tarafindan
gerek-li teebbüslere geçilmitir. Bu Enstitüde, gemi ina sanayii
vege-micilii ile ilgili memleket bilginlerini bir araya toplayarak onlarin
fikirlerinden ve direktiflerinden faydalanilmasi ve bilhassa dört
ay-ri teekkül camiasina dailmi bulunan mühendis ve
mütehassislar-dan da faydalanarak herbir teekkülü ilgilendiren müterek
prob-lemleri koordine edilmi
olarak hâl yoluna gidilmesi teemmül
edil-mitir.
Enstitünün megul olmasi düünülen meseleler arasinda âcil
olan balica un1ar vardir:
Uzun seneler boyunca yalniz yelkenle sevke göre inkiaf
etmibulunan agaç teknelerimizin modern motorlarla sevke gore
formia-rim islâh ve tekemmül ettirmek;
Denizlerimizdeki bahklari tutup taimak için gereken tekne
tip-lerini etüd ve inkiaf ettirmek;
Iç sularimizda ve nehirlerimizde ça1iabilecek tekneleri
tasarla-mak, bunlarin formiarim, sevk sistemlerini incelemek;
Ticaret filomuz ve ehir hatiarimiz için özel gemi tiplerini dizayn
etmek ve bunlarin çalima sistemleriyle tersanelerimizde
inaatini
mümkün kilacak tavsiyelerde bulunmak;
Mevcut ticaret filomuzun islaha muhtaç tekne formiari
ve sevkvasitalari üzerinde inceleme yaparak tavsiyelerde bulunmak.
Enstitü görevlerinin tafsilâti (Sahife 32) deki Yönetmeliinde
verilmitir.
Teknik ve
ilmîaratirma yapmak üzere
kurulacak
olanEnstitünün bir «Gemi Model Deneme Lâboratuvari»na ihtiyaci
aikâr
2
Gemi tnaati Kürsüsünün ödevleri meyanrna da girmekte ise de
ah-nacak kararlarin ve çahma1arin ümu11ü bir
mahiyetalabilme-sinin Universite dii elemanlarla da takviyesi suretiyle mümkün
ola-cai düünü1erek bir Enstitüye doru gidimlesine
ihtiyaç
görül-müstür.
Ilk plânda deviet sektörüne ait i1er bahis konusu oldugundan
kuru1uyardirninin da devietten temini tabu görülmü ve 1952
büt-e müzakbüt-erbüt-elbüt-eri sirasinda gbüt-erbüt-ekli tahsisatin dikkat nazarina
ahnma-si için en yakin alâkah bulunan Münakalât
Vekäletine müracaatedil-mitir. Yapilan temaslar müsbet netice vermi olmakia beraber
du-rumu tezekkür eden Bütçe Encümeni bu gibi
yardimlarin Maliye Ve-kâleti bütçesinden yapilmasinin teamül oldugunu ileri sürerekkurul-eki1 1. Gemi Model Deneme Läbratuvarinin Umumi Görünüü. Fig. 1. General view of Istanbul Model Experimental Tank.
(Main University building on the background)
masinin ertesi seneye talikini karar altina almitir.
Mamafih, 1952senesi bütçesinin umumî heyette müzakeresi sirasinda Gemi
Ensti-tüsünün kurulmasi hakkindaki temenni ittifakla kabul edilerek 1953
senesinde dikkat nazarina ahnmasi karar altina ahnmitir.
Personelimizi ilmi aratirma mevzularina hazirlayabilmek
mak-sadlyle 1952 senesinde Almanyadan getirtilmi bulunan model
çek-me tel tertibatinrn kullanilmasi düünü1mütür.
Beylerbeyi
sarayl-mn bahçesinde takriben 74 metre boy, 24 metre genilik ve 3.5
met-re derinligi olan bir havuz bulundugundan esas lâbratuvar
binasi-mn insaasina kadar bu havuzdan istifademize müsaade
edilmesi 1cmT.B.M.M. Riyaset Divanl nezdinde yapilan müracaatimiz hüsnü
ka-bule mazhar olmutur. Bu havuzda taka, çektirme modelleriyle
e-a
Mr hatti yolcu gemilerinin denenmesine çahilmisa da havuzun
üstünün açik olmasi dolayisiyle modeller üzerindeki rüzgâr tesiri
izale edi1emediinden aunan neticeler sihhatli olamamistir. Bu
ha-vuzun bu sebeple tamamiyle terkedilmeyip gemilerin manevralan
icin kullanilan model havuzlarinm eb'ad ve vasiflanna malik olmasi
dolayisiyle manevra tecrübeleri ve bordadan dalgalarm gelii
hahn-deki sevk ve denizcilik tecrilbeleri için ilerde tekrar kullanilmasinin
faydali olacai düünülmütür.
Teknik tìniversitenin 1953 senesi bütçesine Gemi Model Deneme
lâbratuvari için istenilmi olan tahsisat konulmu oldugundan, 80
metrelik bir havuz, atelye ve tesislerini alabilmesi mümkün görülen
mahaller üzerinde denn incelemeler yapilmi
ve bu maksatla
Ta-kisla binasinin deniz tarafindaki set üzerinde
ayni senenin Mayis
ayi içinde üç denn sondaj yapilmisa da arazinin dolma moloz
oldu-u
tesbit
edildiginden Lâbrotuvar binasimn daha
geriyeah-narak Takila
istinat duvarina
bititirilmesi
kararlatirilmi-tir. Proje, (Sekil 4) de görüldügü gibi büro, atelye, ve havuz
kisim-larini ihtiva etmekte olup model havuzu ve binasi da üç
diletasyon-dan teekkül etmektedir. Büro ve atelye binasindiletasyon-dan teekkül
edenbirinci kisim inaat ancak 11.11.1953 de ihale edilerek ie
31.12.1953te balanmitir. Havuz ve bir parca binadan ibaret olan
ikincikis-min insasi 28.5.1954 den 27.11.1954 e kadar sürmü, ücüncü kisim
da 1955 te tamamlanmitir. Büro, bina
ve havuzun maliyetiyletesi-sata sarfedilen miktarlar ilerki sahifelerde verilmistir. Binanm
mev-cut toprak seviyesinden aagi derme gömülerek kaya zeminde
hafri-yat yapilmasi zarureti inaatin maliyetini arttirmisa da havuzun
emniyetini ve uzun ömrünü saglamitir.
Yapilan yatirim ve Òdeyii:
Lâbratuvar binasi ve havuz tamamlamp çaliir vaziyete
getiril-mi ve birçok müsbet ve faydali iler yapilgetiril-misa da
bugün, binaninsivasi, karomozaik gibi tâli iler tahsisat alindikça peyderpey ikmal
edilmektedir.
Bununla beraber Lâboratuvarda 1.1.1956 da bilfill model
tec-rübelerine baslanmi olup 1956 senesi içinde yapilan çeitli
deneme-lerin sayisi (950) yi bulmutur. Bunlarin mahiyeti
Enstitü Yilhk
Faahiyet Raporunda be1irtilmi
olup herbir modehin ve geminin
tec-rübelerinden alinan neticeler ayrica ilmî raporlar hahinde münferit
broürlerde neredi1mektedir.
4
azaltarak yakit sarfiyatim indiren ve gemi maliyetini düüren
formislâhiarindan sa1anan ekonomi ile kendisi için sarfedi.1mi parayi
sür'atle ödemektedir. Bir misal olarak, Haliç tersanesinde ina
edil-mekte olan bir tren ferisi zikredilirse, bunun tekne formu,
dümenlerive pervanesindeki islâhiarin geminin hayati müddetince sarfedecei
ekil 2. Gemi Model havuzu binasinin içerden görünüü. Fig. 2. Inside view of the Tank building.
yakit masrafinda yaptigi ekonomi hesaplandigi takdirde
Lâbratu-varin beste bir maliyetini kurtardigi görülmektedir (*) Önümüzdeki
senelerde yapilacak taka, çektirme, bahkçi teknesi ve
diger gemilerinform islâhlariyle de Lâbratuvarin kendini ödeyecegine üphe
etme-mekteyiz.
(*) Tren ferisinin tekne formunda %19 ve dümenlerinde %7 direnç ka-zancz saqlanmitir. Bu, gemide takriber. 250 beygir kuvveti ekonomi saglami-tir. Gerninin 30 sene hayati olup günde 5 saat seyir yaptigini düünürsek, yal-niz yakit sarfiyatindaki kazanç:
250X0,5X5X330X30
X 160=140,000 TL.
ç'.
Halihazirda denenmekte olan Taka modellen bunu teyid
etmek-tedir. Sayisi 10,000 e varan bu vasitalarin tekne ve pervanelerinde
yapilaack %15 gibi mütevazi bir islâh herbininde vasatî 15 beygir
kuvveti ekonomi saladigini kabul edersek kazanç TUrk Ticaret
fi-losunun toplam beygir kuvvetini aar. Bu suretle yakitta ve makine
masraflarindaki ekonomi senede 5 milyona varacaktir.
Denizeilik Bankasi Model Deneme
Lâbratuvari
inaatina
40.000 TL. uk bir yardim yapmitir. Tankin, deniz ticaret filomuza
ve tersanelerimize yaptii hizmet takdirle karilanmaktadir. Buna
ilâveten, Camialti tersanesi Müdür1üiinün Tankin teçhizatini imâl
etmek suretiyle gösterdigi ilgi ve yardim kayda deger.
LABRATUVARIN INSA MASRAFI
1956 senesine kadar Sarfiyat:
I. Bina ve Havuz:
Temel Hafriyati:
104,970.11
Topralc
Kayadari dolayi fiat farki Tesviye tanzimi Temel ta duvari
B. Beton Bina:
Betonarme betonu Betonarme demiri Kalip ve içi1ik Tu1a duvar Siva Gro betonTakviyeli hardi ta duvai
Ahap döeme Karo mozaik döeme Bitümlü kanaviçeli tecrit Diletasyon derzi bakir kapi.
Miktar Lira Kr. 5528.550 m3 2.485.000 5.527.500 » 350.45 » 670.944 m 63.752 ton 8.384.708 m 127.440 '» 87.078 2 22 m3 7.158 m2 103.67 » 119.05 > 1.942.80 » 59.20 » 49.751.50 8.200.-8.291.25 14.018.--60.414.87 65.564.15 25.861.30 6.508.60 2.723.44 1.218.51 280.33 1.824.59 1.357.63 26.422.90 1.000.00 80,260.75 193,176.32
C. Beton Duvar:
30.582 m3 1.208 Takviye betonu 150 dozajli 30.582 m3 1.208.28 Kalip ve içi1ik 1.755.463 ni2 7.220.10 Betonarme denliri 49.694 ton 48.t6O.15 Betonarme betonu (300 dz 487.833 ni3 28.658.98Havuz dii siva (300 dz. 815.671 mi 2.395.67
Derzier 1.798.90
ALETLER 70,220. TL.
BINA TEFRII VE RESIMHANE TERTIBATI . 11.000. TL.
TOPLAM 666,434.37 TL. [I. TESISAT
Atölye tezgâhlari
129,457.20 TL.
Aaç iIeme tezgahlari ve marangoz takimlari 13.620
Tesviye, torna, iläh. tezgâh ve takimlari 50.685
Kaynak aletleri ve takimlari 1.550
Boya kompresörü ve takimlari 4.365
III. TEZGAHLAR 77,350. TL.
Özel niodel tecrübe aletleri
Tel çekme cihazi 12.500
Pervane dökme tertibati 2.600
Model çekme arabasi 8.775
Model dinamometresi 8.775
Dalga cihazi 2.176
Pervane ölçme aleti 6.175
I. tNAAT
IL Moth,1 havuzu sabit tesisati
378,407.17 TL.
Demir pencere ve kapilar 19.000
Asma köprü ve demir ileri 22.000
Ray pabuçlari 17.000
Su tesisati 14.000
Ana elektrikt evzi tablosu 6.300
Kuvvet ve tenvirat devreleri 30.000
Tavan elektrik kreyni ve raylari 6.240
Dier tesisat 8.000
Lâbratuvara ait teknik malûmat:
Gemi Model Deieme Lâbratuvari binasi (ekil 22) deki plân..
dan da görülecegi gibi I.T.tÏ. Merkez (Takila) binasinin
deniz
ta-rafinda kâindir. Denizden seviyesi takriben 40
m. yüksekliktedir.Bi-nanin toplam boyu büro, resimhane, atelye ve havuz kisimlarindan
tesekkül etmek üzere 129.15 metredir. Lâbratuvar binasinin je
tak-simati (ekil 4) den görülmekte olup Model havuzunun boyutlari
eki1 3. Agaç iIeme tezgàhlari Fig. 3. Wood working machines in the shop
7
Gemi modellerinin, s:cak iklim dolayisiyle, aaçtan yapilmasina
karar veri1mitir. Örencilerin çeitli modeller üzerinde devamli
ça-hsabilmesi de ancak aaç modellerin muhafaza edilmesi ile
müm-(ekil 4 ve
ekil 5) de ve asaida verilmitir:
Havuzun boyu (net)
75.25 m.»
geni1ii
5.95 m.derinlii
3.75 rn.Su derinlii
3.50 m.w In ¿QO 43
qa
r1t -(4 4I9ç A-/A VL/Z KES/T/'eki1 5. Model havuzun kesiti ve boyutlai
Fig. 5 Cross section of the Tank and building
4 I 12
r
A 20o
.90t I
ti
Elm
III
LiJ
IE
ISTANBUL SHIP
MODEL
EXPE'R(IPIENT4L TANK
I.T.ul
GEMÍ ¡M!.44 rl «ORSOSÛGEM!' ENOOSTRISI ENSTíTÖSQ
GEM! MODEL TOECRUBE
I4AVUZU
-A..4 Gd#-û.7
00r5/OE vigw
c_c kesiti .4 K&/! SEC 1/ON10
kün görülmütür. Bazi tersanelerimiz yapacaklari gemilerin
model-lerini kendileri imâl edip verdiinden aaç ileme ateiyesi mütevazi
capta tutulmutur. Aaç tezgâhlari (ekil 6) daki atelye plâninda
ve (Sekil 3) deki fotograf ta görülmektedir. Atelyede bundan
bas-ka, model pervane imâl etmek üzere tertiplenmi bir küçük
döküm-hane ve torna tezgâhi vardir. Ayrica birtorna, bir freze ve ta
tez-gâhiari, pervane imalâti ve dier model ilerinde çalimaktadir.
Halihazirda, modeller tel çekme
tertibatiyle
denenmektedir.0.40 rn/rn kutrundaki nikelli çelik tel 60 m. uzunluunda bir deneme
boyu vermckte olup (ekil 7) de görüldügü gibi asilan bir airlikla
genii tutulmakta ve bir elektrik vinci, teli muayyen hizla sararak
modele istcnilen hizi vermektedir. Modelin hizi ve teldeki
çekme-kuvveti (yani modelin direnci) bir sarkaç terazi vastasiyle
ölçül-niektedir.Bu tcribatia denenebilen modellerin çap ve hiz limitleri:
120 kg. lik model
2 rn/san. hiz yahut
60 kg. »
»4 rn/san. hizdir.
Mamafih, 5 rn/san. hiza kadar modellerin çekilrnesi
mümkilnolabilir. Bu limitler arasinda hizin ayarlanabilmesi bir (Ward
-
Le-onard) jeneratörü vasitasiyle temin edilmektedir. Bunun kudreti
0.55 KW. dir. Vince, 20 den 200 devire kadar çeitli sür'at
vermek-tedii.
Modelin yo! nihayetine gelmesi esnasinda üstündeki zinde
kuv-vetini bel'etrnek üzere
eki1de görüldüü gibi bir fren
tertiplenmi-tir. Modelin baina konulan çatal bunun halatina çarptii
zaman,makaranin dier taraf!na asilmi
olan airlii yukari kaldirmak
suretiyle enerjisi söndürülür ve bu suretle telin kopmasina mâni
olunur.Model havuzunun atelye taraf barnda 5,25 m. boyunda bir model
lirnarn mevcut olup burada modellerin hazirlanrnas, safralarinarak
trimme getirilmesi mümkün olur. Yanlarda
ve dipteki
pencerelerkarinanin, pervane ve dümenin montesine yardim eder.
Limanin azina bir sun'! dalga yapma cihazi teçhiz edilmitir.
Mütenavip olarak ileri gen hareket eden bir tahta perde sulara
ener-ji vererek istenilen boyda ve peryotta dalga hasil etmeyi
mümkün/
f -, IL JIJ 4 TEL YE C-e,,. Ri eki1 6. AtelyeFig. 6. Plan of the workshop
li L B'y Hav,jZ J
/
REA%' AAQ4QAWS MODEL BAY INSPGTION WINDOW INSPEtTION WINDOW A.QQ(57T.Q 8Ç4kE 7$N.¼ 6Ft'E 7DW'h
WE
rL_
«WA
TANKekil 7. Model te! çekme donarumi.
13 Model Havuzunun kesit alani, 6.00 m. boyu olan modellen
sani-yede 7 m. sür'atle çekmeye müsait olup bu
limitler içinde modellerindirenci, havuz duvari ve su derinliinin si1ik tesirinden serbest
kala-rak açik denizdeki bir geminin durumuna
mütenazir uygunnetice-1er vermektedir.
Model deneme tekniinde modelden gemiye mütenazir neticeler
elde etmek için dikkat edilecek önemli hususlardan bin, modeli
ha-vuz boyutlarinin müsaade ettii kadar büyük çapta
yapmaktir.Böy-le modelBöy-lerin tel iBöy-le çekiBöy-lebilmesi mümkün
olmadiindan bunlar,
mo-del havuzunun duvarlari üzerindeki
raylarda hareket eden bir
(ara-ba) vasitasiyle çekilinler. Bu arabanin (eki1
18) de görüldüü gibi
dört tekerlei olup çelikten imal edi1mitir.
Model Lâbratuvanimizin arabasimn
esas boyut ve dizayn
ka-rakteristikleri aa'ida verilmitir:
Toplam airlii (takniben)
9 ton
Max. hizi
7 ni/saniye
Sevk motorlaninin toplam gücü 20 KW
Tekerlek çaplari
0.93 m.Ray merkezieri arasi
6.30 m.Tekerlek dingil arasi
6.00 m.Model arabasinin bainda fren teli için dairesel bir mania vardir.
Gemi modelleninin kendi pervaneleriyle
sevklerinden aunan
ne-ticeler, Lâboratuvanimizdaki (Kempf)
dinamometresi vasitasiyleöl-çülmektedir. Bu dinamometrenin kesiti (Sekil 8) de
gösterilmekte-dir. Soldaki kadran mü'ir pervanenin (Thrust) itme kuvvetini
vesadaki geni kadran da
pervane aftinin üstündeki yayin
burulma-siyle (Torque) burma momentini
ölçmektedir.eklin ortasmda
gö-rülen mahrutî digli top1uluu,
aft vasitasiyle pervaneye döndürme
hareketini veren elektrik motoruna balanmaktadir. Mevcut
dina-mometremizin ölçebiiecei Torque 15 (cm.
Kg) ve Thrust 4 (kg) dir.
Daimî cereyan elektrik motoru dakikada
1400 devine 1/4 beygirkuv-veti vermektedir. Dinainometrenin (Kartal) araba ferisi modeli
içe-risme yer1etinilmi
vaziyetteki hail (eki1 20a
ve 20b) deki
foto-grafiardan görülmektedir. Sevk tecrübeieninde
motora ceryan,
ha-vuz duvarinda modelle paralel hareket ettirilen bir kablo
arabasin-dan verilmektedir. Pervane devri havuzun
baindaki reostadan
eki1 9a. Enstitü lâboratuvarinda yapilip denenmi olan modellerden bazilari.
Fig. 9a. Some of the models tested in the tank
ekil 9b. Model havuzunun görünüü. Dalga cihazi
Fig. 9b. Inside view of the tank showing the test stand, wave maker and arrester brake.
--_;
lRUUlL
WI UU1U!.'!F
-,---ekit 8. Pervaneli model tecrübelerinde kullanilan dinamometre. Fig. 8. Kmpf & Remmers dynamometer foi
TURK GEM! ENDUSTRISI ENST!TUSÜ'NÜN FAALI YET RAPORU
Türk Gemi Endüstrisi Enstitüsü kurulduundan ben
tesis
ge-rekçesinde yazili ödevierine istikamet vermek üzere bir Danima
Kurulu toplantisi ile müteaddit Enstitü Kurulu toplantilari. yaparak
çalisma programmi tesbit etmi, bu münasebetle Gemi tnaati
Kür-süsüne getirttii iki misafir Alman profesörden
defayda1aru1mi-tir. Türkiyedeki Gemi endüstrisi ile yakmn âlâka idame edilerek
aa-gidaki iIer yapilmitir:
Turk Gemi Endiistrisi ile !
BirJii:
1)
Ticaret filomuzun takviyesi için Almanyaya ismarlanmis
olanKARADENIZ tipi büyük gemi ile EGE tipi
küçük gemilerin
dizayn, hesap ve avan projeleri Denizcilik Bankasi
elemanlari-mn da yardimiyle yapilarak artnamelerinin esasi verilmistir.
(ekil 10).
ekfl 10. AKDENIZ gemisinin avan projelerinin yapilmasinda Gemi Ensti-tüsünün nazim rolü olmustur.
Fig. 10. Preliminary design of motor vessels AKDENIZ-KARADENIZ has been prepared under the leadership of the institute.
18
Denizcilik Bankasi tstinye tersanesinde
ina
edilrni olanCADDEBOSTAN tipi ufak yolcu gemilerinin
Beylerbeyiha-vuzunda model tecrübeleri yapi1mi
ve bunlar Hamburg model
havuzunda alinan neticelerle karilatirilmitir.
(ekil 11) de
geminin fotografi görülmektedir. Caddebostat ve Bostanci
ge-mileri diesel - electric makinelerle teçhiz
ediimiolup Haliçte
veya Boaziçinde çok manevraya ihtiyaç gösteren servisler için
dizany edilmitir.
tstinye
tersanesinin ina etmi
olduu ÇENGELKÖY tipi
gemilerin dizayninda enstitümüzün nazim rolü olmu ve modeli
Beylerbeyi havuzunda ve bilâhare Takila önündeki Enstitü
lâbratuvarmda denenerek Hamburg havuzundan
ahna,nneti-cclerle karilatirilmitir. (Sekil 12) deki
fotograf geminin
sü-rat tecrübelerinde çekilmitir.
ekil 11. «CADDEBOSTAN» gemisi
Pig. 11. Diesel electric passenger ferry for Bosphorous designed under the leadership of the Institute
tsküdar - Kabata
arasinda otomobil talyan KARTAL tipi
araba vapurunun dizayni yapi1mi
ve modeli Enstitü
lâbratu-varinda çekilerek beygir kuvveti, pervane, dümen
karakteris-tikleri üzerinde Haliç tersanesiyle ibirIii
yapilarak
eki1 12. «ÇENGELKÖY» gemisi enstitümüz doçenti Y. Müh. Sabuncu-nun yaptigi ve enstitümüzün müavere hizmetinden de istifade edilerek
meydana getiri1mi eserlerdendir.
Fig. 12. Passenger Ferry (Çengelköy).
Memleketimizde ina edilecek olan (15.000 normal) 18.000 Max.
ton kaldirma kapasitesinde bir yüzer havuzun plânlarirnn
ihza-ri ve tersaneler arasinda i taksimi üzeihza-rinde rol ahnmitir.
Boaziçinde artan otomobil ferry trafiini karilamk üzere
mevcut padilli gemilerin makineleri kullanilmak suretiyle yeiii
orijnal bir dizayn yapilarak KARAMORSEL gemisinin model
havuzunda denemeleri yapilmi ve bu geminin Camialti
tersa-nesindeki inaati yakindan takip edilmitir. (eki1 13b)
19
Hasköy tersanesinin ina etmi
olduu iki adet 750 kiilik
VANIKÖY tipi geminin dizayni ve içilik resimleri yapilarak
tersaneye verilmitir.
6.000 tonluk ABIDIN DAVER gemisinin inaat plânlari
üzerin-de tersane ile ibirlii yapilmi ve moüzerin-dern kald.irma
vastalarin-dan mahrum olan bu tersaneye, orijinal bir inaat montaj
siste-mi tavsiye edilerek inaati takip edilsiste-mitir.
Gemilerin kizakta takilrnasi sebepleri üzerincle bir analiz
ekil 13a. Gemi Enstitüsü tarafindan dizayn edilip modellen làbratuvarda
denenmi olan KARTAL arapa vapuru.
Fig. 13a. Double ended steam car ferry designed and tested by the Institute.
ekil 13b. Gemi Enstitüsünün dizayn ve model denemelerini yaparak meydana getinilen esenlerden «KARAMtTRSEL» araba vapuru.
(*) t. T. U. Makine Fakültesi 1956 senesi konferans sensi.
21
Istanbul limaninin eski agac mavnalarini ramplase etmek
üze-re çelik modern mavnalarin plânlari üzerinde çaliiIarak loo
adedi gecen inaat programi yakindan takip edilmitir.
Bahkçi Tekneteri:
Milletlerarasi FAO tekilâtinin dünya balikçilik tekneleri
üze-rinde yaptii aratirmalara paralel olarak Enstitümüz de Türk
tek-neleri üzerinde geni
bir aratirma programlnrn tatbikine devam
et-mektedir. FAO'nun mümessili olarak gelmi bulunan Mr. Chapelle
ile i
birlii yapilmitir. Bugüne kadar bahkçi teknelerimizden üç
tip Enstitümüz lâboratuvarinda denenerek bu teknelerin. islâhi
su-retiyle beygir kuvvetlerinin azaltilmasi salanmitir. Bu suretle
ma-kineler için ödenen döviz, tamir, idame, bakim ve büyük
miktarda-ki mazot masraflarinin azaltilmasini hedef tutan geni
bir ekonomihedef tutulmaktadir. Aynca, Enstitümüz bu teknelerin basit
inaa-tini temin etmek üzere yeni tipte düz formlu bahkçi teknesi dizayn
ederek bunun model denernelerini yapmitir. Bunlar 5 numarah
Enstitü broüründe neredilmektedir. Milletlerarasi mahiyette olan
bu çahma ile FAO ile de yakin i birlii yapilarak, Et-Balik
Kuru-::iuna ve memleket bahkçihina hizmet edilecektir.
Enstitümüze müracaat etmi olan hususî balikçi tekne
sahiple-rinin pervane problemleri üzerinde de çalisilmxtr.
Dokümantasyon:
Ticaret filomuzu ve ehir hatti gemilerimizi tekil eden
gemile-rin resimlegemile-rinin toplu bir halde bulunmamakta olduu büyük bir
noksanmiz olarak mütalâa edildiinden her gemi için 16 sahifelik
bir broür nerine balanmitir. Bunda gemilerin plânlari, endaze
ve beygir kuvveti egrileriyle makine tesisatina ait malûmat
toplan-mitir. Bugüne kadar dört adet broür basilmitìr. Takriben 40
bro-sür tutacak olan bu mesaiye Enstitümüzce önem verilmekte
olupbunlarin gemi iletmelerine, tersanelere oIduu kadar teknik
ogre-Limde de çok faydah olacagi düünülmektedir.
Spor Tekneleri Uzerinde ÌJmî Neriyat:
Memleket denizciligine yelken sporunun hizmeti
küçümsenmi-yerek milletlerarasi önem kazanmi
bulunan PIRAT ve DRAGON
teknelerinin plânlari getirtilerek bunlardan 100 u mütecaviz
tekne-nm
Camialti tersanesinde inaati yakindan takip edilmekie
kalma-YIP ayni zamanda yelkenin ve yelkenli teknenin hidrodinamigine ait
üc-2
te bir çapinda modeli yapilarak Model havu2unda
genimikyasta
clenenieleri yapilmi
ve aunan ilrni neticeler 2 Numarali
Enstitü
Bülteninde ingilizce olarak neredilmitir.
Dier Neriyat ve Aratirma1ar:
KARTAL tipi araba vapurunun hidrodinamik neticelerinin
3Numarali Enstitü Bülteninde ve KARAMTJRSEL padilli araba
va-purunun model deneme neticelerinin de 4
Numarali Bültende neri
tahakkuk etmitir.
KATAMARAN:1955 sEnesinde t. T. U. Makine
Fakültesi
konferans-zuunda bir konferans verilmis olup bunun
ehir hatti için sür'atli
nakil vas.tasi olarak kullanilma imkânlari ve «ayakh
katamaran-lar» lâboratuvarirnizin deney mevzularindan birini
tekil etmitir.
tKI KATLI ARABA VAPURU:
Boazicinde artan otomobil trafiini karsilamak üzere iki
kath
bir araba vapurunun plân ve denemeleri üzerinde
çahilrnakta olup
bimun maieti (eki1 14) de görülmektedir.
eki1 14. Iki kath araba vapuru maketi Fig. 14. Double decker car ferry
IlmI Neticeler: Lâboratuvarmiizda çekilmi olan gemi
modellerin-den bazilannin neticeleri (ekil 21) deki
diyagramda verilmitir.
ÇeitIi form ve karakteristikleri olan bu
modellerin mukayesesi çokenteresan neticeler vermis bulunmaktadir.
SUMMARY IN ENGLISH
The expansion of Turkish fleet in recent years and the
develope-ment of shipbuilding in Turkey have necessitated the building of an
experimental tank.
Turkey has a coastline of about 2000 miles on three seas. The
coastwise transportation is borne by small wooden coasters of from
lo to 600 tons D. W. capacity, their origin of desing dating back to
18 th century of sailing age. The conversion of these craft from sail
to motor propulsion has created problems of hull form and
propul-sion, both requiring scientific tank research. Small improvements
in their hull form and propellers would bring great savings in first
cost of their machinery and fuel bills, the sum of which will far
exceed the investment to be made for building and running of an
experimental tank.
ekil 15. Tankin daha yakindan görünüü
Fig. 15. Closer view of Istanbul Model Experimental Tank
In addition to above, the training of shipbuilding students of
Technical University on hydrodynamical research would be as
im-portant a duty of the tank as practical service to be given to the
shipbuilding industry.24
On submission of the case to the Turkish parliament in the
year 1952, provisions were made for necessary funds in the budget
of the year 1953 for building an experimental tank and
foun-ding of a «Shipbuilfoun-ding and Research Institute.» The Turkish
go-vernment authorities have also permitted the use of an existing open
basin in the garden of one of the ex Sultan's palace as an
experi-mental tank until the completion of the new basin.
However, model testing was carried out in this open tank in
the garden of old palace in (Beylerbeyi) with simple wire towing
arrangement, wind and weather influences prevented to obtain
reliable results in this basin. At present this basin is reserved for
manoevering trials. The dimensions of
Beylerbeyi Tank
are76x26x3,5 meters.
The strech of land on the eastern flank of the central building
of Istanbul Technical University was choosen as site of the tank,
after the borings made to ascertain the nature of the ground which
was found satisfactory, solid rock.
The excavationstarted
on11.11.1953. However, the completion of the tank and buildin
couldonly be effected on Dec. 1954 due to funds being allocated in
in-stallments.In June 1955, the wire towing equipement has been transferred
and erected in the new tank.
The general view of the laboratory building is shown in (Fig. 1
and 15) and is composed of three sections: offices, workshop, and
tank. (Fig. 4) shows the internal arrangement of the establishment.
Total length of the Tank is 82.10 meters (as shown in Fig. 4)
and has a model harbour of 5.25 m. length and a dropweight - well
of 2.00 m. length.
The main dimensions of the Tank are as follows:
-Length of basin (net)
75.25meters
Breadth (inside walls)
5.95 »Depth of the Tank
3.70 »Depth of water
3.50 »Clear height (from rails to bottom
of beams)
3.60 »Total length of the building is 129.15 meters. Space is available
for a future lengthening of the Tank by about 40 meters.
25
The present layout of the workshop is as shown in (Fig. 6).
Wooden models are made and tested in the establishment. Some of
the shipyards furnish their own models. Therefore, a smaller
wood-working shop was taken into
consideration. However, sufficient
space is provided for future extensions.
Propeller models are cast and manufactured
in a small house
under the platform and by a special arrangement fitted on a lathe.
With the present wire towing arrangement, models up to 120
kg. weight at 2 rn/sec. speed has been tested and are c.onsidered
asthe normal limits of the equipement.
A ward-leonard unit of 0.55 Kw. and a wire winch comprises
the testing equipement. Speed regulation can be effected between
2000 RPM and 200 RPMs. The pendulum balance measuring the
resistance of the models is shown
on (Fig. 7) with the arrester
brake to absorb impacts of the models.
eki1 16. Inaat esnasinda kazi. Fig. 16. The excavation and building.
The shape and dimensions of the model towing carriage is
shown in (Fig. 18). However the steel structure
already finished,
the carriage is in state of completion. Its electrical system and
fit-tings are not yet erected.
26
The design characteristics of the carriage are as
follows:-Total weight (approximately)
9 tons
The maximum speed
7 rn/sec.
Total output of propulsion motors
20 KW. (about)
Diameter of wheels (4 in number)
0.93 m.Span (centre of rails)
6.30 »Longitudinal distance between rollers
... 6.00 »Self propelled testing dynarnometer is of (Kempf) type and is
as shown in (Fig. 8). It is
possible to register 15 cm. kg. Torque
and 4 Kg. Thrust. (Fig. 20a and 20b) indicate it as mounted in a
car ferry model for testing.
A wave making plank is mounted in the vicinity of the harbour.
This is actuated by an electric motor
and through a system of
gearing and pull push rods.
ekí1 17. Öiçü âletleri. dalga cihazi ve fren
i
II1í1b
I.
-ILMIØINÍÍIraJ
.1Y
27ekiI 18. Model çekme arabasi
The Activities of the Institute and the Tank
«The Turkish Shipbuilding and Research Institute» has actively
cooperated with Turkish Shipbuilding yards and the «Turkish
Ma-ritime Bank», Fishery Research Institutes (F.A.O.) and other
ministeries connected with shipping.
L DESIGNS:
- Institute has played principal rôle in the preparation of
pre-liminary desing of Turkish ships «Karadeniz» and «Ege» for
Black Sea and Agean services. (Fig. 10 and 19).
eki1 19. Ege tipi gemilerin avan projesinde Enstitü Denizcilik Bankasi Mühendislerlyle çalimitir.
Fig. 19. Preliminary design of Ege type ships was effected collaborating with Naval Architects of Maritime Bank and to the requierements of
their ship operation administration.
- Institute has collaborated with shipyard «tstinye» on the
«Caddebos-29
tan», «Bostanci». The ships are designed for
250 passengers.The model of the ship was tested in the tank to compare the
results as
obtained by Hamburg model tank. They are
intended for Golden Horn and Bosphorus
services wherefre-quent manoevering is required. (Fig. 11).
- The desing and model testing of a larger
passenger ferry
«Çengelköy» for 700
passengers was another subject of
cooperation of the Institute with «tstinye»
shipyard whilst
Doç. Sabuncu of the institute chief
of design dept. Of
the yard. The model testing was carried out to compare
the accuracy of the tank work with the results obtained from
HSVA tank. A photograph of the ship is given in (Fig. 12).
Design for another passenger motor ferry was prepared
and completed by the Institute for
Istanbul city lines. Two
sister ships were built, known as «Vaniköy» type in
«Has-köy» Shipyard.- Consultative advices of the Institute were extended to
«Carni-alti» shipyard for the design of
a 6000 ton D. W. Cargo ship
built in this yard. An original method of
erection of hull insec-tions was deviced and applied to enable
the 60 to 100 tons
sections being prefabricated by the aid of Floating - Cranes
from shore and afterwars slid and
erected on the slipway
to do without powerfull and adequate lifting
facilites along
the slipway, which were lacking.
- Steel
barges
to replace theold wooden
(mauna)s
forhandling and transportation of cargo in Port of Istanbul were
designed. About 150 of them were built in the Shipyards.
IL DESIGNS AND MODEL TESTING:
- The design of a double ended steam,
combinationPassen-ger and Car ferry for 40 cars and 300 passenPassen-gers to ply across
the Bosphorous has been accomplished and model testings
were carried out to study the form of hull and the
efficiency ofpropulsion with different propellers. The results
are being
published in the Bulletin of the Institute. (Photograph of one
of the ships in Fig. 13a and Model in Fig. 20a, 20b).
- The need of additional car ferries across the Bosphorous, yet
The lack of proper machinery to propell
them imposed
the use of machinery of old paddle ships.
The outcome was
the double ended paddle ferry with a saddled hull, engines
30
eki1 20. Kartal araba vapuru modelinin keridi pervanesiyle denen-mesi için kullanilan dina mometre
Fig. 20. The dynamometer as erected in the model of double ended car farry (KARTAL) for self propelled teSts.
ekil 22. Model Tankinin mevki plain.
Fig. 22. Sketch Showing position of the Institute laboratory building. 31
The model was tested in the tank, naked, with
appendages andself propelled. The results are being published in the Bulletin
of the Institute.
LII. FISHING BOATS:
9) - Several types of fishing boats used in Turkish
waters are
being tested. This comprises old (taka), cruiser sterned boats
and (different other boats used in Turkish
waters.10)Institute has cooperated with the representative
of FAO Mr.
Chapelle and «Et-Bahk Kurumu» for execution of
a
pro-gramme for testing different models of fishing boats. The
tests are underway.
11)At present, a (straight line section) chine boat
model to be
built of steel as a stock boat are being tested in the
Tank. Theresults will be published in the bulletin of the
institute. IV. SAIL BOATS:12)Institute has selected «Pirate» and «Dragon» types of sport
sailing craft as suited for Turkish waters, the drawings
werecirculated to shipyards, from which more than
one hundred
boats were built.
Model of the «Pirate» has been tested in the Tank in different
conditions of sailing. The hydrodynamical results are published and
issued in the Institute Bulletin No. 2.
Some
the Results of Experiments:
The resistance curves of some of the models,
tested in the Tank,
are reproduced in (Fig. 21). They represent forms of hulls
verydifferent as car ferry, paddle car ferry, fishing boat and
TIRK GEM! ENDUSTRISI ENSTITIYSÜ YÖNETMEL!(M
. Genel hükümler
Madde 1. Türk Gemi Endüstrisi Enstitüsü, I. T. U. Makine Faküitesi Dekanligina bag-li ve Universiteler Kanununun 2 mci maddesi gereg-ince tü-zeikii1ig-i haiz bir aratirma ve ög-retim müessesesidir.
Madde 2. Enstitünün görevieri un1ardir:
A) Aratirma görevleri:
Deniz nakiiyatimizi yapmakta olan tekneierin formiarinin, ina tarz-larinin ve sevk vasitatarz-larinin islâhina ve tiplerinin standardizasyonuna ait probiemler üzerine aratirmalar yapmak;
Ticaret gemilerimizin sevk ve tahrik eiemaniarrnin islâhrna ve gemi teçhlzatinin standardizasyonuna ait problemier üzerine aratirmaiar yapmak;
C) Ticaret filomuzun haiz olmasi icap ettig-i tonaj, çap, tip ve
karakteris-tikier üzerinde aratirmaiar yapmak;
Ç) Deniz mahsulierinin istihsaiinde ve naklinde kulianilacak teknelere ait probiemieri tetkik etmek;
d) Göi ve nehirlerimizdeki nakliyati yapacak özei tip tekneierin dizaynini yapmak;
B) Dökümantasyon ve eksperlik görevleri:
Yukarida sözü geçen konulara ait basiimi ve basilmami
doküman-ian ihtiva eden bir dokümantasyon merkezi kurniak ve idame
ettir-mek, bu konular hakkmda resmi ve hususi müesseseierle ahis1ar tara-findan sorulan sualieri, imkânlan dahilinde cevaplandirmak;
Gene ayni konulara ati meselelerde eksperiik, müahitlik ve hakemuik vazifeierjni ifa etmek.
C) Mliii ve milietlerarasi ibirlig-ine ait görevler:
Kendi faaiiyet sahasiyle ilgili mliii ve milletlerarasi müesseseierle i-birligi yapmak;
Çaiimaiarinj ilg-ilendiren mull ve milietierarasi kongre ve konferans-lara itirak etmek;
Ç) Ög-retim görevleri:
Ihtiyaca göre aag-idaki görevieri yerme getirmek; ders, seminer, konfe-ransiar ve kursiar ekiinde ög-retim yapmak, kendi faaiiyet sahasinda müte-hassis yetitirmek, tekriik elemaniar ve halk arasinda kendi sahasina ait
bu-glieri yaymak;
Madde 3. Enstitüde yapilan aratirmaiar Istanbul Teknlk Universitesi
blilteninde memleket içinde ve diinda ilmi mecmualarda veya Enstitünün ya-yiniayacag-i monografi serilerinde nerediiir.
33
IL Teki1ât
Madde 4. Enstitünün organlari unlardir:
A; Danima Kurulu, B Enstitü Kurulu, C) Enstitü Müdürü,
Ayrica Enstitünün muhabir üyeleri bulunur. A) Danima Kurulu:
Madde 5. Danima Kurulu u üyelerden müteekkiIdir:
Enstitüde görevlendiri1mi ögretirn üyeleri:
t. T. tJ. Makine Fakültesinden 4, Elektrik Fakültesinden 2, tnaat Fa-kültesinden 2, Mimarlik FaFa-kültesinden 2 ve Maden FaFa-kültesinden 1
ay-likli öretim üyesi;
C) Istanbul Universitesi Hukuk ve Iktisat
Fakültelerinden birer aylikli Ordinaryüs ProfesOr veya Profesor;
ç) Istanbul lYniversitesi Fon Fakültesi Hidrobiyoloji Enstitüsü, Münaka-' l&t ve Ticaret Vekâletieri, Muli Müdafaa Vekâleti, Deniz Kuvvetleri Komutanli'i, Denizcilik Bankasi, Armatörler Birlig'i, Türk Gemi Mü-hendisleri Cemiyeti, Türk Gemi MüMü-hendisleri Odasi ve Balikçilar
Ce-miyetinden birer temsilci.
Ibu maddenin (ç) ñkrasinda sayilan müesseselerin listesinde Enstitü Ku-rulunun karariyle deg'iik1ik yapilabilir.
Madde 6. Danima Kurulu üyelerinden madde 5 in h ve c fikralarinda
zikredilenler ait oldukiari Fakültelerin, Profesörler kurullari tarafindan 2 yil için, ç fikrasinda zikredilenler temsil ettikieri müesseseler tarafindan bu mües-sesenin tayin edecekieri müddet için seçilirler.
Madde 7. Danima Kurulu, Enstitü Müdürlügünün bakanlig'inda ve
yil-da en az bir defa toplanir. Enstitü Kurulunun gosterecegi lüzum veya Dani-ma Kurulu üyelerinin en az üçte birinin Enstitü Müdürüne yapacaklari yazih müracaat üzerine olaganüstü de toplanabilir.
Madde 8. Danima Kurulunun toplanma tarihi en az Iki ay önce üyelere
hildirilir. Uyeler gündeme ahnmasini istedikieri hususlari toplanti tarihinden en az bir ay evvel Enstitü Mtidüri.ine bildirirler. Enstitü Kurulu bu tekiifleri tetkik ettikten sonra gündemi tesbit eder ve bu gündem toplanti gününden 15 gün evvel üyelere gönderilir.
Madde 9. Danima Kurulu, Enstitünün ça1ima1ari hakkinda
düüncele-rini bildirir ve ylilik çalima programinin esaslarini Enstitü Kuruluna teklif
eder.
B) Enstith Kurulu:
Madde 10. Enstitü Kurulu u üyelerden müteekkildir:
Enstitüde görevlendiriImi Ordinaryüs Profesörler ve Profesörlerle I.T.U. deki ög'retim görevi bainda bulunan önceki Müdür;
Enstitüde görevlendiri1mi bir Doçent, bu doçenti Enstitüde
görevien-dirilmi doçentier her dors yiii bainda kendi aralarindan seçerirer;
e) Enstitüde görevlendirilmi uzmanlardan ikisi; bunlar her ders ylli ha-inda Enstitü Kurulunun ibu maddesinin a, b ve d fikralarha-inda sayl-Ian üyeleri tarafindan seçilirler;
34
d) ibu maddenin a, b ve e fikralarinda sözü gecen üyelerin sayisi 5 den
aagi olursa bu sayl, madde 5 in fikra b sindeki üyelerin aralarinda
seçecekleri üyelerle 5 e iblag edilir; iki yil için seçilen bu üyeler ibu maddenin a, b ve c fikralarindaki üyelerin sayisinin artmasi halinde dahi seçildikieri müddetin sonuna kadar Enstitü Kurulu üyeligini mu-hafaza ederler.
Madde 11. Enstitü Kurulu, Müdürün daveti üzerine toplarnr. Enstitünün Unii, teknik, idari ve mali i1erini karara balar. Müdürün görecegi bütün i-lerde kendisine yardim eder.
Müdür:
Madde 12. Müdür. Enstitüde görev1endiri1mi ayhkli Ordinaryils
Profe-sör veya ProfeProfe-sörler arasindan I. T. U. Makine Fakültesi ProfeProfe-sörler Kurulu tarauindan iki yil için seçilir. Bu seçim Senatoca incelenerek kat'iyet kesbe-der. Süresini dolduran Müdür tekrar seçilebilir.
Madde 13. Müdür, Enstitü tüzel kiiliginin temsilcisidir ve yönetim i-lerinden sorumludur. Danima Kurulu ve Enstitü Kuruluna bakanlik eder, Enstitü Kurulunun kararlarini uygular. Müdür i bainda bulunmadigi zaman Enstitü Kurulundaki ayhkh Ordinaryüs Profesor veya Profesörlerden birini kendine vekil seçer.
Ç) Muhabir üyeler:
Madde 14. Muhabir üyeler, memleket içinde veya dimda bulunan ve Enstitünün faaliyeti ile ilgili olan müesseselerde ça.lian mütehassislar arasin-dan Enstitü Kurulunca seçilir. Muhabir üyeler memleketlerindeki veya bulun-duklari müessesede Enstitüyü ilgilendiren faaliyetler hakkinda Enstitüye
ma-lümat verirler. Enstitünün çalimalari bu muhabir üyelere bildirilir. Enstitü Personeli:
Madde 15. Enstitüde görevlendirilecek öretim üyelerinin seçimi Univer-siteler eylemli ögretim üyelerinin seçimleri hakkinda tüzük hükümlerine gore I. T. U. Makine Fakültesi Profesörler Kurulu ve Senatosu tarafindan yapilir. Bu tüzügtin 4 üncü ve 11 mci maddelerinde sözü geçen Koomisyonlarda ilgili Kürsünün Ordinaryils Profesöril ve eger Ordmnaryüs Profesörfl yoksa o Kür-sünün yönetimi ile görevli bulunan Profesor yerme Enstitü Müdürü kaimdir. Enstitüde bir ek göreve tayin edilecek ögretim üyelerinin seçimi de evvelki fikra hükümlerine gore yapilir.
Madde 16. Enstitüde görevlendirilecek ögretim yardimeilarinin tayini
Universiteler Kanununun hükümlerine gore yapilir. Ancak Ogretim görevli-lerinin tayin teklifi Enstitü Kurulu tarafrndan yapildiktan sonra I. T.U. Ma-kine Fakültesi Profesörler Kurulunda tetkik edilir. Ayni ekilde diger ogre-tim yarthmcilarimn tayin tekiifi Enstitü Kurulu tarafindan yapildiktan sonra I. T. U. Makine Fakültesi Yönetim Kuru.lunda tetkik edilir.
Madde 17. 15 mci ve 16 mci maddelerde zikredilen kiniseler diinda ka-lan teknil< ve idari personelin tayini, Müdürün teklifi ve Enstitü Kurulunun karari üzerine T.T.U. Makine Fakültesi Dekaninin onayi ile yapilir.
m. Mall Hilkümler Madde 18. Enstitünün gelir kaynakiari un1ardir:
ai I.T.O. bütçesinden verilen ödenek;
b) Devlet daireleri, Ozel daire, Belediyeler ve Kurumlar tarafindan
ya-ilacak yardimlar;
e) Yabanci inemleketlerdeki kurumlar tarafindan yapilacak yardimlar; ç) Aratirma ve danimalar kariligì olarak ilgili kurum ve kimselerden
hususi yönetmelige göre alinacak ücretler;
Enstitünün menkûl ve gayrimenkü] mallarinin gelirleri; Yayin sati gelirleri;
f Baglar, teberrüler vesair gelirler.
Madde 19. Universiteler Kanununun 58 mci maddesine nygun olarak Uni-versite Yönetim Kurulunun karari ile Enstitüye döner sermaye verilir.
36
Prof. Ata Nutku Prof. Fahri Terzioglu Prof. SeEm Palavan
Doc. Nejat Aybers Doç. Güher Dosdogru Doç. Mesut Savci
1955 - 1956 SENESI
TURK GEM! ENDUSTRISI ENSTITUSUNDE GÖREVL! Ö(RET!M VYELERI
Prof Kâinuran Gürgön Prof. Kudret Mavitan Prof. Fikret Narter Prof. Muzaffer Sag-iman Prof. Dr. Mustafa Santur Prof. Münir Ulgür
ProfI Dr. Mukbil Gökdogan Prof. Orhan Safa
Ord. Prof. S. M. Uzdilek Doc. Adnan Çakiroglu Doç. Gemil Ilgaz
I. T. U. Gemi Endüstrisi Ens. Md. 1. T. U. Makine Fak.
t. T. U. Makine Fak. t. T. U. Makine Fak. t. T. U. Makine Fak. I. T. U. Makine Fak.
ENSTITU DANIMA KURULIJ 1)YELERI
Prof. M. Nedim Göknil Ord. Prof. ükrü Baban Y. Müh. Zeyyat Parlar Y. Müh. Fikret Gövül Burhanettin Kunt Raptan
-Hikmet Somay
Y. Müh. thsan Tulunay Ethem Baykal
Prof. Dr. Recai Ermin Y. Müh. Mümtaz Balsöz I. T. U. t. T. U. t. T. U. I. T. U. . T. U. t. T. U. I. T. U. t. T. U. . T. Û. I. T. U. t. T. U. Makine Fak. Makine Fak. Makine Fak. Makine Fak. Elektrik Fak. Elektrik Fak. Mimarhk Fak. Mimarlik Fak. Maden Fak.
Inaat Fak.
tnaat Fak.
. U. Hukuk Fak. I. U. Iktisat Fak. Denizcilik Bankasi Armatörler BirligiTürk Gemi Mühendisleri Cemiyeti Münakalât Vekâ.leti
Ticaret Vekâleti Mull Müdafaa Vekâleti Balikcilar Cemiyeti t. Û. Hidrobiyoloji Enst. Türk Gemi Mühendisleri Odasi
TVRK GEM! ENDUSTRIS! ENSTITUSU
DANISMA KURLJLU
Birinci Toplanti Zapti
Gemi Endüstrisi Enstitüsü Danima Kurulu aagidaki üyelerin huzurile 24 Haziran 1955 Cuma günü, saat 14.30 da Istanbul Teknik Universitesinde Enstitü Müdürü Prof. Ata Nutkunuri bakanhiginda toplanmitir.
Bakan Prof. Ata Nutku top]antiyi acarak:
«Memleket gemiciliini ve endüstrisini ilerletmek icin kurulan Enstitü-müzle ilgili teknik ekonomik ve hukuki meselelerin her birinde otorite olan memleketin taninmi zevatini bir araya getirerek Danima
Kurulumuzu top-1ami bulunuyoruz» diyerek bu Kurulun tavsiye
ve iradile Enstitü çalima-larinin en faydali yola yönetilebilecegini belirtnñ ve teriflerinden dolayi üye-lere teekkür etmitir.
I. T. U. Gemi End. Enst. Md. . T. U. Makine Fak. I. T. U. Makine Fak. . T. U. Makine Fak. I. T. U. Mimarlik Fak. t. T. U. Makine Fak. L T. U. Makine Fak. I. T. U. Elektrik Fak. I. U. Hukuk Fak. I. U. Hidrobiyoloji Enst. Md. I. T. U. Makine Fak.
'.T.U. Inaat Fak.
. T. U. Makine Fak. t. T. U. Inaat Fak.
. T. U. Makine Fak.
Muli Müdafaa Vek. mümessili (Takizak Fabrikasi Plânlama Md.) Münakalât Vek. mtimessili
(Marmara B. Liman ve Deniz ti. Md.) Iktisat Vek. mümessili
(Istanbul Bölge Sanayii Ba Müfettii) Gemi Mühendisleri Odasi mümessili
Gemi Mühen. Cemiyeti rnümessili
Denizcilik Bankasi mümessili iDeniz. Bank. Denizyollan Md.) !tirak eden üyeler:
Prof. Ata Nutku
Ord. Prof. Salih M. Uzdilek Prof. Fikret Narter
Prof. Selim Palavan Prof. Orhan Safa Prof. Muzaffer Sagiman Prof. Fahri Terzio1u Prof. MUnir Ulgür
Prof, Mazhar Nedim Göknil Prof. Dr. Recai Ermin Doç. Nejat Aybors Doc. Adnan Çakirolu Doc. Güher DosdognL Doc. Cemil flgaz Doc. Mesut Savci Y. Müh. Ihsan Tulunay Burhanettin Kunt (Kaptan) Hikmet Somay
Y. Müh. Mümtaz Balsöz Y. Müh. Fikret Gövül Y. Müh. Zeyyat Parlar
38
Prof. Göknhl: Danima Kurulu müzakerelerinin istiari mahiyette oldu-gunu ve Enstitii çahmalarinda varilan neticelerin direktif m.ahiyetinde olma-yacagini belirterek rey ve karara ihtiyaç bulunmadigim tebariiz ettirdi. Da-nima Kurulundan bunun aksine bir ödev beklenïyorsa Enstitü
Yönetmeligi-nm oria gOre tadili gerekeceini söyledi.
Bu nokta üzerinde müzakere cereyan ederek, neticede Danima
Kurulu-nun istiari mahiyette kalmasi ve yönetmeliin tâdiline ihtiyaç buluimadigi
hususunda mutabakat hâsil oldu.
Bakan Ata Nutku: Uyelere dagiti1mi bulunan plänlarda kâfi serahat
bulundug-undan üyelere muhtelif vekâlet ve müesseselerden temsilen gelmi bulunan üyelerin ayrica tanitirilmasina lüzum kalmadigini belirtti.
Bundan sonra Gündemin ikinci maddesine, Enstitünün imdiye kadar yap-tig-i çahsmalarina ve çeitli faaliyetlerine ait raporun okunmasina ve müza-keresine geçildi.
Prof. Ata Nutku: Dinlemi bulundugunuz rapordaki Enstitü çalimalari-mn balica:
Ilmi
Endüstriye hizmet olmak üzere iki kisma ayrilabileceg-ini, ilmi aratir-malar ve endüstrinin muhtaç oldug-u gemi model denemeleri için ina
edil-mi bulunan Model Havuzu inaatina temas ederek bunun ikmâline
yak1ail-dig-mi ve bu tesis vasitasiyle endüstriye hizmet edilebileceg-i gibi ilmi prob-lemler üzerinde de hazirlanarak beynelmilel ilmi kong-relere de itirak edile-bileceg-ini izah etti.
Prof. M. Sag-iman: Enstitünün ödevlerini bütün üyelerin anlayabilmesi için talimatnamenin dig-er üyelere de dagitilmasmnmn uygun olacag-mi belirtti.
Bakan bunun ilk neredilecek bir broürde yaymnlanacagìni belirtti.
Z. Parlar: Talimatnamenin 2 md maddesinin (c ikkmnda Ticaret filomu-zun haiz olmasi icap ettigi tonaj, çap, tip ve karakteristikler üzerinde aratir-malar yapmak hususuna temasla: (a), )b), (e), (d ik1arinin lüzumunu anla-dig-mm fakat (e) ikkmnmn gemileri standardizasyona götürebileceg-ini, Almanya
ve Amerikada gemilerin standardize edilmesine çaliildig-mni faka bizcie buna imkân olmadigim, çünkü hususi armatörlerin ihtiyaçlaririmn hergün deg-itig-in-den standardize etmenin zor olacag-im, bugün genhilerin sür'atinin arttig-mni, ev-velce 11 mii civarinda iken simdi 15 mile çiktig-ini ve yük cinslerinin de art-tigìndan gemileri taiyacaklari mala ve gidecekleri sür'ate gore hususi suret-te dizayn etmek gerektiginden Türkiyede standardizasyona gidilemiyeeegini
söyledi.
Prof. Ata Nutku: Ikinci maddenin (e) ikkmnmn ruhunun esas itibariyle ge-milerin makine ve teçhizatmndaki standardizasyonu ifade ettigini, gemilere ge-lince; kiyi tekneleri içmn standardizasyonun mümkün ve faydali olacag-im, ta-ka ve çektirmelerimizin daima ayni maksatlar ve yollarda ödev aldigini,
bun-lardan takriben 5000 bulundug-unu, bunlariçin en ekonomik formu tayin ede-rek bir standardizasyona gidilmesinin faydah olup, dünyadaki benzer servis-lerde de bu yola gidildig-ini izah etti. Bundan maada standardizimyona gire-rniyecek olan servis ve gemi tipleri üzerinde de durdu.
39
Hikmet Somay: Küçük tekoeleri yapan ustalar, bu i üzerinde thtisas sahibi o1mulardir. Tekne inaati onlarda, babadan ogula intikal eder. Öyie tekneler vardir ki çizgilerinden, hatlarrndan kimm, hangi ustanin yaptiim an-lamak mümkün olur. Bunlarin yaptigi teknelerin sayisi belli degildir. Buniari an'anevi bir ekilde yaparlar. Yeni bir ekle sokuldugu takdirde standardizas-yonu pek kolay olmaz. Bu ayni zamanda sosyal bir dâvadir. Çünkü buralarda çalian insanlar, ekmeklerini bunurila temin etmektedirler. Ahap tekrielerden uzaklaacaiz derken, maiet1erini bu yolda temin edenlere intibak için ne
dü-ünülmütür, anlayabilir miyim?' dedi.
Ord. Prof. Sailli M. Uzdilek: Gemileri standardize etmek demek, ucuza mal etmek demektir ve bu mümkündür. Bunlari yaparak geçinenleri yeni tipe adapte ettirmek lâzimdir. Ticaret filomuzun haiz olmasi icap eden tonaj, çap, tip ve karakteristikler üzerinde aratirmalar yapmak' ikkindan empoze et-mek gibi bir mâna çikmiyor. Baka türlü anlailiyorsa yalniz yazi1i eklinin
düzeltilmesi uygun olur' dedi.
Prof. Ata Nutku: Bu mesele hakkinda izahat vererek ezcümle unlari sOy-1emitir Ahap teknelerin 300 senelik bir mazisi vardir. Bunlar yelken
devi-i-nm artlarina gore denenmi ve inkiaf ettirilmi teknelerdir. Bunlari ettid
yapmadan bir ie yaramaz diye bir kenara atacak degiliz. Yalniz buniarin modern makinelerle sevki dolayisiyle formiarinda yapilacak islahiarla beraber, ormanlarimizi harap eden durumlarini önlemek ve denizde can ve mal emni-yetini temin edebilecek çelik konstriiksiyon tarziarini tesbit ederek sagiam-1atirarak, dalgali denizlerde durumlarini da denedikten sonra standardizasyon
mevzuuna geçecegiz.
Balikçi tekneleri üzerinde yapilmi olan etüdler de kâfi degildir. Bunlar da ormanlarimizdan büyük tahrip hissesi almaktadir. Çok iptidal metodlarla balik tutmak üzere yapilmi olan bu tekoelere §imdi sür'atli motörler takil-mitir. Denizcilik vasiflarini kaybetmemesi hem de direnç ve sevk bakimindan iyi olmasi için model denemelerine ihtiyaç vardir.
Balikçi teknelerinden evvel bahk tutma metodlarinin islahi ve bahkçilara tamimi ve bu maksatlara gore yapilacak teknelere adaptasyonlari da mevzuu-muz içine girmektedir.
Kiyi yük teknelerimizin formlarinda % 20 beygir gücü kazanç tmin et-mek mümkün görtilet-mektedir. Halbuki, Modern Model Deneme labratuvarla-rinda meselâ Hamburg tankinda % 10 bir ekonomi büyük bir islah sa-yilir. Küçük tekne sahipleri 149 Register tonu geçmeyen tiplere revaç göster-milerdir. Bu tip ve çaptaki teknelerin inkiafrna çaliarak aldigimiz nQticeleri neredecegiz' dedi.
Prof. M. Nedim Göknil: Enstitünün hareket noktasi olarak teknelerin tab-tadan saça geçmesii ele almi oldugunu, halbuki tahta yapi münferit teeh-büsün mali oldugundan bunun demire inkilâbinin yine hususi teebbüs elinde kalmasinin mümkün olup olmadigini sormu ve bu tehavvülün ne dereceye ka-dar kabili istihsal oldugi.inu, mahzur ve faydalarini anlamak istedigini söyle-mitir; ve 'hakikaten tabtadan saca geçmek zaruretse, bugünkü endüstrinin kaybolmasile yerini irket endüstrisi alacagina gore bu ne dereceye kadar dog-ru olacaktir?' demitir.
40
Prof. Nutku: 'Enstitü aratirma1arinjn ilk ödevinin bu teknelerin durum-larini jslâh oldugunu, bunun da modern motOr makinelerile sevkleri halinde tekne ve pervanelerin durunilarimn analiz edilmekte olduunu, tekneleri sac-tan yapma probleminin daha sonra ele ahnacagini' söylemitir.
Ord. Prof. S. Murat Uzdilek: Gündemin üçündü maddesinde teknelerin is-lâhindan bahsediliyor. Vaktile Prof. Telfer'le göriitirken (Sizin mavnalar mu-ayyen iler için iyi formda teknelerdir. demiti. Benim anladig-im teknelerin tahtadan yapilmayacag-i deg-ildir. Gerek tahta, gerek sac, demir veya beton 01-sun, onlarin islâhi iiçn üzerlerinde etüd yapmaktir.' demitir.
Prof. Nutku: Her tekne gibi, mevcut teknelerimiz de belirli bir sürate ka-dar iyi formda oldukiarindan bugünkü ihtiyaçlar ve bilhassa cok yüksek sUr'-atler istenen balikçi takalarimizda sevk ve direnç durumlarim, analiz etmek gerekiyor. Pratik tatbikattan aldigimiz neticelere gore, takalar normal ideal formdaki teknelerden % 15-20 fazia beygir kuvveti almaktadirlar. Bu ii Da-nima Kuruluna getirerek Enstitümüz çalimalanna bir istikamet vereceg-iz. Form analizi için Enstitü bütçesinden gerekli masrafi yapmayi düünüyoruz. Teknelerin bünyesini ele alirsak, ag-ac tekneler Lloyd'un koydug-u
kiasifikas-yon artlarini tatmin etmedig-inden mal ve can emniyeti bakimindan islâha
muhtaçtir. Kiyilarimizda cahacak tekneleri bu ekilde birakamayiz. Bunlari milletlerarasi kaidelere uyan sag-lam bir duruma getirmek gerekiyor. Bundan maada bu teknelerjn istedig-i ag-ad temin etmek zor oldug-u gibi ormaniarimi-zin da harabisine sebep oluyor. Bu tekneleri kullananlara, sac teknelerin Us-tünlüklerini göstererek sac tekne sahibi yapmak icap ediyor. Yapici tezgâh. lardaki deg-imeye gelince, bu da ahsi teebbüsün iidir. Baka memleketlerde de i bu ekilde inkiaf etmitir. Buna rag-men ag-ac tekneler de ortadan
kalk-mamitir, hattâ bazi memleketlerde daha da ucuza mal olmaktadir. Fakat tas-nif heyetlerinin kaidelerine uygun ag-ac teknelerin fiatlari da sac teknelerinki-ne yaklaacaktir.'
Prof. M. Nedim Göknil: 'Ag-ac inaat devrinin yüzde yüz bittig-ini kabul edemeyiz. Bunlar, hususi teebbüsün semereli olmasim mümkün kilmitir. Tek-nikte yapacag-imiz yenilik ve deg-iikliklerin bu küçük atölyelerin vus'atini bir-denbire amamasjm ve jjn hususj teebbüsün elinden cikmamasina dikkat
et-mekteyiz. Teknenin en uygun tipini temein edelim derkeri, bu endüstrinin yi-kilmasina meydan verilmemelidir. Evvelâ onun baaracag-j islâhata dogru
gi-dilmelidir'.
Y. MÜIi. Bnb. !hsan Tulunay: 'Milli Müdafan Vekâletinin elinde taka ve cektirmeler de vardir. Doç. Kafali ve Karhan askerlikieri esnasinda bunlar üze-rinde ça1imilardir. Yapilan deniz tecrübeleüze-rinde bunlarin hatt Liberty smi-fmndaki randimani verdikleri neticesine
varilmitir. Yem taka formu
üze-rinde ettídler yapilmasi istenirken, taka ve cektirmelerin kifayetsizlig-ini gös-teren etüdler bulunup bulunmadig-mni anlamak istiyorum.'Doç. Güher Dosilog-ru: 'Ag-ac teknelerden uzaklaildmgina gore yalnmz saca gidilmeyip bunun yerme prese edilmi malzemenin kullarnlmasimn da bahis
konusu olup olmadmg-inm' sordu.
Y. Müh. Zeyyat Parlar: Göknil'in endiesinin yerinde olmadmg-ini säyliyerek SO serie evvelinden ge1mi. olan sanat ubelerinin sonradan modern teknig-in
in-41
kíafiyle büyük fabrikalara inkilàp ederek, içi1erin sanatlarini fabrikalarda daha randimanhi olarak icra ettikierine iaret ederek: imdiki takacilar da kendi takalarini birakip onun yerme büyük gemilerde ça1itiklari gibi takayi yapanlar da büyük gemi yapan fabrikalarda, tersanelerde ça1imaya
mecbur-durlar' demitir.
Prof. M. Saiman: Ata Beyin belirttigi gibi küçük tekneleri ele almak iyi bir eydir. Enstitünün yeni kurulduunu gözönüne alarak çaIimalanni ve üzerinde duracai meseleleri iyi ekilde tasnif etmesi lâzimdir. Tasnif öyle
yapilmalidir:
Form: Gemilerin jmdikj durumlari ve 1mal §ekilleri üzerinde durarak normal teknelere nazaran ne gibi mahzurlari veya üstünlükleri oIduunu tesbit
etmek,
Malzeme: Bugün çeitIi malzerneden yapmak imkânlari vardir. Tahta-dan demire, demirden saca geçilmesini etüd ve,
Ekonomik mülâhazalar:
Bu üçünü birden yürütemeyiz. Memleketin agir endüstriden baka küçük endüstriye de ihtiyaci vardlr. Bunlar da inkiaf ederek ve büyüyerek esasli fabrikalar bu suretle meydana gelecektir.
Prof. Münir Ulgür: Hereyde bir analiz ve sentez safhasi vardir. Analiz yapilmadan yani parçalar teker teker ele alinmadan kesin bir neticeye var-mak mümkün olamaz. Takalarin ve bahkçi teknelerinin analizi yapilark ne gibi mhzurlari oldugu meydana çikarilmali ve kararlarda sosyal faktörlerin de tesiri dikkat nazarina alinmalidir. Bunlardan ne yapilacagini anlayarak sonra
senteze geçebiliriz'.
Prof. Ata Nutku: Evvelâ Y. Müh. Tulunay'rn temas ettii mevzuu ele ala-cag'im. Taka ve çektirmelerin modern sevk vasitalariyle direnç ve sevk baki-mind'n iyi oldukiarini söyliyemeyiz. Bunlardan çektirmeler üzerinde muhtelif neticeler aIinmi ve neredilmise de ancak deniz tecrübeleri mahiyetinde kai-mi ve 11ml neticelere ulailamakai-mitir. Takalar için yapilan pratik pervane he-aplarinda ve tecrübeierde bunlarin tam kifayetli olmadiklari ve islãha muhtaç durumda bulunduklari tesbit edilmitir. Bu sebeple §imdi ilmi yoldan bu ana-lizleri derinletirmek gerekmektedir.
Doç. Güher Dosdoru'nun temas ettigi noktaya gelince; gemiler beton, aaç. çelik, alüminyum, komposayt ve daha bir çok maizemeden yapilabilir. Bu maizeme teknenin hizmet maksadi ve sür'atine gore degiir. Gemiden uzun ömür bekienilen ahvalde beton veya çelik yapilir. Bugün prese ediimi
maize-meden bile motorbotlar ve küçük vasitalar yapilmaktathr. Amerikalilar ve tn-gilizier harpte hücumbotlarim bu maizemeden yapmilardir. Maizemenin inti-habi, memleketin artlarina tâbidir. Iskandinavyada orman bol oldugu için, ge-muer ekseriya aaçtan yapilmaktadir. Orniansiz yerlerde çelik kullanilir. Bu-gün küçük yük gemilerini alüminyumdan yapmak icin geni capta ara.tirma-lara giriilmistir. Maizeme intihabi bunda rentabilite hesabina göre tekarrür çder'
42
Bundan sonra Bakan Nutku; üyelerden Burhanettin Kuntun 'Memleket-teki aaç tekneler üzerine verdigi bir raporu bulundugunu, teknelerimizin ödev-lerine gore çeit1i ihtisas branlarindan fikir almak üzere mithtelif Enstitüler-den mütehassis üyeler davet edilmi oldugunu belirtti. Bu meyanda balikçi tek-neleri için Hidrobiyoloji Enstitüsünden Müdür Recai Ermine davetimize icabe-tinden dolayi teekkür etti.
Prof. Recai Ermin: Bahkçi tekneleri ve batik tutulmasina ait ihtisasin da-ha ziyade Batik Aratirma Kurumundaki müteda-hassislarin ii olduunu ve on-larin tecrübi bahkçilikla ugratik1arini bildirerek onlardan da bir ternsilci ça-girilmasini teklif etti.
Prof. Ata Nutku: Boyle bir Kurumdan haberdar bulunmadigi için bunun yapilmadigini, fakat bu Kuruma müracaat edilecegini ve darnilacagini soyledi. Prof. M. Sagiman: Enstitü Yönetmeliginin onlardan da bir temsilci çagi-rilmas1na imkän verdigini belirtti.
Hikmet Somay: Enstitü Yönetmeliginin A) Maddesinin (C) fikrasma
da-yanan bir teklifte bulunmak istiyorum. Danima Kurulunda sigortacilar
cemi-yetinin temsilcisinin bulunmasina lüzum görüyorum. Deniz sigortaciligimn
bu-günkü inkiafi karisinda denizde can ve mal kaybini önlemek, gemideki yan-ginlari ve hasar neticelerini kati olarak örenmek ve bizi tenvir etmeleri için buna ihtiyaç vardir.'
Prof. Ata Nutku: Gemilerin sigorta ile ilgili ileri Lloyd'lann nizamname-ieri ve kararlarinin tatbiki suretiyle çerçevelendirilmi oldugundan bu mevzuda sgortacilarin davetine lüzum olmiyacagini belirtti.
Y. Miih. Zeyyat Parlar: Sigortacilarin aaç tekneleri sigorta etniedigini söyliyerek, ahap teknelerin sigorta edilmeseler bile daha iyi ina ve bagia-malannin islâhina lüzum olacagini belirtti.
Burhanettin Kunt: Agaç teknelerden bahsederken ormanci arkada1arixi da bulunraaiarinin faydali olacagini ileri sürdü.
Prof. Fikret Narter: Bu gibi tekliflerin zabitta gösterilmesine lüzum ol-madigini, tekliflerin ahsen yapilmi oldugunu, kendisinin de bu takdirde Ma-kine Kimya Kurumundan bjr temsilcinin itirakinde fayda olacagi mülâhaza-sinda bulundu.
Prof. Ata Nutku: imdilik Enstitüde ormanci ve sigortaci temsilciye ih-tiyaç bulunmadigini. mevcut Lloyd'kaideleri varken sigortacinin faydali ol-miyacagim, mamafih ileride icap edince bunlarm temsilcilerinin de çagirila-bilecegini izah etti.
Prof. M. Sagiman: Bahis mevzuu raporun okunmasini teklif etti. Bundan sonra Burhanettin Kuntun raporunun okunmasina geçildi.
Bakan: Burhanettin Kunt'un raporu esasen Danima Kurulunu ilgilen-diren bir çok meseleleri ele almi bulunuyor. Bu meyanda gemilerin sigorta edilebilmeleri için konstrüksiyon tarzlarinin islahi, küçük vasitalann Denizci-uk Bankasi tarafindan seri halinde inasi, deniz ishlahlari için tekiiflerivardir.' Burbanettin Kunt'un raporunun mi.izakeresine geçilmesi teklif ve kabul
43 Prof. M. Saman: Raporun faydali oldugunu, bunun teksir edilerek üye-lere daitilmasini teklif ederek: Raporda istatistiki malürnatin da bulunma-snin faydali olacagim' söyliyen Sagimari mevcut küçük gemilerimizin tona-ji, ina kizakiarinin ne durumda oldugunu, yük miktari ve umumî nakliyat miktari ile mukayesesinin de bilinmesine ihtiyaç oldugunu' söyledi.
Raporun yayin plânina ahnarak nerini ve bundan evvel ilgili mütehassis-lana bu raporun itmamini, mevcut vasitalarin ina tarzlanm da gästeren
da-ha verimli neriyatin da dikkat nazarina ve programa alinmasini istedi. Prof. Fikret Narter: Raporun üzerinde çaliilmi, iyi bir eser olduunu ve neredilmesinin faydali o1acana itirak etti.
Burhanettin Kunt: Raporda tarife geçilmesinin ve uzun uzun isimlerden bahsedilmesinin Denizcilik kamusunda bunlarin bulunmamasindan oldugunu
nöyledi. Meselâ: Sandal - Varka (5 tondan fazla olan sandallara denir). Yu-nanlilardan gelmedir. Tekne tiplerine arma isimleri verilmitir. (Bumbarta gibi. Eristitü bunlar üzerinde biraz ilesin. Münakalât Vekâleti ditan gelen ve giden gemileriri bir sene yola elverili olup olmadigina bakar, muayene e-1er. Fakat bu hususta içte ileyen gemiler için Vekâlete izin verilmemitir. Bu yüzden gemilerimiz çok ihmalkâr yapillyor ve birakiliyor. Bir yelkenhi ge-mi Karadenizde dalgalarla dövüe dövüe geldi, Balatta suya gdmüldü. Çünkü çivileri çikmiti. Bunlar dOrt çivi ile yapilmi teknelerdir. Bir tekne dOrt çivi ile de yapilir, kirk sekiz çivi ile de. Bunu kontrol etmek läzimdir. dedi.
Bakan: Gemilerin inaatiyle Münakalät Vekâletinin mi veya son kanun-da bu ödev kendisine verilmi bulunan Gemi odasinin nil megul olmasimn tâyini de faydali olacagina temas etti. Bu mevzuda çaliacak arkadalarin da
seçilmesi gerektigini söyledi.
Burhanttejn Kunt: 'Kizaklar meselesini de ele almak lâzim. Rizeden Ho-paya kadar mevcut olan kizakiar kizak denecek halde degil. 200 tona kadar
olan gemiler denize indirilmez âdeta sürtiklenir.' dedi.
Bakan: Kizakiar mevzuunun ayrica gelecek bir toplantida görüülecegi-ni açikladi. Gündemin istilahlar hakkindaki Dördüncü Maddesinde tekhif edi-len bir Denizcilik sözlügiinün hazirlanmasi üzerinde durulmasina iaret etti. Ve ilâve ederek: Bir denizcilik sözlügii vardir, fakat bugünkü teknik §artlar altinda noksan ve eski yazi ile basilmitir. leni devrin terimlerini de içine ala-cak bir sözlük lâzimdir. Bir de ayrica Kürsüce ilmi Mr sözlük hazirliyoruz. Bu gemicilik terimlerini ve ilmi terimleri ihtiva eden bir sözlük olacaktir.'
dedi.
Burhanettin Kunt: Bin Almanca, ikisi tngilizce esastan gelme tiç sözlük vardir. tngilizce olani 25000 kelimeyi ihtiva etmektedir.' dedi.
Bakan: Bu mevzuun bir komiteye havalesini teklif etti ve gelecek top-lantida bunlar Uzerinde görümek için hazirla.rnlmasini rica etti. Ayrica
ilâ-veten: Agaç teknelerin formu üzerinde iYniversite lâbratuvarinda çaliil-maktadir. Aratirmalara Beylerbeyi Sarayi havuzunda balanmitir. Lâbra-tuvar çahimalari herkese açiktir. Gerekli miiesseselerle ve Enstitülerle de
ay-ca temas eclilecektir,' dedi,
!["Die kaiserlichen Privilegien im Rechte der Papyri", R. Taubenschlag, "Sav. Z.", LXX, 1953 : [recenzja]]()