Hans Foramitti
Fotogrametria w zastosowaniu do
pomiarów zabytków w Austrii
Ochrona Zabytków 20/2 (77), 24-38
HANS FORAMITTI
FOTOGRAMETRIA W ZASTOSOWANIU DO POMIARÓW ZABYTKÓW
W AUSTRII*
Znaczenie dokładnego ujęcia zasobu za
bytków sztu k i w p o staci foto g rafii dla udoku m entow an ia fo rm y zew n ętrzn ej i w postaci planów dla uch w ycen ia stan u istniejącego było podnoszone w y starczająco często i z całym n a ciskiem zarów no ze stanow iska w iedzy o sz tu ce, ochrony zabytków i ogólnej p o lity k i k u ltu ra ln e j, jak też na zasadzie przesłanek n a tu ry ekonom icznej ze stro n y gospodarki b u d y n k a mi, k o n serw ato ró w i u rbanistów . Nie chodzi w ięc o to, a b y w yjaśniać, czy zabytki pow inny być fotografow ane, m ierzone oraz in w en tary- zowane, lecz o to w jakiej postaci.
Z w iększający się niedobór sił fachowych i w zrost zakresu p ra c y m uszą zostać w yrów na n e przez bardziej racjo n aln e m etody postępo w ania. Podw yższenie zakresu p rac w stosunku do czasów w cześniejszych pow stało w n astęp stw ie rozm aitych now ych czynników stw arza jących zapotrzebow anie. Ju ż sam o włączenie tego w szystkiego, co w e F ra n c ji jest określane jako „A rc h itec tu re d ’accom pagnem ent”, a więc owych licznych obiektów o często zaledwie przeciętn ej w artości architekto n icznej, które p rzy obejm ow aniu b ad aniam i zespołów, jak też całych ośrodków staro m iejsk ich m uszą być udo k u m en to w ane na ró w ni z u n ik aln y m i zabytka m i znacznej w artości, p rzed staw ia niezm ierne pom nożenie liczby obiektów w ym agających dokonania zdjęć pom iarow ych. To zw ielokrot nienie ilości robót prow adzi do p o stu latu m ożli w ie najw iększej oszczędności czasu p racy i w drożenia m etod, k tó re m ogłyby być stoso w ane p rzez przyu czo n e siły, nie posiadające specjalnego przygotow ania fachowego. Tylko
taką siłą roboczą m ożna bowiem dzisiaj jeszcze rozporządzać w ilości w y starczającej dla spro stan ia zw iększonym zadaniom .
W w y nik u racjo n alizacji nie może ucierpieć jakość pom iaru . N ow oczesne w ym agania co do jakości pom iarow ych zdjęć budow li żąd ają w ręcz przeciw nie podw yższenia dokładności i najw yższego obiektyw izm u, jak rów nież m o żliwie kom pletnego ujęcia. W szystkie te w y m agania są jed n ak m ożliw e do spełnien ia dla m iernictw a z tru d e m i przew ażn ie ty lk o kosz tem w ielkiego, nieekonom icznego n a k ła d u cza su. S ta n u istniejącego nie m ożna bow iem już w ięcej odw zorow yw ać w sposób de facto ab stra k c y jn y , na zasadzie p o m iaru niew ielu p u n któw przez w łączenie pom iędzy nie teo re ty c z nie w ydedukow anych frag m en tó w form y, lecz m usi się go oddać dokładnie w e w szystkich szczegółach z w szelkim i, w n a tu rz e n a w e t n ie rozpoznaw alnym i dla patrzącego, zam ierzony mi i n iezam ierzonym i odchyleniam i od form y teoretycznej (il. il. 1, 2, 3, 4). Ta form a istn ie jąca m usi n a stę p n ie być odw zorow ana roz m aicie dla poszczególnych rodzajów potrzeb, lecz zawsze w sposób jak n a jm n ie j ogólniko wy, na ty le na ile jeszcze pozw ala cel pom iaru i jego skala. Prof. J e rz y G om oliszewski w K ra kowie, uw zględniając takie w ym agania rozbu dow ał sw ą m etodę p o m iaru zabytków i osiąg nął znakom ite w yniki. Dla p iln y ch zadań m a sowej in w e n ta ry z a c ji zabytków i odnowy dzielrric staro m iejsk ich tego ro d zaju sposoby staw iają jed nak zbyt w ysokie w y m ag an ia co do w ysoko kw alifik ow an ych sił fachow ych, n a kładu p ra c y i kosztów . * R e d a k c ja k w a r ta l n ik a „ O c h ro n a Z a b y tk ó w ” p u b li k u je n in ie js z y a r t y k u ł d r a H . F o r a m it ti o z a sto so w a n iu f o to g r a m e tr ii do p o m ia ró w z a b y tk ó w w p rz e k o n a n iu , że is tn ie je k o n ie c z n o ść in f o rm o w a n ia n a bieżąco p o ls k ie g o ś ro d o w is k a k o n s e r w a to rs k ie g o o p o stę p ie w d z ie d z in ie n a jn o w s z y c h m e to d i ro z w ią z a ń te c h n ic z n y c h . W y d a je się, że p rz e d s ta w io n a m e to d a m oże p rz y
n ieść z n a c z n e u s p r a w n ie n ie w y k o n y w a n ia p r a c w z a k re s ie in w e n ta r y z a c ji p o m ia ro w e j z a b y tk ó w w P olsce. P rz y p o m in a się p o n a d to , że w „ O c h ro n ie Z ab y tk ó w * ’ X V (1962), n r 4(59), s. 32— 37 zam ie sz c z o n o a r t y k u ł Z b i g n i e w a P a ł a s i ń s k i e g o p t.: M o n o f o to s t e - r e o g r a m e t r y c z n a m e t o d a i n w e n t a r y z a c j i p ła s k ic h p o w i e r z c h n i p r z e d m i o t ó w z a b y t k o w y c h . 24
1. P o m i a r g o ty c k i e g o m a s w e r k u o k ie n n e g o j a k o przykład, r o z b i e ż ności m i ę d z y f o r m ą is tn ie ją c ą w n a t u r z e a f o r m ą j a k a p o w in n a is tn ieć te o r e t y c z n i e (--- ) (opr. Z w i ą z k o w y U r z ą d O c h ro n y Z a b y t k ó w , W i ed eń ) 5 0 L Lr O R/A 1. R e l e v é d ’un d é ta il de m e n e a u x de la f e n ê t r e — e x e m p l e de la d i v e r gence, e n tr e la f o r m e e x i s t a n t e en n a tu r e e t celle qui d e v r a i t e x is te r du p o in t de v u e th é o r é ti q u e 2. O d w z o r o w a n i e p o m i a r u w i e ż y m i e j s k i e j w H o h en a u (Doln a A u s t ria). E le w a c j a półn o cn a , r z u t y w r o z m a i t y c h p o z i o m a c h i p r z e k r ó j . Z n a c z n e o d c h y le n i a f o r m y i s t n i e j ą ce j o d r e g u l a r n e j f o r m y t e o r e t y c z n e j d a ją się ro z p o z n a ć sz c ze g ó ln ie w r z u ta c h ( z d ję c ie f o t o g r a m e t r y c z ne w y k . Z w i ą z k o w y U r z ą d O c h ro n y Z a b y t k ó w , W i e d e ń , 1966) 2. R e l e v é s (plan s, é l é v a tio n e t s e c ti on ) de la t o u r m u n i c ip a l e de H o h e n a u ( B a s s e -A u tr ic h e )
4. O p r a c o w a n i e g ra f iczn e z d j ę c ia k o p u ł y p o z o r n e j P o z z o w w i e d e ń s k i m k o ściele j e z u i t ó w (por. il. 3).
F o r m a i s tn i e ją c a siln ie odb ieg a od k o li s t e j f o r m y p o s t r z e g a l n e j. N a l e w y m s k r a j u k o p u ł y w id o c z n a j e s t n a w e t k r z y w i z n a o w y g i ę c i u w k i e r u n k u p r z e c i w n y m (z d jęcie p o m i a r o w e w y k . Z w i ą z k o w y U rzą d O ch ro n y Z a b y t k ó w , W i e d e ń )
4. P r é s e n t a t i o n g r a p h i q u e d e la p h o to d e la c o u p o le t r o m p e - d ’oe il de P o zzo d a n s l’eglise d e s J é s u i te s à V ien n e
3. W i e d e ń . K o ś c ió ł j e z u i t ó w . K o p u ł a pozorna, m al. A n d r e a Pozzo. F o rm a p o s t r z e g a l n a p r z e d s t a w i a k o p u łę na t a m b u r z e o rz u c ie k o l i s t y m (fot. Z w i ą z k o w y U r z ą d O c h r o n y Z a b y t k ó w , W iedeń )
3. V ie n n e . Eglise d e s Jésu ites. C o u p o le t r o m p e - d ' o e ï l p e i n t e p a r A n d r e a Pozzo. La f o r m e p e r c e p t i b l e p r é s e n te un e c o u p o le à t a m b o u r c e n tr é e
ARBEITSAUF WAND FUR AUFNAHMEN (AUSZEN- \ ARBEITEN)
MAX.-FEHLER-BAUAUFNAHMEN
-RATIONALISIERUNG
V ?
r ARBEOSAUF- ( WAND FOR {л AUFNAHME / (AUSZEN- / ! ARBEITEN ) NÖTIQt INVESTITION FÜR·· rAUFNAHMEINSTR '-AUSWERT INSTR ARBEITSAUF WAND FÜR AUSWERTUNG (BUREAU ARBEIT.) ^-ARBEITSAUF- /· WAND FÙR ' % AUSWERTUNG (BUREAU A R b ) ♦-MAX-FEHLER INVESTITION FÜR·· AUFN.-INSTR.· AUSW.-IHSTR— i . , , , ..HÄNDiSCH KIE1N 0ERÄ TE TOPO^R. INSTR. ENTZERRUNG STEREOKAMMER INSFR I.ORD. HÖCHST-KL.ENTZ-qER AUSWERTUNG I ORD.
J
PRÄZISION кГА ^ / ь ч 4 p h o t o g r X m m e t r i e ·5. W y k r e s p r z e d s t a w i a j ą c y w f o r m i e g ra f iczn ej w y n i k i r a c jo n a liz a c ji p r z y p o m ia ra c h b u d y n k ó w .
Lin ia p r z e r y w a n a i pole k r e s k o w a n e u k o śn ie oznacza k r z y w ą n a k ła d u p r a c y na s p o r z ą d z a n i e z d j ę ć (p race t e r e now e), linia ciągła o zn acza k r z y w ą m a k s i m u m błę d ó w , linia p r z e r y w a n a i p o le k r a t k o w a n e oznacza k r z y w ą n a k ła d u p r a c y na p r z e d s t a w i e n i e g ra f iczn e (prace pracow n ian e), górna linia k r o p k o w a n a oznacza k r z y w ą n a k ł a d ó w i n w e s t y c y j n y c h na i n s t r u m e n t y do sp o rządzan ia zdjęć, doln a linia k r o p k o w a n a ozn acza k r z y w ą n a k ł a d ó w i n w e s t y c y j n y c h na i n s t r u m e n t y do g raficzn ego opra co w a n ia z d j ę ć . Od le w e j : w y p o s a ż e n i e dla p o m i a r u b e z p o średn iego, w y p o s a ż e n i e dla p o m i a r u z a pom ocą p r o s ty c h p r z y b o r ó w m i e r n i c z y c h , w y p o s a ż e n i e dla p o m i a r u g e o d e z y j n e g o i w y p o s a ż e n i e dla p o m i a r u f o t o g r a m e t r y c z n e g o o n a j w y ż s z e j p r e c y z j i . W y k r e s u w id a c z n ia z a l e ż n o ś ć m i ę d z y w z r o s t e m d o k ła d n o ś c i ( s p a d k i e m ilości b łęd ó w ) i z m n i e j s z e n i e m p racoch łon n ości a p o d w y ż s z e n i e m n a k ł a d ó w i n w e s t y c y j n y c h na s p r z ę t i w y p o s a ż e n i e techniczne (opr. B u n d e s d e n k m a l a m t t W iedeń)
5. P r é s e n t a ti o n g r a p h i q u e des r é s u l t a t s o b ten u s par la ratio n a lisa tio n d es m é t h o d e s c la ssiq ues de r e l e v é s a r c h i -
te c t o n iq u e s
Jak o zadania, p rzy k tó ry ch zachodzi potrzeba zastosow ania szybkiej m etody uchw ycenia fo r m y istn iejącej, w chodzą w rach u b ę m.in. n a
stępujące. _
— In w e n ta rz zabytków dla p o trz e b naukow ych i a d m in istracy jn y ch . W ty m w y pad k u rów nie w ażne będą a b stra k cy jn e sy n te z y typów a r chitektonicznych w yprow adzone z form y ist niejącej, jak też oddanie d o kładnych form z ich w szystkim i n ieregularnościam i.
28
— P od k ład k i do dokum entów dla konw encji haskiej o ochronie dóbr k u ltu ry n a w ypadek w ojny. T u ta j konieczne będą jak n a jd o k ła d niejsze zdjęcia budow li lub podkłady dla spo rządzenia ścisłych, ko m pletnych planów , na k tórych zasadzie m ożliw e byłoby z rek o n stru o w anie dow olnej części bu d y n k u z jej w szystki mi d etalam i, n a w e t po zagładzie oryginału. J a k obszerna b y łab y tego rod zaju d o k um en tacja i jak długo należałoby pracow ać n ad sporzą dzeniem takich planów , jeśli chciałoby się je
w ykonać m etodam i k onw encjonalnym i, tru d n o po p ro stu ocenić.
— U chw ycenie zm ian fo rm y dla w p row adzenia w życie celow ych, doraźnych lecz skutecznych środków zaradczych z zakresu sta ty k i dla po trzeb odbudow y lub zabezpieczenia stan u is t niejącego budow li. Chodzi tu ta j o w iary g o d ność, obiektyw izm i dokładność zarów no p o m iaru w stępnego, jak też pom iaru p o ró w naw czego w w y p adk u p ow stan ia szkód. W razie gdy szkody pro w adzą do nagłego zagrożenia sta n u budow li, p o m iar w tó rn y m usi nastąpić bez n a rażen ia m ierzącego na niebezpieczeń stwo, lecz w bardzo k ró tk im czasie. Również odw zorow anie m usi być przep ro w ad zo n e n a ty ch m iast, aby już na jego podstaw ie móc p o d jąć d oraźne środ ki zaradcze. P o m ia r pośredni, szybkość i w ysoki stopień dokładności pow inny cechow ać prace w yk o nyw an e dla sprostan ia tego ro d zaju zapotrzebow aniu.
— P o d k ła d y do p ro je k to w a n ia oraz p rz e p ro w adzania i kosztorysow ania robót a d a p ta c y j nych, przebud ó w i rem ontów . D okładne zd ję cia pom iarow e przynoszą w efekcie isto tne oszczędności (7— 1 δ°/α kosztów ogólnych). W y m agan a jest p rzy ty m znaczna dokładność do brych p ro je k tó w technicznych i rysu n k ó w w y konaw czych.
Poniew aż podw yższenie dokładności dla za spokojenia w ym ienionych lub podobnych w y m agań w poszczególnych w y p adkach idzie w p arze z dalszym , po części znacznym w zro stem pracochłonności — oblicza się na każdą jed n ą dzieciątą p rzy ro stu dokładności ok. dzie sięciok ro tn y n a k ła d p ra c y — byłoby rzeczą beznadziejną tem u rów nież ilościowo ta k silnie w zra sta ją c e m u popytow i na pom iary k o n ser w ato rsk ie chcieć podołać nad al sta ry m i m eto dam i. S tą d też Z w iązkow y U rząd O chrony Z a b y tkó w od la t czynił w szystko, aby w y p rób o w ać każdą m ożliw ą form ę racjonalizacji. W ten sposób udało się n a jp ie rw zaoszczędzić ok. 50°/o czasu p ra c y i podw oić dokładność. W ydaw ało się też p raw ie niem ożliw e przekroczyć ten w y nik, a b y osiągnąć dalszą, odczuw alną popraw ę. D opiero fo to g ra m e tria obiecyw ała dalsze p o d w yższenie dokładności i rad y k a ln e zm niejsze nie pracochłonności, jed n ak oczywiście na za- ca dzie znacznych in w esty cji w sprzęcie i w y
posażeniu technicznym (il. 5).
N ależało zatem bardzo dokładnie przekonać się, czy i w jakiej form ie fo to g ram etria okaza ła b y się p rzy d a tn a. P rzed e w szystkim zastan o w iło au to ra, że fo to g ram etrii, w prow adzonej do k o n se rw ato rstw a już od połow y ubiegłego s tu lecia, dotychczas ty lk o częściowo udało się u zyskać praw o ob y w atelstw a. N ależało więc n a jp ie rw poznać gran ice m ożliwości i p rzy czy n y tego zjaw iska. W ypadało rów nież zbadać, czy nie m ożna by dzisiaj d a le j rozw ijać m etod fo to g ram etry czn y ch w form ie w łaściw szej dla
6. K a m e r a s t e r e o m e t r y c z n a S M K 120 i fo t o te o d o l it T M K w z e s t a w i e s p r z ę ż o n y m (p r z e d łu ż e n ie bazy) z n a c h y l a n y m i o siam i c e l o w y m i (fot. B u n d e s d e n k m a l -
a m t , W i ed eń )
6. C a m e r a s t é r é o m é t r i q u e S M K 120 e t p h o to t h é o d o li te T M K a c c o u p lé e s (r a llo n g e m e n t de la base a v e c les a x e s de p r i s e de v u e s inclin ées) 7. K a m e r a s t e r e o m e t r y c z n a S M K 120 i fo to te o d o l it T M K w z e s t a w i e s p r z ę ż o n y m (p r z e d łu ż e n ie b a zy) z p r z y s t a w k a m i dla z d j ę ć n a c h y lo n y c h i o r i e n to w a n ia w z a d a n y c h k ie r u n k a c h . S zc z e g ó ł (fot. B u n d e s d e n k m a l a m t , W ie d e ń ) 7. C a m é r a s t é r é o m é t r i q u e S M K 120 et p h o to t h é o d o li te
T M K a c c o u p lé e s (r a llo n g e m e n t de la base) a v e c les d is p o s it if s p o u r les p rise s de v u e s in clin ées e t p o u r l’o ri e n ta t io n d a n s les d ir e c tio n s données
celów p o m ia ru architektonicznego. W toku tych rozw ażań stw ierdzono, że p rzy czyn y do tychczasow ego ograniczenia zastosow ania m e tody foto g ram etry czn ej w k o n serw atorstw ie są w grun cie rzeczy n astęp ujące. Nowoczesne p rzy b o ry i m etody, k tó re określa się obecnie jako racjo n aln e, są tw orzone przede w szyst kim dla celów topografii i p raw ie w yłącznie dla fo to g ra m e trii lotniczej, tak że ich zakres
8. K a m e r a s t e r e o m e t r y c z n a S M K го r o z m a i t y c h poło ż en ia ch p r z y w y k o n y w a n i u zd jęć: 1. z d j ę c ie z e n i ta l n e dla u c h w y c e n i a s k l e p ie ń ; 2. k a m e r a S M K z p i o n o w y m u s t a w i e n i e m b a z y , zd ję c ia p o m i a r o w e w y k a z u j ą f o r m a t p o p r z e c z n y ; 3. k a m e r a S M K w p o ło ż en iu n a c h y lo n y m ; 4. u k ła d s p r z ę ż o n y z d w i e m a k a m e r a m i p o d w ó j n y m i w p r o s t o p a d ł y m po ło ż e n iu b a z y k ażda, w s z y s t k i e c z t e r y osie c e lo w e są s k i e r o w a n e p r o s to p a d le do linii łą c z ą c e j oba s t a n o w i s k a in s t r u m e n t ó w ; 5. k a m e r a S M K w z a s to s o w a n iu do p r z y p a d k u n o r m a l n e g o , z bazą p o z i o m ą i h o r y z o n t a l n y m i osiam i c e l o w y m i , zd j ę c ia p o m i a r o w e u k a z u j ą się w fo r m a c ie w z d ł u ż n y m (fot. B u n d e s d e n k m a l - a m t , W iedeń ) 8. C a m e r a s t é r é o m é t r i q u e S M K en d i v e r s e s position s p e n d a n t les p r i ses de v u e s
głębi p o m iaru , k ą t obrazu i stosunkow o bardzo ograniczona elastyczność m ożliw ego n a sta w ia nia zdjęć n a d a ją się ty lk o w yjątkow o do zadań ko nserw ato rskich . W ciasnych pom ieszczeniach, w ąskich ulicach o w ysokiej zabudow ie, dla stropów i sklepień, w ykopalisk archeologicz nych itd. istniejące m eto dy nie b y ły tak p ra k tyczne, ja k a u to r się tego spodziew ał. Często jed n ak m ożliwość zastosow ania zaw odziła głó w nie ze w zględu na w ym ienione w łaściw ości sprzętu.
P o n ad to w p rak ty c e było bardzo tru d n o z przyborów , k tó re w y m ag ały do ich obsługi w ysoko k w alifik o w an y ch geodetów , zrobić u ży tek każdorazow o, tam gdzie to było konieczne i spraw ić, aby nie k o n se rw ato r tak p rze p ro w a dził po m iar, żeby odpow iadał on w p ełn i ży czeniom i potrzebom użytkow nika. N ależy na ty m m iejscu stw ierdzić, że fo to g ra m e tria uży ta w ty ch ograniczonych w a ru n k a ch w Belgii, F ra n cji, Japonii, Egipcie i N iem czech, wszędzie tam , gdzie m ożna ją było zastosować, m ogła m im o w szystko osiągnąć o w iele lepsze i bez w zględnie ekonom iczniejsze w yniki, aniżeli zdjęcie bezpośrednie.
P o uw zg lęd nien iu rozw ażań, jakie w y n ik ały z p rzed staw iony ch fak tó w i po w y próbow aniu w szystkich stojących do dyspozycji w A u strii możliwości, au to r, k tó re m u nie pozostało nic innego, jak zalecić Z w iązkow em u U rzędow i O chrony Z ab ytk ó w w spółpracę z istn iejący m i
9. Z a k ła d a n ie p u n k t ó w d o sto so w a n ia .
W· k i e r u n k u c e l o w y m s t a n o w i s k a В lub l u n e t k i c e l o w n i c z e j u s t a w i a się ta r c zę c e lo w n iczą , k tó r a jed n ą sz czelin ą j e s t s k i e r o w a n a ku lu n etce c e lo w n ic ze j. P r z y p o m o c y d r u g i e j p a r y s z czelin w p a s o w u j e się d w a s y g n a ł y c e lo w e (Z u Z 2), k t ó r e z a p e w n i a j ą ró w n o le g l e do e l e w a c j i b u d y n k u u s t a w i e n i e k a m e r y s t e r e o m e t r y c z - n e j z w y z n a c z e n i e m o dle głości od f a s a d y p r z y w y k o r z y s t a n i u ł a t y b a z o w e j. T a k i s c h e m a t p u n k t ó w d o s t o s o w a n ia j e s t ł a t w y do z r e a liz o w a n i a i p o z w a la na ro z p o z n a n ie k a ż d e j , d a ją c e j się w odn ie sie n iu do nie j usu nąć, m o ż l i w o ś c i b łęd u (o p r . B u n d e s d e n k m a l a m t , W i ed eń )
9. Pris e dc p o s i ti o n p o u r les poin ts de contr ôle
10. A u t o g r a f (terra g r a f) z li c z n i k ie m n a c h ylen ia i s t o ł e m k r e ś l a r s k i m p r z y o p r a c o w y w a n i u g r a f i c z n y m e l e w a c j i (fot. B unde s d e n k m a l -a m t , W ie d e ń ) 10. T e r r a g r a p h e a v e c le c o m p t e u r d ’inclin aison e t la t a b l e à dess in
11. Sch allabu rg (Dolna A u str ia ). P i e r w s z a p r a k t y c z n a p raca p ró b n a z z a s t o s o w a n i e m lic zn ik a n a c h y le n i a dla g raficzn ego o p r a c o w a n ia z d j ę c ia w p r z y p a d k u n o r m a ln y m , w y k o n a n e g o k a m e r ą S M K 120 f i r m y C. Z e iss — O b e r k o ch en z p r z y s t a w k ą do z d j ę ć a r c h i te k t o n ic z n y c h i p r z y p o c h y le n i u osi c e l o w y c h w y n o s z ą c y m 30°.
O p r a c o w a n ie grafic zne p r z y p o m o c y te r r a g r a f u f i r m y C. Z eiss — O b e r k o c h e n z d o d a t k o w y m i u r z ą d z e n i a m i dla p o m i a r u f o t o g r a m e t r y c z n e g o a r c h i t e k t u r y , w szczególn ości z lic z n i k ie m n achyle nia. Z d ję c i e p r ó b n e w y k o n a n o na o b iek cie o w y j ą t k o w y c h n ieregula rnościa ch, ograniczają c się dla c e ló w p r ó b n y c h do o p r a c o w a n ia c z ę ś c io w e g o (opr. F o ra m i tt i, H a m b u r g e r , R e ic h h a r d t i Berling, 1965)
11. Sch a lla b o u rg ( B a s s e -A u tr i c h e ). P r e m i e r essai p r a t iq u e de l’a p p li c a ti o n du c o m p t e u r d ’in clin aison p o u r la p r é s e n ta ti o n g ra p h iq u e de la p h o to e x é c u t é n o r m a le m e n t p a r la ca m é r a S M K 120 de la M aiso n C. Z e i s s - O b e r - koeh en a v e c le d is p o s it if p o u r les p h o to s a r c h ite c to n iq u e s a v e c les a x e s d e p r i s e s de v u e s in clin ées de 30°
ogólnym i in sty tu ta m i fotog ram etrii, w ysunął propozycję sporządzenia specjalnego zestaw u przyborów , k tó ry WGzelkiego rodzaju konser w atorom , a zatem nie geodetom , pozw ala samo dzielnie w n a jk ró tsz y m czasie przeprow adzić w szystkie, przy p ad ające do w ykonania, prace pom iarow e (il. il. 6, 7). R ozw iązanie w p rzy padkach zdjęć dotychczas n iew ykonalnych lub tru d n y c h do w ykonania, pom yślano realizacy j nie, aby m ogły one być p rzep ro w ad zan e bez dodatkow ych tru dno ści p rzez przy u czon e siły. Sugestie te zostały w całej pełni p o d jęte przez 32
pro du centa i urzeczyw istnione p rzy w sp ó łp ra cy autora.
P ra k ty c z n e dośw iadczenia z now ym i in s tru m entam i b yły bardzo zachęcające. Oszczędność czasu pracy , zwłaszcza p rzy w y kon y w an iu zdjęcia, a w ięc p rz y p rac a c h terenow ych, zre dukow anego na 1/20 do 1/200 tego czasu, k tó ry uprzednio został o siągnięty drogą w szelkich innych posunięć racjo n alizatorsk ich , przew y ż szyła oczekiw ania a u to ra i firm y p ro d u k u jącej. Można było p rz y ty m w szędzie podw yższyć do kładność ok. 10-krotnie.
12. S c h a lla b u rg (Dolna A u str ia ). Z d ję c i e p r ó b n e , w y k o n a n e k a m e r ą S M K 120 f i r m y C. Z eiss — O b e r k o c h e n z p r z y s t a w k ą do z d j ę ć a r c h i t e k t o n i c z n y c h i p r z y p o c h y le n i u osi c e l o w y c h w y n o s z ą c y m 70°. P ró b n e c z ę ś c io w e o p r a c o w a n ie g ra f iczn e p r z y p o m o c y te r r a g r a f u f i r m y C. Z e iss — O b e rk o c h e n z l i c z n i k ie m n a c h y le n ia (opr. F o ra m i tt i, H a m b u r g e r , R e ic h h a r d t i B erlin g , 1965)
12. S c h a lla b o u rg ( B a ss e -A u tric h e ). P h o to g r a p h i e e x p é r i m e n t a l e e x é c u t é e p a r la ca m é r a S M K 120 de la M aison C. Z eiss O b e r k o c h e n a v e c le d is p o s it if p o u r les p r i s e s de v u e a rc h i te c t o n iq u e s . A n g le des p r i s e s de viies de 70°. P r é s e n t a ti o n g r a p h i q u e à l’aid e du te r r a g r a p h e
13. P r z e t w o r n i k SEG V p r o d u k c j i z a k ł a d ó w F e in t e c h n ik — O b e r k o c h e n (fot. Z a k ł a d y F e in t e c h n ik — O b e r kochen)
13. T r a n s f o r m a t e u r d ’im a g e SEG V p r o d u i t p a r les é ta b l is s e m e n t s „ F e in t e c h n ik - O b e r k o c h e n ”
W zw iązku z tym a u to r p ra g n ą łb y nie om iesz kać wspom nieć, jak w ielką radością było d lań p rzy dem o nstro w aniu jego m etody usłyszeć od. prof. Jerzego Gom oliszewskiego pio niera ryg orystycznego ujęcia form y istniejącej p rzy pom iarach zabytków serdeczne słowa uznania. W trakcie opracow yw ania przyborów zw róco no uw ag ę na to, aby p rz y w ykon yw an iu zdję cia i odw zorow aniu p rze strz e g an y był zawsze ten sam tok postępow ania przy p osługiw aniu Gię sprzętem . P rz y rozm aitych u k ład ach szcze gólnych, jak nachylone, zwrócone na boki, ku górze lub dołowi osie celowe, p rzy podstaw ie poziom ej lub pionow ej (il. 8) należy zawsze założyć każdorazow o tylko 1— 2 elem entów po średniczących o przyczepności m agnetycznej, aby n a stęp n ie znow u niew ielu tym i sam ym i ru cham i ręk i przeprow adzić, jak zazw yczaj w łaściw ą czynność o rien tacji i w ykonania zdjęcia. To samo dotyczy odw zorow ania. Jeżeli przy w yko n yw aniu zdjęcia w y stę p u ją błędy, to m ożna je przez w pasow anie błędnego uk ład u n aty ch m iast zaliczyć do trzech przyczyn po w staw ania błędów w edług rad y k a ln ie uprosz czonego system u pu n k tó w dostosow ania (il. 9). W każdym z trzech m ożliw ych błędnych obra zów b łąd może być u su n ię ty za pom ocą w łaści wego p o k rętła. Do pow staw ania in n y ch błę dów, nastaw ion e na n o rm aln y p rzy p a d e k foto g ram etrii, w yposażenie nie dopuGzcza w ogóle. P rz y opracow aniu ty ch dodatkow ych urządzeń czynni byli w zakładzie w ytw órczym pp. B er ling i B rucklacher.
N ajbardziej u n iw ersaln ą ze stosow anych obec nie w A u strii m etod jest m etoda
stereoskopo-14. S t e i n a/Donau. K a m i e n ic a p r z y S t e i n e r L a n d s tr . n r 66. O p r a c o w a nie graficzn e fo to p la n u , p o w s ta ł e g o p r z e z p r z e t w o r z e n i e na ap ara cie SEG V. U c h w y c e n i e o d k s z ta łc e ń n a d p o r t a l e m i u p r a w e j k r a w ę d z i b u d y n k u p o z w o l i ł o na p o d ję c ie c z y n n o ś c i z a b e z p i e c z a j ą c y c h , d z i ę k i k t ó r y m u r a t o w a n o o b ie k t j u ż p r z e z n a c z o n y do r o z b i ó r k i (opr. B u n d e s d e n k m a l a m t , W ie d e ń )
14. S te i n a/Donau. Maison d e S tein er L a n d s tr . nr 66. P la n p h o to g r a m m é - tr i q u e e x é c u t é à l’aid e du t r a n s f o r m a t e u r d’im a g e SEG V. La mise en lu m iè r e d es d é f o r m a ti o n s a u -d es su s d u p o r t a il et à l’a n g le du côté d ro it d u b â t i m e n t a p e r m i s de s a u v e g a r d e r le m o n u m e n t , a u t r e m e n t destin é au d é m o n t a g e 34
15. F o to g r a m e tr ia je d n o o b r a z o w a z p r z e t w o r z e n i e m s t r e f o w y m , l. E g gen b erg k. G r a z u (Styria ). D w a w y so k ie s t a t y w y , d a ją c e się s k ła d a ć z ru r d łu gości 2 m , p o z w a l a j ą na p i o n o w e u s t a w i e n i e p r ę t ó w , r ó w n i e ż zł o ż o n y c h z e l e m e n t ó w r u r o w y c h . P r ę t y te słu żą do z a ło że n ia s y g n a łó w c e lo w y c h , k t ó r e k o n k r e t y z u j ą w n a tu r z e p r z e d fasadą p r o s t o k ą t lub k w a d r a t , r ó w n o l e g ł y do p ł a s z c z y z n y fa s a d y . W e d ł u g ty c h p u n k t ó w d o s t o s o w a n ia d o k o n u je się p r z e t w o r z e n i a . 2. Z r y s o w a n i e p r z e tw o r z o n e g o fo t o g r a m u . 3. N i e p r z e t w o r z o n e z d j ę c ie p o m i a r o w e . 4. P o j e d y n c z a k a m e r a p o m i a r o w a . 5. P o j e d y n c z a k a m e r a p o m i a r o w a w p o ło ż en iu n a c h y lo n y m . 6. M a ł y p r z e t w o r n i k LU Z. 7. W ied eń . K o śció ł j e z u i t ó w , fa s a d a — z d j ę c ie p o m i a r o w e . 8. W i e l o f a z o w e p r z e t w o r z e n i e p o p r z e d n ie g o z d j ę c ia (7), w y k o n a n e na p r z e t w o r n i k u SEG V (fot. B u n de s d e n k m a l a m t , W ie d e ń ) 15. P ris e de v u e p h o t o g r a m m é t r i - q u e tr a n s f o r m é e en r e l e v é p e n d a n t p lu s ie u r s p h a se s
wa, przy k tó re j, podobnie, jak p rzy w szystkich m etodach stereofotogram etry czn y ch, obraz p rz e strz e n n y je st w idoczny w au to g rafie. Z naczkiem pom iarow ym , pozornie unoszącym się w obrazie p rzestrzen n y m , daje się w jego obrębie dow olnie poruszać w p rzestrzen i, tak że m ożna nim wodzić po w szystkich p rze d m iotach w idocznych n a obrazie. Takie p rz e s trz e n n e zrysow anie sfotografow anych p rze d m iotów przenosi się za p o śred nictw em n a p ę
dów na dw a sto ły k reślarskie, k tó ry ch u rz ą dzenia ry su n k o w e sam oczynnie w y k re śla ją je dnocześnie rz u t i dow olny inny ry su n ek (ele w ację czołową, elew ację boczną, przekroje). D la odw zorow ania zdjęć, p rzy k tó ry ch płasz czyzna kliszy nie była ustaw iona rów nolegle do płaszczyzny odniesienia, a więc ogólnie p rzy zdjęciach pochyłych, a p a ra tu ra sk arto w ałab y podobnie skażoną tra n sfo rm ac ję poszukiw
PHOTOÇRAMMETRISCHE
A U F N A H M E VON ROTATIONSKÖRPERN
VERFAHREN, DIE BE i DER. ENTWICKLUNG DER. АЖИДЕКТ ORA OJRiXi fUN G ZU SMK. ,ΤΜΚ, ТЩА^ЯАРЦ VOW C I t i i S FOR. PEN ÇÇtfÂNJCH |N DER ÎÆN KMAlPFLî; G E LES ONCERS JaSfiOAiCHTiOf WURP EN _ UND HU**-'A.) DURCH dLCiĆHŁ&TKit qRUNP- UKiD AUFRLSSNAŁnERUNG
KANN DER ÇRUNDRvH
REGETl-MASSiCER gH F E R ERGAHŁT WER- РБЫ . DARAUS UMRD DIE IcOwTUR DE* A U FtiSSES A’E'b’F*BESTIMMT
A' ________________ F <■ “> C' V <---^ :| ♦β" :| , . * n . : /
\
; t 1В ) DIE VORRICHTUNG £ U R BASLSVERLAn<;ER.U4G ВБ1 D E R SM K
ERMÖGLICHT 5iE ANORDNUNG М ЕН Ш ЕС . IKSTRMENTBVSTЛЧОТинКТЬ
J AUF EiHER t iN ł^ B k GERADEN iUSAMMENHAHG AMT
DEM WElTWlHLElDgJEKTN kiNNEU D|E AUF >EM glUHM E PER fRontAL-
AUFHAHM В J*ü V I j j ) FOK Die ZEICHNUNG tIN E R CRTM OÇ ONAlFN
AKSiCHT FEHLENDEN TACTIEN ,AOW* PER. ŁUG»0**Ł
G^NDRvffTEil-VON PEN JTAT'OHEN ΓΑχ-Ι^χ-ivCHTKARL*vTÖL.
AuiWEtriAEE TEilAHSlCHT (C%“D ’H'}EHTAPRiCHT DEM
GRUNPR'iSTRlL MIT DEM UMFANGTEiL " aJ‘
3 K O NTU R , ORTHOGONALE A H S iC H T ^ E ^ F " .)
GRUKlPRtSSERGANZUNG
STAHPorten χ * X p EÜWSTEN MUHEN, VON DEN STAND otTtrN
IAl 1ц ERFASSBAR tAt_____________________
VON DEN STATIONEN % I M SlCHTgAKER T EIL
ttnSVECrVWJE GlVHDŁJttBEi*JENŁ»łt*4 M/CK) w«m, im August * n s r G « S < * N * T I M Î U N ( e D B * r t 4 W r t ~ 4< #/*r PŁ-łWŁANiTT.-16. F o t o g r a m e t r y c z n e z d j ę c ia b r y ł o b r o t o w y c h . M e t o d y , k t ó r e p r z y r o z s z e r z e n iu w y p o s a ż e n i a w s p r z ę t do z d j ę ć a r c h i te k t o n ic z n y c h na a p a r a t y S M K , T M K i a u t o g r a f f i r m y C. Zeiss, sz czególn ie u w z g lę d n i o n o dla z a s to s o w a n ia w k o n s e r w a t o r s t w i e , a m i a n o w ic i e : A. p r z e z j e d n o c z e s n e k a r t o w a n i e r z u t u i w i d o k u m o ż n a u z u p e ł n ić r z u t b r y ł re g u l a r n y c h , z k tó r e g o d a j e się u sta lić k o n t u r w i d o k u A ” E” B ” F” ; B. u r z ą d z e n ie do p r z e d łu ż e n i a b a z y p r z y a paracie S M K u m o ż l i w i a z a ło ż e n ie k i l k u s t a n o w i s k i n s t r u m e n t ó w I na j e d n e j i t e j s a m e j p r o s t e j I a i — I b i i. W p o łą c z e n iu z o b i e k t y w e m s z e r o k o k ą t n y m m o ż n a w p r z y p a d k u k a ż d o r a z o w e j f o r m y i s tn i e ją c e j d o k ła d n i e u c h w y c ić p a rtie , na p a r z e o b r a z ó w fr o n ta ln e g o zd j ę c ia (z Ia i — Ib i i) b r a k u j ą c e do w y k r e ś l e n i a w i d o k u ortogon aln ego, j a k r ó w n i e ż od n o śn e j częś ci r z u t u (d) (opr. b u n d e s d e n k m a l a m t , W ie d e ń , 1965)
go rz u tu ortogonalnego. D latego a u to r zlecił skonstru ow an ie licznika n ach ylen ia w postaci niew ielkiej sk rzy n k i, k tó rą w łącza się m iędzy au to g raf i stół k reśla rsk i (il. 10). Licznik n a chylenia zm ienia ilość obrotów nap ęd u rysika w taki sposób, że tera z ry sik k a rtu je od razu p raw id ło w y rz u t o rto g onaln y (il. il. 11, 12). G dyby p ro b le m u tego nie rozw iązano rów nież za pom ocą p rostego p rzy rząd u , fu n k cjon u jącego bez udziału o p erato ra, to byłoby konieczne k a r tować p u n k t po punkcie i każdy p u n k t p rze tw arzać sposobem k o n stru k c y jn y m lub r a chunkow o (tego rodzaju sposób postępow ania jest p rzy pom iarze fo to g ram etry czn y m a rc h i te k tu ry p ra k ty k o w a n y na W ęgrzech).
Obok ste re o fo to g ra m etrii bardzo racjo n aln e jest w prow adzenie d la obiektów płaskich fo to g ra m e trii jednoobrazow ej z p rzetw o rzen iem strefow ym . S p ecjalny p rzy rz ą d jest w sta n ie n ie ty lk o na p ow rót w y ró w n ać rów noległe w n a tu rz e linie, któ re na obrazie zbiegają się do jednego p u n k tu , ale rów nież p rzez sam oczynną reg u lację p u n k tó w zbiegu w ykluczyć w y stę p u jącą p rzy tego rod zaju p rzetw o rzeniach zbież ność (odległość zdejm ow anego obrazu jest m. in. różna od odległości p ro je k c ji obrazu) (il. il. 13, 14). P u n k ty dostosow ania m ogą być dla tego ro d zaju odw zorow ań pom ierzone, u sta lo ne stereo fo to g ram etry czn ie lub założone p rz y pom ocy tzw . stelaży do w yznaczania p u n k tó w dostosow ania (il. il 15, 16).
Obie m eto d y sto su je się w A u strii rów nolegle, a często łącznie p rzy jed n y m i tym sam ym obiekcie. Szczegóły techniczne opublikow ano w ewoim czasie, tak że z ponow nego w n ik an ia
w nie m ożna w niniejszym p rzed staw ien iu za gadnienia zrezygnow ać 4
Kończąc m ożna w yrazić przekonanie, że nowe — opracow ane w yłącznie dla celów ko nserw a to rstw a — p rzy b o ry i m etody okazały się b a r dzo p rz y d a tn e i doprow adziły do tego, że sam a służba k o n serw ato rsk a je st w stanie p rzy po m ocy przyuczonych sił podołać w sposób w y soce opłacalny w szystkim p rzy p ad ający m jej do w ykonania pracom w e w łasnym zakresie. Liczba objętych tą akcją rocznie przez p erso nel, m ają cy do spełnienia przede w szystkim inne zadania, aniżeli pom iar, m 2 pow ierzchni elew acji w zrosła z 3.000 do ok. 100.000.
Dla ciągów m ałych pom ieszczeń i dla n iek tó rych rzutów , jak rów nież dla zadań sp ecjal nych jed y n ie pom iar bezpośredni lub geode zy jn y tak sam o jak daw niej jest w stan ie dać racjo n aln e w yniki. G ranice rozsądnej zastoso- w alności obu m ożliw ości zostały dzięki now ym m etodom sp ecjaln y m p rze su n ięte w ledw o d a jący się dotychczas przew idzieć sposób na ko rzyść fo to g ram etrii. Coraz więcej p ań stw p rze chodzi na m etodę foto g ram etry czn ą lub b ardzo pow ażnie zajm u je się w e w łasnym zakresie m ożliw ościam i w p row ad zenia now oczesnej fo to g ra m etrii do k on serw ato rstw a, dla budow nictw a ogólnego i dla obserw acji odkształceń form y. D r H a n s F o r a m itti Z w ią z k o w y U rz ą d O c h ro n y Z a b y tk ó w W ied e ń p r z e ł o ż y ł Z d z i s ł a w B i e n i e c k i 1 P o r.: H a n s F o r a m i t t i , L a P h o t o g r a m m é t r i e a p p l i q u é e a u x t r a v a u x c o u r a n t s de la c o n s e r v a t i o n des m o n u m e n t s h is to r i q u e s , „ B u lle tin de la S o c ié té F r a n
ç a is e de P h o to g r a m m é tr ie ” , n r 19 (1965); te n ż e , B i l d m e s s u n g i n d e r D e n k m a l p f l e g e , „ ö s te r r e ic h is c h e Z e it s c h r if t f ü r V e rm e s s u n g s w e s e n ”, L I (1963), n r 4; t e n ż e , M o d e r n e M e s s m e t h o d e n in B a u w e s e n , „ B a u in d u s tr ie ” , II I (1963), s. 59 o ra z t e n ż e , P h o t o g r a m m e t r i s c h e V e r f a h r e n in d e r p r a k t i s c h e n D e n k m a l p f l e g e , „ Ö s te r re ic h is c h e Z e its c h r if t f ü r V e rm e s s u n g s w e s e n ”, L I I (1964), n r 3, s. 1— 5.
LA PHOTOGRAMMÉTRIE EN AUTRICHE POUR LES RELEVÉS D ’ARCHITECTURE
L a n é c e s s ité d ’é ta b lir d es m o n u m e n ts d es r e le v é s r i g o u r e u s e m e n t e x a c ts e s t a u jo u r d ’h u i u n iv e r s e lle m e n t re c o n n u e . O r, le p e rs o n n e l q u a lifié d e v e n a n t to u jo u r s p lu s r a r e e t les tâ c h e s in c o m b a n t a u x M o n u m e n ts H is to r iq u e s n e c e s s a n t, p a r c o n tre , de c r o îtr e (c o n s e r v a ti o n n o n s e u le m e n t d es m o n u m e n ts iso lés, m a is des a r c h i te c t u r e s d ’a c c o m p a g n e m e n t e t d es site s), il s ’a g i s s a it p o u r le s M o n u m e n ts H is to riq u e s de V ie n n e de m e t t r e a u p o in t u n p ro c é d é so u p le e t ra p id e , p o u v a n t ê t r e u tilis é , sa n s fo r m a tio n sp é c ia le , p a r les p e rs o n n e s m ê m e s q u i so n t c h a rg é e s de la c o n s e rv a tio n . I l é ta i t c e p e n d a n t e x c lu q u e s o it s a c rifié e la q u a lité des re le v é s , c e u x -c i d e v a n t a u c o n tr a ir e f ix e r les m o n u m e n ts a v e c to u te s le u r s ir r é g u la r ité s , v o u lu e s o u n o n , e t d a n s to u s le u r s d é ta ils , a v e c u n e to ta le o b je c tiv ité .
E n r a t io n a lis a n t a u m a x im u m les m é th o d e s c la s siq u e s de re le v é s , le s M o n u m e n ts H is to riq u e s de V ie n n e n e s o n t p a r v e n u s q u ’à u n e éco n o m ie de te m p s de 50% , ce q u i é ta i t e n c o re b ie n in s u ffis a n t. S e u le la p h o to g r a m m é tr ie p r o m e tt a it d es r é s u lta t s m e ille u rs .
C e tte m é th o d e e n t r a în a n t n é c e s s a ir e m e n t d es fr a is im p o r ta n ts d ’in v e s tis s e m e n t, il s ’a g is s a it p o u r n o u s, to u t d ’a b o rd , d ’e n é tu d i e r le s p o ss ib ilité s. Il a p p a r u t b ie n tô t q u e la p h o to g r a m m é tr ie , e s s e n tie lle m e n t co n ç u e à d es fin s to p o g r a p h iq u e s p o u r la p h o to g r a p h ie a é rie n n e , n e c o n v e n a it p a s , so u s sa fo rm e a c tu e lle a u x e x ig e n c e s p a r t ic u l iè r e s d e l ’a r c h ite c tu r e , ceci s u r to u t lo r s q u e d es p iè c e s o u d es r u e s é tr o ite s , des f a ç a d e s é le v é e s, etc, n e f o u r n is s e n t p a s le r e c u l s u f f i s a n t, e t p o u r le s p h o to g r a p h ie s , si f r é q u e n te s , de p la fo n d s , de v o û te s , de fo u ille s a rc h é o lo g iq u e s , etc. D ’a u tr e p a r t , les a p p a re ils , n e p o u v a n t ê tr e m a n ié s q u e p a r d es g éo d èses h a u te m e n t q u a lifié s , n ’é ta ie n t p a s to u jo u r s d is p o n ib le s a u m o m e n t v o u lu , e t les c lic h é s p r is p a r d es n o n c o n s e r v a te u r s n e c o rr e s p o n d a ie n t p a s to u jo u r s a u x b e s o in s d es M o n u m e n ts H is to riq u e s .
C eci é ta b li, e t a p rè s é tu d e de to u te s le s p o ss ib ili té s s ’o f f r a n t en A u tric h e , n o u s a v o n s é m is des su g g e s tio n s p o u r u n s y s tè m e d ’a p p a r e ils s p é c ia le m e n t é tu d ié s p o u r l ’a r c h i te c t u r e e t p e r m e t t a n t à de n o n - -g é o d è s e s — d o n c à to u te s le s p e rs o n n e s c h a rg é e s de la c o n s e r v a tio n d es m o n u m e n ts — de r é a lis e r r a p id e m e n t e u x -m ê m e s to u s les re le v é s n é c e ss a ire s . Ces s u g g e s tio n s o n t é té b ie n a c c u e illie s de la m a iso n p r o d u c tr ic e d es a p p a re ils e t ré a lis é e s a v e c n o tr e co n co u rs.
L e s p r e m ie r s e ss a is f u r e n t tr è s e n c o u ra g e a n ts e t r é v é lè r e n t u n e éco n o m ie d e te m p s te lle q u e d é so rm a is le s tr a v a u x n e n é c e s s ite n t p lu s q u ’ 1/20, p a rf o is m êm e q u ’ 1/200 d u te m p s n é c e s s a ire ju s q u ’ici. L ’e x a c titu d e , p a r c o n tre , e s t d a n s l ’e n s e m b le 10 fo is p lu s g ra n d e q u ’a u tr e fo is .
N o tre p r e m ie r so u ci a é té de s im p lifie r le m a n ie m e n t d es a p p a re ils en r é d u i s a n t le s in te r v e n tio n s de l ’o p é r a t e u r à q u e lq u e s g e ste s, to u j o u r s les m ê m e s, q u e lle s q u e s o ie n t les c irc o n s ta n c e s e t le s c o n d itio n s de la
p ris e de v u e s (base p a r a llè le o u n o n a u p la n de r é f é re n c e , a x e s de p ris e de v u e s p e r p e n d ic u la ir e s ou n o n au p la n d e ré fé re n c e ). D e m ê m e p o u r la r e s tit u ti o n . L es e r r e u r s in te r v e n u e s a u c o u rs de la p ris e de v u e s p e u v e n t ê t r e é lim in é e s a u c o u rs de la r e s tit u ti o n g râ c e â u n s y s tè m e tr è s s im p lifié de p o in ts de c o n trô le . L e s y s tè m e g é n é r a le m e n t u tilis é en A u tric h e e s t la s té ré o p h o to g r a m m é trie . A u m o m e n t de la r e s tit u ti o n , u n d is p o s itif s p é c ia l p e r m e t de t r a c e r a u to m a ti q u e m e n t e t s im u lta n é m e n t d e u x p ro je c tio n s d if f é r e n te s (p la n e t é lé v a tio n p. ex.).
P o u r la r e s tit u ti o n de c lich és p o u r le s q u e ls les a x e s de p ris e s de v u e s n e s o n t p a s p e r p e n d ic u la ir e s a u p la n de ré f é re n c e , on o b tie n d r a it n o r m a le m e n t u n e tr a n s f o r m a tio n a ff in e de la p ro je c tio n o rth o g o n a le c h e rc h é e . A u ssi a v o n s - n o u s f a i t c o n s tru ir e u n d is p o s itif q u i, en m o d ifia n t le n o m b r e de to u r s de la c o m m a n d e d u tr a c e u r , p e r m e t de r é t a b li r a u to m a ti q u e m e n t la p ro je c tio n o rth o g o n a le .
Il e s t s o u v e n t tr è s r a tio n n e l d ’u tilis e r, à cô té de la s té r é o p h o to g r a m m é tr ie , p o u r les o b je ts p la n s , la p h o to g r a m m é tr ie à im a g e s iso lées a v e c re d r e s s e m e n t. N ous d isp o so n s p o u r ce f a ir e d ’u n a p p a r e il sp é c ia l q u i r é t a b li t la p a r a l lé l it é d es lig n e s f u y a n t s u r le clich é, e t s u p p r im e a u to m a tiq u e m e n t l ’a ff in ité . O n p e u t s’a id e r de p o in ts de c o n trô le é ta b lis p a r s t é r é o p h o to g r a m m é tr ie ou g râ c e à u n d is p o s itif s p é c ia l p h o to g r a p h ié en m ê m e te m p s q u e l ’o b je t.
C es d e u x m é th o d e s p h o to g r a m m é tr iq u e s so n t u ti li sées p a r a llè le m e n t e n A u tric h e . E lles d o n n e n t des r é s u lta t s si s a tis f a is a n ts q u e d a n s le te m p s où l ’on m e s u r a it 3.000 m 2 de fa ç a d e s , le m ê m e p e rs o n n e l e n m e s u re m a in te n a n t 100.000.
C es a v a n ta g e s so n t re c o n n u s a u jo u r d ’h u i p a r u n n o m b re to u jo u r s c ro is s a n t de p a y s.
