Krystyna Kwaśniewska
Seminarium szkoleniowe "Datowanie
średniowiecznych zabytków kultury
materialnej"
Ochrona Zabytków 41/4 (163), 298
archeologicznych, sporządzanie dąku- m entacjii architektoniczno-konserwa- torskiej oraz nadzór nad realizacją prac konserwatorskich dla ratowania cennych zabytków Aszmunein — staro żytnego miasta w Środkowym Egipcie, (dawna nazwa Herm opolis M agna). W Aszmunein, mimo prowadzenia od p ra wie 80 lat wykopalisk, niewiele zabyt ków zostało odsłoniętych i przebada nych. Dzięki pracom archeologicznym rozpoznano ogólne założenia u rb a n i styczne miasta, odsłonięto ruiny g łó w nej świątyni boga Thota, opiekuna miasta, świątynie Seti II i Ramzesa II oraz Komasterionu i wczesnochrześci jańskiej bazyliki. W iele z zachowanych zabytków miasta znajduje się w złym stanie i wymaga szybkiej interwencji konserwatorskiej. Jak dotychczas je dy nie w bazylice, na początku lat pięć
dziesiątych, przeprowadzono pewne prace konserwatorskie. O becnie jako pierwsze zadanie powierzono Misji dokończenie restauracji bazyliki, która jest jednym z bardziej interesujących zabytków Egiptu. Duże znaczenie ma tutaj plan oraz wielkość bazyliki, jak również fakt, że w je j fundam entach znajdują się elementy dekoracji a rc h i tektonicznej zebrane z licznych helle nistycznych świątyń zniszczonych przez chrześcijan w V wieku n.e. W tym se zonie przeprowadzono prace zabezpie czające w najbardziej zagrożonym, północnym, czterokolumnowym porty ku. Przy współudziale specjalistów e g ip skich udało się wzmocnić fundam enty i zabezpieczyć zachowaną do wyso kości 10 m część bazyliki. Równolegle prowadzone były badania archeologicz
ne w celu rozpoznania sposobu posa dowienia fundam entów bazyliki oraz stanu ich zachowania. W wykopach archeologicznych, doprowadzonych do głębokości 4,5 m poniżej posadzki, na trafiono na liczne drobne znaleziska, m.in. hellenistyczne figurki terrakotowe, monety. Cennym znaleziskiem jest fra g ment marmurowego posągu przedsta w iającego praw dopodobnie A polla. Jest to rzymska kopia greckiej rzeźby. W ramach prac M isji opracowywana jest obecnie koncepcja ratow ania ruin bazyliki m.in. poprzez strukturalne wzmocnienie je j nadwątlanych elem en tów kamiennych. Wszystkie te d zia ła nia służyć będą lepszemu eksponowa niu ruin bazyliki.
M arek Barański
SEMINARIUM SZKOLENIOWE „DATOWANIE ŚREDNIOWIECZNYCH ZABYTKÓW KULTURY MATERIALNEJ”
W dniach 25-29 stycznia 1988 r. o d było się w M ogilanach seminarium po święcone Datow aniu średniowiecznych
zabytków kultury m aterialnej. W trze
ciej z kolei „zim owej szkole archeolo g ii" organizowanej przez Zarząd PP Pracownie Konserwacji Zabytków ucze stniczyło 36 osób. Spotkali się młodzi archeolodzy z pracowni archeologicz no-konserwatorskich oraz specjaliści in nych dyscyplin. Pracownicy Instytutu H i storii Kultury M aterialnej Polskiej A ka dem ii Nauk, Uniwersytetu W arszaw skiego, Uniwersytetu im. M ikołaja Ko pernika, Politechniki G liw ickiej, p ra cowni archeologiczno-konserwatorskich PP PKZ i O ddziału Badań i Konser wacji PP PKZ w W arszawie wygłosili łącznie 14 referatów. W referatach tych pogrupowanych tematycznie, przedstawiano problemy związane z d a towaniem obiektów zabytkowych w u ję ciu różnych dyscyplin naukowych: a r cheologii, fizyki, chem ii, matematyki. W dwóch referatach omówiono dotych czasowe wyniki badań prowadzonych przez pracownie archeologiczno-konser watorskie PP PKZ w ratuszu w Lubli nie (m gr Iwona Chrzanowska - O d
krycie reliktów średniowiecznego ra tu sza miejskiego w Lublinie, Pracownia
Archeologiczno-Konserwatorska — O d dział w Lublinie) i Kołobrzegu (m gr M arian Rębkowski — C hronologia n a j
starszej fazy rozwojowej miasta lo k a cyjnego w Kołobrzegu i je j wyznacz n iki w świetle wstępnych badań a r cheologicznych, Pracownia A rche olo gi
czno-Konserwatorska — O dd ział w W a r szawie).
Zaprezentowano wiele metod i możli wości ustalania chronologii warstw kul turowych badanych stanowisk. Refera ty om awiające datowanie opierające się na metodach nauk ścisłych — me tody izotopowe (referat dr hab. M ie czysława Pazdura z Politechniki G li w ickiej — Izotopowe metody datow ania
stanowisk archeologicznych) i dendro-
chronologiczna (wystąpienie dr. inż. Konrada Tomaszewskiego z Ośrodka Badań i Konserwacji PP PKZ — Z a
stosowania ETO do budowy lokalnych skali dendrochronologicznych) w prow a
dziły wiele, poszerzyły ogólną znajo mość techniki prac badawczych. Na spotkaniu om awiano również, który elem ent jest podstawą do datowania warstw archeologicznych, a mianowicie ceramikę. M gr Andrzej G ołem bnik z Instytutu A rcheologii Uniwersytetu W a r szawskiego w interesujący sposób za poznał uczestników seminarium z za gadnieniem średniowiecznej ceramiki zachodnioeuropejskiej, jej typów, tech nik wykonania (om ówił przemysł ga rn carski z terenu A ng lii, Niderlandów , Norwegii). Z obszaru Polski zaprezen towano chronologię ceramiki z Pozna nia i Szamotuł (referat mgr Edwarda Krause i mgr Piotra W awrzyniaka —
Chronologia ceram iki późnośredniowie cznej i nowożytnej W ielkopolski, na przykładzie Poznania i Szamotuł, poz
nańska Pracownia Archeologiczno-Kon serwatorska), W rocław ia, Gdańska i Warszawy (doc. Jerzy Kruppe — Prze
miany w dziejach polskiego ga rnca r stwa średniowiecznego i ich kwestii d a towania, Instytut H istorii Kultury M a te
rialnej PAN, W arszawa) i W iśnicza (mgr Eligiusz Dworaczyński - Typolo
gia i chronologia naczyń glinianych z W iśnicza — krakowska Pracownia Archeologiczno-Konserwatorska). Bada nia prowadzone przez Pracownię Arche ologiczno-Konserwatorską PP PKZ w Elblągu um ożliwiły ustalenie na podsta wie obfitego m ateriału zabytkowego chronologii obiektów. Takim wyznaczni kiem są m.in. formy naczyń szklanych, które przedstawiono na spotkaniu i (mgr Andrzej Gołębiowski z Pracowni A rche ologii M iast w Gdańsku om ówił M o żli
wości datow ania niektórych obiektów archeologicznych na podstawie analizy wybranych form naczyń szklanych). Na
seminarium podkreślano potrzebę wspólnego działania wielu naukowców po to, aby badany obiekt a rch eo log i czny można było datować jak n a jp e ł niej i najpewniej.
Do badań warstw stratygraficznych można wykorzystać komputery oraz d o kładne analizy fizyko-chemiczne. Zes polenie nauk matematycznych i hum a nistycznych stwarza dużą szansę dla współczesnej archeologii. Taki p ro gram badawczy, w miarę możliwości, realizowany jest w PP Pracownie Kon serwacji Zabytków. _
Badacze ściśle współpracują i o p ie ra ją się na wynikach ekspertyz naukow ców różnych specjalności. W szech stronny program wykopaliskowy stwa rza szansę uzyskania pełnego obrazu historii danego stanowiska oraz jego
nawarstwień kulturowych.
Krystyna Kwaśniewska
