1. Niepokój o kondycję człowieka w zdehumanizowanym świecie. Życie i twórczość Tadeusza Różewicza
1. 1. Cele lekcji
1. a) Wiadomości Uczeń:
• zna biografię Tadeusza Różewicza,
• wymienia gatunki literackie stanowiące domenę twórczości T. Różewicza, wymienia tytuły niektórych jego dzieł,
• zna dominującą tematykę i ogólny charakter utworów autora Kartoteki,
• zna wiersz Tadeusza Różewicza Ocalony.
2. b) Umiejętności Uczeń:
• potrafi opowiedzieć o tragicznym losie pokolenia T. Różewicza i wyjaśnia, dlaczego wojna rozpoczęta w 1939 roku odcisnęła tak silne piętno na dalszym życiu tych ludzi,
• umie przeprowadzić analizę wiersza – określić jego tematykę, scharakteryzować język i kompozycję oraz nazwać użyte w nim środki artystyczne,
• analizuje specyficzny język poezji T. Różewicza,
• dostrzega ścisły związek między historią i biografią artysty a tematyką i formą jego twórczości.
2. 2. Metoda i forma pracy
W formie referatu: uczeń przedstawia biografię T. Różewicza.
Metoda podająca: nauczyciel charakteryzuje twórczość autora Kartoteki.
Metoda praktyczna: uczniowie analizują wiersz Ocalony.
W formie swobodnej wymiany zdań: uczniowie zastanawiają się nad znaczeniem doświadczenia wojennego w życiu człowieka.
3. 3. Środki dydaktyczne
1. Zdjęcie Tadeusza Różewicza.
2. Kopia wiersza T. Różewicza pod tytułem Ocalony.
4. 4. Przebieg lekcji
1. a) Faza przygotowawcza
Jeden z uczniów w formie referatu przedstawia biografię Tadeusza Różewicza. Zwraca szczególna uwagę na okres wojenny, mówi o pokoleniu Kolumbów. Nauczyciel prosi uczniów o wymienienie innych znanych przedstawicieli tego pokolenia, którzy w swojej twórczości literackiej opisywali tragedię wojny i człowieka wciągniętego w jej wir.
2. b) Faza realizacyjna
Nauczyciel zarysowuje ogólną charakterystykę twórczości Tadeusza Różewicza. Przedstawia artystę jako poetę, dramaturga i prozaika, a następnie opisuje jego działalność twórczą w ramach wymienionych gatunków. Uczniowie zapisują najistotniejsze cechy typowe dla twórczości T. Różewicza, a także tytuły niektórych dzieł autora Kartoteki.
Jeden z uczniów czyta na głos wiersz Ocalony. Pozostali słuchają, śledzą jego treść, a następnie odpowiadają na pytanie, o czym mówi utwór oraz kim jest jego bohater.
Nauczyciel zwraca uwagę uczniów na charakterystyczny dla poezji T. Różewicza język utworu i formę wypowiedzi.
Uczniowie interpretują wiersz Ocalony w kontekście biografii T. Różewicza. Zastanawiają się nad wymową słów: „człowiek który był jeden/występny i cnotliwy”. Odnajdują w wierszu fragmenty obrazujące przekonanie poety o dehumanizacji świata. Z drugiej strony wskazują na wersy świadczące o pragnieniu podmiotu lirycznego odnalezienia w tym świecie stałych, niepodważalnych wartości.
3. c) Faza podsumowująca
W ramach swobodnej wymiany zdań uczniowie, inspirowani pytaniami nauczyciela, zastanawiają się, dlaczego doświadczenie wojenne odcisnęło tak silne piętno na światopoglądzie i twórczości Tadeusza Różewicza.
5. 5. Bibliografia
1. Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, pod red. J. Krzyżanowskiego i C. Hernasa, PWN, Warszawa 1985.
2. Majchrowski Z., Różewicz, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2002.
3. Różewicz T., Niepokój. Wybór wierszy, PIW, Warszawa 2000.
4. Różewicz T., Poezje wybrane, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1997.
6. 6. Załączniki
1. Zadanie domowe
Uczniowie analizują wybrany przez siebie (lub wskazany przez nauczyciela) wiersz Tadeusza Różewicza. Opisują jego język, kompozycję, wymieniają środki artystyczne, zastanawiają się nad wymową utworu. Przygotowują się do wypowiedzi ustnej w oparciu o tekst wiersza.
7. 7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. 8. Uwagi do scenariusza
brak
