Magazyn Lekarza Okulisty 7 (1) 2013
20
dr n. med. Małgorzata Pudlo1 dr hab. n. med. Robert Pudlo2
prof. dr hab. n. med. Ewa Mrukwa-Kominek3 dr hab. n. med. prof. nzw. IPiN Łukasz Święcicki4 lek. med. Katarzyna Girczys-Połedniok2
1Oddział Psychiatryczny I, Centrum Psychiatrii w Katowicach ordynator: dr n. med. Małgorzata Pudlo
2Katedra Psychiatrii Śląskiego UM w Tarnowskich Górach kierownik: dr hab. n. med. Piotr Gorczyca
3Katedra Okulistyki Śląskiego UM w Katowicach kierownik: prof. dr hab. n. med. Wanda Romaniuk
4II Klinika Psychiatryczna IPiN w Warszawie kierownik: dr hab. n. med. prof. nzw. IPiN Tadeusz Parnowski
Rola NaRządu wzRoKu w PatoGENEzIE sEzoNowych zabuRzEń afEKtywNych
thE RolE of thE oRGaN of vIsIoN IN thE PathoGENEsIs of sEasoNal affEctIvE dIsoRdERs
Słowa kluczowe
Depresja, sezonowość, krótkowzroczność, epidemiolo- gia, psychiatria konsultacyjna.
Streszczenie
Sezonowe zaburzenia afektywne zostały opisa- ne przez Rosenthala w 1984 r. Większość badań nad tymi zaburzeniami koncentrowała się na ich obrazie klinicznym, epidemiologii i fototerapii. Akcentowano możliwość istotnej poprawy po ekspozycji na świa- tło słoneczne oraz wahania łaknienia, jakości snu i pa- mięci związane z porami roku, przy czym u mężczyzn istotniejszym parametrem wpływającym na te zmia- ny miało być natężenie światła, a u kobiet temperatura.
Częstość występowania zaburzeń sezonowych narasta wraz z szerokością geograficzną, jakkolwiek niektóre badania epidemiologiczne dają odmienne wyniki. Na ryzyko wystąpienia zaburzeń sezonowych wpływa też płeć i rodzaj wykonywanej pracy.
W patogenezie zaburzeń oczywista jest rola światła, ale badań nad wpływem uszkodzenia narządu wzro- ku na ryzyko depresji sezonowej jest stosunkowo nie- wiele. Tylko ok. 50% pacjentów niewidzących cierpi z powodu zaburzeń rytmu okołodobowego, co jest możliwe dzięki niezależnemu systemowi detekcji światła, w którym główną rolę odgrywają światłoczu- łe komórki zwojowe warstwy wewnętrznej siatkówki.
Funkcję fotopigmentu w tym układzie pełni najpewniej melanopsyna, nie brak jednak zwolenników poglądu, że głównym elementem światłoczułym tego układu są kryptochromy.
Narząd wzroku, niezależnie od swojej roli synchro- nizującej zegar wewnętrzny z warunkami oświetle- nia, podlega także cyklicznym procesom, związanym
Key words
Depression, seasonality, myopia, epidemiology, consul- tation-liaison psychiatry.
Summary
Seasonal Affective Disorders were described by Rosenthal in 1984. Most studies on SAD focused on the clinical picture, epidemiology and phototherapy.
It was stressed that after exposure to sunlight appetite fluctuations, quality of sleep and memory (associa- ted with the seasons) may improve. However, a more important parameter affecting these changes would be the intensity of light in males and temperature in females. The incidence of SAD increases with latitu- de, although some epidemiological studies report otherwise. The risk of SAD is also influenced by gender and type of work.
The role of light is obvious in SAD pathogenesis but studies related to the effect of damage to the organ of vision on the risk of seasonal depression are rela- tively scarce.
Only about 50% of blind patients suffer from circadian rhythm disorders, which is due to the inde- pendent light detection system, with photosensitive ganglion cells of the inner retinal layer and melanop- sin serving as photopigment. However, some believe that cryptochromes are the system’s main photosensi- tive components.
The organ of vision, regardless of its role to syn- chronise the internal clock with the lighting condi- tions, also undergoes cyclic processes associated with biological rhythms. Some reports indicate diurnal variations in corneal thickness and intraocular pre- ssure.
Rola narządu wzroku w patogenezie sezonowych zaburzeń afektywnych – praca poglądowa
Magazyn Lekarza Okulisty 7 (1) 2013
21 Circannual changes in the eye are particularly interesting. Differences were reported in contrast vi- sion between patients with winter depression and the control group, and between the results obtained befo- re and after phototherapy. The data suggest that chan- ges in retinal responsiveness to light stimuli may be meaningful for SAD pathogenesis.
Rola narządu wzroku w patogenezie sezonowych zaburzeń afektywnych – praca poglądowa
z rytmami biologicznymi. Istnieją doniesienia wskazu- jące na dobowe wahania grubości rogówki i ciśnienia wewnątrzgałkowego.
Szczególnie interesujące są zmiany zachodzące w oku w rytmie okołorocznym. Wykazano różnice w widzeniu kontrastowym pomiędzy pacjentami z de- presją zimową i grupą kontrolną, a także różnice po- między wynikami uzyskanymi przed i po fototerapii.
Dane te wydają się wskazywać, że zmiany reaktyw- ności siatkówki na bodźce świetlne mogą mieć zna- czenie w patogenezie sezonowych zaburzeń afektyw- nych.
