Badania nad systemem regulacji zapasów w PGMiT "Transmag"

ZE SZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ Serial G Ó RN IC TW O z. 84

________ 1978 Nr kol. 554

M a ri an KOZDRÓO P rzemysław GR UC A

BA DA NI A NA D SY ST EM EM REGU LA COI ZA PASÓW W PGMiT "TRANSMAG"

S t r e s z c z a n i e . Opracowanie stanowi informację o prowadzonych w Instytucie Or ga ni za cj i i Ekonomiki Górnictwa Politechniki ślęskiej badaniach nad usprawnieniem systemu regulacji zapasów w PGMiT "Trans- mag". Ni ed os ta te cz ny rozwój ekonomiki zaopatrzenia materiałowo-tech­

n i cznego majęcej na celu badanie i wyjaśnienie stosunków ekonomicz­

nych między dostawcami i odbiorcami, a także rozwięzywanie zł o ż o ­ nych prob le mó w z zakresu bilansowania i rozdzielnictwa w obrocie to­

warowym środkami produkcji, czyni ten temat szczególnie złożonym.

W ar tykule sformułowano problem będęcy tematem badań Jak również, choć bardzo ogólnie, zaprezentowano metodę ich prowadzenia.

1. Wstęp

Oednę z grup podmiotów gospodarczych uczestniczęcych w obrocie środka­

m i produkcji sę wyspec ja li zo wa ne pr zedsiębiorstwa pośredniczęce między pro­

ducentami i odbiorcami. Pośrednictwo zawodowe zarówno w handlu środkami i konsumpcji. Jak i produkcji występuje na całym świecie. Osoba lub Jed­

nostka zajmujęca się handlem Jako podstawę swej działalności, zakupuje pr od uk ty na w ł a s n y rachunek i ryzyko, a następnie sprzedaje je innym oso­

bom c z y J e d n o s t k o m , będż przyjmuje produkty w komis, będź też podejmuje się tylko pośr ed ni ct wa w dokonaniu transakcji kupna - sprzedaży. Odpowie­

dnio do roli jekę spełniaję wyżej wy mi en io ne Jednostki w obrocie środkami produkcji, wy różnić mo że my aktualnie cztery podstawowe ich grupy rodzajo­

we [11] t

- Jednostki typu "agenta zbytu",

- jednostki łęczęce funkcję agenta zbytu i hurtownika działajęcego na w ł a­

sny rachunek i ryzyko,

- jednostki tylko o charakterze hurtownika,

- jednostki or ga nizujęce zaopatrzenie określonej branży, a więc agentów, którym zlecono zakup środków produkcji (agent zaopatrzenia).

Do ostatniej z wymi en io ny ch grup należę n i e w ę t p l i w i e , powołane do ży­

cia U c h w a ł ę .Ko legium MG nr 41 z dnia 18.12.1974 r. Pr zedsiębiorstwa G o s ­ podarki Materiałowej i Transportu "Transraag", które centralizuję system za op atrzenia i transportu w ramach Zjednoczeń Przemysłu Węglowego nie wprowadzejęc zmian w zakresie gospodarki materiałowej w skali Resortu.

4 M. KozdrćJ , P. Gruca

W dużym skrócie można powiedzieć, że celem tworzenia tych przedsiębiorstw było [3, 7]:

- odciężenie kopalń i zakładów ZPW w zakresie zaopatrzenia materiałowego, - sc entralizowanie zamówień, wyrównujące nietrafności pierwotnie przewi­

dzianych potrzeb i umożliwiajęce aktualizację dyspozycji materiałowej po otrzymaniu dostaw,

- komasacja zamawianych materiałów, umożliwiająca stosowanie przewozów pełnowagonowych lub pełne wykorzystanie ładowności samochodów,

- utworzenie wa runków dla zorganizowania właściwie wyposażonych stacji odbioru Jakościowego materiałów,

- stworzenie lepszych waru nk ów dla wprowadzenia postępu organizacyjno-tech­

nicznego w gospodarce magazynowej, a w tym rozwijanie operowania formo­

wanymi Jednostkami ładunkowymi,

- ścisłe organizacyjne powiązanie zaopatrzenia z transportem w warunkach działalności jednego przedsiębiorstwa,

- optymalizacja zatrudnienia służby zaopatrzeniowej ,

- racjonalizacja gospodarki istniejącymi magazynami i terenami składowymi oraz racjonalizacja rozbudowy tej bazy,

- nadanie zaopatrzeniu materiałowo-technicznemu wyższych form organizacji i zarządzania. Zwiększającej się bowiem odpowiedzialności za komplekso­

wość i terminowość dostaw materiałowych, coraz trudniej było sprostać małym zespołom działów zaopatrzenia i funkcje te musiała przejęć wy sp e­

cjalizowana organizacja reprezentująca odpowiednie partnerskie znacze­

nie wobec dostawców i aparatu dystrybucji,

- ograniczenie stanów zapasów poprzez ich centralizację w rejonowych ma­

gazynach branżowych (RMB) jak i dostosowanie struktury zapasów do w a ­ runków dostaw i zużycia,

- poprawa dyspozycyjności asortymentowej zwłaszcza w pozycjach materiałów wy bitnie deficytowych, przez racjonalne ustalenie kolejności i w i e l k o ­

ści potrzeb.

Nie może ulegać w ą t p l i w o ś c i , że pełna realizacja przytoczonych celów w istotny sposób może przyczynić się do usprawnienia gospodarki materiało­

wej w skali zjednoczeń P W , a przez to i w resorcie.

Centralizacja systemu zaopatrzenia i gospodarki magazynowej, która ze­

zwoliła na przejęcie przez PGMiT "Transmag" funkcji spełnianych dotych­

czas przez kopalnie i zakładowe służby zaopatrzenia, a mianowicie:

- planowanie, zamawianie i realizację dostaw materiałów, - normowanie zapasów materiałowych,

- dyspozycję zapasami materiałowymi,

umocniła znaczenie gospodarki zapasami w systemie obrotu przedmiotami pra­

cy, który to problem powszechnie uznawany jest w Polsce za niedostatecz­

nie rozwiązany fil] .

Stany nakoniecmiesięcazapasówniektórychmateriałóww magazynach Jednegoz PGMiT "Transmag”

Badania nad systemem regulacji zapasów.. 5

, O ■M a. O

ś 5 mio

CM £ s ^CM CM

CUo ■M

rU K>

5 Si N a>

£ 3

H CM

i e **

Ut <o CD 8

CM h*

10 CD

l* V

° *

k01 10 00 CM CO tn CD

Zreu _

10 ri

tn KI KI Ol

i CM

in 10

■M CT>

00 «0 tn

CM r*

N Ol

10

CM in

1 cc oi (0

■M 01

co 3 tn

00 r*

h» 01

10

tn u m CM in *

c Gl >0 in •M o N Ol

3 “ S KI s ■M CM 01 o

O T>

Ó m in N O r» Ol

• co in o CU BU

-1

i o

i 8 1 o

c cn

10

•N ® i 3 CM

10 CM

£L tJ

• 0 -C e s a •

• KICM i

2700 1 oKI

16977 Ol

10 CM

L976r. 1

L.•

10

• a

CO (S

m 4200 10

Ol O

KI

17977

1

GO en O r*

•H

_1 piec tn

OCM

i CM cn

00

i. U 1

<D ® N -H

ki00 i o

co

1 8 f'

Olr* t

*

ZCO o

■M i o

CM '

. o O tn

20977 1

1 O O o

•H S> CM X) m Ol

* O CM

"O• n« (0 O -i

c N

co <0 N

C0 Ul N

a M U)

X O * O * 0 *

E CM K> KI tM ■M CM

T>

C O * O * 0 *

<n

(0 E bU «-• CM CM bU

N X H o n °co . ^tn <0 O

« E o> m 2 2 m tn

L-O 3 CM K>

N0) C E

°uj * 0

0» 't

CM KI

K> Ol r-C iH

°m 'o

O 01

KI KI

H

0 *

tn o

r-> cm

cm r»

<0 i l> 3

co CO «

73

ł-

o._i - CM

" tn t0

Normyzapasuobowiązujące

Przebiegzużycia niektórychmateriałóww jednymz PGMiT"Transmag

M. K o z d r ó j , P. Gruca

w

OT

czer­ wiec 46041 O

o CM

2781 2545 300

1 1

O O CM O O

•n 00 o ro O O

OT

OT

OT

E ca CM rH

OT

O *C ca CM O O

OT

■H OT CM O ' , o 00 CM o

• 5 -H

OT

L. -* O 00 ca CM

to N

N

OT OT

o \ 1 O ■»t ■<* OT rH o O ro

T-i OT OT rs ro ca N rH O

E N CM rH CM

L.

>* o O O O

ca OT o OT O

3 n OT 1 O ' 1 ro

H 00 rH

ca

1 ro o o O O

>**c N o IO O OT

V OT N 1 ro OT CM 1 OT

OT N OT CM

U ro

1 'C OT O OT ro O O

3

OT

OT

t . -H N OT rH a> 1 00 rH

O ł N OT CM ro OT

■o

1 O O O o O O O

1 O T ) O OT rH ro o Q ^o

•H *-» OT O OT OT OT o OT

-H OT O. rH CM OT

1

1 L. H O rH

HM OT .¥ OT O OT

OT -H -H OT 1 OT ro 1 1 1

O. N C 00 CM

TO CM

1 O O O OT o

© -c O CM O O ' o

N OT OT OT 1 o 1

U -H ca rH rH

• 5 » 3-

1 OT OT O O o

OT 1- -c 00 rH CM O o

fs*> OT OT rH O ro ro 1 o 1

0> •H -H N rH rH

H OT Ol IO

O rH O o O

1 OT OT N o o

•H *H 00 1 ro i N o 1

rH O. O ca rH

CM

1 O o o ^O

L. O O O o o 1

OT OT K) 1 CO l <rH o

N -H O rH rH rH

O 2 ca

o O O O

n OT o ^{O o}

OT rH 1 CM i O o 1

E 00 rH rH rH

■^r

OT 'Ci o OT O

•H OT OT O OT

2 -H OT O 00 i 1 1 1

O 0* OT

\

T OT • • • • • • •

© « . * u 4-» 44 ■M 4-* *4 44

r O N N N N N N N

c OT OT OT OT OT OT

OT

3

i rM

N 1 1 OT <0 JO O •o OT H - Oł

OT OT OT © H Z 2 E +> u

a rH CM ro

OT OT

_j

Badania nad sy st em em regulacji z a p a s ó w . . 7

Nie inaczej kształtuje się to zagadnienie w PGMiT "Transmag", gdzie

;od po wi ed zi al no ść za utrzyaywanie zapasów na prawidłowy* poziowie ponoszę C7J:

- Dz ia ły Kontroli i Normowania Z a pa só w ( G P K ) , - Działy Realizacji Za op atrzenia ( G R ) , - or az Wy dz ia ły Go sp od ar ki Magazynowej ( G M ) ,

a więc praktycznie wszystkie koaórki organizacyjne Zakładu Gospodarki M a ­ teriałowej interesujęcego nas przedsiębiorstwa. PobieZna analiza danych (zawartych w tabeli i), obrazujących stany za pasów na koniec aiesięca lo­

sowo wybranych asortymentów materiałowych w magazynach Jednego z PGMiT

"T ra n s a a g “ , przy aiesięcznych zuZyciach tych materiałów przedstawionych w tabeli 2, pozwala za ob se rw ow ać znaczne dysproporcje między rzeczywistymi stanami zapasów tych materiałów a ustalonymi normami.

Oznacza to, Ze istniejący w przedsiębiorstwie system regulacji za pa­

sów, w niewłaściwy sposób spełnia swoje funkcje, co uzasadnia celowość badać podjętych w Instytucie Organizacji 1 Ekonomiki Górnictwa Po litech­

niki śląskiej nad usprawnianiem tego systemu.

2. Sformułowanie problemu

Podstawowym celem funkcjonowania PGMI T "T ra n s m a g ” Jest pełne i termi­

nowe zaspokajanie potrzeb materiałowych kopalń i zakładów podległych temu przedsiębiorstwu. Wiele czynników powoduje. Ze zarówno wielkości zu ży wa­

nych przez kopalnie m a te ri ał ów uszczuplające zawartości magazynów Jak i natężenia d o st aw tych ma te r i a ł ó w do magazynów PGMiT "Transaag" od ich producentów czy Jednostek pośredniczących, wykazują znaczne fluktuacje, niekiedy trudne lub wręcz niemożliwe do przewidzenia. Aby przeciwdziałać tym niekorzystnym warunkom, pr ze ds ię bi or st wo utrzymuje zapasy materiałów, których wielkości ulegają ciągłym zmianom. W pewnym uproszczeniu molna przyjąć. Ze Zakład Gospodarki Materiałowej PGMiT "Transmag" ze swoimi ko­

mórkami organizacyjnymi funkcjonują po to by kontrolować owe wahania z a ­ pasów, nie dopuszczając do ich nadmiernego wzrostu. Jak równieZ do utrzy­

mywania na poziomie zerowym, czy teZ na poziomie niZszya przyjętym za do­

puszczalny.

Odpowiedź na pytanie czy ów system sterowania zapasani Jest zado wa la­

jąco sprawny, została po części JuZ wcześniej udzielona i Jest negatywna.

Oznacza to. Ze obecny system sterowania za pasani jest albo w ni edosta­

tecznym stopniu w r aż li wy na zm ia ny czynników decydujących o kształtowaniu się zapasów, albo zbyt szybko reaguje na te zmiany, bądź teZ nie uwzględ­

nia on wszystkich Istotnych czynników deterninującyrh wielkości zapasów, przez co nie zapewnia ich stabilności. Pełniejsza odpowiedź na postawione pytanie może być Jednak udzielona dopiero po przeprowadzeniu eyaulacyj-

8 M. K o z d r ó j , P. Gruca

nych badań dynamicznego modelu matematycznego badanego systemu, który da­

lej nazywać będziemy scentralizowanym systemem zaopatrzenia materiałowego kopalń węgla kamiennego, pod którym rozumieć będziemy system sterowania zapasami materiałów znajdujących się w Rejonowych Magazynach Branżowych

(RMB) abstrahując od zapasów materiałów w Mag-zynach Depozytowych (MD).

Kompleksowe rozwiązanie tego problemu wymaga by objąć badaniami ws zy st­

kie podmioty gospodarcze uczestniczące w zaopatrzeniu materiałowym , a więc:

- odbiorców, którymi w tym przypadku są kopalnie węgla kamiennego, a do­

kładniej rzeczników zaopatrzenia materiałowego kopalń, a więc Działy Kontroli Zużycia Materiałów (D K ZM -y),

- producentów, a raczej ich Działy Zbytu wyrobów gotowych,

- oraz wszystkie jednostki pośredniczące w obrocie towarowym między pro­

ducentem a odbiorcą.

Liczba sektorów tak określonego systemu zależeć będzie od tego czy za­

kupy materiałów dokonywane będą na szczeblu zbytu, hurtu lub detalu. W pierwszym przypadku badany system obejmować będzie trzy sektory (rys. la):

- sektor kopalń,

- sektor PGMiT "Transmag" , - sektor producenta,

zaś w przypadku drugim np. cztery sektory (rys. Ib) tj. : - sektor kopalń,

- sektor PGMiT "Transmag” ,

- sektor właściwej centrali zbytu lub hurtowni, - sektor producenta.

Rozpatrzmy bliżej pierwszy przypadek przedstawiony w nieco rozszerzo­

nej formie na rys. 2.

Oddziały produkcyjne, usługowe i pomocnicze kopalń właściwego Z j ed no­

czenia P W , kierują zlecenia na żądane materiały do Działów Kontroli Z u ż y ­ cia Ma te ri ał ów (D KZ M - ó w ) , skąd zbiorcze ich zestawienie (na odpowiednich formularzach [4, 10]) trafia do Działów Realizacji Zaopatrzenia (GR-ów) w PGMiT "Transmag", powiększając "portfel niezrealizowanych- zamówień".

Część z tych zleceń kierowana jest do realizacji (gdy np. dany materiał znajduje się w magazynie) tworząc strumień uszczuplający poziom niezrea­

lizowanych zleceń. Jak również uszczuplający poziom zapasów w magazynie.

Po odpowiednim czasie (wynikającym np. z czasu transportu materiałów z RMB do przeładowni i dalej z przeładowni do właściwych o d d z i a ł ó w ) , mate­

riały trafiają do miejsca ich zużycia. Przytoczone opóźnienie nie są je­

dynymi, jakie występują od momentu zgłoszenia zapotrzebowania przez od­

dz ia ły do momentu otrzymania dostawy. Zaliczyć do nich należy również, żą­

dana wyprzedzenia przy składaniu zamówień na niektóre materiały, opóźnie­

nia powstające w DKZM-ach przy zbiorczym opracowywaniu zgłaszanych po­

trzeb, opóźnienia występujące w GR-ach czy opóźnienia wynikające z nie-

Badania nad systemem regulacji zapasów. 9

V b j

Rys.'l. Granice systemu regulacji zapasów w zaopatrzeniu materiałowym ko­

palń węgla kamiennego

10 M. Kozdrój , P. Gruca

j * w mM f U c m ; i

Sur * ) < 3 S

Rys. 2. System regulacji zapasów materiałowych. Postać ogólna modelu gra­

ficznego

Badania nad systemem regulacji zapasów.. 11

Tabela 3 Znaczenie symboli literowych użytych na rys. 2

PZT - poziom niezrealizowanych zleceń w "Transmagu"

PZP - poziom niezrealizowanych zleceń u producenta PMT - poziom zapasów w magazynach "Transmagu"

PMP - poziom za pasów w magazynach producenta

PTK - poziom materiałów w drodze z przeładowni do oddziałów PTT - poziom materiałów w drodze z RMB do przeładowni

PTP - poziom materiałów w drodze z magazynów producenta do RMB PUK - poziom zleceń na linii "prac biurowych" w DKZM-ach PUT - poziom zleceń na linii "prac biurowych" w "Transmagu"

PUP - poziom zleceń na linii “prac biurowych" u producenta PPP - poziom zleceń w produkcji

SZO - strumień zleceń wy sy ła ny z oddziałów do DKZM-ów SMO - strumień materiałów wp ły wa ją cy do oddziałów SST - strumień zleceń wp ły wa ją cy ch do "Transmagu"

SSP - strumień zleceń wp ły wa ją cy ch do producenta S M K - strumień materiałów wpły wa ją cy ch do przeładowni

SMT - wp ły wa ją cy z magazynów "Transmagu" strumień materiałów SWT - w p ły wa ją cy do "Transmagu" strumień materiałów

SMP - strumień materiałów wypł yw aj ąc y z magazynów producenta SPP - strumień materiałów z produkcji

SZP - strumień zleceń produkcyjnych

SGT - strumień zleceń generowany w "Transmagu"

SGP - strumień zleceń generowany u producenta

możności realizacji zl ec eń z przyczyn braku materiałów w magazynach czy ograniczonej bądź co bądź wydajn oś ci tych magazynów. Wszystkie te i nie- wymienione opóźnienia muszą być uwzględniane w dokonujących się pr zepły­

wach między kopalniami i “Transmagiem". Podobny przepływ zleceń i ma te­

riałów dokonuje się mi ęd zy "Transmagiem" a przedsiębiorstwem produkującym określone materiały. Wychodzące z "Transmagu" zlecenia na materiały nie są czystym powieleniem strumienia zleceń na te materiały z kopalń lecz mogą być od nich wyższe lub niższe w zależności np. od zawartości m a ga zy­

nów (poziomu zapasów w magazynach), od zawartości poziomu niezrealizowa­

nych zleceń, od przewidywanych potrzeb kopalń w przyszłych okresach cza­

12 M. K o z d r ó j , P. Gruca

su, od przewidywanego opóźnienia realizacji zleceń u producenta itp. G e ­ nerowany strumień zleceń w "Transmagu" trafia, najogólniej rzecz biorąc, do portfela zleceń u producenta, stanowiąc wejście do poziomu niezreali­

zowanych zleceń. Część wymienionych zleceń, podobnie jak w "Transmagu" - może być zrealizowana z posiadanych przez producenta zapasów, inne zaś wykonywane będą sukcesywnie w miarę spływu wyrobów gotowych z produkcji, będącej odpowiedzią pr zedsiębiorstwa na generowr y w nim "strumień zleceń produkcyjnych". Oczywiście i w tych przepływach występuję o p ó ź n i e n i a , któ­

re należy uwzględniać w prowadzonych badaniach.

• 3. Metoda badań

3uż to, bardzo ogólne przedstawienie badanego systemu, pozwala zauwa­

żyć, że wy ró żniliśmy w nim dwie podstawowe klasy zmiennych tj. poziomy i strumienie oraz pewne parametry, a więc wielkości stałe charakteryzujące badany system, do których należą między innymi niektóre z wymienionych opóźnień. Oczywiście w opisie tym nie przedstawiono wszystkich zmiennych i parametrów systemu jakie należy uwzględnić. I tak np. nie przedstawiono strumieni informacji, które docierają do stanowisk decyzyjnych regulują­

cych natężenia odpowiednich strumieni w oparciu o pewne wytyczne regula­

cyjne Cl, 5, 8J itp. Przytoczony opis systemu regulacji zapasów prowadzo­

ny był w notacji Dynamiki Systemów ( o s ) . Metodę tę opracowała w 1961 r.

grupa naukowców z Massachusetts Institute of Technology na czele z 3.W.

Forresterem pod nazwą Industrial Dynamics [lj . Aktualnie jednak określa­

na jest ona mianem System Dynamics (dynamika systemów).

W literaturze przedmiotu można znaleźć również i inne nazwy tej me to­

dy, jak: dynamika przemysłowa Q5] , teoria dynamicznych modeli przemysłu [2], metoda analizy dynamiki systemów zarządzania - DSZ [5, 6] czy też teoria modeli zachowania dynamicznego - MZO [8, 9]. Dynamika Systemów jest metodą pozwalającą odwzorować na drodze symulacji zachowanie się badanego systemu. W pierwszym przybliżeniu można przyjąć, że metodę tę stosuje się w celu uzyskania ódpowiedhi na pytanie: jak kształtować strukturę or ga ni­

zacyjną instytucji i reguły podejmowania decyzji, aby uzyskać pożądane własności jej zachowania się. Odpowiedź ta udzielana jest na drodze badań modelu odwzorowującego elementy organizacji i współzależności między ni­

mi, które decyduję o sposobie zachowania się całości [5], Tak więc w za­

kresie D S , badany obiekt traktujemy jako system, uwagę skupiamy na dyna­

mice systemu i dążymy do usprawnienia zarządzania tym systemem.

Zarządzanie wielkimi systemami traktowanymi jako całość jest głównym zadaniem naczelnego kierownictwa. Dednym z naczelnych zadań tego kierow­

nictwa jest tworzenie połączenia struktury organizacyjnej i zasad podej­

mowania decyzji, prowadzącego do efektywnego zachowania się całego syste­

mu. Odpowiednim narzędziem realizacji tego zadania, o czym już wspomniano

Badania nad systemem regulacji zapasów. 13

są modele DS. Tak sformułowana funkcja modeli DS wymaga by wyrażały one główne czynniki i parametry istotne dla funkcjonowania systemu. Ponadto modele te powinny być względnie proste, ujmować dany system kompleksowo i integrujęco, zgodnie z wymaganiami zadań rozwiązywanych przez naczelne kierownictwo systemu.

W ramach OS. badany system gospodarczy przedstawiany jest jako układ zb io rn ik ów (puziomów) zawierających wielkości tworzące ten system, a więc materiały, wyposażenie, personel, pieniądze, zlecenia i informacje, połą­

czonych kanałami, przez które przechodzą strumienie powyższych wielkości z jednego poziomu do drugiego, określające szybkość z jaką środki takie jak materiały, zlecenia, personel itp. uzupełniają bądź uszczuplają zawar­

tości pr zyporządkowanych im poziomów. Wi elkość chwilową strumienia regu­

luje stanowisko decyzyjne przedstawione w modelu graficznym w postaci z a ­ woru. Wyróżn io ne w systemie strumienie nie powstają samoczynnie lecz w w y ni ku podejmowanych decyzji. Decyzja determinuje nie tylko powstanie lecz także wi el ko ść danego strumienia przypływającego kanałem od zbiornika do zbiornika. Pod pojęciem decyzji rozumiemy w tym przypadku wszelkie proce­

sy przetwarzające informacje o stanie systemu i jego otoczenia w sygnały sterujące strumieniami przebiegającymi przez system C8].

Stąd wy różnia się decyzje Jawne i ukryte [l], których sposób pr ezenta­

cji w modelu Jest podobny, ale których rozróżnienie w istotny sposób ułatwia konstrukcję modelu.

Dynamika i kształtowanie się wy ró żnionych zmiennych systemu (poziomów, strumieni, zmiennych pomocniczych), wynikają z nieprzerwanego funkcjono­

wania sprzężeń zwrotnych w systemie. Istotą funkcjonowania sprzężenia zwro­

tnego jest pętla, wewn ąt rz której krążą informacje o stanie systemu lub o jego poszczególnych parametrach, stanowiące wejście do określonej de cy­

zji. Ta decyzja określa akcje przebiegające wewn ąt rz systemu i wywiera wpły w na jego do tychczasowy stan. Dest to nieprzerwany proces ciągły. W e ­ wnątrz tego procesu powstają wszystkie decyzje. Każda decyzja jest podej­

mowana na podstawie informacji o stanie systemu. I odwrotnie, każda de cy­

zja determinuje stan systemu Q 8 ] . Poznanie mechanizmu funkcjonowania sprzę­

żeń zwrotnych ma podstawowe znaczenie dla zrozumienia zachowania się w i e l ­ kich systemów gospodarczych. Należy w tym miejscu podkreślić, że tworząc opis badanej organizacji za pomocą wymienionych wcześniej elementów, (a więc poziomów, strumieni, stanowisk decyzyjnych) o wzajemnych powiązaniach tworzących strukturę sprzężenia zwrotnego, należy zdawać sobie sprawę, że identyfikacja tych składowych w konkretnym systemie , powinna być dokonana na odpowiednim poziomie hierarchii zjawisk. Ustalenie bowiem odpowiednio wysokiego poziomu agregacji umożliwia sformułowanie zależności przyczyny i skutku, rządzące zachowaniem się całości danego systemu [l, 5, 8j.

Ouż te fragmentaryczne informacje o metodzie DS pozwalają zauważyć, że mamy do czynienia z jakościowo odmiennym narzędziem poznawczym od do ty ch­

czas stosowanych w badaniach złożonych systemów gospodarczych. Specyfika

14 M. Kozdrój , P. Gruca

tych systemów zmusza do kompleksowej ich analizy, która jest możliwa do przeprowadzenia w drodze wykorzystania prezentowanej metody. Należy jed­

nak przestrzec praktyków zarządzania przed zbytnim optymizmem i nieuzasa­

dnioną wiarę w zbawcze działanie wszelkich badań naukowych, w tym także badań opartych na modelach OS, w rozwiązywaniu gnębiących ich problemów.

Mo de le OS wyjaśniać mają jedynie dynamikę systemów rozumianą jako zmiana w czasie stanów systemu w wyniku współdziałania różnorodnych czynników.

Nie mogą więc same przez się pozytywnie oddziaływać na funkcjonowanie or­

ganizacji bez twórczego oddziaływania ich kierowników.

L ITERATURA

Ql] Forrester O.W.i Industrial Dynamics. Massachusetts 1961, The MIT Press.

[2] Gordon G . : Symulacja systemów. WNT, Warszawa 1974.

[3] Informacja o działalności Zabrzańskiego Pr zedsiębiorstwa Gospodarki Materiałowej i Transportu "Transmag“ w okresie od 1.04.1976 r. do 30.

11.1976 r. Praca ni eo pu bl ik ow an a.

[4] Instrukcja wypełniania i obiegu dokumentów dyspozycji materiałowej w przedsiębiorstwach i zakładach objętych scentralizowanym zaopatrze­

niem w ramach PGMiT. Katowice 1976, COIG.

[5] Łu ka szewicz R . : Dynamika systemów zarządzania. PWN Warszawa, 1975.

[6] Łu ka sz ew ic z R. t Podstawy analizy dynamiki systemów zarządzania. Skrypt uczelniany nr 342 AGH Kraków 1973.

[7] Projekt organizacji i zasad funkcjonowania Zabrzańskiego Przedsię­

biorstwa Go sp od ar ki Materiałowej i Transportu “Transmag". Prace Cen­

tralnego Ośrodka Informatyki Górnictwa, symbol D N U - 6 3 4 - 0 6 0 4 , 1975.

Praca nieopublikowana.

[8] Soućek Z . : Projektowanie wi elkich systemów przemysłowych. Modele za­

chowania dynamicznego. Warszawa 1974, IOPM.

[9] Soućek Z.: Projektowanie struktury organizacyjnej i reguł podejmowa­

nia decyzji przy pomocy modeli dynamicznego zachowania się w wi el­

kich systemach. Zarządzanie nr 6/7, 1973.

[10] Uzupełnienie do instrukcji wypełniania i obiegu dokumentów obrotu materiałowego w ramach PGMiT PW - Transmag. COIG Katowice 1976.

[11] Wojciechowski T. s Obrót środkami produkcji. PWE Warszawa 1972.

HCIIHTAlfflfl CHCTEMH PEryjIHUJffl PECyPCOB B PCM T "TPAHCMAr"

P e 3 jo u e

Pa3pa6óTKa co cia B jiaeT nH$opuaiiHio o HccjieflOBaHKHX KaKHe npoB O xaica a Hh- ciH TyTe opraHH3auHH u skohomhkh r o p n o r o xexa C m iescK oro nojiaiezH H 'iecK oro HHCTHTyia Ha# coBepmeHCTBOBasHeM CHCTeMH p e ry x a iu m pecypcoB b PCM T "T p a n e - M a r" .

H ey flO B jieiB o p m ejib H o e pa3BHTne skohomhkh ita T e p H a z o -T e iH im e c K o ro CHafiatenna HMeiomeâ itejibio accJie^O B aH ne h oÓb.HCHeHHe sKonojiHtiecKHX OTHomeHHfl u e x x y n o -

Badania nad systemem regulacji zapasów.. 15

oraBinHKaMH h npHëwnHKaMH, a Tamce pememie c jio x h h x BonpocoB b oO-nacm cocT aB- jzeHHA ÓauiaHca h pacnpe,nejieHHa b rpy30oÓopoTe cpencTBaMH npoH3Bo,ącTBa ^ejia- e i 3 iy Teuy ocoóo cjioamyio. B c i a i t e c<J)opMyjinpoBaH B o np o c, KOToptiS HBJtaeTCH le jio fl HccjieflOBaHHa, a la ic x e , x o ia b oqeHb oOmax q e p ia x , npnBe,nëM M e io s nx npoBe^eHHa.

RESEARCHING STOCK CONTROL IN PGMiT "TRANSMAG”

S u m m a r y

The paper informs on research carried out in the Institute of O r ga ni­

sation and Economy for Coal Mining at the Silesian Technical University concerning improvements in stock reserve controlling problems. Material supply problems are unsolved and related economic aspects remain to be elaborated.

The problem has been formulated and means of amelioration generally pre­

sented.