ZESZYT? NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ Seria s GÓ E M C TY/O z. 27
_______ 1967 lir kol. 193
Dr inż, J. SOBALA.
Kop. Dośw. Barbara
ANALIZA KOMPLEKS0Y/EGO ROZPATRYWANIA GAZOWOŚCI POKŁADÓW Y/EGLA W WARUNKACH POLSKICH KOPALŃ WgGLA KAMIENNEGO
1. Y/Etęp
1.1. Obowiązujące w Polsce przepisy gómioze nie ujmują konieczności podejrzewania pokładów lub partii pokładów węgla
o możliwość występowania metanu. Stąd brak w tych przepisach odnośnej kontroli możliwośoi występowania w nich metanu. Obo
wiązujące w polach niegazowych kwartalne pobieranie próbek po
wietrza do analizy laboratoryjnej z wylotowych prądów powie
trza nie zezwala bowiem na czuwanie nad problemem ewentualnej słabej gazowości pokładów węgla.
Przykładami omówionych braków polskich przepisów może być zapalenie metanu w pokładzie 504 kopalni Makoszowy (1957) lub wybuoh metanu i pyłu węglowego w pokładzie 507 kopalni Polska (1961 r.) - w pokładach uważanych za niegazowe. Przykłady te w całej ostrośoi wykazały traki dawnej metody rozeznania ga~
zowośoi pokładów węgla.
1.2. Kopalnia Doświadczalna "Barbara" już w roku 1957 prze
słała do Władz Górniczych oraz Ministerstwa Górnictwa i Ener
getyki projekt kontroli możliwości występowania metanu w po
kładach uważanych jako niegazowe. Również na obradach Komisji Powypadkowej w MGiE w związku z katastrofą na kopalni Polska
(1961 r.), prof. dr inż. W. Cybulski z Kop. Dośw. "Barbara"
wysunął propozycję uporządkowania sprawy rozeznania gazowości pokładów węgla.
W związku z odnośnymi wnioskami Komisji Powypadkowej, Ko
palnia Doświadczalna""Barbara" opracowała metodę kompleksowe
go rozpatrywania gazowośoi pokładów węgla, która znalazła od
bicie prawne w zarządzeniu nr 68/62 MGiE oraz WUG.
210 J. Sóbala
2. Charakterystyka metody kompleksowego rozpatrywania gazowo- śol pokładów węgla
2.1. Metoda ta przewiduje podział pokładów lub partii pokła
dów węgla na:
- gazowe
- podejrzane o gazowośó - niewątpliwie niegazowe.
Pokłady węgla lub loh partie uznane jako podejrzane pod względem możliwości występowania metanu traktowane są tak sa
mo jak pokłady uznane jako niewątpliwie niegazowe pod wszyst
kimi innymi względami, jak np. przewietrzanie, roboty strzel- nioze, elektryfikacja itp. z wyjątkiem kontroli możliwośoi wy
stępowania w nich metanu.
Gazowośó pojedynozego pokładu lub partii pokładu na obsza
rze górniczym odnośnej kopalni należy rozpatrywać w powiązaniu z rozpoznaniem gazowym reszty pokładów na obszarze górniczym kopalń sąsiednioh.
Niestwierdzenie bowiem gazowośoi w partii pokładu wskutek niedostatecznego jej rozcięcia robotami górniczymi nie może
jeszcze stanowić podstawy do uważania jej za niegazową.
2.2. Charakterystyka szczegółowa kryteriów oceny pokładów węgla pod względem gazowości:
Jo grapy gazowej należą pokłady lub partie pokładów:
- już zaliczone do gazowych, w których występowanie metanu zostało niewątpliwie stwierdzone w wyrobiskach górniczych prowadzonych w pokładzie węgla na obszarze górniczym roz
patrywanej kopalni: np. pokłady 502, 504, 506, 507 i 510 na obszarze górniczym kopalni Uowy Wirek, pokłady grupy 500 na obszarze górniczym kopalni Wanda-lech,
- już zaliczone do gazowych, w któryoh nie są jeszcze pro
wadzone roboty gómioze i wskutek tego obecność metanu nie jest bezpośrednio stwierdzona, które jednakże uznane są za gazowe na podstawie rozpoznania gazowości w polach sąsiednioh lub w tych samych pokładach na obszarze gór-
Analiza kompleksowego rozpatrywania gazowośoi...__________211 niozyoh kopalń sąsiednioh, np. pokłady węgla nowo budo
wanych kopalń w rejonie ROW,
- już zaliczone do gazowych na podstawie badań gazowości lub prognozy gazowości Kopalni Doświadczalnej "Barbara"
np. pokłady 610 i 620 na obszarze górniczym kopalni Wie
czorek oraz pokłady grupy 200 i 300 na obszarze górni
czym kopalni Spytkowice,
- nie zaliozone do gazowych, lecz w których należy się spodziewać występowania metanu wskutek rozpoznania gazo
wości tych samych pokładów na obszarach górniczych kopalń sąsiednioh albo w innych polach na obszarze górniczym roz
patrywanej kopalni, np. pokłady 508, 510 i 610 w polu Ro- kitnioa kopalni Mikulozyce-Rokitnica (wg stanu robót gór
niczych w roku 1963),
- zalegające pod pokładami, uznanymi za gazowe na obszarze górniczym rozpatrywanej kopalni, jeśli wyniki badania po
twierdzają i‘oh gazowośó, np. pokład 504 na obszarze gór- niozym kopalni Katowice, zalegający pod gazowymi pokła
dami 404/5 i 405.
Do grupy podejrzanej o gazowośó należą pokłady lub partie pokładów:
- zalegające nad pokładem zakwalifikowanym do gazowyoh na obszarze górniczym rozpatrywanej kopalni, np. pokłady 412, 414, 4l6a, b, c, 417,418 nadległe w odniesieniu do pierwszego gazowego pokładu 507 na obszarze gómiozym ko
palni Dymitrow,
- w wyjątkowych przypadkach — uzasadnionych badaniami - również pokłady zalegające poniżej pokładów już zaliczo- nyoh do gazowych na obszarze górniczym rozpatrywanej ko
palni, np. pokłady 414b i 416a, zalegające pod gazowymi partiami (w pokładach 412a i 412b) na obszarze gómiozym kopalni Rozbark,
- pokłady nieudostępnione, sąsiadujące jednak z obszarami górniczymi kopalń, w których rozpatrywane pokłady uznane są za gazowe, np. pokłady grupy 400 poniżej 410 na ob
szarze gómiozym kopalni Bielszowioe, ze względu na gazo-
2 * 2 J. Socala
wość pokładów grupy 400 na obszarze górniczym kopalni Zabrze oraz stwierdzenie poważniejszych, zawartości meta
nu w węglu danych pokładów grupy 400 i grupy 500 w miej
scu ich udostępnienia szybem III Bieiszowioe,
- przygotowywane do wybierki lub rozpoznane robotami gór
niczymi na całym obszarze górniczym kopalni - w których próbki powietrza pobrane z wolnych przekrojów wyrobisk nie wykazały dotąd metanu w ilościach powyżej 0,05$, są
siadujące jednak z obszarami górniczymi kopalni, w któ
rych odnośne pokłady uznane są za gazowe, np. pokłady 507, 509 i 510 na obszarze górniczym kopalni Bytom ze względu na sąsiedztwo gazowyoh pokładów 507 i 510 na ob
szarze górniczym kopalni Dymitrow,
- podejrzane o gazowośó na podstawie map zawartości metanu w węglu pokładów, opracowanycn i corocznie uzupełnianych przez Eopalnię Doświadczalną Darbąra, np* pokłady 501, 503 na obszarze górniczym kopalni Bobrek,
- odróżniające się w granicach obszaru górniczego jednej i tej samej kopalni nadkładem, zaburzeniami lub zaleganiem w odniesieniu do już rozpoznanych niegazowych ich części na obszarach górniczych kopalń sąsiednich, np. pokłady 360, 361, 364, 401/1, 40?, 403/1, 403/2, 404/1, 404/2, 405/1 i 405/3 na obszarze górniczym kopalni Szczygłowice, Do grupy niewątpliwie niegazowej należą pokłady lub partie pokładów>
- uznane dotąd za niegazowe, a rozpoznane robotami górni
czymi na całym obszarze górniczym rozpatrywanej kopalni, w których próbki powietrza pobrane w wolnych przekrojach wyrobisk nie wykazały dotąd metanu w ilościach powyżej 0,050, np. pokłady 419, 501, 504, 506, 510 na obszarze górniczym kopalni Milowice,
- których stan wyrobisk górniczych nie pozwala wprawdzie na dokładne rozpoznanie możliwości występowania metanu w granicach obszaru górniczego rozpatrywanej kopalni, jed
nakże które są całkowicie rozpoznane na obszarach górni
czych kopalń sąsiednich na podstawie wieloletnich robót
górniczych., przy czym nigdy nie stwierdzono metanu na obszarze górniczym odnośnej kopalni oraz kopalń sąsied
nich, np. pokłady 301, 302, 303, 304, 318/1, 318/III, 324/11 na obszarze górniczym kopalni Komuna Paryska.
2.3. Ha podstawie dotychczasowych wyników badań gazowośoi pokładów węgla, prowadzonych przez Kopalnię Doświadczalną Bar- bara, stwierdzono konieczność zespołowego rozpatrywania gazo
wośoi pokładów węgla w obrębie sąsiadujących obszarów górni
czych kopalń. Badania gazowośoi prowadzone na obszarze górni
czym jednej lub kilku kopalń^ wykazują często nierównomier- nośó w występowaniu metanu w poszczególnych pokładach, a na
wet partiach jednego i tego samego pokładu [2, 3, 4, 5] . W celu określenia gazowośoi rozpatrywanej partii pokładu węgla, kierować się należy ogólnymi wytycznymi, podanymi po
niżej {
- Zaleganie pokładów niegazowych nad lub pod pokładami nie
wątpliwie gazowymi, związane jest z ich podejrzeniem o możliwość pojawienia się metanu. Wyjątek stanowić może dokładne rozpoznanie robotami górniczymi rozpatrywanych partii pokładów, dla których istnieją podstawy niepodej- rzewania ich o gazowość. W powyższym przypadku partie te uważać można jako niewątpliwie niegazowe.
Rozpoznanie jednak robotami górniczymi rozpatrywanych partii w jednym lub w kilku pokładach nad- lub podległych w odniesieniu do już uznanego pokładu gazowego, nie upo
ważnia jeszcze do rozciągnięcia tego rozeznania (odnoś
nie niewątpliwej niegazowości) na dalsze pokłady częścio
wo wybrane lub w których dopiero prowadzone są roboty przygotowawcze,
- Gazowość tych samych pokładów zaniechanych lub wybiera
nych na obszarach górniczych sąsiednich kopalń związane jest z podejrzeniem o pojawienie się metanu w pokładzie, co do którego rozpatrywana kopalnia nie ma dostatecznego rozeznania gazowego. Wyjątek stanowić może dostateczne rozpoznanie robotami górniczymi odnośnego pokładu węgla.
Analiza kompleksowego rozpatrywania gazowośoi. ..__________213
214 J. Sóbala - Gazowość niektórych, lub wszystkich pokładów węgla danej grupy, zaniechanych lub wybieranych na obszarach górni
czych sąsiednich kopalń - związana, jest z podejrzeniem o występowanie metanu w odnośnej grupie pokładów, co do których kopalnia nie ma dostatecznego rozeznania gazowe
go. Wyjątek stanowić może dostateczne rozpoznanie robo
tami górniczymi rozpatrywanej grupy pokładów węgla.
- Stwierdzenie w czasie przeszłym przypadków wybuchu i za
palenia metanu lub intensywnego wydzielania metanu w rozpatrywanym pokładzie lub pokładach tej samej grupy na obszarze górniczym odnośnej kopalni lub kopalń sąsied
nich - pomimo nawet braku w chwili obecnej wyników bada
nia, świadczących o występowaniu metanu - związane jest z podejrzeniem o gazowość odnośnego pokładu lub grupy pokładów. Wyjątek stanowić może dostateczne rozpoznanie robotami górniczymi odnośnych pokładów węgla.
Fakt, źe jakiś pokład albo pokłady lub ich część są uznane za niewątpliwie niegazowe na podstawie dokładnego odnośnego rozpoznania gazowości - dzięki daleko posuniętym robotom gór
niczym w pokładzie - nie stanowi dowodu, źe pokłady lub ich części leżące nad lub pod rozpatrywanymi pokładami uznanymi za niewątpliwie niegazowe są również niewątpliwie niegazowe [5]- Ponadto część pokładu może być wyodrębniona robotami gór
niczymi lub warunkami geologicznymi.
3. Zasady kontroli występowania metanu w pokładzie węgla
3.1. Zgodnie z kryteriami oceny pokładów pod względem gazo
wości, podanymi w punkcie 2, opracowano zakres kontroli moż
liwości występowania metanu w pokładach lub partiach pokładów podejrzanych o gazowość i niewątpliwie niegazowych. Ogólnie, w pokładach lub partiach pokładów węgla uważanych jako podej
rzane o gazowość obowiązuje kontrola występowania metanu jak w polach gazowych oraz dodatkowo pobieranie próbek gazu z
otworów badawczych, wierconych w przodkach wyrobisk przygoto
wawczych lub wybierkowych. W pokładach lub partiach pokładów
Analiza kompleksowego rozpatrywania gazowości. 215 uważanych za niewątpliwie niegazowe obowiązuje kontrola wy
stępowania metanu jak w polach niegazowych oraz dodatkowo - pobieranie próbek gazu z otworów badawczych, analogicznie jak w pokładach podejrzanych o gazowość.
3.2. Szczegółowe zasady kontroli występowania metanu w nie
gazowych pokładach węglaj Pokłady podejrzane o gazowość:
- Wykonywanie obświetlania wyrobisk przez metaniarzy i do
zór zgodnie z § 45 Działu Y GPBBK.
W przypadku jednak dostatecznego rozcięcia pokładu lub jego partii robotami przygotowawczymi lub wybierkowymi jest możliwość niestosowania obświetlenia wyrobisk przez metaniarzy, wtedy kontrola metanu przez przodowego lub strzałowego byłaby ograniczona tylko do obświetlenia przodku benzynową lampą wskaźnikową przed rozpoczęciem pracy.
Wyznaczone przez kierownika wentylacji osoby dozoru powinny posiadać metanomierze dla kontroli miejsc możli
wego nagromadzenia się metanu podczas normalnych objaz
dów.
- Kontrola przewietrzania przez analizę pobieranych próbek powietrza jak dla pól gazowych zgodnie z §§ 38, 39 i 41 Działu V GPBPK z wyjątkiem obowiązków określanych w ust.
1 lit. B pkt c i d oraz w ust. 2 § 39 GPBPK.
W przypadku jednak dostatecznego rozcięcia pokładu lub jego partii robotami przygotowawczymi albo wybierko
wymi, zachodziłaby możliwość dwukrotnie rzadszego pobie
rania próbek powietrza do analizy laboratoryjnej aniżeli to wynika z wymagań przepisów dla pól gazowych.
- Pobieranie próbek gazu z otworów badawczych, wierconych w węglu w odstępach co 50 m postępu wyrobisk. W przypad
kach uzasadnionych zaohodziłaby jednak możliwość ograni
czenia siatki wiercenia otworów badawczych:
- w robotach przygotowawczych do siatki nie większej niż 100 m x 100 m,
216 J. Sobala
- w robotach wybierkowych do siatki nie większej jak 200 m x 200 m.
Uwaga:
Jeżeli dane pole było rozcięte robotami przygotowawczymi, w których przeprowadzono badania obecności metanu w pokładzie
otworami badawczymi, wierconymi w węglu, to w robotach wy
bierkowych w tym polu oozywiście nie obowiązuje pobieranie próbek do analizy z otworów wierconych w węglu.
Pokłady niewątpliwie niegazowe
- Pobieranie próbek gazu z otworów badawczych, wierconych w węglu w odstępach co 50 m postępu wyrobisk. W przypad
kach uzasadnionych zachodziłaby jednak możliwość ograni
czenia siatki wiercenia otworów badawczych:
- w robotach przygotowawczych do siatki nie większej niż 200 m x 200 m,
- w robotach wybierkowych do siatki nie większej niż 300 m x 300 m.
Uwaga podana poprzednio obowiązywałaby również w tym przypad
ku.
- kontrola przewietrzania w drodze analiz pobieranych pró
bek powietrza w wylotowych prądach powietrza zgodnie z wymaganiami przepisów dla pól niegazowych.
3.3. Analiza koncentracji metanu w otworach badawczych, wierconych w węglu.
Długoletnie badania gazowości, prowadzone przez kopalnię Doświadczalną "Barbara" pod kierownictwem prof. dr inź. W. Cy
bulskiego, wykazały, że o obecności metanu w pokładzie węgla, nawet w przypadku jego stałej gazowości, wnosić można z ana^- lizy próbek gazów pobranych z otworów badawczych. Wiercenie otworów badawczych przeprowadza zarówno kopalnia PW (zgodnie z wymaganiami Zarządzenia nr 68/62 MGiE oraz WUG) jak i kop.
Dośw. Barbara podczas badań gazowości pokładów węgla.
\
Analiza kompleksowego rozpatrywania gazowośoi... 217 Metoda polega na wierceniu otworów badawczych, co najmniej 3 ni długośoi w przodkach wyrobisk przygotowawczych lub wybier
kowych oraz pobieraniu z uszczelnionych otworów próbek gazu do analiz laboratoryjnych jedynie na zawartość metanu.
W poszczególnych przodkach wiercić należy po 2 otwory ba
dawcze, usytuowane następująco:
- jeden otwór z lekkim wzniosem po osi podłużnej wyrobiska, - drugi przy jednym z otworów czoła przodku pod kątem ok.
45° do osi podłużnej wyrobiska, z lekkim wzniosem.
Otworów badawczych nie czyści się z miału i pyłu węglowego.
Do samego dna nieczyszczonego otworu badawczego wprowadza się zestaw rurek metalowych (mosiężnyoh lub z innego dostatecznie mocnego materiału) wykonanych zgodnie z normą PET-60/G 04025 grupa katalogowa I 09 pt. "Pobieranie próbek powietrza kopal
nianego". Po wsunięciu zestawu rurek otwór zamyka się szczel
nie dostatecznie plastyczną gliną na długości nie mniejszej niż 50 cm od wlotu.
Z otworu badawczego powinien wystawać koniec rurki począt
kowej zestawu. Rurkę początkową zamyka się za pomocą nasunię
tego na nią odcinka węża gumowego ze ściskaczem. Po upływie jednej godziny od czasu założenia rurki w otworze badawczym pobiera się przez nią z otworu badawczego dwie próbki gazu do znormalizowanych pipet szklanych.
Stwierdzenie w pobranych próbkach gazu z otworów badawczyoh obecności metanu powyżej 1% wskazuje na możliwość występowania metanu w pokładzie. Należy wtedy w tym samym przodku wywiercić cztery dalsze otwory badawcze w celu pobrania z nich próbek gazu, przy czym dwa z nich powinny być oczyszczone z miału i pyłu węglowego a dwa nieczyszczone.
Stwierdzenie przez kopalnię PW ilości w próbkach gazu z otworów -badawczych powyżej 1# należy podać do wiadomości wła
ściwym Okręgowym Urzędom Górniczym i Kopalni Doświadczalnej Barbara, która przeprowadzi szczegółowe badania gazowości.
Dotychczasowe wyniki, dotyczące maksymalnej koncentracji metanu w otworach badawczych porównałem z zawartością metanu w węglu odnośnych miejsc pomiarów w pokładzie.
218 J. Sóbala Stwierdziłem, biorąo pod uwagę przybliżone warunki rozmie
szczenia naprężeń dokoła czoła przodku wyrobiska górniczego, śe (zachodzi wyraźna zależność między zawartością metanu w wę
glu pokładu a koncentracją metanu w otworze badawczym, wierco
nym w węglu odnośnego miejsca pomiaru»
Z tablicy korelacyjnej 190 wyników pomiarów £5] wynika również wymieniony związek, który przedstawiono na rys» 1. Na rysunku naniesiono w skali dwulogarytmicznej rzeozywiste war
tości zawartości metanu w węglu w odnośnym miejscu pomiaru oraz zawartość metanu w otworach badawczych.
Na podstawie więc analizy wyników pomiarowych koncentracji metanu w węglu pokładu służba wentylacyjna kopalń PW ma moż
ność jakościowej oceny gazowoścl pokładu lub partii pokładu węgla.
Stwierdzenie bowiem w otworach badawczych zawartości meta
nu powyżej 1# pozwala służbie wentylacyjnej kopalń PW na jako
ściowe stwierdzenie gazowośoi pokładu węgla, a wg wykresu (rys. 1) nawet na określenie przybliżonej zawartości metanu w węglu odnośnej partii pokładu.
Oozywiste jest fakt, że dla ściślejszej oceny gazowośoi pokładu wymagana jest analiza innych kryteriów warunkujących klasyfikację pokładów pod względem, gazowośoi.
Pobieranie próbek gazu z otworów badawczych wierconych w węglu mogłoby być zastąpione pobieraniem próbek powietrza do analizy oraz kontrolą metanomierzami w przypadkach gdy:
- w robotach wybierkowych stosowane są kombajny bębnowe i strugi, w związku z czym zachodzi trudność pobierania próbek gazu z otworów badawczych,
- roboty przygotowawcze prowadzone są metodami szybkościo
wymi i w związku z tym zachodzi trudność pobierania pró
bek gazu z otworów badawczych.
W przypadku stosowania wrębiarek, pobieranie próbek gazu z otworów badawczych mogłoby być zastąpione pobieraniem próbek gazu z wrębu w czasie wrębienia (bezpośrednio za wrębnikiem).
W tablicy 1 podano zestawienie pokładów w kopalniach wę
gla kamiennego uważanych dotychczas za niegazowe i przeklasy-
0,0 2 2►
1---i---i---1 _ 1 --- 1---1---1---1--- 1--- 1---1---1--- 1---1---1________________1___________|________________ i____________1_______ i______ |________ i--- I---1__________|_________I______ I_____ |____|____ I____I______ I_____ I_______L _
0,0015 0002 0003 0,004 00055 0,007 0,01 0JJ15 0,02 0,03 0,04 0,05 0,08 0,075 0,1 015 02 0,3 0,4 0,5 0,5 0,75 1,0 15 2,0 2,5 3,0 3,54,04,555 6,0 7,0 8,5 Oś x - zawartość metanu w węglu pokładu m 3/t czystej substancji węglowej
Rys. 1» Zależność koncentracji metanu w otworach badawczych od zawartości metanu w węglu pokładu + =» 370 (log + - 0,1732), i a 100 (log x + 2,8293)
Analiza kompleksowego rozpatrywania gazowości... 219 fikowanyoh na gazowe wskutek stwierdzenia w nich metanu w oparciu o omówione uprzednio - kryteria kontroli występowania metanu, ujęte w Zarządzeniu nr 68/62 MGiE oraz WUG.
Zestawienie podaje aż 25 przypadków za lata 1962-1965, w których stwierdzenie przez kopalnię PW ponad 1# CH^ w otwo
rach badawczych pociągnęło za sobą badanie gazowości ze stro
ny Kopalni Doświadczalnej Barbara, w każdym z tych przypadków potwierdzono gazowośó badanej partii pokładu.
Tablioa 1 wykazuje słuszność wprowadzenia kontroli możli
wości występowania metanu w pokładach niegazowyeh, gdyż dzię
ki tej kontroli oraz zasadom kompleksowego rozpatrywania gazo
wości pokładów - możliwe było na czas uchwycić właściwą ich gazowośó. W niejednym przypadku udało się zapewne uniknąć groźnej w skutkach katastrofy wybuohu metanu.
Dla uzasadnienia celowości stosowania metody kompleksowego rozpatrywania gazowości pokładów węgla podano poniżej Jedynie najbardziej charakterystyczne przykłady stwierdzenia występo
wania metanu w pokładach dotyohczas uważanych za niegazowe:
- pokład 404/5 kopalni Katowice, stanowiący siódmy pokład nadległy w odniesieniu do pierwszego gazowego pokładu
510, w nadsięwłomie z pokładu 404/5 w dniu 28.1.63 nastą
piło zapalenie metanu,
- pokład 414/2 kopalni Makoszowy, stanowiąoy szósty pokład nadległy w odniesieniu do pierwszego gazowego pokładu
504,
- pokład 620 kopalni Karol; Kopalnia Karol dotychczas nie miała pokładów gazowych, Jednak na obszarach górniczych kopalń sąsiednich występują pokłady gazowe,
- pokład 510 kopalni Mortimer-Porąbka; kopalnia dotychczas nie miała pokładów gazowych,
- pokład P-3 (grupa 700) kopalni Grodziec; kopalnia dotych
czas nie miała pokładów gazowjJh.
220 J. S obala
LITERATURA
f 11 Cybulski W»l Wybuchy w kopalniach wągla kamiennego w Pol
sce. Referaty na konferencją naukowo-dydaktyczną na temat Wybuchy metanu i pyłu węglowego w kopalniach. Katowice 1961 r. SITG.
[2] Sobala J.: Analiza klasyfikacji pokładów Temat nr A 71/2/
/3/1962 Dokumentacja pracy naukowo-badawczej Kop. Łtośw.
Barbara. Dział Planowania GIG, Katowice 1963
£3] Sobala J., Potyrała T., Kruk P.s Stan zagadnienia klasy
fikacji pokładów pod względem zagrożenia gazowego. Sek
cja 71 Krajowego Zjazdu "Nauka i Technika w walce o bez
pieczeństwo w górnictwie" Katowice 1963 SITG.
[4] Sobala J., Kozłowski B.t Badania r zakresie pyłowości i gazowości w kopalniach węgla kamiennego. Katowice 1965 SITG. Sekcja I Krajowego Zjazdu "Nowe Górnictwo".
[5] Sobala J.j Opracowanie metody klasyfikacji pokładów gazo
wych w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym z uwzględnieniem kopalń ROW, ujmując obecny stan wiedzy z dziedziny wystę
powania metanu w kopalniach. Dokumentacja pracy naukowo badawczej Kop. Dośw. Barbara. Dział Planowania GIG, Ka
towice 1965«,
Zestawienie pokładów w kopalniach węgla kamiennego, uważanych dotychczas za niegazowe i przeklasyfikowanych na gazowe wskutek stwierdzenia w nioh metanu
w o p a r c i u o kryteria kontroli występowania metanu, ujęte w zarządzeniu nr 6 8 / 6 2 MGiE oraz WG Zestawienie obejmuje lata 1 9 6 2 , 1 9 6 3 , 1964 i 1 9 6 5 (do lipoa)
Tablica 1
Lp. Kopalnia Pokład
Dotychcza
sowe zali
czenie przez wła—
dze górni
cze
Maksymal
ny pro
cent meta
n u stwiei>- dzony w otworach badawczych
Orzeczenie dotyczące ga
zowego zagro
żenia po prze
prowadzeniu badania przez Kop.Dośw.
Barbara
U w a g i
1 2 3 4 5 6 7
1 Wanda— Leoh 411 niegazowy 7 4 , 7 słabo gazowy czwarty pokład nadległy nad gazowym pokładem 4 18
2 Pokój 510 niegazowy 2 , 1 1 słabo gazowy kopalnia dotychczas miała jedynie pokłady niegazowe
3 Katowioe 4 0 4 / 5 niegazowy 3 4 , 7 6 słabo gazowy siódmy pokład nadległy nad gazowym pokładem 510
W dniu 2 8 . 1 . 6 3 r. miało miejsce zapalenie metanu w pokł. 4 0 4 / 5 4 Makoszowy 4 1 4 / 2 podejrzany
o gazowośó
1 5 , 0 słabo gazowy szósty pokład nadle g ł y nad gazowym pokł. 5 0 4 ,
5 Karol 620 podejrzany
o gazowośó
1 3 , 8 8 słabo gazowy kopalnia dotychczas miała jedynie
p okłady niegazowe 6
7
Chwałowice
Knurów
4 06 4 0 8 / 3
podejrzany o gazowośó podejrzany o gazowośó
5 2 , 5 9 , 4
słabo gazowy
słabo gazowy
pokład 4 0 6 jest pierwszym pokładem n a d ległym nad pokł. 4 0 7
8 Eokitnica 508 niewątpliwie
ni e gazowy
2 7 , 0 słabo gazowy czwarty pokład nadległy nad gazo
w y m p o k ł . 620
9 Eokitnica 510 niewątpliwie
niegazowy
0 , 6 6 słabo gazowy drugi pokład nadległy nad gazowym
pokł. 6 2 0 , w pokł. 510 stwierdzono wzmożone wydzielanie metanu, za
wartość CH^ w w o l n y c h przekrojach wyrobisk doohodziła do 76$
10 G r o d z i e c P -3 niewątpliwie
niegazowy
2 5 , 5 słabo gazowy ko p alnia dotychczas posiadała je
dynie pokłady niegazowe
11 K a t o w i c e 504 podejrzany
o gazowośó
8 , 6 3 słabo gazowy pokł. 4 0 4 / 5 , 510 - słabo gazowy 12 K a tow ice 506 podejrzany
o gazowośó
4 , 4 8 słabo gazowy pokł. 4 0 4 / 5 , 510 - słabo gazowy
13 U ie c h o w i c e 507 podejrzany
o gazowośó
5 1 , 5 9 słabo gazowy pokł. 5 0 9 , 510 - gazowe 14 M o r t im e r -
P o r ą b k a
510 podejrzany o gazowośó
5 , 0 0 słabo gazowy dotychczas nie stwierdzono pokładów
gazowych 15 Mikulczyce-
Eokitnica Pole Eokitnica
610 podejrzany o gazowośó
9 , 3 słabo gazowy pokł. 5 0 8 , 5 1 0 , 620 — gazowe
16 Sośnica 414 niegazowy 2 7 , 0 słabo gazowy pokł. gr 400 - częściowo gazowe pokł. 41 4 przekazany do K omisji Odwoławczej
17 Makoszowy 409 niewątpliwie
niegazowy
8 8 , 1 0 słabo i silnie gazowy
stwierdzono CH^ przez k o p alnię w dniu 2 . 1 1 . 6 3 r.
18 Makoszowy 4 1 4 / 1 podejrzany o gazowośó
5 6 , 1 0 słabo gazowy stwierdzono CH,. przez kopalnię w dniu 2 4 . 1 0 . 6 3 r.
19 Gottwald 506 podejrzany
o gazowośó
2 0 , 5 0 słabo gazowy stwierdzono przez kop. Barbara
w dniu 2 5 . 5 . 6 4 r.
20 H alemba 409 podejrzany
o gazowośó
5 , 2 6 słabo gazowy jw w dniu 3 0 . 3 . 6 5 r.
21 Szombierki 620 podejrzany % o gazowośó '
0 , 0 2 6 słabo gazowy jw w dniu 2 3 . 4 . 6 5 r.
22 Pstrowski 621 podejrzany
o gazowośó
3 7 , 0 0 ałabo gazowy jw w dniu 4 . 9 . 6 4 r.
23 Wal enty- \ ,'awel 509/10 ud o stępniony szybem went.
7 2 ; 70 słabo gazowy jw w dniu 26.5.65 r.
24 Chw a łow ioe 4 0 9 / 1 podejrzany o gazowośó
1 4 , 5 0 słabo gazowy jw w dniu 1 2 , 2 , 6 5 r.
25 Chw ałow ice 4 0 8 / 1 podejrzany
o gazowośó
9 , 0 0 słabo gazowy jw w dniu 1 3 . 2 . 6 5 r.
7/olnych przekrojach wyrobisk stwierdzono duże zawartości metanu przez kop. Szombierki (protokół z p o s i e d z e n i a Komisji Gazowości w dniu 6 . 4 . 6 5 r. powołanej Zarządzeniem nr 6 8 / 6 2 MGiE oraz WG)
