E g z - o r c h i w o d n y IB l*

---

E g z - o r c h i w o d n y IB l*

' "

V

, W ' " ' r ' ^ \ ■ ■ 'S-*

D E M Ó K R Y T

f i l o z o f g r e c k i

M n i e m a n y

K O M E D Y A.

w t r z e c h A k t a c h ,

W i e r s z e m

s V . x v % • -

p rz e z

Jgnacego Bykowskiego Por:

Ridendo die ere v e r u m , quid v e ta t ?

w W I L N I E

N A K Ł A D E M Y D R U K IE M M A R C IN A D Y M IN * SK IEG O TYPOGR: W 1 L E N :

I 8 o 8.

z Przeyrzeniem Cenzury WiUiJkïey,

I N S T y T U T F A N ' ■ " E i ;

ul. Howv • ■ Wv 72 - ) ■■ 00- •• : : *

T«ł. 2 6- . . ; ‘ öl W. Q

http://rcin.org.pl

R ecevez G r a c iu s tm e n t. Ce que j ’ Ecrivis Vraim ent ; f a ssu re Mans f i a i t trie?---

que de toutes vous et es la p l u s cherie

JL wlozw agt w ży^in c ią g łe , oraz dośw iad czenie,R

Daią pozn ać częstokroć człek a przyrodzenie, ]a k ie są w nim ik łon ności i nałóg w rodzony, Co słu ży ’ ku pochw ale, a wczyra n agan iany.

Ja w patruiąc się z blizka, w p rzyiem n ą A n g lię , W te, ( co, miałem sp o so b n o ść baw ienia się ) ch w ile, Com tylko m ógł w n iev d cstrzedz oczym a rozum u, Z pośrqdka rysów w nętrznych, i zew n ętrzn ych tłum u, Tu k ła d ę .. . m oże to bydź, ikutkiem fflękney zdrady, Z e przed m oim śledzen iem fi;ryła lek k ie wady.

Antylla nie iest z ow ych piękności w yboru, Któraby mogła w szyftk lm przypadać do wzoru:

L ecz za to ten ić y przym iot p o w sz ech n ie przyznaią, Z e przy n iey , o p ięk n oś ciach ty&h zapom inaią, I te nie bez k orzyści b y w a ią m em enta, ' że obok niey płeć piękna, z sie b ie nie k on ten ta,

Choć ma Jon uym uiący, choć m ile ukfnduą. . . Jednak z w eyrzenia, led w o m ożna nazw ać łaJaą.

L ecz im s i ę k t o w nią pilniey z rozw agą w patruie,

Tćm w ię c e y w n iey przym iotów i w dzięków zn a y d u ie.

A gd zie pięk n ieysze tracą na sw o ie y urodzie, T am A ntylii p rzyznany zyik w p o w sz e c h n e y zgod zie, le d n e y , -tism iech zach w yca i rzut ż y w sz y w oku, P r u g ie y , d o w cip ; zadziw ia, oraz kibić toku, A n tyllą się podoba, iakby od n iech cen ia , W ie lu iey i bez czu cia, ikładaią w ielb ien ia.

W s z y s c y tw ierdzą ż e ubiór Antylii gustow ny, D o m ody, i do czasu , ż e z a w sz e fto sc w n y . L e c z do iey ozd o b n eg o nie w ch od zi ubioru, Co tchnie przysadą, albo ma pozór w ytw oru.

W ie y ubraniu p fz y sto y n o ść i sam a prostota:

N ie to k ład zie co p rzepych, lecz co radzi cnota.

Ona n ie w ie iak ie są, dziś w m odzie k o lo r y ...

W sz y ftk ie iednaK p rzy sw o ić um ie ozd sb w z o r y . A zam iast, z sw y c h s ię w d zięk ów płonnego chlubienia, Ona ie raczćy kryie, ch ron iąc s ię w ielbienia,

3 m y śl tkliwą napełnia ukryw aiąc one.

N ie iedno se r c e w estch n ie, niem i u w ięzion e, K to tylko p rzy n iey, tego zb y t ch ciw e sp óyrzen ie, B łą k a ią c się po w d zięk ach , wpada w zadum ienie:

R ów ien n iczk i z m ruczeniem często m ówią o'tern.

Z e pow szechnym w m łodzieży stała się p rzed m iotem , A n ty llo ! p iew iem czy s ię w moim zdaniu m y lę?

K ażdy mów», że z tobą będą sło d k ie ch w ile!

C hociaż w sz y stk ie p łci s w o ie y posiada roboty, N ie traci i do rządów dom ow ych ochoty;

Ona

Ona u siln ość na {o całą natężyła.

A by w pracach pom ocą tkliw ćy m atce była.

C órki! bierzcie z tych wzorów chw alebne p rzy k ła d y , A w y y d ziecie na dobre żony, gubiąc w ady.

A nty!la rtse bigotka, ani tez zbyt' wolna , M a w iarę tę, która ją u szczęśliw ić zd oln a, Ta ią, ani zaftrasza, ni z sr o g o ścią m ruczy, L ecz c z y stć y m oralności, oraz cn o ty uczy;

N a m arzenia p u l-m ę d r k ó w n ie nadftawia ucha.

Co dla n iey ieft z p ożytkiem te g o ty lk o słucha;

A n i zaw ziętość m ściw ą na tego w ym ierzy K to n ie tak, (ia k b y chciała ) i m yśli, i w ierzy . T w órcy, raęzćy to ona zo sta w ia sądowi;

O słab ościach zaś człek a z p ob łażan iem m ów i. i

R o d zice ucząc iak ma w ie r z y ć n a leży cie,

P r z y d a d z ą „ t o n a d w i e k tw óy ie s z c z e m oie dzielą,

„ M ałżonek c i ę o b i a ś n i w ięcey w czasie w olnym ,

„ G dy tw óy um ysł do te g o ok aże się zdolnym . W reszcie, zam iast długiego w te y m ierze gadania,

Przykładem córkę ciągn ą do naśladow ania

A ntylla kocha cn otę, lecz tylko dla teg o ,

I ż w tćtn życiu nic nad nią niem a pięk n leyszego:

Z e ona iest potrzebną płci o b o ie y \ w sp o łem . Z e kobita cnotliw a ie st iakby A n io łem , Z e cnota p rzew od n iczk ą nie m ylną do sz częścia , N a y p rzed n ićy szą rękoym ią p rzy szłeg o zam ęścia, Y ta ie s z c z e do cn oty p ociąga ią siła ,

Z e szanow nem u oycti; i m atce iest m iła, N ie dość, źe iść ich siadem ma chęć i o c h o tę , Chce i& z c z e oprócz tego m ieć sw ą w ła sn ą cn otę,

O so b n o ść n ie ie ś t przykra nigdy dla Antyli»:

Z n ayd zie za w sze rozryw kę m ilą i w tćy chw ili G dy w rozw agach g ł ę b o k i c h czas sam otny sc h o d zi, I o tern m yśl,i co tę osó b n o ść o sło d z i.

Zrąd to u niey n iezn ośn i owi z a lo tn ic y , U których ośw iadczenia pełne taiem nicy,.

Co tylko op o w ia d a ć sam e lubią fraszki, A z czu łości p ra w d ziw ey , w y r z ą ^ a ć igraszki:

N a te w ykrętne zw róty poglądaiąc ona

Szu k a wśród nich kochanka co mu przeznaczona.

J eźii który z zbyt lutney i żartk iey m łodzieży, Z żarcik iem p ło ch y m , lub też szyderllum przybie-źy*

O dpowiedzią w szy na to, krótko i przytom ni», D a p ozn ać, ź e to n ie iest p o sie d z ia n o ikronmie;

I ¿eby nadal przeciąć to płoche gadanie, Oddali się natychm iast i przy m atce stanie.

W zabaw ach zaś tak d z ie ln iy u ży w a zręczności, Z e ich potrafi ik łon ić w szyftk ich do grzeczn ości.

W kaźdćm ona zdarzeniu okazać się umie.

K ażdy ią się g a okiem by w nayw iększym tłum ie.

K ażdy u p rzed za chęci; i ikinienia liczy.

K ażd y mówi*' « S zczęśliw y ten, co o d z ie d z ic z y .

A nityllo! dziś przy tw o ićy , i oyca roczn icy, P rzeb ieź to pismo ieźli m o żesz , bez telk nicy,

Jeśli

Jeśli ono tiie znudzi, ni twą czu łość Przyymij od przyiaciela t o f z a dar p r a ‘ a , z f K tórego n ie dość przyiaźń, lecz b ard zif ycnne/Jc,

» i i i

Zniew ala stałych o zd ób , dać lekki rysun1, Jeśli zaś na uprzeym e za słu ży czyranie,

Przyym i to , razem z Oycem zacnym na w iązanie.

K tóry w idząc nie płonnie sw e (tracone ch w ile, W k ształcen iu serca córki, m oże przyym ie m il». ^

P M':. ; . .«• „kos* v e u t ta p o s té r ité , s i nous voûtons ait* f a s s e ÿu ifya * chose p o u r nous.

U W A G A N A D K O M E D I Ą

, '

' . • ' A : V- . - ' ; ; ■ \ • • / - ■ • '

- . . . ‘i *■ i ; *..v

nV - / N ieb ieik a N a u k o cz y stć y m oralności!

T y n au czasz w s z e c h ftanôw ludzi p o w in n o śc i, W lk a zu ią c d o iak ięgo całek ma d ą ży ć celu;

Jaka pow in n ość w oycu , toż w ob yw atela : D o Jakich dobra M itk a wikazana ie st czyriów ? ja k i ieft ob ow iązek C órek, oraz S yn ów ,

Jak pow inny pici obie d ążyć do M alżeńftw a , B y ztąd trw alszą p om yśln ość m iały sp oleczeń ftw a Jaką śc ie ż k ą p o w in ien iść ż o łn ierz do s ła w y , Jak Sędzia w fta łe y c n o c ie , ma odsądzać spraw y ; Jak rzem ieśln ik za pracę ma n ad grod y żądać , Jak p o w in ie n w swym handlu K upiec w słu sz n o ść wglą-

Jak s ię Pan ma obchodzić z w ierną sw ą czelądką, Jak ftałością nie zm ienną, płacić przyiaźń rzadką;

Jak się 2aęhować m aią poddani i K r ó le ? Jak b ez uciifcu w kraju sw ym u lep szyć d o le , Jak Kapłan sw e g o B oga ma g ło sić w y r o k i;

Y tak na p -aw ą drogę błędnych cofać kroki?

Gdyby ci w szy scy tw eg o słuchali n atchn ien ia, Każdy by c z ło w ie k blizkim był u szc zęśliw ien ia .

O S O B Y D E M O K R Y T , Fi l ozof Grecki.

F1LOL. AUS, przyjaciel iego.

D A M A S T U S , brat starszy Demokryta, H I P O K R A T , sławny lekarz, przy iaciel De-

N mokiyta.

Z O F I A , wyzwol enka De mo kr yt a ; ' i ko­

chanka.

M I Z Y S , siostra Zofii takoż wyzwolenka Fi-

lolausa. ,

AR YS TYP . F il oz of sekty Cyrenaików, naśladowca Epi kur eyc zykó w.

D Y O G E N E S , Filozof sekt y Cyników.

S T R A T O N , Filozof sekty Stoikow.

F ł L O X E N , p i er ws zy Senator Miasta Ab- d er y.

D A M A Z Y P dzierżawca Demokryta.

K R Y T O N , ogrodnik Demokryta.

Mieszczanie Miasta Abdery.

( ‘ "

S c e n a Lue w s i d z i e d z i c z m y D e m o k r y t a n i e daleko M i a s t a Abdery.

D E -

D E M O K R Y T . F i l o z o f G recki, Mniemany Waryat.

A K T P I E R W S Z Y

S C E N A I.

. D A M A Z Y 1», K E J I O N .

K R y T O N. .

C ^ d d a ł e m list t w ó y w ręce Damastowi:

Ma t u byd i w krot ce, to ci nań odpowi.

D A M A Z y P.

Dałże on tobie co na rękę przecie ? K R y T O N.

Rzadki iesfc bogacz l itośny, wszak wiecie ! Ni c nie daij ieazcze wieifcą t rudność miałem Niżem go znalazł, póki-.iint oddałem, y On do Senatu poszedłszy o świcie*

Tam brata swego skarżył csłe życie:

T w i e r d z ą c , że mu się mózg pomieszał w głowie,

Ze swóy maiątek stracił iuż w połowie, I że zaradzić t rze ba w tem- zdafzeniu;

Albo go wygnać, l ub trzymać w więzieniu;

Z e nie dość na tem, aby siebie zgubi ć, P o dł ą dziewczynę chce ieazcze zaślubić,

C o b y pr z yn io sł o iego imieniowi JSiiesławę: potem rzeknie, któż opowi, W zmieszaney głowie Demokryta błędy, J3a mą powagę niech Senat ma względy, Ora z na ż o n y moiey ur od z en i e .

K t ó r ą dotyka takie ożeaienie.

T a krzywda pańska, kr e w we mnie wz bu ­ rzyła:

Jakażby bratu zt ąd niesława był a!

Jeśli Demokryt stan sobie obierze,

Tak, iak mu skłonność doradzi w t e y mierzei

D

z. y n

A wie«zże, kt o t e Damastowi wieści Donowi wiernie tak iak są vyswey treści?

O t o ia; g d yż t o dostrzegłem rzet el ni e, Z e się on kocha w Zofii śmiertelnie.

On a nawzajem, ma się t eż ku niemu, Tak iest zapewna; wierz Rryt oni e temu.

K R Y T O N.

A g d y D e mo k r y t dowie się też o tem, C o b y się z t o b ą dziać mogło na potem?

Z a p e wn e iżbyś zt ąd został wygnany A może ieszcze słusznie ukarany.

D A M A Z YP.

O p r ó c z w d zi ęc z n o śc i Dsmastus mi za t o , P r z y r z e k ł natjgrodzić kosztowną zapłatą.

\ l f iesz że zysk wieie znaczy w naszym stanie, Pochlebiać Panom nasze powołanie.

K R y T O N.

Ja cię ostrzegam przyiacielu, w i e r n i e , I ż w tem, zdarzeniu zbłądziłeś niezmiernie, W i e d ź że ta korzyść iest podł ey i ntrydze:

Zdra dę uwielbiam; zdraycy nienawidzę.

Za-

Zaliż nie iesteś równym sługą zemną?

I cz y się godzi knuć z3radę taiemną?

D A M A Z Y P.

Gdy mnie Damastus wszystkiego się zwierza,

Wi eszże do czego on skrycie zamierza?

O t o usiłek iego iest konieczny,

Aby ten związek sprawić bezskuteczny.

I w t em Damastus k rz ywdę dla się widzi, I że De mokr yt z każdey r z e c z y szydzi:

Z e rozum stracił b ra t t w i e r d z i t o szczerze, Z t ą d wszyscy o nim tak sądzą w Ab derze.

K R y T O N.

Musi bydź w i ę c e j 1 p r z y c z y n , powi edź ia- śnie?

D A M A Z y P.

Ot o tak mówią o nim wszys cy właśnie, Z e Lunat yki em wielki.a być się chlubi;

Bo po miesiącu chodzić zawsze lubi.

Każdego na s zt ych swych śmiechów wy9tąwij T o go naywięcey i cieszy, i bawi.

K R Y T O N .

Od takich p r z y w a r , c z yż wolny człek k t ó ­ ry ?

W e s o ł y , zawsze lepszy niż ponury.

He gdy iego nie dotkliwe żarty;

A w zdaniu swoićm wszak nie iest uparty?

d a m a z y p.

*- . 1 ' .

Prawda, lecz przez swe śmieszki i p r z yt yk i , K a ż d e g o ' i ąt rz ąc , mnoży p r z ec i wn i k ).

✓ Bę-

B ę d ą c nieznośnym ztąd szuka schronienia W domu; dla swego umysłu wytchnienia.

C zę s t o sam ie den smieie się do siebie, A patrząc w górę gwi az dy liczy w Niebie*

Częst okroć wszedłs/y między mart wych groby,

Gada tam iakby do ż y w e y osoby.

& r y T O N.

■ m

Co t o , to i mnie niezmiernie zadziwia, T o się i związkom społecznym sprzeciwia!

d a m a z y p.

Tak znaczny marnie roz t r wo ni ł maiątek, I ri$ t e n mówi, co został mu szczątek;

Z e w nim ciężaru więcey, niż sł odyczy- Kt o ż lego głupstwa, t u wszyst ki e wyliczy?

K R y T O N-. , ,

Z e niechce bogactw bardziey ie3t dziwa­

czny.

D A M A Z y P,

Sposob w nim życia we wszyst ki m opaczny, Czasem dzień cały chodząc -wszystko myśli:

Znów wziąwszy papi er coś tam na nim krysli,

A p o t y m cyrklem wodzi po papierze.

Z e t o są czary, tak mówią w Abderze.

Bo t o co zowią Geonaetryamo ( r ) Ni e iest, lak t yl ko czarodzieystwo samo.

K R Y T O N.

Co? on czarowni k? : s DA-

' f i ; T o 7est G eom etrya, P osp ólstw o częstokroć zle m ów iąc przeistacza sło w a .

http://rcin.org.pl

d a ą a z y ?.

Tak, a nie inaczey,

G gometrya, iednoż prawie zna czy. ^ S tme tani kołka, i proste, i krzywe, Suadź że zwołuie tym duchy kłamilwe.

O n wprzód miesiącem iuż ma zapewnienie, Kiedy swe słonce, oznaczy zaćmienie.

I g d y lud w ten - czas, żyć niema nadzieie, On nato patrząc, ze wszyst ki ch się smieie.

K R y T O N.

O kiedy tak iest, i moie w t vm zdanie A ż e b y za lo poszedł na wygnanie

D A M A Z Y P

Będziesz że ieszcze w tem błędnem mnie­

maniu ,

Ze on p r z y zdroWym r o z ;ądku i zdaniu-?

Ki edy z s wym globem okrągłym przed ^lu- dem,

Zawsze się chlubi; ialrby z iakim cudem : Do wo d zą c silnie, i \że w t e y odnowie, Mieli uksztafcić t en nasz świat Bogowi e

K R Y T O N.

Nad me poięcie iest t o iego zdanie.

Co znaczy zmysłów nie tyl ko zbłąkanie, L^cz że iuż stracił rozum należymy, P r z y c z y n ą temu, są te dwie kobity

D A I\I A Z y P.

Zofia; iest to kąsek smaczny wcale, Diewczyna można i rówi ć, ż e ' b e z ale!

Serce ma dobre, spokoyna i c i ch a;

Skromna%w mówieniu, wdzięczni e się uśmie­

cha;

C o

Co zaś iey siostra, kobita nie lada!

. ' G d y rozgniewa, nikt i ey n\e przegada.*

O t o iuż słychać że coś idąc g w a r z y , 3uż z kimściś w sprzeczce, gniewa się, i s wa­

rzy; . . !

Ni m ona weydzi e z wielkim t u hałasem, Schrońmy się l epiey , w us t roni e przed

czasem ( odchodzą )

V S C E N A II.

M I Ł Y S , F I L O L i U S .

■* - ■ «. ; v

m i z y s.

G d y zważam pilnie 'miły przyjacielu, T o t we uczucia ku mnie są bez celu.

Przychodzisz pono tyl ko dla zabawy, Al bo mię złudzić, szukasz pł onney s ł awy.

Powt arzam com ci iuż nie raz mówiła, L u b kończ interess ieślim ci iest miła;

Albo t eż przestań, zemr'ą c z yni ć żart y.

Amant w prospekcie nic u mnie n i e w a r t y

E / L O L A V S.

Zaws ze wy mó wki powtarzasz ni ezmi erne, C h o ć wiesz, że serce me stałe i wi er ne.

M I Z Y S .

-Cóż cię wst rzymui e, by miłość ogłosić, y zezwolenia Demokryta prosić?

Poznaię dobrze, wyznay bez uporu;

ł że swoiego wstydzisz się wybioru!

Mnie wy z wol enką po d l ą t yl ko znacie, T y zaś niebawiąc masz zasieść w S e n a c i e .

E I -

F I L O L A U S .

Odkryci e naszey w tym czasie miłości.

Mogłoby sprawić wiele przeciwności.

Trzeba wp r z ód myśli Demokryfca zbadać, Nim o uczuciach naszych zacznę gadać:

Nie wiedząc co t o są miłości strzały, Zertami będzie z b y w i ć me zapały,

M I Z y S.

Wszak i on kocha?

F I L O L A U S . Jak t o , feogoż p r z e ci e ?

m i z y s.

Siostrę mą starszą; czy o t ym nie wiecie, F I L O L A U S .

N i e wi erz nic temu, są to pł onne wieści Kt ór e Damastus obok p ra wdy mieści.

T e n maiąc jakąś nienawiść do brata Ws zę dy Zofią z Demokrytem swata.

L u d lek ko wierny t ym kłamstwem z mamiony Po z n o si plotki t e we wszyst ki e st rony.

Zona Damasta, dumna z pr z yrodze ni a , T e między Bracią wznieca roziątrzeuia.

m i

z y S.

Ze t o iest pra wd a, c h c i e y temu dać wiarę, I siostra lubi prz yi ą ć t ę ofiarę,

F I L O L A U S .

Ja by d ź .nie mogę przekonanym w p r z ó d y , Póki w t ym iasne nie uyrzę dowody.

b Ja

m i z , y r' N

Ja cię w n e t o tym przekonam dowodnie, ł że się oni roaią z sobą zgodnie.

Skoro Demokryt zaprzesffcie czytać, W net o iną siostrę zaczyna się p yt ać.

Zofia zawsze miie iego bawi,

I on się dla niey naygrzeoznieyszym stawił , Ona posępnośe oddalać, wie sztuki, Kt ór e y nabywa z ustawraey nauki,

Ja choćbym mogła lepiey się w t ym spraw <

N i e mam w t y m szczęścia; by iego zabawić F I L O L A U S. ( Może to b ar dz i ey ze zwycżaiu czyni;

I twoia zawiść płonnie go w t ym wini . M J Z J S.

Zda się, żem ci iuż dosyć powiedziała, I żem dowodnie o tym przekonała.

A t oż c z y ż t yl ko mysi iest idealna, Z e u ni ch zawsze rozmowa moralna: i W ten czas D e m o k r y t , w zwlęzł ey do|(

osnowie 1

Częs t o mey siestrze, coś grzecznego powie Wł os y iey długie sWą poprawia dłonią;

Ile g d y czasem one gors zasłonią.

A t e n zwykł cz ęs t o bydź przypadek tkliwy..

( W i d z i s z iak wzrok móy w tym icst prze ni kl iwy.)

Nąd tey nauką sam codzień pracuie, Chwali z d o wc ip u, że prędko poymuie. j

Mogłabym p rz yd ać ’ i nny ch -r ze c zy wiele, Ze się na wzaiem lubią; zaw.ierz śmiele.

F 1 L O L A U S.

Masz ( iak uważam ) poięcie z b y t ostfe, Może De mokr yt , i kocha t w ą siostrę? 7

MU '

m i z y s.

T o się mnie tylko zbyt p r zeci wni e widzi, Ze z njch się każde, swey czułości ws t ydzi . Choć się z t v m niemal otwarcie wydają, Le c z sami niby przed sobą s i c taią.

F i i O L A U S.

C z y ż można,,by on skcjjo został tkliwym, Kr ył to przed soba i był bojaźfiwym.

m i z y S. _

Może w nim miłość te skutki sorawuie?*

- F I L O L A U S.

Ja żadną miarą tego nie pc y tnuię.

By człek tak stały {iak on iest) i wolny, U k r y ć odmianę w sobie tę był zdolny?

' ~ M ^T Z y s. t

Ó d k r y y mu tylko swe uczuci a wprzócly, A WZaierodości doświadczysz nactgiody.

Przykł ad zwykł zawsze dodawać odwagi.- Wszak t o ci żadney nie czyni zniewagi;

F 1 L O L A U S.

Choć to u kr y t y człowiek iest w zbadaniu, Chcę iednak t we m u dogodzić , żądaniu .

M 1 Z y S p a tr z ą c z a kulisę O t o Damasta spieszącego wi dzę, Jakże ia tego człeka nienawidzę,

Wi em że tu gniew swóy na brata wyzionie, Ni e chcę bydź świadkiem, lepiey że się schro-

-

F I L O L A U S .

Ja chociaż nie chcę wcale się z nim baw:ć Bym wyrozumiał , muszę się wi ęc stawić..,

( M i z y s w ych o d zi )

B z S C E -

S C E N A III.

DAM A S T U S , F I L O L A U S . j

D A M A S T U S.

0 > ó ź cię w tyrn mieyscu dot ąd Zatrzymuje*

Eewnie że brat móy ieszcze się wczas ui e?

F I L O L A U S .

IMlóy z nim int eress uie iest tak znaglony I ż by m w czym iemu mógł bydż uaprzy*

kr z on y .

D A M A S T U S . O b u d z ę ( t ó są ni epot rz ebne względy ) Bym mu naganił, wszyst ki e iego błędy.

L e c z t y , iak i es t t y iego poufałym

W zganieniu błędów wiuiedeś byciź atc-łymi W s z ak musisz wiedzieć dokładnie w t ey

mierze,

Co o nim mó wi ą powszechnie w Abderzej F I L O L A U S .

W i e m , i okażę, że t o są potwarże,

W n e t milczeć p ę j ą z e wst ydem plotkarze.

Jego rękopism gdym okazał nowy, Ws zys cy przyznali, że ma rozum zdrowy;

L e c z ia się t emu w y d z i w i ć nie mogę, Z e sam ułatwiasz do p o t w a r z y drogę;

C o b y ś miał ws t rz yma ć t e pł oche i ęzyk i . To ieszcze głaszczesz iego przeci wni ki . Czyż to p r z y s t o i na starszego brata?

Có ż ci pomoże, sławy iego strata ? DA -

D A M A S T U S.

Ze pomieszanie zwiększa się w nim codzien, 0 tym iuż niemal wie każdy przychodzi eń;

Byś w tym miał pewność, opowiem w krót­

kości,

Ze znaki tego on miał w swey młodości;

Skoro po Oyc u odebrał maiątek,

W n e t stracił, ledwo został mi ten szczątek, Zaliż to nie iest błąd pełnić otwarcie, Dać ladakomu, i pomoc i wsparci e, Bydź opiekunem, sprowadzać sieroty, Dawać posagi, niby to dla cnoty?

F I L O L A U S.

Dosyć maiątku, iak dla Filozofa, Ile gdy mierność i osobność kocha;

D A M A S T U S •

Zgoda; by tyl ko on nie miał skłonności, Do t e y tak podłey i g ł upi ey miłości.

J tdąc z podróży Atenkę w niewoli Będącą kupił; nie dość tey s w y w o l i ,

1 z nią dwie córki; knim z di ę t y litością, Te wszystkie t r o i e, darował wolnością;

O ich. wygodach, sam staranie czyni:

Matka zaieła mieysce ochmistrzyni, Oraz p o w s z e c h n e y w t y m domu T z ą d c z y n y Jeszcze śmie żądać z t y c h iedaey dziew

czyny Za żonę sobie?

i F I L O L A U S .

Pozwól mnie mospanie , Abym t we mylne w t y m okazał zdanie?

Co mówisz? dzi eńby przestał ś w i e c i ć wp r z ó d y,

N i m b y me płonne b y d ź miały d owody . F I L O L / l U S .

I moia równie w tym chęć dość usilna, Bym wiedział, czy to rzecz iest nie omylna,

D A M A S T U S._

Dziś się to wszystko pewnie wyda iasnie ; Ja teraz o tym chcę z nim mówić właśnie.

Co tylko z niego wybadam w t e y mierze, T o wszystko potyrn opowiem ęi szczerze.

F 1 L O L A U S.

„Odchodzę z wdelką zt ąd niecierpliwością Czekaiąc ciebie z miłą wiadomością ( oA~

chodzi )

S C E N A IV.

D E M O K R Y T , DAMASTU3 D A M A S T U S.

D E M. O K R y T.

to iest? brata postrzegam tu mego?

Pewni e powiedzieć chcesz mnie coś nowego?

D A . M A S T U S z g n ie w e m . Od ciebie r a cze y chcę s ł y s ze ć nowi ny, Mówi ą żeś p r z y w i ó z ł t u lakieś dzi ewczyny?

D E -

D E M O KrR T T .

Rozmswiay zem.ną bez gniewu móy bracie, Na cóż ta przykrość i dla mnie, i dla cię?

D A M A S T U S.

M ó w i ą ż e c h ę ć t wa, k małżeństwu się kłania?

D E XM O K R y T.

Za cóż nie? wszak mnie wiek móy w t y m nie wzbrania.

D A M A S T U S.

Prawdaż to iże? wyiaw I aiemnicę"1, Za zonę pewnie masz wziąć niewolnicę?

D E M O K R y T.

Może i to bydź; lecz niech mi b ra t p o wi e, Owa mniemana żona, iak się zowie ?

D A M A S T U S.

Z o f a. Na cóż skrywać t o przedemną I niewiadomość udawać daremną?

D E M O K R - y T.

Dot ąd zrozumieć nie mogąc t wey mowy, O b o i ę t n e m i z b y w a ł e m g o s ł o w y

Boś mówił, że masz iakąś niewolnicę, Ze chcesz odemnią wiedzieć taiemnicę.

Co do Zofii, ta zupełnie wolną, A l b o ż u w i ę z i ć serce nie i e s t zdolną?

- D A M A S T U S.

Możnaż mieć t yl e b ez ws t y dn eg o zdania, Jżby się chlubić, z takiego kochania?

C z y ma maiątek ona p r z y piękności, C z y tylko słuchać chcesz gł upi ey miłości.

d k-

D E M O K R Y T • Ni e ma, ( bą d ź pewny m ) nawet i szeląga,

D A M A S T U S .

Ni echże do zguby wspólney ciebie wciąga, 0 t obi e widzę prawdziwe to zdanie, Z e masz zupełne Zmysłów pomieszanie

' ^ D E M O 11 R y T.

Czyżeś zapomniał, że iestem t wym Bratem?

D A M A S T U S.

Cóż; gdy niesławę i wst yd ia mam na tern!

P o w i e d ź p rzynaymni ey, zkąd ona pochodzi, Jaki ią oyci ec, oraz matka r o d z i ?

D E M O K R y T.

J e y matkę, r ozum, oraz cnota sławi, Córka we wszystkim równa iey się staw.*

D A M A S T U S .

Ni c t o, że cnotę ma i rozum w głowie, Powi edź czy zacni są oney przodkowie?

D E M O K R y T.

S ądzi łem zawsze, móy kochany bracie, Iz#» przymi ot om szacunek przyznacie , K t ó r y m moralność czyni uwielbienia, 1 kt óre mieści wyżey urodzenia.

D A M A S T U S :

Prawda, że cnota z rozumem ma wziątek, L e c z czyli ż one pomnożą maiątek ?

D E M O K R y T.

Rozum Zofii, p r z e n i k ł y , rozsądny,

P r z e z m ą to dom móy iest pomyślnie rządny, N i k t

http://rcin.org.pl

Ni kt ią nie widział wyst awni e ubraną

Z skromności t y l k o chce b y d ź wszędy znaną.

D A M A S T U S z szy d e rs tw e m . N i d wszystkich ludzi prawie t wa Bogini Która cię nawet zaślepionym czyni.

D E M O K R y T.

Żadna namiętność d u m n a mię nie nęci,

Do m e g o mienia stosowne są chęci; /

3' śli Zofią .kochać gł ups t wem będzie, N i ec h więc zostanę i ia w takich rzędzie.

D A M A S T U S .

A twychże d ieci iakie będzie życi e, Gdy im maiątku mało zostawicie?

D E m O K R y T.

/ I

Czyż t o skarb mały, w e d ł u g m ądr yc h zda­

nia ,

Dać przykład dobry, dc naśladowania?

Małego będąc maiątku dziedzice, Tak się nauczą żyć, iak i rodzice.

D A M A S T V S. ' Trzeba rozumu nie mieć ani szcząt ku, By cz uć i stotną niechęć do maiątku!

D E M O K R y J .

Wszak do maiątku nie mam nienawiści, Ani odrzucam zdarzone korzyści;

To tylko t wi er d z ę, aby bydź szczęśliwym I żyć spokoynie;' ni e t t ze ba by ć chciwym.

Ty! co wystawnie i niby przyieranie Zyi esz; c z y ż w skutku szczęsłiwszyś ode-

mnie.

DA -

' D A I\I ń S T p S, Zapewna że tak ;

D E ^ t t O K R Y T .

Rozważmyż powoli I p r z y p at r z m y się, kto z nas w lepszey doli?1 T y ¡nasz pałace z meblami wygodne, Pach-dki st royne, ix poiazdy modne, Cugi paradne, domy wieyskie śliczne T ł u m y służalców, i dochody liczne, Z<ma kokietka, wykwi nt na i sprawna, W w yfla tkach szczodra, w intrygach u«tawn8j Złośnica, która cod z i en z t obą zrzędzą, Kr e wny c h nie lobi, czeladź t w ą rozpędza:

Ch oć opuści ł y wdzięki ią w ostatek, S zt u k ą chce u kr yć ten ich niedostatek;

T y m kształtem pędz ąc drii zawsze burzliwe Jakże t o życie można zwać szczęśliwe?

D A M A S T U S.

Ws zys óy to t wi e r dz ą że źy ię wspaniale, Tobi e się tyl ko nie podoba wcale.

D E M O K R Y T*

J ut rze nkę iesźcze uprzedzasz do wstania, Dla spokoynego w regestr.« wglądania, r I gdy się t o b i e ‘’mózg w głowie przewraca, Zona t wa, z bali^ dopiero powraca.

D A M A S T U S.

J e y u r o dz e n:e iść każe t y m torem, B y blask cnego ut rzymać z honorem.

D E M O K R Y T .

T o ‘ sie skończyło,' inny się t raf ' zda rza, Wsz ędy upadek, nic się nie przysparza;

Tu

Tu zboże wszyst ki e pogniło w stodole.

Tara nie urodzay, gdy wynidziesz w pole.

D A M A S T U S.

Jak widzę, stan móy znasz lepley odemnie, Ale się nad tera wysilasz' daremnie.

D E M O R R Y T .

A tara znow n owe dla serca pociski, Rozi zut nosć w s z ę d y , sług tajemne zyski;

Zon;} zalotna s kr yt yc h i n t r y g chciwa...

Ńa t o wspomniawszy, co za boleść tkliwa!

D /l M d S T U S na str o n ie . Ni e brata, ale widzę w nim oszczercę.

Takim wspomnieniem przeaika me serce!

do D e m o k r y t a

Jakież nieszczęście zt ąd może być przeci e, łże z honorem ż y ć pragnę na swiecrie?

C z y ż nie t en w ż yc i u ma wi ęc ey sło l yczy, Co taki iak ia maiątek dziedzczy,

Ni ż ty", co będąc iuż prawie hołotą, Co nędzę swoią chciałbyś ukryć cnotą?

D E M O R R y r .

T y dla przymiotów że nic niemasz względu^

Z t ą d t eż własnego nie dostrzegasz błędu, Iż mimo chęci t w e y ooak się iści,

Bo wszyst ko czynisz dla obcey korzyści.

_Rozważmyż teraz sposob życia mego, Czy się znayduie w nim co podobnego?

Śliczna Zofia u mnie ochmi st rzyni : K t ó r a rachunki wierne codzień c z yn i, Moia w niey ufność, a iey wierność razem, Miłego byt u x są istnym obrazem:

Resz-

Resztę z nią godzin na naukach trawię, W s zy st o szykownie idzie w takiey sprawie.

W moim ogródku sam oodzi°ń pracu’ę, A w tym pr z yt e mną iakąś rosko^z czuię- P at rzą c iak w drzewkactrwiosna się odradza, Praca się takim widokiem osładza.

Gdy południowe słońce iuź dopieka, Wi eys ki móy obiad na mnie w domu czeka, Tym roskosznieyszy, i nienasycony, I że p rzez śliczne ręce sporządzony.

Z» mego ogrodu smacznieysze larzytiy, N i ż t we wspaniałe uczty, i festyny, Ch oć mam przyiaoioł dobranych dość mało!

L e c z ci mnie przy aźń dochowują stałą, W których się ufność tnoia nie zawodzi;

Bo ich ni miska, ni but el ka rodzi.

D A M A S T U S.

C o za chymeraj chlubić się z s we y nędzy, I chcieć szczęśliwym zostać bez pieniędzy' T e r a z zupełnie iestem przekonany.

Z e masz istojtnię rozum pomieszany, (ot?- chodzi.

S C E N A V .

D E M O K R Y T Z O F I A . D E M O R R Y T .

owi er zyć lepiey nie mogłem nikomu Jak tobie Zosi u, rząd moiego domu.

Chwalebne ws zys t ki e w t w y m rządzie za»

miary.

Matka czy poszła t wa czynić ofiary, W Kośęioł Junony?

Z O'

x< ‘

Z O ' F 1 A.

W n e t panie uczyni, Gdzie ią p o św:ęci kapłan tey bogini.

Przyszłam cię o t o zapytać się panie.

Bym szła wraz z maLką,i.zy iest t w e żądanie?

D E l\l O K R y T.

Zda się, niech iedna lepiey idzie on*, Dość Uamazyppa p r z y niey , i Krytona.

Będzie tu gości dziś liczba nie mała, Których p o t r z e ba żebyś przyymowała;

Z O F I A .

Bydź ći posłuszną i peł ni ć roskazy, Jest iedno co żyć przed Niebem bez akazy.

D E M O K k y T.

P od r ó ż t w e y matki pewnie cię uci eszy, G d y ci małżonka z p o wr ot em przyśpieszy.

Z O F I A .

Co t o Pan mówi ? ia o t y m nie myślę.

D E M O K R y T.

Cóż ci przeszkadza za wrzeć związki ściśle?

W poranku dni t w y c h , k w i t n ą c e j mło­

dości. .

Czyż iest przes t ęps t wem póddać się miłości?

Z O F I A ^.

Żadnego szczęścia w tym związku ni ewi dzę, Ł ą c z ą c się z takim co go ni en a w i dz ę;

Albo t eż żądać z tki iwym czuciem płonni e Tego, co nie chce zemną ży ć dozgonnie.

D E-

D E M O K R Y T.

Alboż t w e serce, zaymuie kochanie?

Z O F 1 A . -

Wszak nic nie taię, wiedziałbyś więc panie.

D E M O K R y T.

W tym związku aby ko^^tować sł odyczy, W lem że młodego męża chęć t w a ż ^ c z y .

Z O F I A . '

Owszem przeciwnie usłyszysz odemnie, Młody by o nrnie starał się daremnie.'

D E M O K R U T . - Takie t w e zdanie mocno mię zadziwia, 'Czemuż t w ó y zamiar młodym się sprze*

ciwia ?

Z O F I A .

Ja chcę, mąż prz ys zł y by mię kochał stale*

Młody bydź stałym nie iest zdolny wcale;

Czt erdzi est olet ni mąż, w mym przekonaniu

~ ]N ie może ni gdy bydź zmiennym w kochaniu.

D E M O K R y T.

W takim zdarzeniu myśl t wa dość chwalebna*

i i a przykład innym byłaby potrzebna.

Bo niemal każdy dzis młodzik zalotny, W łudzeniu t yko czyni manewr zwrot ny.

Z O F I A .

Dost rzegł am i t o w dni mych krótkim biegu*

Z e prędzey staią w dóyrzał ych szeregu K o b i e t y ; ki edy w t ymże samyrn czasie, Męszczyzna w kwiecie lat niemal b y d ź

‘ zda się,

W i ę c

w i ec gd y w dwudziestym rcko są kobi et y;

A mąż w czterdziestym,związek p r z y z w o i t y . D E M O K R Y T-

Jaksż grunt.owność wzmacnia t w e wyrazy!

Cnot a w nich san,a, niewinność hez skazy.

Gd z ie ż znaltść w wieku podobnym d z i e w ­ c zynę,

B y tak stosowną dać mogła przyczynę?

Ten dowcip b y s t r y , i wysokie zdanie, Pomnaża we mnie szacowne sprzyjanie^

I ia zaczynam cz uć w sobie nadzieię, Zda się, że miłość i do mnie się smieie*

A chociaż młodość żwawa mię oraiia, Zda się nadzieia, że podchlebna sprzyia.

Z O F 1 A z u p r z e y mości cu Co mówisz Panie ?

D E M O K R y T.

Zost awmy na potem . Jak prz yi ą ć gości pomówmy dziś o tem. _

Z O F I A .

C z y nie mogłabym ia t eż wiedzieć panie, Jak liczne będzie przyiacioł zebranie?

Ażebym w miarę iego zaproszenia Mogła uczynić moie rozrządzenia?

ą A', M Q K R Y T .

Twoi ey pot rzebi e ./wkrótce się dogodzi, Lecz Filolaus czegoś t u nadchodzi.

Zo f t a w nas niech, się tu rozmówi zemnąj Może' ma donieść r zecz iaką taiemną. ( Zo~

chodzi )

S C E N A VI.

■ i . ■ ' /

F I L O L A U S , D E M O K RY T . ' ; D E M O K R Y T.

C c i niespokoyny Jesteś przyiacielu , . P e wni e zamiary masz iakieś na celu?

F I L O L ń U S.

Ch c ę tai emni cy i ed ney ci udzielić, LeeZ się z wyznaniem nie mogę ośmielić;

G d y ż z tefę° dwoyga trzeba się spodziewać L u b szydzić ze maie będziesz; lub się guie

wać.

D E M O K R Y T . P o w i e d ź ż e , cohy takiego b y ć miało, Co by przeci wni e lub śmiesznie się zdało?

F I L O L A U S .

N a y p r z ó d c z y będzie zgodno z twoim zda nie u,

Z e serce ir.oie zaięfce kochaniem?

D E M O K R Y T . - Jakaż tsm p i ę k n o ś ć !

F I L O L A U S.

Nadobna i tkl iwa , W postsci kształtna, a w wyrazach żywa, Jest nay . . .

D E M O K R Y T p r ze r y w a ią c . ^, Wi em o tym iż taka osoba, Co nas u wi kł a, i zby t ni e podobaj..

W s a y s t

' w szystkie wielbienia niby od nas ktadnie, Choć nad to chwalim, zda ^{s i ę} nie dokładnie.

F I L O L A U S.

Toć więc iuż żarty!• ••'na moment przynaranie

^Wstrzymay s ię„pr oszę, bo rt o „przykro dla mnie,

• D E M O K R y T.

Ja czasem nie ■wiem dla czego się smiei ę M ó w ż e i u ż , co s:ę w t w o i m s e rc u dzi e i e?

R o s t r o p n o ś ć p e w n i e ‘w y b i o r e i n rządziła, Jakże się p r z e c i e z o w i e t woi a miła.

■OLuaw mi p ros zę?

F I L O L A U Ś.

Ach! nie śmiem wymi eni ć ?

D E M O K R y T.

Znać, że przyiaźni mey nie n ni i e a ź cenić*i F / L O L A U -S .

Twa wyzwolenka !

D E M O K i Y T

"Oho ! kt órąż przecie J

"Z t y c h dwóch chcesz cenić nade wszystko w ¿wiecie. /

F 1 L O L A U S.

-^Młodszą; bo starszą wiem, że kochasz t k l i ­ wie,

D E M O K R Y T.

jKtóż uwiadomił o tym cię fałszywie ?

C F I -

/

F 1 L O L A U S.

B r a t t w ó y Damastus, on ci w t ym p r z e ­ szkadza,

1 ze wszystkiemi w mieście się naradza.

D E M O K R Y T.

I. Iekkowierny iesteś, i uparty;

Jam tylko z Brata megó czynił żarty.

K t o r e n z b y t e c z n ą dumą uniesiony, K ł ó c i ł się ze mną za namową żony:

Ja c h c ą c poniżyć dumę tak szkaradną;

Bzekł em że moia Zofia iest ładną, C z y nie naganne i t woi e wzdychanie, Kochanka z t o b ą nie iest w równym stanie?

F J L O L A U S.

■ - -rv • • ■ v . :n . , D o w c i p , i c n o t y głębokie wrażenie, W y ż s z ą ią czyni nad iey urodzenie.

Ty ś iey ukształcił, i ser ce, i duszę, I że w niey ciebie postrzegam, tak tuszę.

D E M O K R Y T.

P r a wd a , że Mi zys ma d owc ip dość ż y w y , Serce n i ewi nn e, i r z u t oka tkl iwy:

T w a r z iey przyiemna; i t ok ciała skł adny;

G d y mnie w n i ey widzisz; t oć muszę być ładny.

F 1 L O L A U S.

A znowu żarty, wi dzę że przedemną Ukryć t w ą czułość chętkę masz taiemną;

S z c z y r e zaś t w o i e y czułości wyznanie, P r a w e uczyni i moie kochanie.

Bo ¿"dy w t w y c h czynach nie ma nigdy błędu,

To i mym cz uci om nadasa cechę względu.

D E~

http://rcin.org.pl

D K m O K R y T.

T ~ % ,,

Mylisz się, byś mógł siebie błędem innym Wy mówić, i w tym stawać się niewinnym.

Jak ludzie, i ia równie wszystko czynię:

Mogę pobłądzić, i podlegać winie.

F I L O L A U S.

Błędy t we nawet są d h mnie przykładem, W każdym zdarzeniu chcę iść twoim śladem:

D E NI O K R }' T.

Gdy mni“ przed sobą chcesz mieć w p i e r w ­ szym rzędzie, ,

Oraz bym kochał, niechże i tak będzie, F l L O L A U S.

Z n a ć że w przyiaź ii mey nie masz ufności G d y niechcesz serca p owi er zyć skrytości.

D E R I O Ii R Y T.

.Wierz że, iak iestem pi zy iaciel prawdzi wy, Zem ni gdy nie był kii Zofii t kl i w y , Nieżnam się w c a l e z t ym czułym zapałem;

A d go w życiu kiedy doświadczałem:

M >iey młodości przeszedł c o j. me z w r o t n y , J uz nie przystoi bym dziś b y ł zaiótny.

F I L O L A U S.

I owszem iesteś w samey wieku porze^

Ni e wiem -dla czego chcesz t rwa ć w t ym T, * uporze,

Bo ws zyscy t w i e r d z ą że kochasz Zofią;

y f t ey myśli ona nie chce b y ć n i z y i ą jeśli więc w t ym są iey mylne nadzieie, To p i óż u o tylko wzdycha, i więduieie.

Ci P E -

D E M O K R Y T .

T w e doniesienie w t ym c z y ż iest p r a wd zi ­ we?

Fewni eż Zofii serce ma b y ć tkliwe?

■ F I L O L A U S .

Ws zys cy t o za rzecz prawie p e w n ą maią, I Zofia wie o t ym, co gadaią,

Z t ą d t o Damastus za takie kochanie, Ch ce dowieść tobie zmysłów pomieszanie.

X.ud l ekkowierny, na t o doniesienie, Hi po k ra to w i dat mocne zlecenie, B y o t w y m zdr owi u miał staranie pilnej I aby zdanie dał w t y m nie omylne*-

D E M O K R y T.

J uż ostrzeżono mnie o t ym' taiernnie, I on się będzie w tym t ru d zi ł daremnie.

Jest to p rz yj a ci el rnóy dawny i stały;

"Wiek swóy p r z e p ę d z ił na miłostkach cały.

F I L O L A U S.

Z nim ieszcze razem, ma też t u b y ć pono Świ at ł ych i zacnych filozofów grono:

K t ó r z y uważać będą z t w e y rozmowy;

C z yl i zupełni e masz rozsądek z d r o w y . , D E M O K R T T .

Czekam ich za t y m c z czym ludu ukazem;

A b y m się też ia naśmiał zniemi razem, Spiesz się do Mizys palić iey ofiary:

Twoi e zaś tkliwe s peł ni ą się zamiary, Ja że miłośney wcale nie znam sztuki;

Spi es zę gdzie na mnie cżekaią nauki.

( wychodzą. | A K T

http://rcin.org.pl

A K T II.

S C E N A I,

D E M O KR YT a p ot ym K R Y T O N zbliża­

j ący się do niego. . D E : M O K R Y T.

ą j j i k to miłostki, kleją się taiemnie;

1; Filołaus czynił : to taiemnie,

( Obeyr z a w s z y s ię , i p o s t r z e g ł s z y Kry to n a ,

m ó w i ) *

^¡kąd to się K r yt o n w t ym t u mieyscu bawi, Mniemałem.że iuż w mieście dawno, bawi.

K R y T O K

Miałem t o Panie dopeł ni ć z mcy strony;

L e c z że człek często bywa rozt a r gni ony, P r z y s z ło mi na myśl będącemu w drodze.

Iż przez niedbalstwo zawiniłem, srodze, Już kilka godzin, list k t ó r y mi dano;

Oddać natychmiast Panu rozkazano:

Ten ia przyniósłszy do moiego domu.

Schowałem skrycie nie mówiąc nikomu; . Z t ą d może dałem do g ni ewu pr z yc z y nę , Oddaięć,\prosząc, da r uy Panie winę.

D E M O K R y T.

By Kryt on nad t o p i ć często nie l ubi ł, To by t eż listów mych nigdy nie gubił.

{ K r y t o n wychodzi)

S C E N A II.

D E M O K R Y T sam czyta list w t y c h wy*

razach: ' ‘ J

F i l o x e n D y n ip m y to w i z d r o w ia ł ,, My cd dni lulka będąc na wsi sami, ,, Z sześcią miłemi mnie S m torami;

,, Chcąc bez przeszkody tam' c z y t a ć ' p r y ­

watnie ' ^ J

, , P f ł n e dowci pu dzieło twe ostatnie.

,, Ażeśrny w ten zas w Senacie riie byli, amastus z żoną ciebie oskatżytj.

,, Ze masz zmieszany rozum ostatecznie:

,, Ze się z_ Z o f ą chcesz żenić koniecznie, ,, Zona l)am.asta ma oyća w Senacie

„ Z t ą d też naybnrdziey następnie na cie, Ja powróci ws zy dzisiay na świtaniu;

, , Z istjłem wszystkich w wielkim pomiesza­

niu, 1 ' i

,, Ws t rz yma y t ym czasem t we ku n i e y westchnienia.

, , Aż ia ukoię ludu rozjąt rzeni a,

,, Skoro pomyślnie ws zys t ko us kut ecz ni ę, , , Pośpieszę w a e t cię uściskam serdecznie.

" ‘ A ( p o d p i s a n o ) F,iloxen.

B e m o h y t z a s t a n o w i w s z y się n i co, potyrn,

•' ‘ mówi.

Móy Boże! iakięż to ich zaślepienip ! I krzywda dla mnie przez to oczernienie?

Móy brat, lud wszystekM Senat w Abderze, T w i e r d z ą że wchodzę z Zofią w przymierze.

I g d y t o u mnie rzeczą wcale nową:

On i iuż karę wkładaią surową,

http://rcin.org.pl

Jak t o społeczność choć czasem i rządna;

W pewnych zdarzeniach b ywa nie rozsądna, Trzeba t u pono w siebie we y r z e ć pilnie.

I każde cz uci e r ozt r ząs nąć nie riiylnie;

Jam mniemał, że me dla niey uwielbienia, Nie miały nawet i miłości cienia, Aż owa dobroć i iey umysł stały;

postać nadobna i inne pochwały,

C’om ia być mniemał przyjaźni ą ży cz l iwą N Jest t o co mówią miłością prawdziwą.

Poznaię t er a z, że czulę kochanie, Ale z nią tkliwe, t o postępowanie

Naymnieyszey k r z y w d y nie c z y n i nikomu;

Wol no każdemu r ządzi ć iak chcieć w domu:

Kochać osobę tak piękną i miłą, Ni e widzę coby w tym t u złego był o, Gdy t o Zofia przyjmie, ieszcze mile.

Jakże pomyślne będą dla,mnie. chwile ! Póydę t ym czasem wyna yd ywa ć środki Jak z niey wy ci ą gn ąć t en sekr et tak słodki.

( w y c h o d z i )

S C E N Ą

,

MIZYS, F I L O L A U S . M i z y s.

A cóż? w y j a w i ł on swą taiemnicę ? I c z y zyskałeś o mnie obietnicę?

’ _ ^. F I L O L A U S .

Demokryt choć się zda być człek o t wa r ty;

L e c z w wyj awieniu akrytości u p a r t y , Próżne me b y ł y w t ym usiłowania:

Żartami zbywał ws zyst ki e zapytania.

M l -

m i z y ¿v

Mpcno mnie gniewa^ t o iego milczenie;;

F I L O L A : U S;

Al em; u z y s k a ł prz.ytym ząpewnienie,^

Iż przez, nie bawne Zofji z a męśp i e I nasze- razem dopeł ni się szczęście*.

M I

Zry

Zofi ą zs mąż? ach nie wi erz tey wieści F I L O L A U. S: \

R z e c z t ę De mo k r y t w rzędzie prawdy mie°-

iC,i M -J Z Y S ,

N i k t tu, nie b y wa, on zawsze s a m o t n y ! 1 K t ó ż b y ią brać mial?; to fałsz iest i st otny;

O d e y d ź bo widzę że nadchodzi siostra, Będzi e t u z nami sprzeczka nader ostra.

{ F i lo lą u s w y c h o d z i ).,

S . C E . N A I V.

Z O F I A , M I Z Y S v m i z y s..

Mam ci p o wi ędz i ę ć siostro,r,2,ecz przyiemna».

Ty l ko cię proszę ńię kryy nic przedemną»

Z O F I A.,

T o coś nowego

M I Z Y S:

Wiem t o nie omylnie Z e *ię z t ym kryiesz, lecz że kochasz silnie,

Ja

Ja kocham, lecz się z t y m nie taię wcale;

N,ie trzeoa chodzić za szczęściem niedbale;

Z O F I A .

Kjtćż ci t o mówił żem wpadła w kochanie?

m i z y s.

Czegóż się płonisz? wiedz że w naszym stanie Na t ur a sama t:e urządza skutki,

By. kochać gdy czas wiosny życia krótki.

Z O F / A.

Jak zważam, t o ty zaczynasz dziwaczyć.

Kochać kpniecznie, co, się t o ma znaczyć?

M: i z y s.

Jest t o natury tak iakby u st swą, A płci zaś naszey musem i zabawą;

By się podobać; takowe t o prawo Na t u r a dała z powszechną ustawą.

M y , źe bez wsparcia i bez urodzenia, N,am,trzeba kochać chodźby bez natchnienia.

Z O F I A .

Pr z e s tr a ch mię bierze, słysząc t e wyrazy:

Cóś widzę serce t w e iest pełne skazy?

W s t y d l i w o ś ć naszym być powinna wzorem.

A cnot a rządzi ć ma. naszym wybore m, Czyż b y ć inaczey nie można b z ?ęśliwą;

Tylko stawszy się dla p o t r z e b y tkliwą?

I z ką'd t a w tobie wie ść płonna powstata?

Iżbym ia t kl iwi e kogoś, kochać miała?

I\1 1 z y S.

Me uszy, oraz moie o cz y własne, Są t o świ adect wa i pewne, i iasne.

. z O-

Z O F I A.

Dla kogoż t o się me czucia zatlily?- j\i i z y s.

Mnie Filolaus, D ?mokryt ci miłv;

C óż t o iest złeg ;? ile w naszym stanie, Mieę tak p r z y s t o y ne i zacne kochanie?

Z O F I A .

Gniewasz mnie taką przy mówką daremną.

jm i z y S.

Ja zsś żal czuię, że taisz przedemną, Wi e m *e D e mo k r y t zaymuie t we myśli, I on podobny pewnie układ ‘kryśli

Z O F I A.

A c h iakież si ostro w t ym twe, omylenie ! jm i z y s }.

A cóż t o znaczy głębokie west chnieni e ?>

T o tylko z byt ni a delikatność wasza, T w o r z y marzenia i serce zis rasza !

Z O F I A . }

Na cóż się wnioskiem uwodzisz zwodni«

czym ;

K i e d y ia niewiem i sama o ni czym ? jm i z y s .

C z y ż on ci swoie nie o d k ry ł ^zamiary ?

Z O F I A .

W cale nic.

M l Z y S.

Temu dać nie mogę wiary.

Z O -

http://rcin.org.pl

Z O F I A.

lak cnota zwykła b yć nie skazitelną, Tak ci w tym prawdę powiadam rzet el ną

m i z y s.

To w tym przynaymni ey ni echci ey być u- kryt a;

Z e iakąś skłonność masz do Demokryta.

Z O F I A .

C z u l ę dla niego wdzięczność bez wąt pi eni a, Za daną woln ść, i inne świadczenia.

M i z y s .

Zaliż nie tęsknisz, gdy on iest w Abderze ? I na t o proszę odpowiedź mi szczerze.

Z O F I A .

Z e tęsknię; iest t o nie tayno nikomu, Bo go chcę widzieć iak nayprędzey w domu.

m i z y S*

A podczas iego us t awney byt ności Zahż ni tczui es z t a i mi n e y radości ?

Z O F I A .

Prawda, że przy nim dzień zda się godziną Dobroć to iego temu 4iest pr z yc z yn ą ,

m

i z y S.

G d y sen widoki różne zmysłom stawi, Czyż obraz iego w t en czas cię nie bawi ?

Z

O F I A.

Bywał o c z ę s t o i nie raz się ws t ydzę G d y czasem we śnie Demokryta widzę, Razu iednego z p o s t a c i ą przyiemna,

Zda-

Z d aw a ł się mówić o małżeństwie zemną;

Coś o d p o w i e d z i e ć chciałam, tyś zbudziła:

I za tom, na cię gni ewną nieco była.

m

i z y S.

Masz t e d y wi edzieć Filozofko miła, Z e iego postać t w e sece zraniła,

L u b t wóy choć bystry dowcip nic nie widzi, , Albo p rz edemną z. tym się o d k r yć wstydzi.

Z O F I A. ,

Pus zc z ać się oślep za t kl iwą podni et ą, K i ą , iest zda, mi się w płci naszey zaletą,

M l Z Y S ,

Z p r z ykł a dó w i nnych trzeba ci brać miarę; ; Miłość iść winna, roskoazy w ofiarę;

Ut wi e r d z a y zapał skryt y pr z ez zabiegi, C zuci a z west chnieni em posyłay na szpiegu Tr z eb a fortelów, o b rot ów i raęztwa, By z tak miłego cieszyć się zwyci ęzt wa.

O a się ustawnie do ciebie p r z y mi l a , , I na to cały swóy d o w c i p wysila, T e tkliwe iego dla ciebie starania,

N i e są ( wiem pewnie ) nie są bez kochania; ? C z y ń tak, bo przegrasz z t ą s w o i ą skromno-

SCl^i

W sza k to b y ć tw jerd zą w szystk o n ie w in ­ nością? -

Z O F I A.

L u b przest ań o t y m mówi ć zemną w cale, Albo natych*miast precz się zt ąd oddalę.

m

i z y

Tak

Tak milcząc, młody wiek p r z e y d z ie na ni­

czym

Cóż zt ąd, łudzi ć się pozorem zwodniczym ? Z O F I A .

P r ó ż n o mi grozisz, gdy mało dbam o t o , Miło do zgonu żyć z niew inną c n otą.

m i z y s.

Toć więc na koniec miey baczność przynam- nie,

Na matkę własną, a przytym te ż '''na''mnie.

- Z O F 1 A.

* Cóż ia takiego będę tau p o w ia d a ć , Jakież niain prawo obowi ązki wkładać?

m

i z y s.

i Czuł ość ci 'swego w t y m ud zieli daru, Do pomyślnego że doydziesz zamiaru;

f O d t ą d niech będą tkliw sze t w e sp óyrzen ia, i Ni ec hay się częste wykradną w estchnienia.

/ Z O F I A.

Ta miłość t rwa ł a co szacunek rodzi, - Iść przez fortele nie wiem c z y się godzi?

m

i z y s.

: Mó wi ą że się tak kieruią na ¿ w iecie Ciebie ten przykład nie porusza p rzecie;

D o s y ć t y c h troskow i p ło n n e y boiaźni, f Ośmiel się, niech iuż nic serca nie drażni.

Day poznać czułość V p ierw szym mu zda rżeniu;

Ni b y t o w tkiiwey w d z ię c z n o śc i imieniu:

4‘Ot oż postrzegam siostro D em okryta, Schron-

Zchr ońtny się by r z ecz nie był a odkryta'.

( t u kryią się obydwie w t y ł Theatru. )

S C E

( DEMOKRYr sam idący ku brzegow i The­

a tru , a Zofia i iVhzys z za k u h ssy pokaz u ią się w ty le Theatru i słuchaią.)

D E M O K R Y T.

Zdawało mi się że t u iest Zofia; , .Lecz pewnie była inna postać i.zyia!

Z ni ą tu pomówić było me żądanie, C z y na małżonka takiego przystanie, Jakiego w- moim kryśiiłbym umyśle, I czy takiego zechce kochać ścisłe.

Może da poznać swe czucia t aiemne, I me nadzieie c z y nie, są daremne?

( tYIizys popychaiąc Z ofią na Theatr m ów i.\

Idź mu odpowiedz, dosyć t e y słabości.

Ani kryy przed nim w i ę c e y s w e y miłości.

S C E N A VI.

D E M O K R Y T , Z O F I A -

(

O t o ź i ona, nie mogłem się zmylić, Trzeba udawać i z czuciem się s ilić ,

' D O Z o fii

.

Z b liż się tu Zosiu powiem ci nowinę;

Z u i e y do radości mieć b ę d z ie sz p r z y c z y n ę : Małżonek ci się dość p o m y śln y darzy, ' T e n w k ró tce z tobą ściśle się zkoiarzy,

¡Człelc

Człek iest poczci wy, pr z / ś t oy r i a osoba, W iem iż t o tobie mo c n o się podoba.

Z O F 1 A.

Uwolń mię proszę od t y c h związków Panie/

Krew we mnie st ygnie ńa to zapytsnie;

Ktokolwiek-on ie.st odmawiam mu wcześnie:

Ni ech^ę g o ' widzirtć na iawie, ni we śnie.

D E M O K K y T.

D o t e g o nie c h c ę p r z y m u s z a ć cię w cale, G d y w t y m u po r z e c h c e s z z o s t a w a ć t r w a l e , Ani się na t o on uskarżać będzie;

Choć go w wysokim zawsze chowam wzglę*

dzie.

Z O F I A , Póki mię twoia z a s z c z y c a opieka

I n n y mię z wi e rzc hni k mieć na próżno czeka.

D E M O K R y T.

Zgods: lecz uwsż znowu moie dzicie!

Czyż tak dni t rawić będziesz całe życie.

Wi em iż się zemną zgodzisz w tym istotniej Iż weysć p ot rze ba• w związki dożywotni e.

Z O F I A .

Los moy dzisieyszy umieiąc dość cenić, Nie mam p o t r z e b y aby go odmienić.

DEM OKRYT.

Nie dość iest na tym że ci tak żyć miło.

Ni ebo cię mnóst wem wdzięków g d y d»- r z y {°.

Miało w zamiarze taki c e l p r a w d z i w y , By w związku z t o b ą by 1 d r o g ! ‘/ęśliwy;

Z O ~