DIAGN. LAB., 1988, XXIY, 2
„ KRYSTYNA SIEMASZKO
HIPOGONADYZM HIPOGONADOTROPOWY W PIERWOTNEJ NIEDOCZYNNOŚCI TARCZYCY U KOBIET
Specjalistyczna Poradnia Endokrynologii Chorób Kobiecych Szpitala im. Mikołaja Kopernika - w Gdańsku W grupie pacjentek z pierwotną niedoczynnościa tarczycy przeprowadzono diag- nostykę hormonalną czynności układu gonadalnego i kory nadnerczy. Metodą radio- , immunologiczną oznaczono w sutowicy stężenie hormonu luteinizującego, follikulo- tropowego, estradiolu, testosteronu, progesteronu, prolaktyny i tyroksyny. Stężenie sterydów nadnerczowych oznaczono w moczu dobowym metodą Callow w modyfikacji Migdalskiej oraz meodą Sulemana. W teście z Metoclopramidem określono rezerwę prolaktynową przysadki mózgowej. Uzyskane wyniki badań porównano z normami pracowni testem t-Studenta. W badaniach wykazano istotne statystycznie obniżenie stężenia gonadotropin, obwodowych sterydów gonadalnych, tyroksyny, podwyższone prolaktyny i 11 hydroksysterydów oraz wysoką rezerwę prolaktynową przysadki móz- Ą tropowego. gowej. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono. że przyczyną zaburzeń gonadalnych w pierwotnej hipotyreozie u kobiet jest zespół hipogonadyzmu hipogonado”
2
WSTĘP
Niepłodność, wtórny brak miesiączki, cykle bezowułacyjne, niedomoga
„_„„łutealna oraz obfite krwawienia z jamy macicy stanowią zespół objawów klini- cznych zaburzonej czynności układu gonadalnego występujący w pierwotnej
„ niedoczynności tarczycy (10, 23, 38). Objawom tym: może towarzyszyć mleko-
| tok sugerując istnienie hipogonadyzmu hiperprolaktynowego (38). Czynność - osi podwzgórze-przysadka-tarczyca regulowana jest ujemnym sprzężeniem zwrotnym pomiędzy hormonami tarczycy a tyreoliberyna-TRH. Obniżenie
; , stężenia hormonów tarczycy w krążeniu obwodowym prowadzi do zwiększonego - uwalniania TRH z zakończeń podwzgórzowych. Tyreoliberyna stymuluje czyn-
" ność komórek tyreotropowych i laktotropowych (7) oraz modeluje aktywność
„_ układu dopaminergicznego (28) i opioidergicznego (5). Dopaniina-DA hamuje _ uwalnianie prolaktyny -PRL i tyreotropiny-TSH(2), wspólnie z układem opio- - ddergicznym DA reguluje pulsacyjne wydzielanie gonadoliberyny-LHRH W fizjologicznym cyklu miesięcznym (10, 14). Opioidy poprzez wpływ na uwalnia-
„nie kortykoliberyny-CRH stymulują czynność osi podwzgórze-przysadka-
‚ "nadnercza (25, 30, 32). Przy obniżeniu stężenia hormonów tarczycy w krążeniu _. obwodowym należałoby oczekiwać zaburzeń w czynności obwodowych gru- _ezołów hormonalnych, gonad i kory nadnerczy.
Celem pracy -była ocena czynności układu gonadalnego i kory nadnerczy u pacjentek z pierwotną niedoczynnością tarczycy oraz ustalenie charakteru stwierdzonych zaburzeń.
MATERIAŁ I METODA
Badaniami objęto 20 pacjentek w wieku od 19 do 37 lat. U chorych wykonano w warunkach podstawowych diagnostykę hormonalną czynności tarczycy,
* układu gonadalnego, kory nadnerczy oraz badanie rezerwy prolaktynowej
70 , K. Siemaszko | Nr 2 q
przysadki mózgowej w teście z antagonistą teceptorów dopaminergicznych. | Czynność tarczycy oceniono na podstawie stężenia tyroksyny-T, w surowicy a układu gonadalnego oznaczając w 14 dniu cyklu miesięcznego stężenia hormonu luteinizującego-LH, follikulotropowego-FSH, estradiolu-E,, testosteronu-T oraz w 23 dniu cyklu miesięcznego progesteronu-P i prolaktyny. U pacjentek z wtór- nym brakiem miesiączki wykonano badania bez indukcji krwawienia macicz- , nego. Czynność kory nadnerczy oceniono na podstawie wartości stężeń 17 keto- sterydów-17KS, 17hydroksysterydów-170HKS, wolnych kortykoidéw-w/kort, dehydroepiandrosteronu- DHEA w moczu dobowym, Rezerwę prolaktynową przysądki mózgowej badane po podaniu dożylnym 10 mg Metoclopromidu Polfa określając stężenie prolaktyny w czasie 10 min, 15 min, 30 min, 60 min.
Krew do oznaczeń LH, FSH, E,, T, P, PRL, T, pobierano w godzinach rannych
w iłości 5 ml do heparynizowanych probówek, po odwirowaniu surowice prze- chowywano w temperaturze —20?C do czasu wykonania badań.
Badanie wartości stężeń hormonu luteinizującego (3, 23, 30), follikulotropo-
wego (9, 22), estradiolu (8, 32), testosteronu (34), progesteronu i prolaktyny wykonane zostały metodą radioimmunologiczną (13) w Pracowni Diagnostyki Endokrynologicznej Instytutu Położnictwa i Chorób Kobiecych Akademii Medycznej w Gdańsku, przy oznaczaniu progesteronu i prolaktyny korzystano z gotowych zestawów produkcji węgierskiej 125] Progesteron RIA KITi WPRL j RIA KIT. 17 ketosterydy i 17 hydroksysterydy w moczu dobowym oznaczono. “ metodą Callow w modyfikacji Migdalskiej oraz metodą Sulemana, stężenie tyro- ksyny w surowicy metodą radioimmunologiczna (16) w Laboratorium Endo- krynologicznym ZOZ nr 3-w Gdarisku. Uzyskane wyniki badań porównano z normami pracowni stosując test t-Studenta i współczynnik korelacji Pearsona.
Poziomy istotności analizy statystycznej p <0,001 oraz p <0,01.
WYNIKI
Wywiad, wyriki badań hormonalnych u poszczególnych chorych, ocenę porównawczą tStudenta przedstawiono w tabeli I. Rezerwę prolaktynową przy- sadki mózgowej w teście z Metoclopramidem ilustruje tabela IL.
W badanej grupie na podstawie danych z wywiadu stwierdzono następujące zaburzenia cyklu miesięcznego: wtórny brak miesiączki trwający ponad 6 mie- sięcy w 6 przypadkach, wtórny brak miesiączki trwający ponad 3 miesiące zgło- siły 2 chore, u pozostałych pacjentek dominowały w obrazie klinicznym objawy niedomogi lutealnej. Zaburzeniom cyklu miesięcznego w 9 przypadkach towarzy- szył mlekotok, u 18 chorych badaniem przedmiotowym stwierdzono powięk- szenie tarczycy. - 8 Diagnostyka hormonalna określająca w warunkach podstawowych czynność układu gonadalnego, kory nadnerczy i tarczycy wykazała: obniżenie stężenia LH (p < 0,001), FSH (p < 0,001) E, (p < 0,001), Т (р < 0,001), Р (0,001), T, (p < 0.001).
Stężenie prolaktyny było podwyższone (p < 0,01). Wartości sterydów nad- nerczowych w moczu dobowym były różne. Stężenie 170HKS było podwyż- szone (p < 0,01), poziom DHEA był obniżony (p < 0,001). Wartości 17KS - 1 wolnych kortykoidów nie wykazały odchyleń od normy (tabela 1).
Test.z Metoclopramidem wykazał wysoką rezerwę prolaktynową przysadki
mózgowej u wszystkich badanych (tabela II).
к Nr 2 * , Hy pogonadyzm hipogonadotropowy - o 71
Tabela I. Wywiad i wyniki badań hormonalnych u poszczególnych chorych porównane z normami pracowni (t-Studenta)
5 4 <A
Ga. Ś
o 8 rd = ;ЗЕ $ В
2 2а 3 Е
A86
яая
A zFE
=£ & Е
8 ra& d
57
зан 2 38 Е = нЕ ФЗ 4g
ZEB SES ene = SB = В НЕ gd EB AB Bo
1 36 +° 30 — 84 10 6 238 0,69 212 138 37 7. 140 2 35 + 49 + 38 9 3 101 0,32 10 8 31 32 0,8 360 3 34 4+ 30 — 52 8 2 155 0,42 14 10 100 38 2 408 4 33+ 120 — 46 В 5 151 018 2 2 7 102 1 1205 5 22 + 180 — 52 4 3 85 0,85 16 13 300 88 1 800 6 32 + 120 — 88 9 4 155 0,42 29 2 200 31 2 480 7 30 + 30 + 48 7 5 82 0.62 8 8. 90 37 1 340
“8 27 + 30 — 7% 9 2+ 37 + 180 + 58 24+ 35 — 180 + 78 34 + 180 + 46 23+ 25 + 28 + 24 + 21 + 180 + 10 19 + 35 — 64 36 — 30 50 — 52 40 + 58 8 4+ 52 40 +62 60 + 54 п 12 2 6 8 6 6 5 8 3 5 8 4 4 3 4 5 4 4 2 3 5 5 5 428 143 199 028 6 4 100 20 0,3 131 17% 10 147 190 — 61 30 0,39 14 13 160 78 5 90 0,38 4 6 142 0,13 9 12 108 36 2 018 2 4 70 102 1 042 911 1,00 8 2 31 108 4 020 8 6 31 35 05 024 7 4 98 78 0.6 12015 1 148 0,97 4 6 60 84 0,3 0.28 6 4 100 2 0,3 80 35 1 — 06 8 06 1205 2 643 1870 +546 200 134 800 546 201 180 zi 50
. | x
„08x 34 + 180 — 6 100° 556
1732
2,695 le 4,4а 152e 0,486 ПЬ 6Ь 104b 595 19b . 728a 3
1,04 245 150
83 0311,00 40 16 225 107 10 0,33 20 1 31
9 4 68— 9 268 =
33 1,7 636
Xp — norma pracowni .
х, — Średnia arytmetyczna, os — odchylenie standardowe, a — różnica istotna р < 0,01, b — różnica istotna р < 0,001.
€' -— różnica nieistotna.
DYSKUSJA /
Badania hormonalne przeprowadzone w grupie pacjentek z pierwotną nie- doczynnością tarczycy wykazały istotne statystycznie różnice w czynności
"układu gonadalnego i kory nadnerczy. Stężenie obydwu gonadotropin i obwo- _ dowych sterydów gonadalnych było istotnie obniżone (p < 0,001). Progesteron, , hormon określający czynność ciałka żółtego, osiągnął wartość 1,9 ng/ml wskazu- ‚ Jącą u badanych na cykle bezowulacyjne. Obniżone wartości stężeń gonadotro-
„ pin i obwodowych sterydów gonadalnych pozwalają na rozpoznanie w badanej
; grupie zespołu hipogonadyzmu hipogonadotropowego.
porównawczej ocenie statystycznej wykazano podwyższony póziom pro-
, laktyny (p < 0,01). U poszczególnych chorych stężenie prolaktyny osiągnęło
/ jednak różne wartości. W jednym przypadku stwierdzono obniżony poziom
/ PRL, u 5 badanych normoprolaktynemię, „ nego stopnia hyperprolaktynemię (tabela J). w pozostałych przypadkach znacz-
. ; wowych, test z Metoclopramidem wykazał wysoką rezerwę prolaktynową przy- sadki mózgowej w każdym badanym przypadku (tabela II). Niezależnie od wartości stężeń prolaktyny uzyskanych w warunkach podsta-
72 а, ee 5 - Nr 23
Tabela Il. Rezerwa prolaktynowa przysadki mézgowej okreélana po zablokowaniu receptorów 4 dopaminergicznych Metoclopramidem :
Prolaktyna w uj/ml po podaniu dożylnym 10 mg Metoclopramidu
No . z
0 min 15 min 30 min 60 min
1 432 3670 2 660 2 200
2 640 5 460 3 160 3 000
_3 1000 6 400 5 600 4 000
"4 438 | 5 200 4 060 3 580
5 1 530 8 700 7 600 7720
6 290 6 400 3 600 2 000
7 540 7 600 . 11 200 . 8 200
8 880 8 000 8 600 6 400
9 422 1840 2 540 15 600
10 600: 7 600 4000 1600
11 422 1840 - 2 540 15 600
12 2 300 5 960 6 100 8 500
13 168 1 040 2 020 1-480
и 3 100 * 19 60 $ 19 200 1000
15 680 1880 . 13600 11 600
16 452 7 680 3 660 $ 1158
17 400 12 000 15 200 12 000
18 438 4 . 5 200 4 960 3580
19 255 6 040 6 400 4 600
20 580 2 400 2 400 2 400
x 749 "7 026 6 465 5 558
08 686 4 917 | 4 962 4 116
Norma laboratorium 101-435 uj/ral PRL.
Zastosowanie w badaniach rezerwy prolaktynowej przysadki mézgowej Metoclopramidu, antagonisty receptorów dopaminergicznych, pozwoliło na ocenę aktywności podwzgórzowych neuronów tuberoinfundibułodopaminowych-
TIDA (2, 26, 39). " |
Wysoka rezerwa prolaktynowa przysadki mózgowej, która została wykazana w pracy, wskazuje na hypertonię układu dopaminergicznego (6). Nadmierne, ponadfizjologiczne stężenie dopaminy w podwzgórzu powoduje supresję czyn- ności układu gonadalnego, prowadząc do zespołu hipogonadyzmu hipogonado- tropowego (4, 10, 17, 18, 41).
Patomechanizm zaburzeń neurohormonalnych w przebiegu pierwotnej niedo- czynności tarczycy jest złożony. Przy obniżonym stężeniu hormonów tarczycy w krążeniu obwodowym, istniejące korelacje w układzie podwzgórze-przysad- ka-tarczyca prowadzą do zwiększonego uwalniania TRH w podwzgórzu. Tyreo- liberyna stymuluje czynność zarówno komórek tyreotropowych jak i laktotro- powych (7), powodując zwiększone uwalnianie prolaktyny. Tym faktem należa- łoby tłumaczyć podwyższony poziom PRL u większości badanych pacjentek.
W części przypadków stężenie prolaktyny pozostawało w normie lub było
obniżone (tabela I). W każdym przypadku test z Metoclopramidem wykazał
_ jednak wysokie napięcie układu dopaminergicznego (tabela II). Badania Par-
kera (32) wykazały wiązanie TRH i jego analogów, charakteryzujące się wyso-
kim powinowactwem, w podwzgórzu, ciałach migdałowatych, hipokampie. 4
- Nakahara (28) przedstawil bezposredni wplyw tyreoliberyny na uktad dopami- , j
nergiczny. Wykazat on zwiekszenie uwalniania i obrotu dopaminy w central- |
nym ukladzie nerwowym pod wplywem TRH. Badania przeprowadzone przez 4
Nakaharę (28) wykazały również obniżenie uwalniania dopaminy w centralnym
układzie nerwowym przy długotrwałym stosowaniu tyreoliberyny. Należy przy-
- z , , ,
Nr2 Hypogonadyzm hipogonadotropowy 73
puszczać, że w początkowym okresie zaburzeń neurohormonalnych w przebiegu pierwotnej hypotyreozy, TRH aktywuje układ dopaminergiczny, powodujący supresję wydzielania prolaktyny obserwowaną u niektórych chorych. W przypadkach z podwyższonym poziomem prolaktyny nadmierne napięcie , podwzgórzowego układu dopaminergicznego powstaje w wyniku krótkiej pętli sprzężenia zwrotnego pomiędzy PRL a neuronami TIDA (6, 14). Dopamina wy- kazuje tłumiące działanie nie tylko na czynność komórek laktotropowych (19).
Dapamina hamuje proces uwalniania TSH z komórek tyreotropowych (2, 17, nadoliberyny, z zakończeń podwzgórzowych (6, 14). Winters (41) i Bourchard 18, 26, 36, 39) oraz w stężeniu wyższym. niż fizjologiczne blokuje uwalnianie go- (4) wykazali, iż przyczyną zaburzeń gonadalnych przy podwyższonym poziomie prolaktyny jest osłabienie „pulsacyjnego uwalniania LHRH. Bourchard (4) uzyskał powrót czynności układu gonadalnego w zespole hyperprolaktynemii stosując pulsacyjnie podawany analog LHRH. Ho (17, 18) wykazał hamujący wpływ . dopaminy na uwalnianie LARH w zespole hiperprolaktynemii. Hiper- tonia układu dopaminergicznego stwierdzona zarówno w zespole hiperprolakty- nemii (9, 15, 17, 18) jak i w innych zaburzeniach neurohormonalnych (2), poprzez supresję uwalniania LHRH prowadzi do rozwoju hipogonadyzmu hipogonado- tropowego. Badania przeprowadzone w pracy wykazały w przebiegu pierwotnej niedoczynności tarczycy wzmożone napięcie układu dopaminergicznego raz zespół hipogonadyzmu hipogonadotropowego. ` W niektórych przypądkach (tabela I) zwraca uwagę wyższe stężenie FSH niż LH. Według Grossa (14) fakt ten należy tłumaczyć odmiennym wzorem pul- sacji gonadoliberyny dla obydwu gonadotropin. Obniżenie pulsacji LHRH powoduje zwiększone uwalnianie FSH z jednoczesnym obniżeniem wydzielania LR kortykoidów (tabela 1). Obniżony poziom dehydroepiandrosteronu wskazuje, stężenie DHEA (p < 0,001), przy prawidłowych wartościach 17KS i wolnych że prolaktyna stymuluje czynność osi androgenów nhadnerczowych w określo- W pracy wykazano zwiększone wydzielanie 17OHKS (p < 0,01), obniżone
nych warunkach. Trudno jest natomiast interpretować podwyższone stężenie 17 hydroksysterydów. Pewnym wytłumaczeniem. tego stanu mogą być badania przeprowadzone przez Bhargave (5). Wykazał on stymulujący wpływ TRH na układ opioidergiczny, antagonizowany przez nalokson. Opioidy stymulują układ powzgórze-przysadka-nadnercza (25, 30, 34). Być może, zwiększona aktywność układu opioidergicznego stanowi przyczynę podwyższonego poziomu 170HKS uzyskanego w badaniach, wymagającą jednak dalszego wyjaśnienia.
WNIOSKI
1. Zespołowi pierwotnej niedoczynności tarczycy u kobiet towarzyszy obni- żenie poziomu gonadotropin, obwodowych hormonów gonadalnych, dehydro-*
epiandrosteronu oraz podwyższenie stężenia prolaktyny i 17 hydroksysterydów.
2. Zaburzenia czynności układu gonadalnego w pierwotnej niedoczynności
tarczycy u kobiet spowodowane są zespołem hipogonadyzmu hipogonadotropo-
wego.
74 5, К. Siemaszko ^^ Nr % 9
К. Семашко
ГИПОГОНАДОТРОПНЫЙ ГИПОГОНАДИЗМ В ПЕРВИЧНОЙ ГИПОФУНКЦИИ 4 ЩИТОВИДНОЙ ЖЕЛЕЗЫ У ЖЕНЩИН
Резюме
‚В группе пациенток с первичной гипофункцией щитовидной железы проведено гормо- нальную диагностику гонадной системы и коры надпочечников. Радиоиммунологическим методом обозначено-в сыворотке концентрацию гормона лютенизирующего, фолликулотрон- ‘f HOTO, эстрадиола, тестостерона, прогестерона, пролактина и тироксина. Концентрации над- &
почечных стеридово бозначено в суточной мочи методом СаПо\ модифицированным Мигда- | льской а тоже методом Сулемана. В тесте с Метоклопрамидом определено пролактиновый 4 резерв гипофиза. Полученные результаты исследований сравнено с нормами лаборатории A пользуясь тестом т-Студента. В исследованиях доказано статистически знаменательное я понижение концентрации гонадотропин, периферических гонадных стеридов, мироксина, „ повышение концентрации пролактина и 17 гидроксистеридов. а тоже большой пролактино- | вый резерв гипофиза. На основании проведеных исследований констатировано, что причина 4 гонадных нарушений в первичном гипотиреозе женщин это синдром гипогонадного гипо- гонадизма.
K. Siemaszko
HYPOGONADOCTROPIC HYPOGONADISM IN PRIMARY HYPOTHYRODISM IN WOMEN
Summary
In a group of female patients with primary hypothyroidism hormonal tests of the functions of the gonadal system and adrenal cortex were carried out. By radioimmunoassay the serum concentrations were determined of the luteinizing hormone, folliculotropic hormone, oestradiol, "3 testosterone, progesterone, prolaction adn thyroxin. The 24-hour urinary concentration of 4 adrenal steroids was determined by Callow’s method modified by Migdalska, and by Suleman’s method. Using the test with methoclopramide the prolectin reserve the hypophysis was deter- mined. The obtained results were compared with the normal values for the laboratory by Stu- - dent's t test. The study showed a statistically significant decrease of the levels of gonadotropins, peripheral gonadal steroids, thyroxine, and raised levels of prolactin and 17-hydroxysteroids, and a high prolactin reserve of the hypophysis. In the light of these investigations it was found that the cause of gonadal function disturbances in primary hypothyroidism in women was the hypogonadotropie hypogonadism syndrome.
PIŚMIENNICTWO
1. Auletta F., Caldwell P., Hamilton G.: Androgens: testosterone and dihydrotestosterone W:
methods of hormone radioimmunoassay. Acaddmic Press 359-370 1974. ©
2. Agner T., Andersen A., Djursing H.: Increased dopaminergic inhibition activity inhibits J - basal and metoclopramide stimulated prolaction and thyrotropin secretion. J.Clin. Endocrinol. | 3 Metab. 62 778-782 1986. q 3. Aono T., Goldstein D., Taymor M., Dolch K,: A radioimmunoassay method for human pi-
tuitary luteinizing hormone (LH) and human chorionic gonadotropin (HCG) using 125]
labeled LH. Am. J, Obstet. Gynecol. 98 996-970 1967.
4. Bourchard P., Lagoguey M., Brailly S., Schaison G.: Gonadotropin releasing hormone pulsa< 3 tile adminstration restores luteinizing hormone pulsality and normal testosterone levels . in males with hyperprolactinemia. J. Clin. Endocrinol. Metab. 60 258-262 1985.
5. Bhargava H., Pilla. P.: Studies on the mechanism of thyrotropin releasing hormone induced inhibition of gastrointéstinal transit. Peptides 6 185~187 1985.
6. Chatani F., Aono T., Koike K., Tasaka K., Kurachi K: Effect of sulpiride induced hyper-
`° prolactinaemia on catecholamine turnover and LRH concentration in the medial basal hypo- thalamus of rats. Acta Endocrinol. 102 321-326 1983.
7. Dafniet M., Brand A., Braisson D., Racadot T., Peillon F.: Evidence of reeeptors for thyro- tropin-releasing hormone in human prolactin secreting adenoma. J. Clin. Endocrinol. Metab. 57 425-427 1983. : , : . 8. Edgvist L., Johansson D.: Radioimmunoassay of oestrone and oestradiol in human and
‘ bovine peripheral plasma. Acta Endocrinol. 71 716-730 1972.
9. Faiman C., Ryan R.: Radioimmunoassay for human FSH. J. Clin. Endocrinol.27 444 1967.
Nr 2 " Hypogonadyzm hipogonadotropowy a 75
10. Fowler P., Ward D., Zadeh _ Med. J. 285 1976-1977 1983.
‘11. Gilbeau P., Almirez R., Holaday J., Smith C.: Opioid effect on plasma concentrations of luteinizing hormone and prolactin in the adult male Rhesus Monkey. J. Dlin. Endocrinol. Metab. .60 299-305 1985. ‚а - 12. Gooren L., Van der Veen E., Van Kessel H., Harmsen-Louman W.: The effect of endogenous gonadotropin releasing hormlone on the prolactin response to TRH. Clin. Endocrinol. 20 281-288 1984. i 13. Greenwood F., Hunter W., Glover J.: Biochem. J. 89 114 1983. } 14. Gross K., Motomascu A., Southorth M., Bremner W.: Evidence for decreased luteinizing hormone-releasing. hormone pulse frequency in men with selective elevations of follicle stimulating hormone. J. Clin. Endocrinol. Metab. 60 197-202 1985. . 15. Gudelsky G.: Tuberoinfundibular dopamine neurons and the regulation of prolaction secre- tion Psychoneuroendocrinology 6 13-16 1981.
16. Hesch R., Hufner M., von zur M. uhlen A., Hobberlin J.: The radioimmunological measurements of thyroid hormones. International Atomic Energy Agency. Symposium on radioimmuno- assay and related procedures in Clinical Medicine Istambul. 1973.
_ 11. Ho K., Smythe G., Lazarus L.: Dopaminergic control of gonadotropic secretion in normal 18. Ho K., Smythe G., Lazarus L.: Enhanced hypothalamie dopaminergie inhibition of LH, women and in patients with pathological hyperprolactonaemia. Clin. Endocrinol. 20 53-63 TSH and GH release in patients wit. h pathological hyperprolactinaemia. Acta Endocrinol. 108 289-296 1985. 1984. : ° m.
19. Holdaway J., Evans M., Shechan A., Ibbertson H.: Low thyroxine levels in: some hyperprolac- tinemic patients due to dopaminergic suppression of thyrotropin. J. Clin. Endocrinol. Metab. 59 608-613 1984.
20. Tshibashi M., Yamaji T.: Mechanism of the inhibitory action of dopamine and somatostatin
„on prolactin secretion from human lactotrophs in culture. J. Clin. Endocrinol. Metab. 60 599— 606 1985.
21. Martin T., Kim M., Malarkey W.: The natural history of idiopathic hyperprolactinemia. J. Clin. Endocrinol. Metab. 60 855-858 1985.
‘22. Midgley A., Jr: Radioimmunoassay: a method for HCG and LH. Endocrinol. 79 10 1966. 23. Midgley A., Jr: Radicimmunoassay for human follicle stimulating hormone. J. Clin. Endo- crinol. 27 295 1967, 24. Millis F.: Hypothyroidism presenting with hyperprolactinemia. Br. Med. J. 286 1980 1983.
25. Mais V., Yen SSC.: Prolactin releasing action ofgonadotropin releasing hormone in hypogo- nadal women. J. Clin. Endocrinol. Metab. 62 1089-1092 1986. é
‘26. Motomascu T., Takahashi T., Nobunaga M.: Human plasma proopiomelanocortin N-terminal . tropin releasing hormone stimulation. J. Clin. Endocrinol. Metab. 59 495-498 1984. peptide and adrenocorticotropin: cicardian rhytm, dexametazone suppression and cortico _ 27. Massara F., Camani F., Martra M ., Dolfin G., Muller E., Molinati M.: Reciprocal pattern "pathological hyperprolactinaemia. Clin. Endocrinol. 18 103-110 1983. 28. Nicolleti I., Ambrosi F., Giammartino C., Fadeli L., Manarelli C., Filipponi P: Catecholami- of TSH and PRL response to dopamine receptor blockade in women with physiological and `
nes and pituitary function. V. Effect of low dose dopamine infusion on basal and gonado- tropin-releasing hormone stimulated gonadotropin release in normal cycling women and patients with hyperprolactinemic amenorrhoea. Hormon Metab. Res. 18 479-481 1986.
29. Nakahara T., Matsumato T., Hirano M., Uchimura H., Yokoo H., Nakamura K., Ishibashi K., Hirano H.: Effect of DN-1417, a thyrotropin-releasing hormone analog on dopaminergic neurons in rat brain. Peptides 6 1093-1099 1985.
„30. Odell W., Ross G., Rayford D.: Radioimmunoassay for HLH. Metabolism. 15 287 1966.
* 31. Olson G., Olson R., Kastin A.: Endogenous opiates 1983. Peptides 5 975-992 1984. ; . 32. Orezxyk G., Goldwell B., Behrman H.: Estrogens. Methods of hormone radioimmunoassay. «38. Parker R., Capdevila A.: Thyrotropin releasing hormone (TRH) binding sites in the adult Academic Press 333-345 1974, human brain: localization and characterization. Peptides 5 701-706 1984. :
'34. Pirke K.: A comparison of three methods of measuring testosteron in. plasma: competetive „protein binding radioimmunoassay including thin layer chromatography. Acta Endocrinol. 74 168-174 1973,
‚ 35. Riwier C. Brownstein M., Spies J., Rivier J., Vale W.: In vivo corticotropin-releasing factor
‘gy 13 272-278 1982.
induced secretion of adren ocorticotropin, beta-endorphin and corticosterone. Endocrinolo- 36. Seki K., Kato K., Shima K.: Parallelism in the luteinizing hormone responses to opioid and — dopamine antagonists in hyperprolactinemic women with pituitary adenoma J. Clin. Endo- crinol. Metab. 63 1225-1229 1986.J.: Hypothyroidism presenting with hyperprolactinemia. Br.
76
37, 38, 39.
40.
41.
42.
Kopernika, ul. Świerczewskiego 7, 80-803 Gdańsk.
K. Siemaszko ‘ : Nr 2
i w * Е.
Seki K., Kato K.: Increased thyroid-stimulating hormone response to thyrotropin- releasing ~?
hormone in hyperprolactinemic women. J. Clin. Endocrinol. Metab. 61 1138-1141 1985.
Simpkins J., Gabriel S.: Chronic hyperprolactinaemia causes progressive changes in hypo- thalamic dopaminergic and noradrenergic neurons. Brain Res. 309 277-282 1984.
Semple C., Beastall G., Teasdale G., Thomson J.: Hypothyroidism presenting with hyper- prolactinemis, Br Med. J. 286 1200-1201 1983.
Spitz I., Haas M., Trestian S., Zylber-Haran E., Shillo S.: The interrelationships between prolactin and thyrotrophin secretion following dopaminergic blockade in patients with mild hyperprolactinemia without any demonstrable pituitary tumor. Clin. Endocrinol. 19 284-294
1983. -
Varela C., Cacicedo L., Santirso R., Zurita P., Franco F.: 1984 Prolactin as a marker do- paminergic activity at different levels of thyroid function in man. Hormon. Metab. Res. 16
598-601 1984. |
Winters S., Troen P,: Altered pulsatile secretion of luteinizing hormone in hypogonadal men with hyperprolactinemia, Clin. Endocrinol. 21 257-263 1984,
Adres autora: Krystyna Siemaszko, Oddział Położnictwa i Ginekologii Szpitala im. Mikołaja
