DZIAŁ III
MIEJSCE I TERMIN SPEŁNIENIA ŚWIADCZENIA
ART. 16. MIEJSCE SPEŁNIENIA ŚWIADCZENIA
§1. Jeżeli miejscespełnieniaświadczenia nie jest oznaczone, ani niewyni
ka z właściwościzobowiązania, świadczenie powinno być spełnione:
1) pod adresem dłużnika z chwili powstania zobowiązania w przy
padku świadczeń niepieniężnych;
2)pod adresem wierzyciela z chwili spełnienia świadczenia w przy
padku świadczeńpieniężnych.
§2. Jeżeli zobowiązanie ma związek z działalnością zakładu, oddziału lub innejjednostki organizacyjnej dłużnika lubwierzyciela, adresem dłuż nika lub wierzyciela jest adrestej jednostki.
A. Podstawy regulacji
A. l. Analiza prawnoporównawcza- źródła
Zasady Europejskiego Prawa Umów (Principles of European Contract Law- PECL) regulująmiejsce spełnienia świadczenia w art. 7: 101 (1), zgod nie z którym, jeżeli miejsce spełnienia świadczenia nie zostało oznaczone w umowie i nie można go ustalić na podstawie umowy, świadczenie powin no być spełnione: w przypadku świadczeń pieniężnych - w siedzibie han
dlowej wierzyciela (a), w przypadku świadczeńniepieniężnych - w siedzibie handlowej dłużnika (b). Natomiast jeśli strona nie posiada siedziby han
dlowej, wówczas należy wziąć pod uwagę miejsce zamieszkania (art. 7: 101 [3]). Konwencja wiedeńska o międzynarodowej sprzedażytowarów stanowi - art. 31 k. w., że jeżeli sprzedający nie jest obowiązany dostarczyć towarów w określonym miejscu, jego obowiązek dostawy polega na wydaniu towa
rów pierwszemu przewoźnikowi w celu przekazania ich kupującemu: jeże
li umowa sprzedaży przewiduje przewóz towarów (a), jeżeli w wypadkach nieobjętych punktem poprzednim umowa dotyczy określonychtowarów lub towarów niezidentyfikowanych, które mają być pobrane z określonych za pasów lub wytworzone albo wyprodukowane, i jeżeli w chwili zawierania umowy strony wiedziały, że towary te znajdowały się lub miały być wy tworzone bądź wyprodukowane w określonym miejscu - na postawieniu
towarów do dyspozycji kupującego w tym miejscu (b), w innych przypad
kach-napostawieniu towarów do dyspozycji kupującego wmiejscu, w któ
rym sprzedający miał swoją siedzibę handlową w chwili zawarcia umowy (c). Natomiast zgodnie z art. 57 k. w., jeżeli kupujący nie jest zobowiązany zapłacić ceny w innym szczególnym miejscu, powinien zapłacić ją sprzeda
jącemu: w siedzibie handlowej sprzedającego (a) lub jeżeli zapłata ma być dokonana w zamian za wydanie towarówlub dokumentów - w miejscutego wydania (b). W obu wypadkach można zaobserwować podział na tzw. dług odbiorczy, dotyczący świadczeń niepieniężnych oraz dług oddawczy, doty
czący świadczeń pieniężnych. Projekt także jest oparty na tym założeniu.
Zasady Acquis (Principles of the Existing EC Contract Law - ACQP) nie zawierały w pierwotnym brzmieniu uregulowań dotyczących miejsca speł
nienia świadczenia, ponieważ nie znaleziono dlań wystarczającej bazy w re gulacjach składających się na Acquis. Lukę w projekcie wypełniono przez przejęciew art. 7:202 (1) ACQP regulacji zawartej w Draft Common Frame of Reference (DCFR - art. Ill 2:101). Na podstawie wymienionego wyżej artykułu, jeżeli miejsce spełnienia świadczenia nie może zostać określone na podstawie właściwości zobowiązania, powinno zostać wykonane: w sie
dzibie handlowej wierzyciela w przypadku zobowiązania pieniężnego (a), w siedzibie handlowej dłużnika w przypadku zobowiązań niepieniężnych (b). Rozwiązanie przyjęte w art. 7:202 (1) Zasad Acquis odpowiada treści art. 1: 16 § 1 projektu. Podobnie do normy zawartej wart. 7: 202 (1) regulują tę kwestię Zasady Międzynarodowych Umów Gospodarczych UNIDROIT w art. 6.1.6 (1). Kodeks cywilny holenderski zawiera regulację miejsca speł
nienia świadczenia w art. 6: 41, zgodnie z którym, jeżeli miejsce świadczenia nie zostało określone, to rzeczwinna być dostarczona w miejscu, w którym znajdowała się zwykle przy powstaniu zobowiązania (w przypadku rzeczy określonej co do tożsamości), w miejscu, w którym dłużnikwykonuje swoją działalność zawodową lub założył swoje przedsiębiorstwo lub w przypadku ich brakuw miejscu jego zamieszkania w przypadku rzeczy oznaczonej tyl
ko co dogatunku (b).
Odpowiednikiem projektowanego przepisu w kodeksie cywilnymniemie ckim jest §269 (1), który stanowi, że w przypadku, gdy miejsce spełnienia świadczenia nie zostało oznaczone, ani też nie jest możliwe jego ustalenie na podstawie okoliczności, w szczególności nie wynika ono z natury zobo wiązania, świadczenie powinno zostać spełnione w miejscu zamieszkania dłużnika, zchwili powstania zobowiązania.
A.2. Uzasadnienie regulacji - rozwój instytucji
W kodeksie zobowiązań instytucja długu odbiorczego była uregulowa
na w art. 190 §2, zgodnie z którym, jeżeli miejsce spełnienia świadczenia nie może być w ten sposób określone (w umowie lub wynikać z natury zo bowiązania - art. 190 § 1 k. z.), świadczenie winno być spełnione w miej scu zamieszkania dłużnika w czasie spełnienia albo w miejscu siedziby przedsiębiorstwa dłużnika, jeżeli zobowiązanie ma związek z tym przed
siębiorstwem. Natomiast zgodnie z art. 191 § 1 k.z. sumę pieniężną dłuż
Art. 1: 16 Miejsce spełnienia świadczenia
nik obowiązany jest, w braku odmiennego postanowienia umowy, przesłać wierzycielowi na swój koszt i niebezpieczeństwo do miejsca, gdzie wierzy
ciel ma swe zamieszkanie albo siedzibęprzedsiębiorstwa. Wobec treści tego ostatniego przepisu powstały pewne wątpliwości co do tego, czy można sto
sować w tym wypadku konstrukcję długu oddawczego, czyli innymi słowy, czy przepis stanowi podstawę do określenia miejsca spełnienia świadczenia.
Przeważająca część doktryny prawniczej oraz orzecznictwoopowiedziało się za pozytywną odpowiedzią na to pytanie.
A. 3. Założenia politycznoprawne
Potrzeba zmianyprzepisu art. 454 k.c., regulującego miejsce spełnienia świadczenia, wiąże się głównie z terminologią. Stan, w którym jedno i to samo pojęcie (tj. miejsce zamieszkania lub siedziby) jest różnie interpreto
wanew tej samejustawie,nie może być zaakceptowany. Należy zatem dążyć do usunięcia rozbieżności między brzmieniem przepisu a jego wykładnią.
B. Komentarz
B. l. Cel i znaczenie regulacji
Projektowanyprzepis nawiązuje w znacznej mierze do treściart. 454 k. c.
Zmiany dotyczą przede wszystkim uporządkowania kwestii terminologicz
nych związanych z interpretacjąpojęcia miejsca zamieszkania lub siedziby.
Projektdostosowuje literalną treśćprzepisu dozwężającej wykładni, przyj
mowanej powszechnie w literaturze133.
133 Zob. m.in.T. Wiśniewski [w:] St. Dmowski, M. Sychowicz, H. Ciepła, K.Kołakowski, T. Wiśniewski, Cz. Żuławska, J. Gudowski, G. Bieniek,Komentarz do kodeksu cywilnego.
Księga trzecia.Zobowiązania,t. I, Warszawa 2006, s.559; W.Popiołek[w:]K. Pietrzykowski, Kodeks cywilny. Komentarz, t. II, Warszawa2005,s. 10.
Zmiana dotyczy także treści dotychczasowego art. 454 §2 k.c., który odwoływał się do pojęcia przedsiębiorstwa, podczas gdy projekt rozszerza zakres stosowania normy, przyjmując za istotne związki z oddziałem, za kładem lub inną jednostką organizacyjną. Dzięki temu zwiększają się moż
liwości praktycznegokorzystania ztej instytucji.
B. 2. Kontekst regulacji - zakres zastosowania
Projektowanyprzepisobejmuje wszystkie rodzaje zobowiązań,bez wzglę
du na sposób powstania. Zakresem przepisu są objęte zobowiązania po wstałe na skutek dokonania czynności prawnej, jak również wynikające z orzeczenia sądu, z aktu administracyjnego oraz z mocy samego prawa.
Decydującą kwestią jest oznaczenie miejsca spełnienia świadczenia. Jeśli miejsce to zostało oznaczone bądź istnieje możliwość jego oznaczenia na podstawie okoliczności, bądź właściwości zobowiązania, to wówczas przepis
nie znajdzie zastosowania. W takim wypadku decydujące znaczenie ma miejsce spełnienia świadczenia, które zostało oznaczone.
Oznaczenie miejsca spełnienia świadczenia następuje najczęściej w tre ści zobowiązania. Wwypadku zawarcia umowy oznaczenie miejsca spełnie nia świadczenia co do zasady stanowi jedno z postanowień umownych. Na leżyjednak w tym miejscu wskazać na pewne niebezpieczeństwo dotyczące ustaleń faktycznych,którejest związane z treścią rzeczywistego porozumie
nia stron. W wypadkugdy przedmiot świadczenia niepieniężnego mazostać dostarczony do miejsca wskazanego w treści umowy, nie jest oczywistym, że w tensposób zostało oznaczone miejsce spełnienia świadczenia. Obecnie obowiązujący kodeks cywilny zawiera w tym względzie wyraźną regulację - art. 547 k.c. Przepis ten wprost wskazuje sytuację, w której przedmiot sprzedaży ma zostać przesłany do miejsca innego niż miejsce spełnienia świadczenia. Jest to zatem sytuacja, w której strony, mimookreślenia miej sca dostarczenia przedmiotu świadczenia, nie dokonały oznaczenia miejsca spełnienia świadczenia. Jako przykład takiej sytuacji można wskazać czę stą praktykę, w której sprzedawca spełnia świadczenie w miejscu, w któ rym prowadzi działalność, np. w sklepie, natomiast w ramach „promocji”
oferujepomoc w dostarczeniu towaru do miejsca wskazanego przez klienta.
Bez znaczenia pozostaje fakt, czy „usługa” w postaci transportowania to
waru jest odpłatna czy też darmowa, jak również kwestia, czy sprzedawca we własnym zakresie zajmuje siętransportemczyteżkorzysta zusług osób trzecich. Istotne jest jedynie ustalenie, czy zamiarem stron było, aby wyko nanie zobowiązania nastąpiło w miejscu działalności sprzedawcy czy też dopiero w miejscu, doktóregoma zostaćdostarczony towar. Ma to znaczenie między innymi przy ocenie przejścia ryzykaprzypadkowej utratyprzedmio
tu świadczenia, opóźnienia bądź zwłoki przy spełnieniu świadczenia.
Miejsce świadczenia może także wynikać z okoliczności bądź z właś
ciwości zobowiązania134. W szerokim rozumieniu treść zobowiązania, któ
ra obejmuje nie tylko to, co strony wyraźnie postanowią, lecz wszystko, co wynika z mocy prawa, zwyczaju oraz z istoty zobowiązania, okolicz
ności zobowiązania bądź jego właściwości, stanowi o oznaczeniu miejsca spełnienia świadczenia. Treść projektowanego przepisu, podobnie jak treść art. 454 k.c., przesądza ewentualne wątpliwości, wyraźnie wskazując, że zarówno okoliczności, jak i właściwości zobowiązania mają znaczenie dla ustalenia miejsca spełnienia świadczenia. Zatem sam brak w umowie (bądź w wypadku innych podstaw zobowiązania - w treści podstawy prawnej) oznaczenia miejsca spełnienia świadczenia nie aktualizuje konieczności stosowania art. 1:16 projektu. Dopieroanaliza okoliczności i właściwości zo bowiązania, która doprowadzi do wniosku, że brak jest specyficznych cech wskazujących jednoznacznie na miejsce spełnienia świadczenia, stanowi podstawędo stosowania art. 1:16projektu.
134 Zob. szerzej m.in.A. Wiśniewski, Miejsce wykonaniazobowiązańpieniężnych, Nowe Prawo 1972, nr6,s. 881; J. Jacyszyn, Miejsce wykonania świadczenia, MonitorPrawniczy 1994, nr 2,s. 41.
Art. 1:16 Miejsce spełnienia świadczenia
Należy przy tym zaznaczyć, że pojęcia okoliczności i właściwości zobo wiązania są rozłączne. Przez okoliczności należy rozumieć w szczególności stan faktyczny, w którym doszło do powstania zobowiązania, informacje, które strony przekazały sobie, lub które są im znane itd. Natomiast właś
ciwość zobowiązania odnosi się do samego węzła obligacyjnego, nie ograni czając się przy tym jedynie do przedmiotu świadczenia. Zobowiązanie jest bowiempojęciem szerszym135.
135 Zob. A. Klein,Elementy zobowiązaniowego stosunku prawnego, Wrocław 2005, s. 30;
P. Machnikowski [w:] E. Łętowska (red.),System prawa prywatnego, Warszawa 2006, s. 112.
136 Zob. szerzejm.in. J. Dąbrowa [w:] Z. Radwański (red.),System prawa cywilnego, t.III, cz. 1, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź1981, s.738.
137 Zob. m.in. T. Wiśniewski [w:] St. Dmowski, M. Sychowicz, H.Ciepła, K. Kołakowski, T. Wiśniewski, Cz. Żuławska, J. Gudowski, G. Bieniek, Komentarz..., s. 559;W.Popiołek[w:]
K. Pietrzykowski (red.),Kodeks..., s. 10.
138 Zob.szerzejkomentarz doart. 11:17.
B.3. Wykładnia
Dyspozycjaprzepisu opiera się nadychotomicznym kryteriumprzedmio tu świadczenia. W wypadku świadczeń o charakterze niepieniężnym miej
scem świadczeniajestadresdłużnikaz chwili powstania zobowiązania. Na
tomiast jeśli świadczenie ma charakterpieniężny, to miejscem świadczenia jest adres wierzyciela z chwili spełnienia świadczenia. Ten podział, stoso
wany dotychczas na podstawie art. 454 k.c., doprowadził do wykształcenia pojęć długu odbiorczego,jakim określanoobowiązek spełnieniaświadczenia niepieniężnego, oraz długu oddawczego, które dotyczy obowiązku spełnie
nia świadczenia pieniężnego136.
Projektowany przepiswprowadza zmiany terminologiczne. Na podstawie art. 454 k.c. sformułowano w literaturze pogląd dotyczący zwężającej wy
kładni pojęcia miejsca zamieszkania lub siedziby. Definicja legalna miejsca zamieszkania znajduje się w art. 25 k.c. Zgodnie z tym przepisem, jest to miejscowość, wktórej osoba fizyczna przebywa z zamiarem stałego pobytu.
Podobnie siedziba osoby prawnej to miejscowość (art. 41 k.c.). Jest to kon
strukcja nieprzystająca do kwestii związanych z wykonaniemzobowiązania.
Z tego względu przyjmowano, że w ramach wykładni art. 454 k.c. należy przez miejsce zamieszkania lub siedziby rozumieć adres, pod którym za
mieszkuje osobabędąca dłużnikiembądźwierzycielem, bądź też adres osoby prawnej lub jednostkiorganizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej137.
Należy jednak wskazać na pewne kwestie, które powstają w związku z wyraźnym wskazaniem na adres dłużnika lub wierzyciela.
Wwypadku długów niepieniężnych znaczenie prawne ma adres dłużni ka z chwili powstania zobowiązania. Zatem późniejsza zmiana adresudłuż nika nie wpływa na zmianę miejsca spełnienia świadczenia, które zostało ustalone na podstawie art. 1:16 projektu138.
Adresem może być nie tylko lokal czy też budynek mieszkalny, w któ
rym istnieje zgodnie z prawem możliwość zameldowania się. Przez pojęcie
adresu należy rozumieć także lokale i budynki użytkowe (np. hale produk cyjne) czyteż pokoje hotelowe.
Konieczne jest ścisłe oznaczenie miejsca spełnienia świadczenia przy zastosowaniu normy kodeksowej. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby strony w treści umowy oznaczyły w inny sposób miejsce spełnienia świadczenia.
Przepis art. 1:16 nie zawiera bowiem definicji miejsca spełnienia świadcze nia, lecz określa zasady pozwalające ustalić to miejsce, na wypadek, gdyby nie zostało ono w inny sposób oznaczone139.
139 Zob. wyżej uwagi w pkt. 2.
140 TakW.Popiołek [w:] K. Pietrzykowski, Kodeks..., s. 10.
W wypadku osób, które nie mają adresu sensu stricto (zarówno osoby niezameldowanew żadnym miejscu,jak i osoby zameldowane, lecz faktycz
nie nieprzebywające pod żadnym adresem), należy braćpod uwagę miejsce ichfaktycznego pobytu140.
Osoby pozbawione wolności, a także osobyprzebywającew innego rodza
ju placówkach zamkniętych (np. szpitalach) pozostają faktycznie pod okre ślonym adresem,którym jest adres danej placówki. Aby można twierdzić, że jest to adresw rozumieniu art. 1:16, konieczne jest spełnienie dodatkowego kryterium, jakim jest trwałość. Choć nie wynika ono z treści przepisu, to stanowi konsekwencję logiczną treści pojęcia adres, w kontekście art. 1:16.
Kilkudniowy pobyt w zakładzie zamkniętym nie może być traktowanyjak zmiana adresu.
Kolejna kwestia dotyczy informacji o adresie. Jest to problem związany z ogólnymi założeniami projektu. W art. 1:1 projektu znajduje się ogólna zasada, która odwołuje się do usprawiedliwionychoczekiwań wierzyciela co do stosunku zobowiązaniowego, biorąc pod uwagęstan jego wiedzy. Zagad
nienie miejsca spełnienia świadczenia i adresu stron jestrównież objęte tą regułą. W konsekwencji należy uznać, że znaczenie prawne powinno się przypisać takiemuadresowi dłużnika świadczenia niepieniężnego, który był znany wierzycielowi w chwili spełnienia świadczenia. Jeśli dłużnik korzy
sta z kilku adresów (np. osoba fizyczna jest właścicielem domu letniskowego poza miastem oraz mieszkania w centrum aglomeracji), to należy ustalić, który z adresów był znany wierzycielowi w chwili powstania zobowiązania, jako adres dłużnika. Możeto wynikać nie tylko z treści umowy, ale również
z innych okoliczności towarzyszących powstaniu zobowiązania.
Świadczenia pieniężne powinny zostać spełnione w miejscu, gdzie znaj
dował się adres wierzyciela w chwili spełnienia świadczenia. Ta konstruk
cja prawna również nie odbiega od dotychczasowej. Chociaż istotny jest adreswierzyciela zchwili spełnienia świadczenia, to należy uznać, że treść zobowiązania zostaje zdeterminowana już w chwilijego powstania, co ozna
cza, że zostaje określone miejsce spełnienia świadczenia. Może ono zostać wskazane w treści zobowiązaniaw sposób ścisły (np. konkretny adres) bądź za pomocą oznaczenia opisowego (np. miejsce zostanie wskazane przezoso
bę A). Przepis art. 1:16 projektu prowadzi do oznaczenia miejsca spełnienia świadczenia pieniężnego w sposóbopisowy, ponieważ jest onobezpośrednio związane z adresem wierzyciela. Oznacza to, że w chwili powstania zobo
Art. 1:16 Miejsce spełnienia świadczenia
wiązania miejsce spełnienia świadczenia zostaje skonkretyzowane na pod
stawie art. 1:16 projektu, ale jednocześnie może ono ulec zmianie, aż do chwili spełnienia świadczenia, ponieważjestto chwila rozstrzygająca.
Zachowują aktualność poglądy wyrażone w orzecznictwie, w szczegól ności odnoszące się do kwestii miejsca spełnienia świadczenia pieniężnego w obrocie bezgotówkowym (zob. m.in. uchwała SN z dnia 4 stycznia 1995 r., III CZP 164/94, OSNC 1995/4 poz. 62, („[...] miejscem spełnienia świad
czenia bezgotówkowego jest siedziba banku [oddziału banku] prowadzącego rachunek wierzyciela, oczywiście nawet wówczas, gdy znajduje się w innej miejscowości niż siedziba lub miejsce zamieszkania samego wierzyciela...”), postanowienie Sądu Najwyższegoz dnia 3grudnia 1987r. III CRN 162/87141 oraz uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 1992 r.
III CZP 138/92142].
141PUG 1990,nr 7,poz.22.
142 OSNCP 1993,nr 6, poz.96.
143 Zob. m.in. M. Wyrwiński, Komentarz doniektórychprzepisów kodeksu cywilnego (do tyczących firmy i prokury), zmienionych ustawąz dnia 14lutego 2003r. o zmianieustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.03.49.408), publikacja w wersji elekto- nicznej -SIP LEX, Warszawa2003, uwagido art. 43' k.c.
Jeśli zobowiązanie mazwiązek z działalnością jednostki organizacyjnej, to za decydującyuznaje się adres tej jednostki. Zmianaw stosunkudo treści art. 454 k.c. polega głównie na literalnym rozszerzeniu zakresu przepisu, ponieważ dotychczas istotny był związek z przedsiębiorstwem. Dzięki wy
raźnemu odwołaniu do oddziału, zakładu czy też innego rodzajujednostki organizacyjnej, nie ma potrzeby dokonywania interpretacji pojęcia „przed siębiorstwa”na gruncie art. 454k.c. Struktura organizacyjna ma znaczenie prawne tylko wówczas, gdymożnawskazać wyodrębnionejednostki organi
zacyjne, które wykazują związek z zobowiązaniem.
Nieistotny jest natomiast status dłużnika lub wierzyciela jako przed siębiorcy. Na gruncie art. 431 k.c. istnieje możliwość, aby osoba prawnanie miała statusu przedsiębiorcy (np. stowarzyszenie bądź fundacja, które nie prowadzą działalności gospodarczej)143. Dzięki projektowanej zmianie tego rodzaju podmioty zostaną objęte zakresem przepisu.
B.4. Przykłady
1. W treści umowy sprzedaży materiałów budowlanych zastrzeżono, że kupujący zapłaci za towar, dokonując przelewu na rachunek bankowy wie rzyciela, a wówczas w ciągu tygodniawierzycieldostarczytowar bezpośred nio na plac budowy.
[W tym wypadku przepis art. 1:16 nie znajduje zastosowania, ponieważ w treści zobowiązania zostało oznaczone miejsce spełniania świadczenia zarówno pieniężnego (adres banku, w którym wierzyciel prowadzi rachu
nek), jak i niepieniężnego (plac budowy wskazany przez dłużnika)].
2. Spółka z o.o., prowadząca działalność w zakresie produkcji mebli, otrzymała zamówienie na swój towar. W treści umowy nie oznaczono, kto i gdzieodbierze meble ani w jaki sposób nastąpi zapłata.
[Ponieważ spółka z o.o. jest dłużnikiem świadczenia niepieniężnego, to jej wyroby powinny być wydane kupującemu w miejscu będącym adresem
spółki. Tam również powinna nastąpićzapłata, ponieważspółka jestjedno
cześnie wierzycielem świadczenia niepieniężnego].
ART. 17. KOSZTY ZMIANY MIEJSCA ŚWIADCZENIA WSKUTEK ZMIANY ADRESU
§1. Jeżeli wskutek zmiany adresu jednej ze stron nastąpiłazmiana miejsca spełnienia świadczenia, strona ta ponosi koszty spowodowane zmianą.
§2. W wypadkuświadczenia pieniężnego dłużnik może pomniejszyć swoje świadczenie o koszty wynikające ze zmiany miejscaświadczenia.
A. Podstawy regulacji
A.l. Analiza prawnoporównawcza- źródła
W konwencji Narodów Zjednoczonych o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów problematykę tę reguluje art. 57 ust. 2, który stanowi, że sprzedający powinien ponieśćwszelkie zwiększone koszty związane zza
płatą, wynikające ze zmianyjego siedziby handlowej, po zawarciu umowy.
Przepis ten odnosi się zatem wyłącznie do świadczenia pieniężnego.
PECL nie zawierają odrębnej regulacji odnoszącej się do obowiązku poniesienia kosztów zmiany miejsca świadczenia wskutek zmiany adresu przez stronę.
W Zasadach Acquis problem kosztów, związanych ze zmianą miejsca wy
konania zobowiązania, został uregulowanyw art. 7:202 (3), zgodnie z którym w przypadku,gdy znajduje zastosowanie § l144, strona, która popowstaniu zo
bowiązania spowodowała wzrost kosztów związanych ze spełnieniem świad
czenia, wskutek zmiany siedziby handlowej lub adresu miejsca stałegopoby tu,ponosi koszty spowodowane zmianą.Zasady UNIDROITregulują kwestię kosztów zmiany miejsca świadczenia wskutek zmiany adresu w art. 6.1.6.(2).
144Zob. art. 7:202 (1) i uwagi do art. 1:16 projektu.
DCFR zawiera regulację dotyczącąkosztówzwiązanych ze zmianą miej
sca wykonania zobowiązaniawart. 2:101 (3)b. Stanowi on, że w przypadku, gdy znajduje zastosowanie §1 (zob. art. 2:102 [1] i uwagi do art. 16projektu), strona, która po powstaniuzobowiązaniaspowodowała wzrost kosztówzwią zanych ze spełnieniem świadczenia, wskutek zmiany siedzibyhandlowej lub adresu miejsca stałego pobytu, ponosi koszty spowodowane zmianą.
