PROGRAM PROFILAKTYKI

(1)

1

PROGRAM PROFILAKTYKI

SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 9 W ŁOMŻY

WSTĘP

Profilaktyka ma na celu:

o wspomaganie dziecka w radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu,

o ograniczanie i likwidowanie czynników ryzyka zaburzających prawidłowy rozwój i dezorganizujących zdrowy styl życia,

o inicjowanie i wzmacnianie czynników chroniących i sprzyjających prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu.

Poziomy działań profilaktycznych:

o Profilaktyka uniwersalna (pierwszorzędowa) – działania adresowane do ogółu uczniów. Celem jest przede wszystkim promocja zdrowego stylu życia oraz opóźnienie wieku inicjacji nikotynowej, alkoholowej, narkotykowej.

Działania te realizowane są głównie w szkole i polegają na przekazywaniu informacji o konsekwencjach zachowań ryzykownych oraz kształtowaniu ważnych umiejętności

życiowych (np. radzenia sobie ze stresem). Do zadań realizowanych na tym poziomie należy również stwarzanie możliwości alternatywnych form spędzania czasu wolnego przez uczniów.

o Profilaktyka selektywna (drugorzędowa) – adresowana jest do grup podwyższonego ryzyka. Celem jest ograniczenie głębokości i czasu trwania dysfunkcji.

Zajęcia prowadzone są w szkołach, ale również na terenie poradni psychologiczno –

pedagogicznych, placówek specjalistycznych, itp. Wykorzystywane są strategie informacyjne,

edukacyjne, alternatyw. Stosowana jest również interwencja.

(2)

2

o Profilaktyka wskazująca (trzeciorzędowa) – adresowana jest do młodych ludzi z grup wysokiego ryzyka, ponoszących konsekwencje swoich zachowań. Celem działań jest ograniczenie głębokości i czasu trwania zaburzeń oraz zmniejszenia szkód związanych z ryzykownym trybem życia wymienionej grupy osób.

Na wszystkich poziomach profilaktyki stosuje się kilka strategii:

o Strategie informacyjne. Ich celem jest dostarczenie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych i tym samym umożliwienie dokonywania racjonalnego wyboru. Działania informacyjne kierowane do dzieci muszą spełniać kilka ważnych warunków:

 Przekazywane informacje powinny być dostosowane do możliwości percepcyjnych odbiorcy i do już posiadanego zasobu wiedzy,

 Informacja powinna być rzetelna,

 Informacja powinna być podawana rzeczowo (aby nie wzbudzać ciekawości lub niedowierzania),

 Informacja nie powinna być szczegółowa (aby nie stanowiła instruktażu dla konkretnego zachowania ryzykownego.

o Strategie edukacyjne. Ich celem jest pomoc w rozwijaniu ważnych umiejętności psychologicznych i społecznych (umiejętności nawiązywania kontaktów, radzenia sobie ze stresem, rozwiązywania konfliktów, opierania się naciskom otoczenia).

Zakłada się, że rozwój takich umiejętności umożliwia młodym ludziom zaspokojenie najważniejszych potrzeb w sposób akceptowany społecznie. Programy edukacyjne składają się z bloków ćwiczeń, w których uczestnicy mogą poznać swoje braki w zakresie różnych umiejętności i zacząć je trenować.

o Strategie alternatyw. Ich celem jest pomoc w zaspokojeniu ważnych potrzeb (np.

sukcesu, przynależności) oraz osiągnięcie satysfakcji życiowej przez stwarzanie możliwości zaangażowania się w działalność pozytywną (artystyczną, społeczną, charytatywną, sportową). Działania alternatywne polegają na stworzeniu alternatyw dla zachowań ryzykownych.

o Strategie interwencyjne. Celem tych działań jest pomoc osobom mającym trudności

w identyfikowaniu i rozwiązywaniu swoich problemów oraz wspieranie w sytuacjach

kryzysowych. Najczęściej wymienia się dwa warunki skuteczności programów

wczesnej interwencji: profesjonalizm i odpowiednie cechy charakterologiczne osoby

udzielającej pomocy oraz pozyskanie i włączenie w działania rodziców.

(3)

3

PODSTAWA PRAWNA

1. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej – art. 72.

2. Konwencja o Prawach Dziecka – art. 3., art. 19., art. 33.

3. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21.01.2001r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz.U.

2001/61/624. z późn. zm.)

4. Ustawa z dnia 7 września 1991r. o Systemie Oświaty (Dz.U. z 2004/256/2572 z późn.

zm.)

5. Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o Przeciwdziałaniu Narkomanii (Dz.U. 2012, poz. 124.)

6. Ustawa o Ochronie Zdrowia Psychicznego z dnia 19.08.1994r. (Dz. U.

z 2011/231/1375.)

7. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28.12.2010r. w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego (Dz. U. z 2011/24/128.)

8. Ustawa o Ochronie Zdrowia przed następstwami używania tytoniu z dnia 9.11.1995r.

(Dz. U. z 2015/298.)

9. Ustawa o Wychowaniu w Trzeźwości i Przeciwdziałaniu Alkoholizmowi z dnia 26.10.1982r. (Dz. U. 2015/1286.)

10. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 maja 2014r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. poz. 803.)

11. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2015r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz. U. z dnia 28 sierpnia 2015r.)

Powiązanie z programami lokalnymi i krajowymi:

1. Narodowy Program Zdrowia na lata 2007-2015.

2. Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata 2011-2016.

3. Krajowy Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2011-2016.

4. Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2006-2016.

5. Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego.

6. Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce.

7. Rządowy Program „Bezpieczna i Przyjazna Szkoła”.

8. Łomżyński Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Patologii Społecznej na 2015r.

9. Statut Szkoły.

10. Program Wychowawczy Szkoły.

(4)

4

STRUKTURA I TREŚCI SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI

I. Cel ogólny Szkolnego Programu Profilaktyki:

„Wspieranie uczniów w prawidłowym rozwoju psychofizycznym i społecznym poprzez redukowanie czynników ryzyka i wzmacnianie czynników chroniących”.

II. Cele szczegółowe Szkolnego Programu Profilaktyki:

1. Ochrona ucznia przed uzależnieniami (kontaktem z używkami) oraz agresją.

2. Rozwiązywanie konfliktów bez agresji i przemocy.

3. Zapobieganie wandalizmowi oraz budowanie postawy szacunku dla mienia własnego oraz innych osób.

4. Zapobieganie patologiom, tj. uzależnieniom, agresji, przemocy oraz odpowiednie reagowanie w chwili pojawienia się ich w szkole.

5. Rozwijanie umiejętności podejmowania decyzji i zachowania się w sytuacjach ryzykownych.

6. Kształtowanie odpowiedzialności za własne czyny i zachowanie w stosunku do innych ludzi.

7. Promowanie zdrowego stylu życia.

8. Budowanie prawidłowych relacji: nauczyciel – uczeń, uczeń – uczeń, uczeń – rodzic.

9. Rozwijanie umiejętności dostrzegania swoich mocnych i słabych stron.

III. Ewaluacja programu:

1. Obserwacje.

2. Ankiety ewaluacyjne skierowane do uczniów, rodziców.

3. Wywiad środowiskowy, w tym z rodzicami.

4. Rozmowy wychowawcze.

5. Opinie uczniów i rodziców.

6. Analiza dokumentów szkoły.

IV. Spodziewane efekty:

1. Zmniejszenie liczby zachowań agresywnych w szkole.

2. Wzrost poprawności językowej w mowie potocznej (eliminowanie wulgaryzmów).

3. Utrwalenie zachowań asertywnych.

4. Empatia.

5. Wzrost wiedzy uczniów oraz rodziców na temat uzależnień i przeciwdziałania im.

6. Dbanie o zdrowie fizyczne i psychiczne.

7. Umiejętność organizowania czasu wolnego.

8. Świadome i umiejętne korzystanie z komputera, Internetu.

9. Prawidłowe reakcje w sytuacjach zagrożenia.

10. Zachowanie higieny osobistej.

11. Sukcesy uczniów w szkole.

(5)

5

V. Adresaci programu:

Program profilaktyki uzależnień jest skierowany do uczniów, nauczycieli i rodziców.

VI. Działy programu:

1. Profilaktyka uzależnień.

2. Łagodzenie przyczyn niepowodzeń szkolnych.

3. Zapobieganie przejawom agresji i przemocy w szkole.

4. Promowanie zdrowego stylu życia.

5. Promocja zdrowia psychicznego.

6. Kształtowanie umiejętności interpersonalnych.

1. Profilaktyka uzależnień.

Cele Zakres Formy realizacji Ter-

min

Realizator Uwa- gi

Uczeń wie, co to jest uzależnienie i zna mechanizmy zależ- nień. Rodzice zdają sobie sprawę z powagi zagrożenia uzależnieniem

Zapoznanie uczniów i rodziców z wiedzą na temat mechanizmów uzależnień.

wykład, pogadanka, spotkanie.

cały rok szkolny

wychowawca, pedagog.

Uczeń zna wpływ palenia papierosów, picia alkoholu i zażywania środków psychoaktywnych na swój organizm

Zapoznanie uczniów z wpływem nikotyny, alkoholu, środków psychoaktywnych na organizm oraz chorób będących następstwem ich zażywania

wykład, pogadanka, dyskusja, projekcja filmów edukacyjnych,

przygotowanie gazetki szkolnej, wykorzystanie materiałów

dydaktycznych.

cały rok szkolny

wychowawcy, n-le przyrody i wychowania fizycznego, pedagog.

Uczeń zna konsek – wencje zdrowotne, społeczne i psycho – logiczne zażywania środków psychoakty- cnych, picia alkoholu palenia papierosów.

Zapoznanie uczniów z negatywnym wpływem alkoholizmu i substancji psychoaktywnych na relacje interpersonalne oraz funkcjonowanie w rodzinie, społeczeństwie.

Odgrywanie scenek tematycznych

(psychodrama), wykłady, pogadanki.

cały rok szkolny

Uczeń umie podej - mować decyzje i asertywnie odma – wiać. Uczeń zna konsekwencje zdrowotne, społecz- ne i psychologiczne uzależnienia od internetu i telefonu (fonoholizm)

Kształtowanie wśród uczniów postawy asertywnej oraz umiejętności

niepoddawania się presji.

Zapoznanie uczniów z negatywnym wpływem nadużywania internetu i telefonu.

wykład, pogadanka, dyskusja, przeprowadzenie ankiety.

cały rok szkolny

Uczeń wie, do kogo i gdzie zwrócić się o pomoc w sytuacji zagrożenia

uzależnieniem.

Zapoznanie uczniów z formami pomocy osobom uzależnionym i zagrożonym

uzależnieniem.

Przekazanie informacji na temat działających ośrodków leczących uzależnienia,

wykorzystanie materiałów dydaktycznych

cały rok szkolny

Uczeń nie pali Przestrzeganie zakazu Zapoznanie uczniów ze cały wychowawca,

(6)

6 papierosów, nie

zażywa żadnych używek.

palenia papierosów oraz używania używek podczas imprez szkolnych.

statutem szkoły, regula – minem oceniania zacho - wania oraz wycieczek szkolnych. Pełnienie dyżurów nauczycielskich na dyskotekach.

rok szkolny

nauczyciele.

2. Łagodzenie przyczyn niepowodzeń szkolnych.

Cele Zakres Formy realizacji Ter-

min

Realizator Uwa- gi

Wychowawca na bieżąco monitoruje frekwencję uczniów.

Kontrola frekwencji uczniów i przekazywanie informacji rodzicom uczniów.

Kontrola dzienników lekcyjnych. Przestrzeganie przez wychowawców ustalonych zasad

usprawiedliwiania

nieobecności. Kontrola uczniów opuszczających zajęcia, rozmowy z rodzicami.

cały rok szkolny

Uczeń poświęca swój wolny czas na rozwijanie swoich zainteresowań.

Rodzice znają szkolną ofertę zajęć pozalekcyjnych oraz sportowych UKS 9.

Motywowanie uczniów do osiągania sukcesów.

Zapoznanie rodziców z ofertą zajęć

pozalekcyjnych

Stwarzanie uczniom możliwości prezentowania umiejętności,

zainteresowań, hobby na lekcjach wychowawczych i przedmiotowych,

zajęciach pozalekcyjnych oraz imprezach klasowych i szkolnych.

cały rok szkolny

wychowawca, nauczyciele, rodzice.

Uczeń potrafi zwrócić się o pomoc w przypadku trudności w nauce.

Rodzice współpracu- ją z wychowawcami w celu poprawy fre- kencji na zajęciach wyrównawczych.

Organizowanie w obrębie klasy pomocy koleżeńskiej.

Wspomaganie ucznia mającego problemy w nauce.

Kontakty nauczycieli i wychowawców z rodzicami.

Powoływanie zespołów pomocy koleżeńskiej w klasie. Prowadzenie przez nauczycieli dodatkowych zajęć dla uczniów mających problemy w nauce. Rozpoznanie środowiska rodzinnego uczniów: wywiady, kontakty indywidualne z rodzicami, współpraca z Poradnią Psych.-Pedagog.

- realizacja zaleceń zawartych w opiniach, - indywidualne kontakty z pedagogiem szkolnym ma- jące na celu zapobieganie niepowodzeniom.

cały rok szkolny

wychowawca, nauczyciele, pedagodzy, rodzice.

3. Zapobieganie przejawom agresji i przemocy w szkole.

Cele Zakres Formy realizacji Ter-

min

Realizator Uwa- gi

Uczeń uznaje zjawisko agresji za negatywne i pragnie wpływać na jego zmniejszenie w

Zapoznanie ucznia z definicją pojęcia „agresja psychiczna i fizyczna”,

„cyberprzemoc”,

prawnymi aspektami

Pogadanki: „Stop agresji fizycznej”, „Stop agresji psychicznej”, spotkanie z funkcjonariuszem policji.

cały rok szkolny

(7)

7 swoim środowisku. skutków zachowań

agresywnych, źródłami zachowań agresywnych, sposobami przeciwdział.

agresji, uświadomienie uczniom ich praw jako ewentualnej ofiary agresji. Wskazanie ucz.

osób, instytucji oraz organów zobowiązanych do podjęcia działań ograniczających agresję.

Uczeń ma poczucie przynależności do społeczności

szkolnej i grupy klasowej.

Zintegrowanie

społeczności szkolnej i klasowej. Budowanie wzajemnych relacji opartych na szacunku i zaufaniu.

Gry, zabawy integrujące zespół klasowy, wycieczki, biwaki klasowe, rajdy.

Organizacja i uczestnictwo w imprezach szkolnych i klasowych.

cały rok szkolny

Uczeń potrafi zachować się asertywnie.

Zapoznanie uczniów z pojęciem asertywności, rodzajami zachowań.

Rozwijanie wśród uczniów zachowań asertywnych.

Rozpoznanie obszarów własnej asertywności (mapa asertywności).

Przyznawanie sobie praw asertywnych.

cały rok szkolny

Uczeń jest

tolerancyjny wobec odmienności.

Przeciwdziałanie

zjawisku braku posza - nowania dla czyjejś odmienności (związanej z wyznaniem, poglą- dami, stylem życia itp.).

Uwrażliwienie dzieci na przejawy nietolerancyj- nego zachow., wskazanie jego przyczyn,

przejawów i konsekwencji.

Wykorzystanie materiałów dydaktycznych.

cały rok szkolny

wychowawca.

Uczeń potrafi rozwiązywać konflikty.

Zapoznanie uczniów ze sposobami

rozwiązywania

konfliktów. Ćwiczenie umiejętności ich rozwiązywania.

Doskonalenie umiejętności negocjacyjnych.

Odgrywanie ról, scenek tematycznych, dyskusja, burza mózgów,

Sporządzanie listy pożądanych zachowań.

cały rok szkolny

Uczeń z szacunkiem wypowiada się o innych. Nie używa wulgaryzmów.

Podnoszenie kultury słowa, eliminowanie wulgaryzmów ze słownika ucznia.

Pogadanka, odgrywanie scenek tematycznych.

Zwracanie uwagi na kulturę słowa podczas przerw lekcyjnych.

cały rok szkolny

wychowawca, nauczyciele.

Uczeń jest

odpowiedzialny za mienie własne i społeczne.

Wzmacnianie w ucz.

odpowiedzialności za mienie własne i cudze.

Dbanie o wystrój klasy, szkoły.

cały rok szkolny

wychowawca.

Szkoła jest miejscem bezpiecznym dla ucznia.

Zwiększenie

bezpieczeństwa uczniów podczas pobytu w szkole.

Pełnienie dyżurów nauczycielskich.

Prowadzenie monitoringu.

Zapoznanie uczniów z odpowiednimi dokumentami szkoły.

cały rok szkolny

wychowawca, nauczyciele, dyr. Szkoły.

(8)

8

4. Promowanie zdrowego stylu życia.

Cele Zakres Formy realizacji Ter-

min

Realizator Uwa- gi

Uczeń potrafi aktywnie spędzać czas wolny.

Zapoznanie ucznia z formami odpoczynku (bierny i czynny).

Uświadomienie uczniom, że aktywność fizyczna jest podstawą

zachowania zdrowia.

Organizacja rajdów, biwaków klasowych, wycieczek szkolnych, zawodów sportowych, zajęć pozalekcyjnych, szkolnego dnia sportu.

Organizacja kursów i pogadanek.

cały rok szkolny

Uczeń zna i stosuje zasady

prawidłowego odżywiania się.

Rodzice przestrzega- ją zasad zdrowego odżywiania swoich dzieci.

Zapoznanie ucznia z zasadami prawidłowego odżywiania, wartością odżywczą pokarmów, zaburzeniami

związanymi z nieprawidłowym

odżywianiem: anoreksja, bulimia, otyłość.

Omówienia różnych diet – wady i zalety,

sporządzanie jadłospisu.

Analiza fragmentów filmów o anoreksji i bulimii.

Rodzice wspomagają działania szkoły w zakresie zdrowego odżywiania.

cały rok szkolny

n-l przyrody, wychowawca, pedagog, rodzice.

Uczeń dba o higienę swojego ciała.

Zapoznanie ucznia z zasadami higieny.

dyskusja, pogadanka. cały rok szkolny

n-l przyrody, wychowawca, n-l w-f.

Uczeń dba o swoje zdrowie.

Zapoznanie z niektórymi chorobami, ich

profilaktyką i diagnostyką.

Pogadanka, analiza schematów, rysunków, wyników pomiaru podstawowych

parametrów organizmu człowieka.

cały rok szkolny

n-l przyrody, wychowawca.

Uczeń chroni swoje środowisko.

Kształtowanie w uczniach postawy współodpowiedzialności za obecny i przyszły stan środowiska.

Rozbudzanie potrzeby działania na rzecz zdrowego środowiska.

Prowadzenie koła przyrodniczego, organizacja akcji

„Sprzątanie Świata”,

„Święto Ziemi”

cały rok szkolny

n-l przyrody, wychowawca, n-l w-f.

5. Promocja zdrowia psychicznego.

Cele Zakres Formy realizacji Ter-

min

Realizator Uwa- gi

Uczeń posiada wiedzę na temat zdrowia

psychicznego.

Zapoznanie ucznia z pojęciem zdrowia psychicznego i problemami zdrowia psychicznego.

Wykład, pogadanka.

Wyszukiwanie w internecie różnych definicji zdrowia psychicz.

Zapoznanie z najważniejszymi schorzeniami związanymi z psychiką człowieka.

Przekazanie informacji na temat ośrodków udzielających pomocy osobom z problemami zdrowia psychicznego.

Zapoznanie z rolą cały rok szkolny

(9)

9 psychologa i psychiatry.

Uczeń prowadzi styl życia korzystny dla zdrowia

psychicznego.

Zapoznanie ucznia z zachowaniami

wpływającymi

negatywnie na zdrowie psychiczne (np.

nadmierna ambicja, pracoholizm,

przyjmowanie na siebie zbyt licznych

obowiązków) i sposobami ich unikania.

Wykład, pogadanka, praca w zespołach, burza mózgów. Spotkanie z psychologiem,

pedagogiem.

cały rok szkolny

Uczeń radzi sobie z nadmiernym stresem.

Zapoznanie ucznia z pojęciem stresu, źródłem stresu, skutkami oraz sposobami opanowania stresu.

Wykład, pogadanka na temat stresu, jego źródeł.

Praca w grupach – podanie przyczyn stresu,

Zapobieganie jego negatywnym skutkom.

Burza mózgów – tworzenie listy sposobów radzenia ze stresem, podanie różnych technik relaksacyjnych.

cały rok szkolny

nauczyciele, wychowawcy, pedagog.

Uczeń potrafi panować nad swoimi emocjami.

Kształtowanie

umiejętności radzenia sobie z negatywnymi emocjami.

Spotkanie z psychologiem, pedagogiem szkolnym, odgrywanie scenek tematycznych.

cały rok szkolny

6. Kształtowanie umiejętności interpersonalnych.

Cele Zakres Formy realizacji Ter-

min

Realizator Uwa- gi

Uczeń posiada poczucie własnej wartości.

Dokonywanie

samooceny, wyróżnianie swoich mocnych i słabych stron.

Zachęcanie uczniów do udziału w kołach zainteresowań,

konkursach, zawodach.

Sporządzanie arkuszy swoich mocnych i słabych stron. Wykonywanie własnego herbu.

Stworzenie reklamy samego siebie.

Prowadzenie zajęć pozalekcyjnych.

Organizacja konkursów, zawodów.

cały rok szkolny

wychowawca,

nauczyciele.

Uczeń potrafi wczuć się w położenie innej osoby.

Kształtowanie w uczniach empatii.

Zachęcanie do niesienia pomocy potrzebującym.

Wykorzystanie materiałów dydaktycznych:

pogadanki, „Góra grosza”

– przedświąteczna zbiórka żywności i odzieży, zbiórka nakrętek.

cały rok szkolny

wychowawca, opiekun samorządu szkolnego, opiekun PCK.

Uczeń rozumie wpływ emocji na sposób

postępowania.

Zapoznanie uczniów z rodzajami emocji oraz sposobami panowania nad nimi. Zaznajomienie ze znaczeniem

optymizmu,

pozytywnego myślenia,

poczucia humoru i uśmiechu dla dobrego

Pogadanka, odgrywanie ról, scenek tematycznych, spotkanie z psychologiem.

cały rok szkolny

wychowawca.

(10)

10 samopoczucia

i prawidłowych relacji z innymi.

Uczeń posiada umiejętności komunikacyjne.

Kształtowanie umiejętności komunikacyjnych, aktywnego słuchania.

Zapoznanie ucznia z barierami

komunikacyjnymi.

Ćwiczenie komunikatów

„ja”.

Pogadanka, ćwiczenia, gry, zabawy, odgrywanie ról, scenek tematycznych.

cały rok szkolny