Numer podwójny—W 25 Rocznicę Rządu Ludowego
Vol. 4. No. 21—22. 1—15 listopada 1943
ROBOTNIK POLSKI
MW WWIELKIEJ brytanui
Pismo członków P.P.S. zagranicą
______________________________ Rok. IV. Nr. 21—22.
i
THE POLISH WORKER IN GREAT BRITAIN
Published by members of the Polish Socialist Party — P.P.S.
• PRICE 6 PENCE
Adres redakcji i administracji :
64, ROMNEY COURT, SHEPHERD’S BUSH, LONDON, W.12.
CENA 6 PENSÓW
Prenumerata kwartalna l/6d.
Kraj o nowym Rządzie
W wydawnictwach Kie
rownictwa Ruchu Mas Pracujących w Kraju z lipca r.b. znajdujemy już arty
kuły, omawiające zmiany w Rządzie i stosunek Ruchu do nowego gabinetu.
Zmiana Gabinetu Ministrów
Śmierć gen. Sikorskiego wy wołała , konieczność zmian w składzie naszego Rządu.
Dokonane zostałyone szybko i sprawnie, Wzbudziło to uznanie nawet w Anglii.
Nie dziwnego; w atmosferze emigracyjnej taka przemiana Rządu nie należy do rzeczy łatwych. Specjalnie u nas, gdzić kwietniowa konstytucja pcha na tory personalnych rozgrywek, a dawni dygnitarze sanacyjni tylko czekają okazji, by znów wypłynąć. I teraz zamrowiło się od kandydatów, reklamujących się “ praktyką ” rządzenia i “ za sługami” .mężów stanu. Prze
szłość polityczna pana Prezy
denta i jego formalne preroga tywy ułatwiać mogły zakłócenie sytuacji i skomplikować prze
silenie rządowe. Szczęśliwie tak się nie stało.
Pan Prezydent uszanował umowę, zawartą z Rządem jeszcze we Francji, umowę, opie wającą, że liczyć się będzie z decyzją Rządu we wszystkich ważniejszych sprawach. Z dru giej strony
Kraj jasno wyraził swą wolę zachowania w mocywspomnia
nej umowy i wypowiedział się za rekonstrukcją Rządu na podstawie obowiązującej “de klaracji zasad,” a więc demo
kracji i postępu społecznego oraz za wzmocnieniem porozu
mienia czterech stronnictw, jako podstawy politycznej Rządu.
Dlatego też kryzys został szybko opanowany i nowy Rząd stanął do pracy, bardziej związany z Krajem, którego woli jest dziś bezpośrednim i uzgo
dnionym wyrazem.
Na boku, poza Rządem, pozo stały trzy grupy polityczne, nieraz krzykliwie reklamujące się, nie mniej jednak skazane przez swą przeszłość i swe stanowiskopolity czne na pozostawanie poza ramami, stworzonymi przez zasadnicze siły polskiego życia. Sanacja, obnosząca się z “zasługami ” Becka i zamachową konstytucją, Oener, wierny swej faszy stowskiej tradycji, warcholący w Kraju i zagranicą—same muszą rozumieć, że nie ma dla nich miejsca, gdy buduje się Polskę demokratyczną, ludową w sojuszu z demokracjami Świata. Trzecia grupa—komuniści —wysługujący się Moskwie i spekulujący na nową okupację Polski przez Sowiety, jawnie stanęli w szeregu wrogów nietylko polityki polskiej, alesamego narodu polskiego. Jako nikczemni renegaci, spotkać się mogą tylko z pogardą.
Rząd jest wyrazem zasadni
czych sił państwowych Polski.
Robotnicy, chłopi, pracownicy, umysłowi i drobnomieszczaństwo stanowią jego zorganizowaną podstawę. Warunki techniczne konspiracji utrudniają formalne włączenie do tej koalicji grup drobnych, które stoją na plat
formie zasad Rządu i porozu mienia stronnictw koalicji, ale w każdej dziedzinie jest zawsze z całą dobrą wolą współpraca ich przyjmowana i z radością witana.
Dwa zasadnicze artykuły, jeden z “ W.R.N.” drugi zaś z “ Wolności,” podajemy bez zmian i skrótów.
W.R.N. w numerze 15 (121) z 30 lipca 1943 pisze w artykule p.t. “ Zmiana Ministrów”:
Jest więc ten Rząd wyrazem niewątpliwym opinii i dążeń, najszerszych mas, ogromnej większości narodu. I taki właśnie Rząd potrzebny jest dzisiaj: związany ściśle z Krajem, oparty silnie o zorga nizowany obóz robotniczy i chłopski, jak w 1920 roku, wyrażający i symbolizujący wolę Ludu Polskiego.
Uwagi o Koalicji
“ Wolność ” w numerze 3(24) z lipca 1943 pisze w artykule p.t. Uwagi Koalicji.
Kryzys, wywołany tragiczną śmiercią Premiera, i Naczelnego Wodza, wbrew usiłowaniom ele mentów, przeciwstawiających się dotychczasowej koncepcji Rządu,
--- ---?.---
Deklaracja czterech stronnictw
Deklaracja prozumienia polity
cznego czterech 'stronnictw ogło
szona 22-go października jest dokumentem, godnym dokładnego przestudjowania przez swoich i obcych; jest ona wyrazem prze konań ukształtowanych i ugrun
towanych w okresie czteroletnich zmagań i naprawdę bohaterskiego trwania. Zrodziłasię ta deklaracja z należytej oceny sytuacji między
narodowej polskiej, z sytuacji wymagającej największego poczu cia odpowiedzialności.
Rozwój wypadków wykazał, że przyszłość Polski zależy nietylko od pokonania Niemców i że samo zwycięstwo nad Niemcami nie zapewnia jeszcze Państwu Pols kiemu niepodległości i wolności.
Zachodziła tedy konieczność rozszerzenia trwania porozumie
nia między stronnictwami, poro
zumienia zawartego pierwotnie tylko pa okres walki z okupantem.
Z chwilą, gdy okazało się, że okres wypędzania Niemców, a na wetokres najbliższypo ich wypęd zeniu, mogą się stać najkrytycz- niejszymi dla Państwa momentami
—rozum polityczny i poczucie od powiedzialności nakazywały stwo rzenie granitowej podstawy dla polskiej państwowości.
Tą podstawą granitową jest porozumienie wszystkich maso wych ugrupowań politycznych w Kraju i ich najściślejsza łączność i solidarność z rządem Rzeczypos politej. Łącznie z niesporną dla Kraju i emigracji zasadą legalnej kontynuacji Państwa Polskiego porozumienie stronnictw i solidar
ność zespołu stronnictw w Kraju z rządem na emigracji stanowią kamień probierczy przy pomocy którego rozpoznanym być może — ponad wątpliwość — stosunek każdego—Polaka czy obcego—do zagadnienia Polski Niepodległej.
Każdy, kto poddaje w wątpli wość, że konstytucyjnie utworzony rząd działaiprzemawia jakojedy ny rząd Rzeczypospolitej Polskiej, podważa zasadę niepodległości Państwa Polskiego, choćby sto
krotnie zapewniał, że chce Polski silnej i niepodległej. Na toby ten
został szybko przezwyciężony i nowy Rząd powstał na podstawie obowiązujących dotychczas de mokratycznych zasad i koalicji stronnictw, które zasady te przyjęły za podstawę działania.
Koalicja zwycięsko przeszła przez tę ciężką próbę życia i stała się rzeczywiścietrwałym, fundamentalnym czynnikiem polskiego życia politycznego.
Istniejącej koalicji przeciwsta
wia się koncepcja “szerszego porozumienia,” czyli włączenia do zespołu stronnictw i grup, związanych dziś bezpośrednio z Rządem, dwóch grup frondują- cych, a mianowicie sanacji i jawnie faszystowskiego skrzydła endecji, sprzymierzonej pod wodzą Bieleckiego z grupami'by
łego Oeneru.
Koncepcja ta zupełnie niereal na, niemożliwa do przyjęcia.
Przede wszystkim stanowisko tych grup odbiega tak daleko od zasad demokracji i postępu spo
łecznego, że jakakolwiek współ
praca polityczna obozu robot niczego i chłopskiego z grupami tymi jest całkowicie wykluczona.
Sanacjapozatym, żejest obarcza na bezpośrednią odpowiedzialno ścią za politykę przed wrześniową Polski, w dalszymi ciągu stoi
konstytucyjnie utworzony rząd miał też konieczne w okresie przejściowym współdziałanie spo łeczeństwa koniecznejest z jednej strony wyłonienieprzez społeczeń
stwo zorganizowanego przedstawi
cielstwa i współdziałanie rządu z tern przedstawicielstwem. Ogło szona deklaracja porozumienia po litycznego czterech stronnictw stwarza nowe doskonalsze formy przedstawicielstwa społeczeństwa i ściślejsze powiązanie tego przed stawicielstwa z rządem,tworząc w ten sposóbaparaturę, która pozwo li uniknąć komplikacji w trudnym okresie przejściowym, to jest do chwili wyboru konstytucyjnych ciał ustawodawczych. Jasnem jest, że zarządzić i przeprowadzić wybory konstytucyjnych ciał ustawodawczych może tylko legal
ny Rząd Rzeczypospolitej.
Rozszerzając czasokres trwania porozumienia stronnictwa musiały też uzgodnić podstawowe zasady programuwspółdziałania. Kamie
niem węgielnym stała się tu deklaracja demokratyczna rządu z lutego 1942 roku. Stronnictwa uzgodniły też program reform politycznych, gospodarczych i społecznych, które przeprowad
zone być mają niezwłocznie drogą dekretów. Podstawą tych uzgod nień jest świadomość, że Polska ostać się może tylko jakopaństwo demokratyczne i że najistotniejsze dążenia mas ludowych domagają się natychmiastowej realizacji.
Reforma rolna, gospodarka pla
nowa w interesie najszerszychmas społeczeństwa, uznanie pracy ludz kiej jako największej wartości społecznej, przejęcie w okresie przejściowym przedsiębiorstw po niemieckich i bezpańskich oraz instytucji kredytowych w zarząd państwowy, rozwój spółdzielczości,
— oto najistotniejsze reformy, które wedle woli Kraju mają stać się treścią republikańskich i demokratycznych form ustroju Nowej Polski.
Deklaracja Krajowej Reprezen
tacji Politycznej, — której zna czenie stwierdzały liczne oceny
uparcie na stanowisku elitaryzmu połfaszystowskiego i, przemy
conej drogą teroru, fałszerstw wyborczych i zamachu stanu, konstytucji kwietniowej.
Miejsce przedstawicieli starego regime’u znajduje się przed kratkami Trybunału Stanu, a nie w gabinecie rzą dowym.
Faszystowskie zas skrzydło polskiego nacjonalizmu-to sym
bol tendencji, których złamanie jest celem wojny obecnej. Jest ono jeszcze ciągle czynnikiem anarchii i rozkładu w życiu polskim, czego przykładem jas krawym są oddziały tak zwanej Armii Narodowej w Kraju i warcholstwo Doboszyńskiego na
emigracji. Grupki te snują plany zamachowe i dalej pro
wadzą niepoczytalną akcję an tysemicką i szowinistyczną, by przy jej pomocy raz jeszcze pró bować realizacji faszystowskich koncepcji. Z żywiołami tymi Polska będzie miała .podobny kłopot, co z komunistami, zanim warcholstwo ich przyzwycięży i z życia polskiego wypleni.
Koncepcja tak zwanej “szero kiej koalicji ” jest więc tylko czynnikiem zaciembiania istot
nej sytuacji politycznej w Polsce
międzynarodowe załatwia osta tecznie szereg spraw spornych w środowisku emigracyjnym. Popar
cie udzielone rządowi w sposób jasny i wyraźny przez wszystkie stronnictwa reprezentujące głów
ne kierunki polskiej myśli poli
tycznej, jest ostateczną odpowied
zią na wszystkie na emigracji wy suwane wątpliwości i pretensje.
Graczom politycznym, nieliczącym się ani z wymogami racji stanu ani z powagą chwili iten wyraźny nakaz Kraju prawdopodobnie ust nie zamknie. Nie uciszy on też ataków obcych agentur. Aleprzez wszystkich ludzi dobrej woli, deklaracja musi być ocenioną jako wyraz pełnej solidarności wszyst
kich głównych stronnictw poli
tycznych Kraju z rządem na emi
gracji.
Również ustęp deklarujący peł
ne poparcie dla Armji Krajowej i dążność do harmonijnego ułożenia współpracy organów cywilnych i wojskowych kładzie — albo co- najmniej winien położyć — kres różnym niewczesnym i szkod liwym próbom mącenia wzajem
nych stosunków.
Założenia deklaracji krajowej pokrywają się w pełniz założenia mi politycznemi Komitetu Zagra nicznego P.P.S.,zastosowanemi — między innymi — i w okresie przesilenia spowodowanego tra
giczną śmiercią śp. Władysława Sikorskiego.
Okoliczność że zasady demo
kracji politycznej i program re form społecznych zostały uzgod
nione jako platforma porozu
mienia wszystkich głównych stronnictw politycznych w Kraju, nakłada na rządi Radę Narodową obowiązekmożliwierychłego przy gotowania dekretów i projektów realizujących wolę Kraju. Pracę tę zapoczątkowały kluby P.P.S. i Stronnictwa Ludowego w Radzie Narodowej składając wniosek w sprawie ustróju politycznego i gospodarczego Polski. Wniosek ten przez szereg miesięcy nie ujrzał światła dziennego. Dziś Kraj zgodnie domaga się jego realizacji.
i niepokojenia opinii rzekomym rozbiciem naszych głównych oś
rodków politycznych.
Najszerszą możliwą koalicją dzisiaj i w przyszłości jest tylko ten zespół sił, który obec
nie wziął na siebie odpowie dzialność za losy polskiej poli tyki.
■Szczęśliwie się stało, że skon centrował się on na podstawie nie personalnych kombinacyj ale pewnego minimum programo wego, ustalonego w “ Deklaracji Zasad,” przyjętej przez stron
nictwa zjednoczone d potwier
dzonej oficjalnie przez Rząd. To właśnie pozwoliło tak szybko przezwyciężyć kryzys, mimo bolesnego i ciężkiego wstrząsu, wywołanego śmiercią naczelnej osobistości.
Jest to znakomite potwier
dzenie prawdy, którą zawsze wyznajemy, że w polityce nie personalne gry, ale uzgodnie
nie zasad jest rzeczą najważ niejszą.
• . * * *
Istniejąca koalicja stronnictw wyrosła z uzgodnienia poglądów na najbliższy okres naszej po
lityki państwowej pomiędzy P.P.S., Ludowcami a Stronnict wem Pracy. Zasady te przyjęła wielka część poważniejszych przedstawicieli ruchu narodowo- demokratycznego, rozumiejącą bankructwo faszystowskich haseł i konieczność współdziałania z zorganizowanymi siłami robot
niczo-chłopskimi. Społecznie więc koalicja obejmuje wszystkie ele menty życia polskiego. Wachlarz to tak szeroki, że trzeba dużego wyrobieniapolitycznego, zjednej strony i silnej, jasnej decyzji z drugiej, żeby zespół ten mógł twórczo działać nawet w tych uproszczonych pod pewnym względem warunkach politycz
nych, kiedy nad wszystkimi zaga
dnieniami góruje problem wojny i obrony polskich interesów na zęwnątrz.
W miarę zbliżaniasię dokońca wojny i wyłaniania się problemu powstania i odbudowy państwa na terenach oswobodzonych od wroga,trudnościbędą —corazpo tężniały. Platforma z natury rzeczy ogólnikowa, stanowiąca wyraz zasad óbowiązujących wszystkich członków koalicji, będzie musiała coraz bardziej konkretyzować się, bowiem organy rządowe zmuszone zos
taną do bezpośredniego rozwią zywania zagadnień społecznych i politycznych, które stanowią o istocie różnic, dzielących posz czególne stronnictwa. Czy dzi siejsza koalicja potrafi przez wyciężyć i te problemy społeczne i polityczne, związane z odbu
dową i przebudową państwa, to jest wielkie zagadnienie przy
szłości.
Odrzucamy prostacki ina fra zesie tylko opierający siępogląd, że wystarczy tylko dobra wola i miłość ojezyzny, żeby przeproś wadzić odbudowę państwa pols
kiego. By dokonać tego dzieła, trzeba jasno wiedzieć, jak to państwo odbudować, jakie dla niego stworzyć fundamenty.
Oznacza to nic innego, jak wy pracowanie właśnie programu, określającego zasady i kierunek pracy.
Czy koalicja dzisiejsza potrafi ogólnikową “ Deklaracją zasad ” przekuć na taki program? Pier wsze próby dokonania pracy tutaj na gruncie krajowym zdają się potwierdzać istnienie takich możliwości. Mielibyśmy więc
/dofc na str. 2-ei/
