Robert KACZMARCZYK, Sylwia TCHÓRZEWSKA, Jacek STANISZ, Aleksandra BORECKA
Wskaźniki zmian wytrzymałości na ścinanie w strefach zagrożenia osuwiskowego
na obszarze kopalni węgla brunatnego Turów i Bełchatów
Streszczenie: W artykule omówiono wyniki badań wytrzymałości na ścinanie dla 215 prób pobranych z utworów obej- mujących strefy zagrożeń osuwiskowych w górotworze złóż węgla brunatnego Turów i Bełchatów. Opisano związki pomiędzy budową geologiczną nadkładu, genezą, cechami geologiczno-inżynierskimi oraz czynnikami wpływającymi na powstawanie lub rozwój osuwisk. Scharakteryzowano procesy zachodzące w ośrodku grunto- wym mające wpływ na zmianę parametrów wytrzymałościowych w górotworze. Omówiono metody wyznaczania wartości obliczeniowej według normy PN-B-03020:1981 oraz Eurokod 7 (PN-EN 1997-1:2008P). Przedstawiono zalety i ograniczenia zastosowania „normowych” metod oznaczania parametrów wytrzymałości na ścinanie do analiz stateczności skarp i zboczy w warunkach skomplikowanej budowy geologicznej.
Badania testowe wykonano dla 11 różnych powierzchni osłabień strukturalnych, oznaczając parametry wytrzy- małości pierwotnej, rezydualnej oraz po zawodnieniu powierzchni poślizgu. Porównując wyniki zmian parame- trów, autorzy zaproponowali współczynniki korekcyjne: wskaźnik zmian kąta tarcia wewnętrznego (λf, λfw) oraz wskaźnik zmian spójności (λc, λcw).
Wyniki badań wskazują, że wskaźniki zmiany parametrów wytrzymałościowych są wyraźnie zróżnicowane dla kąta tarcia wewnętrznego i spójności. W próbkach pobranych z powierzchni nienaruszonych zmniejszenie opo- rów ścinania było w znacznej mierze wynikiem redukcji spójności. Na powierzchniach o naruszonej strukturze tendencje zmian parametrów wytrzymałościowych nie są tak wyraźne i zależą od wielu różnych czynników.
Analiza wyników potwierdziła, że w strefach zagrożeń osuwiskowych obserwuje się znaczne zmniejszenie pa- rametrów wytrzymałościowych względem parametrów uzyskanych z badań laboratoryjnych nawet po uwzględ- nieniu ich redukcji do wartości obliczeniowych. Proponowane rozwiązanie, zdaniem autorów, pozwoli na lepsze odzwierciedlenie rzeczywistych warunków geologiczno-inżynierskich, co będzie prowadzić do bezpiecznego projektowania geologiczno-inżynierskiego oraz geotechnicznego.
Słowa kluczowe: wytrzymałość na ścinanie, kopalnie odkrywkowe, wskaźniki zmian wytrzymałości na ścinanie, po- wierzchnie strukturalne, Eurokod 7
