Zmiany obci¹¿enia wód Odry zanieczyszczeniami
z przemys³u rolno-spo¿ywczego do roku 2007
Anna Janeczko-Mazur*
Przemiany ustrojowe w Polsce od 1989 r. spowodowa³yzmiany w gospodarce, w tym tak¿e w przemyœle rol-no-spo¿ywczym. Czêœæ zak³adów zosta³o zlikwidowanych, inne uleg³y restrukturyzacji i prywatyzacji. Do ustalenia zmian wielkoœci zanieczyszczeñ wprowadzanych do wód Odry z przemys³u rolno-spo¿ywczego wytypowano zak³ady, które odprowadza³y œcieki w iloœci powy¿ej 500 m3
/d. Jako stan aktualny przyjêto wielkoœci ³adunków zanieczyszczeñ zrzucanych w roku 2002.
Analizê obecnego i docelowego obci¹¿enia wód Odry zanieczyszczeniami z przemys³u rolno-spo¿ywczego dokonano w oparciu o opracowanie Korol i in. (2003) sfi-nansowane ze œrodków Narodowego Funduszu Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej na zamówienie Ministra Œrodowiska. Podstaw¹ tej analizy by³y: raporty wojewódz-kich inspektoratów ochrony œrodowiska, opracowanie Instytutu Ochrony Œrodowiska we Wroc³awiu oraz Wielo-funkcyjny System Informacji Gospodarki Wodnej Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej Oddzia³ w Katowicach. W oparciu o te materia³y ustalono listê zak³adów przemys³u rolno-spo¿ywczego w dorzeczu Odry. Do wszystkich wys³ano ankietê w formie tabeli obejmuj¹c¹ dane o: u¿yt-kowniku, odbiorniku œcieków, aktualnym stanie gospodarki œciekowej oraz o planowanych zmianach w zakresie gospo-darki œciekowej w latach 2003–2007. Spoœród 66 ankieto-wanych zak³adów w dorzeczu Odry tylko 17 spe³nia kryterium odprowadzania œcieków w iloœci powy¿ej 500 m3
/d. Poszczególne sektory przemys³owe, zgodnie z Roz-porz¹dzeniem Ministra Œrodowiska (2002), reprezentowa-ne s¹ przez nastêpuj¹c¹ liczbê zak³adów: przetwórstwo mleka — 2, przetwórstwo owoców i warzyw — 1, przetwór-stwo ziemniaków — 2, przemys³ miêsny — 4, produkcja t³uszczów roœlinnych i zwierzêcych — 1 i cukrownie — 7. Dla tych u¿ytkowników ustalono wielkoœci ³adunków:
ChZTCr, azotu ogólnego i fosforu ogólnego jakie obecnie
wprowadzaj¹ oni do wód Odry oraz ³adunki jakie planuj¹ wprowadzaæ w roku 2007. Nastêpnie obliczono wielkoœci zmian zanieczyszczeñ wprowadzanych przez przemys³ rolno-spo¿ywczy do wód Odry dla trzech rozpatrywanych tu wskaŸników. Z grupy 17 branych pod uwagê zak³adów przemys³u rolno-spo¿ywczego inwestycje w zakresie ochrony wód Odry przed zanieczyszczeniem na lata 2003–2007 zaplanowa³o tylko 5 u¿ytkowników: 4 cukrow-nie i 1 zak³ad przemys³u miêsnego.
Obecnie roczne obci¹¿enie wód w dorzeczu Odry ³adunkiem wynosi: dla ChZTCr — 430,759 t/r, dla azotu
ogólnego — 37,287 t/r i dla fosforu ogólnego — 7,021 t/r. Analiza kierunku zmian wynikaj¹cych zarówno z zaplanowanej dzia³alnoœci inwestycyjnej na lata 2003–2007 w zakresie ochrony wód Odry przed zanie-czyszczeniem, jak i wzrostu iloœci odprowadzanych œcie-ków o 3145 m3
/d w stosunku do stanu aktualnego wykaza³a, ¿e w zlewni Odry mog¹ nast¹piæ bardzo nieko-rzystne zmiany; wprawdzie zmniejszy siê wielkoœæ ³adun-ku ChZTCro 122,825 t/r, lecz nast¹pi wzrost ³adunku azotu
ogólnego o 4,986 t/r i ³adunku fosforu ogólnego o 0,065 t/r. Aktualizacja pozwoleñ tylko w 6 zak³adach przekra-czaj¹cych dopuszczalne wielkoœci ³adunków zrzucanych do wód powierzchniowych pozwoli na zmniejszenie ³adunków: ChZTCro 135,783 t/r, azotu ogólnego o 4,598
t/r i fosforu ogólnego o 1,506 t/r. Literatura
KOROL R., MARCHLEWSKA-KNYCH B., JANECZKO-MAZUR A., BO¯EK A., STROÑSKA M. & SZYJKOWSKA U. 2003 — Opra-cowanie koncepcji ochrony wód Odry przed zanieczyszczeniem na lata 2003–2007. Opracowanie IMGW Oddzia³ we Wroc³awiu: 5–19, Wroc³aw.
Rozporz¹dzenie Ministra Œrodowiska, 2002 — z dn. 29 listopada w
sprawie warunków, jakie nale¿y spe³niæ przy wprowadzaniu œcieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodli-wych dla œrodowiska wodnego. Dziennik Ustaw, Nr 212, poz. 1799.
1093
Przegl¹d Geologiczny, vol. 52, nr 11, 2004
*Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Oddzia³ we Wroc³awiu, ul. Parkowa 30, 51-616 Wroc³aw
