Index librorum prohibitorum Sanctissimi Domini nostri Pii IX. Pont. Max. iussu editus

1 5 1 4 6 9

i i

.

I N D E X

LIBRORUM PROHIBITORUM

SANCTISSIMI DOMINI NOSTRI

PII IX. POXT. MAX.

lUSSU EDITUS

EDITIO .NOVISSIMA

in qua libri onmos ab Apostolica Sede usque ad annum 1876 proscripti

suis lo ris rorAnsAiit.m*

ROMAE

E X T Y P O G R A P H I A P O L Y G L O T T A S. C. DE PROPAGANDA FIDE

MDCCCLXXVI.

INDEX

LIBRORUM PROHIBITORUM

I NDEX

LIBRORUM PROHIBITORUM

SANCTISSIMI DOMINI NOSTRI

PII IX. PONT. MAX.

IUSSU EDITUS

EDITIO NOVISSIMA

io qua libri omnes ab Apostolica Sede usque ad annum 1876 proscripti suis locis recensentur.

ROMAE

E X T Y P O G R A P H I A P O L Y G L O T T A S. C. DE PROPAGANDA FIDE

MDCCCLXXVI.

* 6!®L!0 'r#%

VNIV. /yKyW AGEtL.

CRACOVIENSIS

Biblioteka Jagiellortska

1 0 0 1 9 5 2 4 7 5 1001952475

BENEDICTUS PAPA XIV.

AD PERPETUAM REI MEMORIAM.

Quae ad catholicae Religionis puritatem integerrime tuendam, et castos mores a contagione caute servandos maxime pertinent, cum semper ab Apostolica hac sancta Sede provide, sapienterque constituta, et sanctissime cu­

stodita sin t; tum illud in primis laudabili Romanorum Pontificum praedecessorum nostrorum zelo, ac vigilantia provisum, et cautum fuit, ne ullum propter pravos exi- tiososque libros, quibus fides, et pietas labefactari ple­

rumque solent, christifldelium animabus praeiudicium, ac detrimentum irrogaretur. Quamobrem non solum huius- modi libros improbare et proscribere consueverunt, sed ne vetitae quoque eorum lectionis oblivio ulla unquam subreperet, aut ignorantia obtenderetur, publicis tabulis, atque catalogis eosdem perniciosos libros describi, et con­

signari voluerunt; quo sane fieret, ut, palam denunciata, atque oculis subiecta eorum pravitate, ab omnium ma­

nibus facilius removerentur. Crescente autem in dies exi­

tiosa ipsorum segete, et copia, renovari identidem, atque

augeri oportuit Indices ipsos, quorum primum quidem

publica Ecclesiae auctoritate a sapientissimis Tridentinae Synodi Patribus dispositum fel. rec. Pius PP. IV. prae­

decessor noster optimis regulis communitum perfecit, at- que Apostolica auctoritate vulgavit, deinde vero Clemens PP. VIII. itidem praedecessor noster librorum numero auctum, atque nonnullis in antedictas regulas observatio­

nibus illustratum nova luce donavit. Alexander denique PP. VII. pariter praedecessor noster diversa a priori­

bus methodo ordinatum , atque in varias partes tribu­

tum huiusmodi Indicem suo nomine edi voluit, ac pro­

mulgari. Etsi autem pro temporum conditione satis di­

ligenter, atque utiliter in iis conficiendis laboratum sit, diuturna tamen observatione, atque experimento comper­

tum est, memoratos Indices neque satis correctos, neque satis usui accommodatos prodiisse: quapropter o publica utilitate fore visum est, si novus Index methodo aptiore digestus, atque a mendis, erratisque pluribus, quae in priores irrepserant, emendatus construeretur. Rem hanc omni procul dubio laboris, et diligentiae plenam iam tum animo praeconceperamus, cum certas regulas in examine, et proscriptione librorum servandas tradidimus in Consti­

tutione nostra, quae incipit: Sollicita, ac provida, vii. Id.

Iui. anno Incarnat. Dom. mdccliii. Pontificatus nostri anno xm . data. Huiusmodi subinde negotium mature iam discussum Ven. Fratribus nostris S. R. E. Cardinalibus Congregationi Indicis librorum prohibitorum praepositis dirigendum, promovendumque commisimus, qui pro in- iuncti sibi muneris ratione, zelo, ac solertia, adhibitis etiam in consultationem et opus doctis, ac diligentibus viris, omnia pro votis sedulo, accurateque perfecerunt.

Absolutum itaque iuxta mentem nostram laudatum Indi­

cem, et ab iisdem Cardinalibus revisum, atque recognitum

— VII —

typis Camerae nostrae apostolicae edi voluimus, ipsum- que praesentibus Literis nostris tamquam expresse inser­

tum habentes, auctoritate Apostolica tenore praesentium approbamus, et confirmamus, atque ab omnibus et sin­

gulis personis, ubicumque locorum existentibus, inviola­

biliter, et inconcusse observari praecipimus, et manda­

mus sub poenis tam in Regulis Indicis, quam in Literis, et Constitutionibus Apostolicis alias statutis, et expressis, quas tenore earumdem praesentium confirmamus, et renovamus.

Non obstantibus Apostolicis generalibus, vel specialibus Literis, Constitutionibus, ac quibusvis statutis, decretis, usibus, stylis, et consuetudinibus etiam immemorabilibus, caeterisque in contrarium facientibus quibuscumque. Vo­

lumus autem, ut earumdem praesentium Literarum tran­

sumptis , seu exemplis etiam impressis, manu alicuius notarii publici subscriptis, et sigillo Praelati alicuius in dignitate ecclesiastica constituti obsignatis eadem prorsus fides habeatur, quae ipsis praesentibus haberetur, si forent exhibitae, vel ostensae.

Datum Romae, apud sanctam Mariam Maiorem, sub annulo Piscatoris die xxm . Decemb. iidcclvii . Pontific.

Nostri anno xvm .

C

A

.

FR. HIERONYMUS PIUS SACCHERI

ORDINIS PRAEDICATOllUM

SAGRAE CONGREGATIONIS INDIGIS A SECRETIS

CATHOLICO LECTORI

Exhausta librorum prohibitorum Indicis novissima edi­

tione sub s. m. Gregorio Papa XVI. impressa, curas omnes iussu SS. D. N. Pii IX. P. M. ad opus recudendum in­

tendimus ; eo pariter freti ut hac in re plurium precibus instanter emissis (de quo flexis genibus Deo benedicimus, quia quo magis increduli in religionis iura, morumque integritatem debacchantur, eo magis veritatis amor in fi­

delium mentibus excitatur), responderemus. Modo igitur haec in lucem prodit editio, iuxta Patrum Tridentinae Synodi mentem concinnata, ac prae aliis antecedentibus locuples, cum ea omnium librorum usque in hanc diem vetitorum integram seriem exhibeat, quo fit ut catholicus vir veritatis semitas inoffenso pede percurrere valeat.

De Indicis vero methodo, qua brevitati nec non cla­

ritati consulendum erat, nil de penu nostro referemus (praeter ea quae hac in editione adnotanda et adiun- genda censuimus), satisque sit lectoribus novisse, elapso saeculo Er. Thomam Augustinum Richinium praedecesso­

rem nostrum, summo pollentem ingenio, hanc excoluisse partem, opusque virorum cordatorum plausu adamussim perfecisse, ut ex sequentibus eiusdem verbis comper­

tum erit.

<c Imprimis Indici universo cum Regulas ipsius Indicis sacrosanctae Synodi Tridentinae iussu editas, tum easdem in Regulas Observationes, quae Clementis VIII., et Alexan­

dri VII. auctoritate confectae sunt, praemisimus, una cum eiusdem Clementis VIII. Instructione. Quibus quidem rebus omnibus cum maiorem et lucem et vim afferat sapientissimi Pontificis BenedictiXIV. Constitutio incipiens: Sollicita ac provida: eam idcirco adiungendam putavimus. Subiecimus deinde decreta quaedam generalia, quo et brevitati In­

dicis consuleremus et dubitationem omnem tolleremus, si qua de certis quibusdam libris suboriri posset, qui in Indice nominatim descripti non essent.

« Auctores autem ipsos, quorum nomina ac cognomina, magna adhibita diligentia germanae lectioni restituimus, in alphabeticum ordinem redegimus, maioremque in iis afferendis rationem habuimus cognominum, quam nomi­

num, quod haec illis minus nota esse videantur. Cogno­

minum tamen loco habuimus quoque simulata cognomina, quibus pseudonymi delitescunt, tum aliquando patriam, aut etiam sanctos ipsos, quos sibi nonnulli tamquam cognomina assumunt.

« Theses atque disputationes non discipulorum, sed ma­

gistrorum aut praesidentium nomine, qui plerumque earum auctores esse solent, disposuimus, nisi forte quis, vel suum unice, non magistri nomen attulerit, vel ipse quidem ea- rumdem thesium verissimus auctor habitus sit.

« Libri a duobus auctoribus conscripti eius auctoris cognomine referuntur, qui primus ordine reperitur. Qui vero libri a pluribus compositi sunt, iam non auctorum cognominibus, sed ipsis titulis designantur.

«Eadem ratione anonymos libros, alphabeti ordine

retento recensuimus; quos inter si quis libros aliquos ad-

numeratos deprehendat qui certos auctores habent, nec

unquam anonymi editi sunt, id et in hoc praecedentibus

Indicibus, et in nostro non sine causa factum esse in-

telligat.

« Titulos vero librorum, quos pariter emendandos su­

scepimus, eadem orthographia descriptos attulimus, quam auctores ipsi adhibuerunt. Et aliquibus quidem libris lo­

cum et tempus editionis addidimus tum lectorum com­

modo, ne scilicet illos cum aliis eiusdem tituli atque ar­

gumenti confunderent, tum ad commonstrandum editiones illas, non reliquas, quae diversae sunt, aut emendatae, esse proscriptas. Caeterorum vero librorum, si locum, ubi impressi sunt, omisimus, id propterea faciendum existi­

mavimus, ut intelligeret quisque omnes eorum librorum editiones, quocumque tandem loco factae sint, prohibitas esse ; id enim cautum decretis s. Congregationis. Quam ob rem perraro etiam unius eiusdemque libri diversas, quae aliquando fieri solent, indicavimus versiones. Cum ex in­

structione Clementis VIII. tit. de prohibit. librorum §. 6.

appareat perniciosos ac malos libros, qui certa aliqua lingua editi, ac deinde prohibiti sunt, prohibitos censeri debere, in quodcumque idioma postea transferantur.

« Diem, mensem et annum prohibitionis singulis fere libris, qui post annum 1596. proscripti sunt, adiunximus.

Descriptos vero ante praedictum annum in Indice Pii IV., quem Tridentinum vocant, et in Indice Clementis VIII., qui Tridentini appendix vocari solet, hisce notis distin­

ximus: Ind. Trid.j App. Ind. Trid.

«Quibus autem libris, eo quod utilitatem aliquam praeseferre videantur, additum est Donec corrigan tu rseu Donec expurgentur > eam correctionem a nemine privato iudicio atque auctoritate fleri posse, sed rem totam ad sacram Indicis Congregationem esse deferendam monemus.

« lam vero reticendum non putamus, quod non ii dumtaxat libri excommunicationis reservatae poena sunt proscripti, qui ab haereticis compositi de Religione catho­

lica ex professo agunt, liaeresesque docent, quod Literis Apostolicis die coenae Domini legi solitis, et Constitutione Alexandri VII., quae incipit: Speculatores, statuitur; sed quod ii etiam fere omnes libri huiusmodi poena proseri-

— XI —

buntur, qui post praedictam Alexandri VII. Constitutio­

nem, editam die 5. Martii anni 1664., Brevibus aut Bullis pontificiis prohibiti indicantur, ut ex ipsis Brevibus in- telligi potest, ad quae lectores remittimus. » Hucusque laudatus Bichinius.

At his omnibus dictae Indicis editioni anni 1758. prae­

missis, monemus addita in posterum fuisse sequentia, quae pariter nos retulimus, primo: mandatum s. m. Leonis XII.

quod simul cum decreto prohibitionis quorumdam libro­

rum sub die 26. Martii 1825. editum fuit. Secundo: Mo­

nitum s. Congregationis additum decreto 4. Martii 1828.

Tertio tandem : Monitum eiusdem s. Congregationis 7. la- nuarii 1836.

Nunc vero monendum catholicum lectorem ducimus de iis quae hac in editione adiungenda ac innovanda cen- suimus. Primo ad calcem omnium praemissorum inserta fuit additio novissima redacta iuxta Constitutionem SSmi D. N. Pii Papae IX ., quae incipit: Apostolicae Sedis, etc.

Deinde addita fuit declaratio respiciens opera, quae de immaculata conceptione B. Virginis Mariae agunt, et quae, in librorum prohibitorum Indicem iain relata, re­

licta fuere.

Tandem opera sub cognomine et nomine auctoris, ubi adhuc factum non fuerat, pariterque ea quae simile au­

ctoris cognomen vel similem operis titulum exhibent, or­

dine decretorum chronologico, referre putavimus. Quod si aliquid irrepserit in altera editione emendare satagemus.

Reliqua levioris momenti, quae in hac editione prae­

standa curavimus, animadvertenda lectori relinquimus.

— X II —

REGULAE INDICIS

SACROSANCTAE SYNODI TRIDENTINAE

IUSSU EDITAE

REGULA I.

Libri omnes, qnos ante annum MDXV. aut summi pontifices, aut conci ia oecumenica damnarunt, et in hoc Indice non sunt, eodem modo damnati esse censeantur, sicut olim damnati fuerunt.

REGULA II.

Haeresiarcharum libri, tam eorum qui post praedictum annum haereses invenerunt, vel suscitarunt, quam qui haereticorum ca­

pita, aut duces sunt, vel fuerunt, quales sunt Lutherus, Zwin- glius, Calvinus, Balthasar Pacimontanus , Scliwenekfeldius , et his similes, cuiuscumque nominis, tituli, aut argumenti existant, omnino prohibentur.

Aliorum autem haereticorum lib ri, qui de religione quidem ex professo tractant, omnino damnantur.

Qui vero de religione non tractant, a theologis catholicis iussu Episcoporum, et Inquisitorum examinati, et approbati, per­

mittuntur.

Libri etiam catholice conscripti, tam ab illis, qui postea in haeresim lapsi sunt, quam ab illis, qui post lapsum ad Ecclesiae gremium rediere, approbati a facultate theologica alicuius Uni­

versitatis catholicae, vel ab Inquisitione generali, permitti po­

terunt.

REGULA III.

Yersiones scriptorum etiam ecclesiasticorum , quae hactenus editae sunt a damnatis auctoribus, modo nihil contra sanam do-

Vinam contineant, permittuntur.

Librorum autem veteris Testamenti versiones, viris tantum

doctis et piis, iudicio Episcopi concedi poterunt; modo huiusmodi

— XIV —

versinnibus, tamquam elucidationibus Vulgatae editionis, ad in- teiligendam sacram Scripturam, non autem tamquam sacro textu, utantur.

Versiones vero novi Testamenti ab auctoribus primae classis huius Indicis factae, nemini concedantur, quia utilitatis parum, periculi vero plurimum lectoribus ex earum lectione manare solet.

Si quae vero annotationes cum huiusmodi, quae permittuntur, versionibus, vel cum Vulgata editione circumferuntur, expunctis locis suspectis a facultate theologica alicuius Universitatis catho­

licae, aut Inquisitione generali, permitti eisdem poterunt, quibus et versiones.

Quibus conditionibus totum volumen Bibliorum , quod vulgo Bibi ia Vatabli dicitur, aut partes eius, concedi viris piis et do­

ctis poterunt.

Ex Bibi i is vero Isidori Clarii brixiani prologus et prolegomena praecidantur, eius vero textum, nemo textum Vulgatae editionis esse existimet.

REGULA IV.

Cum experimento manifestum sit, si sacra Biblia vulgari lin­

gua passim sine discrimine permittantur, plus inde, ob hominum temeritatem, detrimenti, quam utilitatis o riri; liac in parte indi­

cio Episcopi, aut Inquisitoris stetur, ut cum consilio parochi, vel confessarii Bibliorum, a catholicis auctoribus versorum, lectionem in vulgari lingua eis concedere possint, quos intellexerint ex huiusmodi lectione non damnum, sed fidei atque pietatis augmen­

tum capere posse; quam facultatem in scriptis habeant.

Qui autem absque tali facultate ea legere, seu habere prae­

sumpserit, nisi prius Bibilis Ordinario redditis, peccatorum abso­

lutionem percipere non possit.

Bibliopolae vero, qui praedictam facultatem non habenti Bi­

blia idiomate vulgari conscripta vendiderint, vel alio quovis modo concesserint, librorum pretium in usus pios ab Episcopo conver­

tendum, amittant; aliisque poenis pro delicti qualitate, eiusdem epi>copi arbitrio, subiaceant.

Regulares vero, nonnisi facultate a praelatis suis habita, ea legere, aut emere possint.

REGULA V.

Libri illi , qui haereticorum auctorum opera interdum pro­

deunt, in quibus nulla, aut pauca de suo apponunt, sed aliorum

— XV —

dicta colligunt, cuiusmodi sunt lexica, concordantiae, apophthe- graata, similitudines, indices, et huiusmodi, si quae habeant ad­

mixta, quae expurgatione indigeant, illis Episcopi, et Inquisitoris, una cum theologorum catholicorum consilio sublatis, aut emen­

datis, permittantur.

REGULA VI,

Libri vuigari idiomate de controversiis inter catholicos , et haereticos nostri temporis disserentes, non passim permittantur, sed idem de iis servetur, quod de Bibliis vulgari lingua scriptis statutum est.

Qui vero de ratione bene vivendi, contemplandi, confitendi, ac similibus argumentis vulgari sermone conscripti sunt, si sa­

nam doctrinam contineant, non est cur prohibeantur; sicut neo sermones populares vulgari lingua liabiti.

Quod si hactenus, in aliquo regno, vel provincia, aliqui libri sunt prohibiti, quod nonnulla contineant, quae sine delectu ab omnibus legi non expediat; si eorum auctores catholici su n t, postquam emendati luerint, permitti ab Episcopo, et Inquisitore poterunt.

REGULA VII.

Libri, qui res lascivas, seu obscenas ex professo tractant, nar­

rant, aut docent, cum non solum fidei, sed et morum , qui hu­

iusmodi librorum lectione facile corrumpi solent, ratio habenda sit, omnino prohibentur; et qui eos habuerint, severe ab episco­

pis puniantur.

Antiqui vero ab ethnicis conscripti, propter sermonis elegan­

tiam et proprietatem, permittuntur: nulla tameu ratione pueris praelegendi erunt.

REGULA VIII.

Libri, quorum principale argumentum bonum est, in quibt’3 tamen obiter aliqua inserta sunt, quae ad haeresim, seu impie­

tatem, divinationem , seu superstitionem spectant , a catholicis theologis, Inquisitionis generalis auctoritate, expurgati, concedi possunt.

Idem iudicium sit de prologis, summariis, seu annotationibus, quae a damnatis auctoribus, libris non damnatis appositae sunt:

sed posthac nonnisi emendati excudantur.

— XVI —

REGULA IX.

Libri omnes, et script.a geomantiae, hydromantiae, aeroman- tiae, pyromantiae, onomantiae, chiromantiae, necromantiae, sive in quibus continentur sortilegia, veneficia, auguria, auspicia, in­

cantationes artis magicae, prorsus reiiciuntur.

Episcopi vero diligenter provideant, ne astrologiae judiciariae libri, tractatus, indices legantur, vel habeantur, qui de futuris contingentibus, successibus, fortuitisve casibus, aut iis actionibus, quae ab humana voluntate pendent, certo aliquid eventurum af­

firmare audent.

Permittuntur autem iudicia, et naturales observationes, quae navigationis, agriculturae, sive medicae artis iuvandae gratia, conscripta sunt.

REGULA X.

In librorum, aliarum ve scripturarum impressione servetur quod in concilio Lateranensi sub Leone X. (Sess. X.) statutum est.

Quare si in alma urbe Roma liber aliquis sit imprimendus, per Vicarium Summi Pontificis, et sacri palatii Magistrum, vel personas a Sanctissimo Domino Nostro deputandas , prius exa­

minetur.

In aliis vero locis ad Episcopum, vel alium habentem scientiam libri, vel scripturae imprimendae, ab eodem Episcopo deputan­

dum , ac Inquisitorem haereticae pravitatis eius civitatis, vel dioecesis, in qua impressio fiet, eius approbatio, et examen per­

t in e a t, et per eorum manum , propria subscriptione , gratis et sine dilatione imponendam, sub poenis et censuris in eodem de­

creto contentis, approbetur, hac lege et conditione addita, ut exemplum libri imprimendi authenticum, et manu auctoris sub­

scriptum apud examinatorem remaneat.

Eos vero qui libellos manuscriptos vulgant, nisi ante exami­

nati, probatique fuerint, iisdem poenis subiici debere iudiearunt patres deputati, quibus impressores; et qui eos habuerint et le­

gerint, nisi auctores prodiderint, pro auctoribus habeantur.

Ipsa vero huiusrnodi librorum probatio in scriptis detur, et in fronte libri, vel scripti, vel impressi, authentice appareat; pro- batioque, et examen, ac cetera gratis nant.

Praeterea in singulis civitatibus, ac dioecesibus, domus, vel loci ubi ars impressoria exercetur, et bibliothecae librorum ve­

nalium saepius visitentur a personis ad id deputandis ab Episco­

po, sive eius vicario, atque etiam ab Inquisitore haereticae pra­

vitatis , ut nihil eorum quae prohibentur, aut imprimatur, aut vendatur, aut habeatur.

Omnes vero librarii , et quicumque librorum venditores ha­

beant in suis bibliothecis Indicem librorum venalium, quos ha­

bent , cum subscriptione dictarum personarum ; nec alios libros habeant, aut vendant, aut quacumque ratione tradant, sine li­

centia eorundem deputatorum, sub poena amissionis librorum, et aliis arbitrio episcoporum, vel inquisitorum imponendis: emptores vero, lectores, vel irnpressores, eorumdem arbitrio puniantur.

Quod si aliqui libros quoscumque in aliquam civitatem intro­

ducant, teneantur iisdem personis deputandis renunciare, vel si locus publicus mercibus eiusmodi constitutus sit, ministri publici eius loci praedictis personis significent, libros esse adductos.

Nemo vero audeat librum, quem ipse, vel alius in civitatem introduxit, alicui legendum tradere, vel aliqua ratione alienare, aut commodare, nisi ostenso prius libro, et habita licentia a per­

sonis deputandis, aut nisi notorie constet, librum iam esse omni­

bus permissum.

Idem quoque servetur ab haeredibus, et exeeutoribus ultima­

rum voluntatum, ut libros a defuncto relictos sive eorum Indi­

cem, illis personis deputandis afferant, et ab iis licentiam obti­

neant, priusquam eis utantur, aut in alias personas quacumque ratione eos transferant.

In his autem omnibus et singulis poena statuatur, vel amis­

sionis librorum, vel alia, arbitrio eorumdem Episcoporum, vel Inquisitorum, pro qualitate contumaciae, vel delicti.

Circa vero libros, quos patres deputati aut examinarunt, aut expurgarunt, aut expurgandos tradiderunt, aut certis conditioni­

bus, ut rursus excuderentur, concesserunt, quicquid illos statuisse constiterit, tam bibliopolae, quam ceteri observent.

Liberum tamen sit Episcopis, aut Inquisitoribus generalibus, secundum facultatem, quam habent, eos etiam libros qui his Re­

gulis permitti videntur, prohibere, si hoc in suis regnis, aut pro­

vinciis, vel dioecesibus expedire iudicaverint.

Ceterum nomina cum librorum, qui a patribus deputatis pur­

gati sunt, tum eorum, quibus illi hanc provinciam dederunt, eo­

rundem deputatorum secretarius notario sacrae universalis In­

quisitionis romanae descripta, Sanctissimi Domini Nostri iussu tradat.

Ad extremum vero omnibus fidelibus praecipitur, ne quis au­

deat contra harum Regularum praescriptum , aut huius Indicis prohibitionem, libros aliquos legere, aut habere.

— XVII —

Quod si quis libros haereticorum, vel cuiusvis auctoris scri­

pta, ob haeresim , vel ob falsi dogmatis suspicionem damnata, atque prohibita legerit, sive habuerit, statim in excommunica­

tionis sententiam incurrat.

Qui vero libros alio nomine interdictos legerit, aut habuerit, praeter peccati mortalis reatum, quo afficitur, iudicio Episcopo­

rum severe puniatur.

O B S E R V A T I O N E S

AD REGULAM QUARTAM ET NONAM

C L E M E N T I S P A P A E VIII.

IUSSIJ FACTAE

— XIX —

CIRCA QUARTAM REGULAM.

Animadvertendum est circa suprascriplam quartam Regulam- Indicis fel. rec. P ii papae IV. nullam per hanc impressionem, et editionem de novo tribui facultatem Episcopis, vel Inquisitori­

bus, aut regularium superioribus, concedendi licentiam emendi, legendi, aut retinendi Biblia vulgari lingua edita, cum hacte­

nus mandato, et usu sanctae romanae, et universalis Inquisi­

tionis sublata eis fuerit facultas concedendi huiusmodi licentias legendi, vel retinendi Biblia vulgaria, aut alias sacrae Scriptu­

rae, tam novi quam veteris Testamenti partes, quavis vulgari lingua editas.

ADDITIO.

Quod si huiusmodi Bibliorum versiones vulgari lingua fuerint ab Apostolica Sede approbatae, aut editae cum annotationibus de­

sumptis ex sanctis Ecclesiae patribus, vel ex doctis, eatholicisque viris, conceduntur. Beer. Sac. Congreg. Ind. 13. lun. 1757.

CIRCA NONAM REGULAM.

Circa Regulam nonam eiusdem Indicis ab Episcopis, et In ­ quisitoribus christifideles sedulo admonendi su n t, quod in le­

gentes, aut retinentes contra Regulam hanc libros huiusmodi astrologiae iudiciariae, divinationum, et sortilegiorum, rerum- que aliarum in eadem Regula expressarum, procedi potest, non modo per ipsos Episcopos, et Ordinarios, sed etiam per Inqui­

sitores locorum, ex Constit. fel. rec. S ixti papae quinti contra

— XX —

exercentes astrologiae iudiciariae artem , et alia quaecumqne divinationum genera, librosque de eis legentes, ac tenentes pro­

m ulgata, sub Da>. Romae, apud sanctum Petrum , Anno In- carnat. Domini M D LXXXV., nonis lanuarii, Pontificatus sui

anno primo.

DE THALMUD, ET ALIIS LIBRIS HEBRAEORUM.

Quamvis in Indice praedicti Pii papae quarti Thalmud be­

brae orum , eiusque glossae, annotationes, interpretationes, et expositiones omnes prohibeantur; sed quod, si absque nomine Thalmud, et sine iniuriis, et calumniis in religionem Christia­

nam aliquando prodiissent, tolerarentur: quia tamen Sanctissi­

mus Dominus Noster Dominus Clemens papa V III. per suam Con­

stitutionem contra impia scripta, et libros hebraeorum sub Dat.

Romae apud sanctum Petrum Anno Incarnat. Dom. M DXCIl., pridie Kal. M artii, pontificatus sui anno secundo, illos prohibuit, alque dam navit: mens ipsius non est, eos propterea ullatenus etiam sub illis conditionibus perm ittendi, aut tolerandi; sed specialiter, et expresse statuit, et vult, ut huiusmodi impii Thal- m udici, Cabalistici, aliique nefarii hebraeorum libri omnino damnati, et prohibiti maneant, et censeantur; alque super eis, et aliis libris huiusmodi praedicta Constitutio perpetuo et in­

violabiliter observetur.

DE LIBRO MAGAZOR.

A d haec sciant Episcopi, Ordinarii, et Inquisitores locorum, librum Magazor hebraeorum , qui continet partem officiorum, et caeremoniarum ipsorum, et sinagogae, lusitanica, hispanica, gallica, germanica, italica, aut quavis alia vulgari lingua, praeterquam hebraea, editum, iamdiu ex speciali decreto ratio­

nabiliter prohibitum esse. Idcirco provideant, illum nullatenus

permitti, aut tolerari debere, nisi hebraica lingua praedicta.

O B S E R V A T I O N E S

AD REGULAM DECIMAM

A L E X A N D R I P A P A E VII.

IUSSU ADDITAE

— XXI —

Observandum est circa Regulam decimam, quod degentes in statu Sedi Apostolicae mediate, vel immediate subiecto, non pos­

sunt transmittere libros a se compositos, alibi imprimendos sine expressa approbatione, et in scriptis eminentissimi, ac reveren­

dissimi d. cardinalis Sanctissimi Domini Nostri Vicarii, et Ma­

gistri sacri palatii, si in Urbe; si vero extra Urbem existant, sine Ordinarii loci illius, sive ab his deputatorum facultate, et licentia operi infigenda.

Qui vero super impressionem librorum, ordinariam, aut de­

legatam auctoritatem exercent, dent operam, ne ad examen li­

brorum huiusm odi, personas affectui auctorum quomodolibet addictas, praesertim vero propinquitate illos, aut alia, quan­

tumvis a longe petita ea sit (veri, et sinceri iudicii corruptrice) necessitudine contingentes adm ittant: super omnia autem ab oblatis sibi in hanc operam per eosdem auctores censoribus ca­

veant ; sed iis demum utantur, quos doctrina, morumque in­

tegritate probatos, ab omni suspicione gratiae intactos, ac, si fieri potest, auctoribus ipsis ignotos, et unius boni publici, Dei- que gloriae studiosos cognoverint. Quo vero ad auctores regu­

lares, cuiuscumque ordinis et instituti sint, illud praeterea ob­

servandum, ut ne eorum scripta, vel opera aliis eiusdem insti­

tu ti regularibus examinanda committantur, sed alterius ordi­

nis, et instituti viri pii, doctique, et a partium studio, atque ab amoris, et odii stimulis prorsus remoti eligantur : per hoc autem non tollitur, quin intra eorumdem regidarium ordinem, per religiosos eiusdem ordinis, superiorum suorum iussu, prae­

fa ti libri exam inari debeant.

— XX II —

I N S T R U C T I O

pro iis, qui libris tum prohibendis,

tum expurgandis, tum etiam imprimendis, diligentem ac fidelem, ut par est, operam sunt daturi,

C L E M E N T I S V I I I . AUCTORITATE REGULIS INDICIS ADIECTA

Ad fidei catholicae conservationem non satis est quinam ex iam editis libris damnatae lectionis sint, cognoscere (quod In­

dice, et Regulis confectis per patres a generali Tridentina synodo delectos, praecipue sancitum est) nisi illud etiam caveatur, ne vel iidem denuo pullulent libri , vel similes alii em ergant, et propagentur, qui incautas fidelium mentes occulto veneno infi­

cientes iusta, ac merita damnatione digni iudicentur.

Ut igitur quicumque posthac, seu veteres, seu novi libri edentur, quam maxime puri, et tam in iis quae ad fidem, quam quae ad mores pertinent, incontaminati existant; quid circa ma­

lorum librorum interdictionem, ad eos penitus abolendos, tam ab episcopis, et inquisitoribus, quam a ceteris, quorum ad id in Ec­

clesia Dei studium valere, et auctoritas potest (praeter ea, quae Tridentinorum patrum Regulis supradictis decreta sunt) publica utilitas exigat, capitibus infra positis diligentius sancitur, iis- demque statuitur, quae omnino in posterum, tum ab iisdem Epi­

scopis , et Inquisitoribus, aliisque, ut praefertur, in malorum librorum interdictione, et abolitione, tum a correctoribus in li­

brorum , ac ceterorum quorumcumque scriptorum correctione ,

atque emendatione, tum a typographis in ipsorum librorum

impressione (poena pro arbitrio Episcopi, et Inquisitoris adversus

eosdem typographos constituta) inviolate sunt observanda.

DE PROHIBITIONE LIBRORUM.

§• I.

Curent Episcopi, et Inquisitores, ut statim atque hic Index fuerit publicatus, eorum iurisdictioni subiecti ad ipsos descripta singillatim deferant nomina librorum omnium , et singulorum , quos apud se in eodem Indice prohibitos quisque reperiet.

Ad huiusmodi vero libros sic significandos, infra certum tem­

pus ab Episcopo, vel Inquisitore praescribendum, omnes cuius­

cumque gradus et conditionis extiterint, sub gravi poena, eorum arbitratu infligenda, teneantur.

Romae vero haec omnia, certo a se propositis edictis, prae­

scribendo tempore, praestari curabit sacri palatii Magister.

§• II-

Si qui e r u n t , qui librum unum , aut plures ex prohibitis , qui ad praescriptum Regularum permitti possunt, certa aliqua ex causa potestatem sibi retinendi, aut legendi fieri ante expur­

gationem desiderent; concedendae facultatis, extra Urbem ius erit penes episcopum, aut inquisitorem; Romae, penes Magistrum sacri palatii.

Qui quidem gratis eam, et scripto manu sua subsignato tri­

buent, de triennio in triennium renovandam ; ea in primis ad­

hibita consideratione, ut nonnisi viris dignis, ac pietate, et do­

ctrina conspicuis, cum delectu, eiusmodi licentiam largiantur;

iis autem in primis, quorum studia utilitati publicae, et sanctae catholicae Ecclesiae usui esse compertum habuerint.

Qui inter legendum, quaecumque repererint animadversione digna, notatis capitibus, et foliis, significare Episcopo, vel In­

quisitori teneantur.

§• IIL

Illud etiam catholicae fidei conservandae necessitas extra Ita­

liam, maxime cum ab Episcopis, et Inquisitoribus, tum a publi­

cis Universitatibus , omni doctrinae laude florentibus postulat, ut eorum librorum Indicem confici, et publicari curent, qui per eorum regna, atque provincias, haeretica labe infecti, ac bonis moribus contrarii vagantur, sive illi propria nationis, sive aliena lingua conscripti fuerint.

Utque ab eorum lectione , seu retentione , certis poenis , ab eisdem Episcopis, et Inquisitoribus propositis, eorumdem regno­

rum, ac provinciarum homines arceant.

— XXIII —

— XXIV —

Ad quod exequendum Apostolicae Sedis nuntii, et legati extra Italiam, eosdem Episcopos, Inquisitores, et Universitates, sedulo excitare debebunt.

§• IV.

Iidem apostolici extra Italiam Nuntii sive Legati, nec non in Italia Episcopi, et Inquisitores, eam curam suscipient, ut singulis annis catalogum diligenter collectum librorum in suis partibus impressorum, qui aut prohibiti sint, aut expurgatione indigeant, ad sanctam Sedem Apostolicam , vel Congregationem Indicis ab illa deputatam, transmittant.

§• v.

Episcopi et Inquisitores, seu ab iisdem subdelegati, et depu­

tati , tam in Italia , quam extra , penes se habeant singularum nationum Indices; ut librorum, qui apud illas damnati, ac pro­

hibiti sunt, cognitionem habentes, facilius prospicere possint, an etiam a suae iurisdictionis terris eosdem recognitos arcere, vel retinere debeant.

§• VI.

In universum autem de malis, et perniciosis libris id decla­

ratur, atque statuitur, ut qui certa aliqua lingua initio editi, et deinde prohibiti, ac damnati a Sede Apostolica sunt; iidem quoque , in quamcumque postea vertantur linguam , censeantur ab eadem Sede, ubique gentium, sub eisdem poenis interdicti, et damnati.

DE CORRECTIONE LIBRORUM.

§• I-

Habeant Episcopi, et Inquisitores coniunctim facultatem quos­

cumque libros iuxta praescriptum huius Indicis expurgandi, etiam in locis exemptis, et Nullius: ubi vero nulli sunt Inquisitores, Episcopi soli.

Librorum vero expurgatio nonnisi viris eruditione et pietate insignibus committatur, iique sint tres; nisi forte, considerato genere libri, aut eruditione eorum, qui ad id deligentur, plures, vel pauciores iudicentur expedire.

Ubi emendatio confecta erit, notatis capitibus, paragraphis, et foliis, manu illius, vel illorum, qui expurgaverint, subscri­

pta, reddatur eisdem episcopis, et inquisitoribus, ut praefertur;

qui si emendationem approbaverint, tunc liber permittatur.

— XXV —

§. II.

Qui negotium susceperit corrigendi, atque expurgandi, cir­

cumspicere omnia, et attente notare debet, non solum quae in cursu operis manifeste se offerunt, sed si quae in scholiis , in summariis, in marginibus, in indicibus librorum, in praefatio­

nibus , aut epistolis dedicatoriis , tamquam in insidiis , delite­

scunt.

Quae autem correctione atque expurgatione indigent, fere haec sunt, quae sequuntur.

Propositiones haereticae, erroneae, haeresim sapientes, scan- dalosae, piarum aurium offensivae, temerariae, schismaticae, se­

ditiosae, et blasphemae.

Quae contra sacramentorum ritus, et caeremonias, contraque receptum usum et consuetudinem sanctae romanae Ecclesiae no­

vitatem aliquam inducunt.

Profanae etiam novitates vocum ab haereticis excogitatae, et ad fallendum introductae.

Verba dubia, et ambigua, quae legentium animos a recto, ca- tbolicoque sensu ad nefarias opiniones adducere possunt.

Verba sacrae Scripturae non fideliter prolata, vel e pravis haereticorum versionibus deprompta ; nisi forte afferrentur ad eosdem haereticos impugnandos, et propriis telis iugulandos, et convincendos.

Expungi etiam oportet verba Scripturae sacrae, quaecumque ad profanum usum impie' aceomodantur: tum quae ad sensum de­

torquentur abhorrentem a catholicorum patrum, atque doctorum unanimi sententia.

Itemque epitheta honorifica, et omnia in laudem haereticorum dicta deleantur.

Ad haec reiiciuntur omnia, quae superstitiones, sortilegia, ac divinationes sapiunt.

Item quaecumque fato, aut fallacibus signis , aut ethnicae fortunae, humani arbitrii libertatem subiiciunt, obliterentur.

Ea quoque aboleantur, quae paganismum redolent.

Item, quae famae proximorum, et praesertim ecclesiasticorum, et principum detrahunt; bonisque moribus, et christianae disci­

plinae sunt contraria, expungantur.

Expungendae sunt etiam propositiones , quae sunt contra li­

bertatem, immunitatem, et iurisdictionem ecclesiasticam.

Item quae ex gentilium placitis, moribus, exemplis tyranni­

cam politiam fovent, et quam falso vocant rationem status, ab

evangelica, et christiana lege abhorrentem inducunt, deleantur.

— XXVI —

Explodantur exempla, quae ecclesiasticos ritus, religiosorum ordines, statum, dignitatem, ac personas laedunt, et violant.

Facetiae etiam, aut dicteria, in perniciem, aut praeiudicium famae, et existimationis aliorum iactata, repudientur.

Denique lasciva, quae bonos mores corrumpere possunt , de­

leantur.

Et si quae obscenae imagines , praedictis libris expurgandis impressae, aut depictae extent, etiam in litteris grandiusculis, quas initio librorum, vel capitum imprimi moris est; huius ge­

neris omnia penitus obliterentur.

§• HI.

In libris autem catholicorum reeentiorum , qui post annum Christianae salutis MDXV. conscripti sunt, si id quod corrigen­

dum occurrit, paucis demptis, aut additis, emendari posse vi­

deatur, id correctores faciendum curent; sin minus, omnino au­

feratur.

§. IV.

In lihris autem catholicorum veterum nihil mutare fas sit, nisi ubi, aut fraude haereticorum, aut typographi incuria ma­

nifestus error irrepserit.

Si quid autem maioris momenti , et animadversione dignum occurrerit, liceat in novis editionibus, vel ad margines , vel in scholiis adnotare; ea in primis adhibita diligentia, an ex doctri­

na, locisque collatis, eiusdem auctoris sententia difficilior illu­

strari, ac mens eius planius explicari possit.

§• v.

Postquam codex expurgatorius confectus e r i t , ac mandato Episcopi, et Inquisitoris impressus, qui libros expurgandos habe­

b u nt, poterunt de eorumdem licentia, iuxta formam in codice traditam, eos corrigere, ac purgare.

DE IMPRESSIONE LIBRORUM

§• I.

Nullus liber in posterum excudatur, qui non in fronte no­

men, cognomen, et patriam praeferat auctoris.

Quod si de auctore non constet, aut iustam aliquam ob cau­

sam, tacito eius nomine, Episcopo, et Inquisitori liber edi posse videatur, nomen illius omnino describatur, qui librum examina­

verit atque approbaverit.

— XXVII —

In his vero generibus librorum qui ex variorum scriptorum dictis, aut exemplis, aut vocibus compilari solent, is qui labo, rem colligendi, et compilandi susceperit, pro auctore habeatur.

§• II.

Regulares, praeter Episcopi, et Inquisitoris licentiam (de qua Regula decima dictum est), meminerint teneri se, sacri concilii Tridentini decreto, operis in lucem edendi facultatem a praelato, cui subiacent, obtinere.

Utramque autem concessionem, quae appareat, ad principium operis imprimi faciant.

§. III.

Curent Episcopi et Inquisitores, poenis etiam propositis, ne impressoriam artem exercentes , obscenas imagines , turpesve , etiam in grandiusculis litteris imprimi consuetas, in librorum deinceps impressione apponant.

Ad libros vero, qui de rebus ecclesiasticis, aut spiritualibus conscripti sunt, ne characteribus grandioribus utantur in qui­

bus expresse appareat alicuius rei profanae nedum turpis, obsce- naeve species.

Qui etiam invigilabunt summopere , ut in singulorum im­

pressione librorum nomen impressoris , locus impressionis , et annus quo liber impressus est, in principio eius, atque in fine adnotetur.

§. IV.

Qui operis alicuius editionem parat, integrum eius exemplar exhibeat Episcopo, vel Inquisitori : id ubi recognoverint, proba- verintque, penes se retineant. Quod Romae quidem in archivio Magistri sacri palatii; extra Urbem vero, in loco idoneo, quem Episcopus, aut Inquisitor elegerit, reservetur.

Postquam autem liber impressus e r i t , non liceat cuiquam venalem in vulgus proponere, aut quoquomodo publicare, ante­

quam is ad quem haec cura pertin et, illum cum manuscripto apud se retento diligenter contulerit, licentiamque, ut vendi publicarique possit, concesserit.

Idque tum demum faciendum, eum exploratum habebitur, ty- pographum fideliter se in suo munere gessisse, neque ab exem­

plari manuscripto vel minimum discessisse.

— XXVIII —

§• V.

Curent Episcopi, et Inquisitores, quorum muneris erit facul­

tatem libros imprimendi concedere, ut eis examinandis spectatae pietatis, et doctrinae viros adhibeant, de quorum fide et inte­

gritate sibi polliceri queant , nihil eos gratiae daturos , nihil odio, sed omni humano affectu posthabito, Dei dumtaxat gloriam spectaturos, et fidelis populi utilitatem.

Talium autem virorum approbatio, una cum licentia Episcopi, et Inquisitoris, ante initium operis imprimatur.

§• VI.

Typographi, et bibliopolae coram Episcopo, aut Inquisitore, et Romae coram Magistro sacri palatii, iureiurando spondeant, se munus suum catholice, sincere, ac fideliter exequuturos, hu- iusque Indicis decretis ac regulis, Episeoporumque, et Inquisito­

rum edictis, quatenus eorum artes attingunt, obtemperaturos;

neque ad suae artis ministerium quemquam scienter admissuros, qui haeretica labe sit inquinatus.

Quod si inter illos, insignes ac eruditi nonnulli reperiantur, fidem etiam catholicam, iuxta formam a Pio IV. fel. reo. prae­

scriptam, eorumdem superiorum arbitrio, profiteri teneantur.

§• VII.

Liber auctoris damnati, qui ad praescriptum Regularum ex­

purgari permittitur, postquam accurate recognitus et purgatus, legilimeque permissus fuerit, si denuo sit imprimendus, praefe­

rat titulo inscriptum nomen auctoris, cum nota damnationis, ut quamvis quoad aliqua liber recipi , auctor tamen repudiari in- telligatur.

In eiusdem quoque libri principio, tum veteris prohibitionis, tum recentis emendationis, ac permissionis mentio fiat, exempli g ra tia : Bibliotheca a Conrado Gesnero Tigurino, damnato au­

ctore, olim edita, ac prohibita, nunc iussu superiorum expur­

gata et permissa.

— XXIX —

BENEDICTI PAPAE XIY.

CONSTITUTIO

QUA

METHODUS PRAESCRIBITUR IN EXAMINE, ET PROSCRIPTIONE LIBRORUM SERVANDA.

- « ! » » -

B E N E D I C T U S E P I S C O P U S

SERVUS SERVORUM D EI

AD PERPETUAM RE[ MEMORIAM.

Sollicita ac provida Romanorum Pontificum praedecessorum nostrorum vigilantia in eam semper curam incubuit, ut cliristi- fideles ab eorum librorum lectione averteret, ex quibus incauti ac simplices detrimenti quidpiam capere possent, imbuique opi­

nionibus ac doctrinis, quae vel morum integritati, vel catholi­

cae religionis dogmatibus adversantur. N am , ut vetustissimum mittamus sancti Gelasii I. decretum, quaeque iam pridem a Gre- gorio IX. aliisque Pontificibus hac de re statuta fuerunt ; igno­

rare neminem arbitramur, quae fuerint a praedecessoribus no­

stris Tio IV., sancto Pio V., et Clemente VIII. diligentissime praestita, ut saluberrimum opus a sacrosanctae Trideutinae sy­

nodi patribus susceptum, mature discussum, ac pene ad exitum perductum, de vetitae lectionis librorum Indice conficiendo, a t ­ que vulgando, non absolverent solum, atque perficerent, sed sa- pientissimis etiam decretis ac regulis communirent. Quod quidem negocium Apostolica Sedes continenter urget, ac promovet; ad id deputatis duabus sanctae romanae Ecclesiae Cardinalium Con­

gregationibus, quibus onus inquirendi in pravos noxiosque libros impositum est, cognoscendique, quibus emendatio, et quibus pro­

scriptio debeatur. Id muneris Congregationi quidem romanae uni­

versalis Inquisitionis a Paulo IV. commissum perhibent, idque

adhuc ab ea exerceri p e rg it, ubi de libris ad certa rerum ge­

nera pertinentibus iudicandum occurrit. Certum est autem, san­

ctum Pium Y. primum fuisse Congregationis Indicis institutorem, quam subsequentes deinde Pontifices Gregorius XIII., Sixtus V., et Clemens VIII., confirmarunt variisque privilegiis et facultati­

bus auxerunt : eiusque proprium ac fere unicum officium est in examen libros vocare, de quorum proscriptione, emendatione, vel permissione capienda est deliberatio.

§. 1. Qua maturitate, consilio, ac prudentia in Congregatione universalis Inquisitionis de proscribendis, vel dimittendis libris deliberetur, cum neminem latere putamus, tum nos ipsi plane perspectum, ac diuturna experientia compertum habemus; nam in minoribus constituti, de libris nonnullis in ea censuram tu­

limus, et consultoris eiusdem Congregationis munere diu perfun­

cti sumus; postremo inter sanctae romanae Ecclesiae Cardinales cooptati, Inquisitoris generalis locum in ea obtinuimus; ac de­

mum ad Apostolicam Sedem, meritis licet imparibus, evecti, non modo censorum animadversiones in libros nonnullos aliquando legere, ac ponderare, sed etiam in congregationibus, quae sin­

gulis feriis quintis coram nobis habentur, Cardinalium sententias, atque suffragia, antequam de iisdem libris quid decernatur, au­

dire, et excipere consuevimus. Haud minoris diligentiae testimo­

nium (erre possumus, adeoque debemus, pro altera Congregatione Indicis, cui generaliter incumbit, ut supra diximus, de quorumvis librorum proscriptione decernere. Dum enim in minoribus ver­

saremur, cum primi, tum secundi censoris, seu relatoris officium in ea Congregatione non semel obivimus; ex quo autem supremum Pontificatum gerimus, nullius libri proscriptionem ratam habui­

mus, nisi audito Congregationis secretario, qui libri materiam, revisorum censuras, Cardinalium iudicia, et suffragia accurate nobis exponeret.

§. 2. Sed quoniam compertum est nobis, atque exploratum mul­

tas librorum proscriptiones, praesertim quorum auctores catho­

lici sunt, publicis aliquando iniustisque querelis in reprehensionem a i uci, tamquam si temere, ac perfunctorie in tribunalibus nostris ea res ageretur; operae pretium duximus, ac nostra perpetuo valitura Constitutione, certas firmasque regulas proponere, iuxta quas deinceps librorum examen iudiciumque peragatur; tametsi plane affirmari possit, idipsum iampridem, vel eadem prorsus ratione, vel alia aequipollenti, constanter actum fuisse.

§. 3. Porro romanae universalis Inquisitionis Congregatio ex pluribus constat sanctae romanae Ecclesiae Cardinalibus a summo Pontifice delectis, quorum alii sacrae theologiae, alii canonici iuris doctrina, alii ecclesiasticarum rerum peritia, munerumque

— XXX —

romanae curiae exercitatione, prudentiae demum, ac probitatis laude, conspicui habentur. His adiungitur unus ex romanae curiae praesulibus, quem Assessorem vocant; unus etiam ex Ordine prae­

dicatorum sacrae theologiae magister, quem Commissarium ap­

pellant; certus praeterea consultorum numerus, qui ex utroque clero saeculari, ac regulari assumuntur; alii demum praestantes doctrina viri, qui a Congregatione iussi, de libris censuram in­

staurant, iisque qualificatorum nomen tributum est. De variis in praefata Congregatione, iisque gravissimis rebus agitur, in pri­

mis autem de causis fidei, ac de personis violatae religionis reis.

At cum librum aliquem ad eam, tamquam proscriptione dignum, deferri contigerit; nisi ad Indicis Congregationem, ut fieri ple­

rumque solet, iudicandum remittat, sed pro rerum temporumque ratione, sibi de illo cognoscendum esse arbitretur; nos, inhae­

rentes decreto lato ab eadem Congregatione feria quarta kalendis Iulii anni millesimi septingentesimi quinquagesimi, atque a nobis confirmato feria quinta insequente, hac ratione, et methodo iu- dicium institui mandamus.

§. 4. Primo nimirum uni ex qualificatoribus, aut consultori­

bus a Congregatione designando, liber tradatur, quem is attento animo legat, ac diligenter expendat; tum censuram suam scripto consignet, locis indicatis, et paginis, in quibus notati errores continentur. Mox liber cum animadversionibus revisoris ad sin­

gulos consultores mittatur, qui in congregatione pro more ha­

benda singulis feriis secundis in aedibus sancti Officii, de libro, et censura sententiam dicant: ipsa deinde censura, cum libro, et consultorum suffragiis, ad Cardinales transmittantur, ut hi in congregatione, quae feria quarta haberi solet in fratrum prae­

dicatorum coenobio sanctae Mariae supra Minervam nuncupato , de tota re definitive pronunciet. Post ab Assessore sancti Officii acta omnia ad Pontificem referantur, cuius arbitrio iudicium omne absolvetur.

§. 5. Cum autem sit veteri institutione receptum, ut auctoris catholici liber non unius tantum relatoris perspecta censura il- lico proscribatur; ad normam praefati decreti mensis Iulii anni millesimi septingentesimi quinquagesimi, volumus eam consuetu­

dinem omnino servari ; ita ut si primus censor librum proscri­

bendum esse iudicet, quamvis consultores in eamdem sententiam conveniant, nihilominus alteri revisori ab eadem Congregatione electo liber, et censura tradantur, suppresso primi censoris no­

mine, quo alter iudicium suum liberius exponat. Si autem se­

cundus revisor primo assentiatur, tunc utriusque animadversiones ad Cardinales mittantur, ut iis expensis de libro decernant; at

— XXXI —

si secundus a primo dissentiat, ac librum dimittendum existimet, tertius eligatur censor, cui, suppresso priorum nomine, utraque censura communicetur. Huius autem relatio, si a priore consul­

torum sententia non abludat, Cardinalibus immediate communi­

cetur, ut ipsi, quod opportunum fuerit decernant. Sin minus, iterum consultores, perspecta tertia censura suffragium ferant;

idque una cum omnibus praefatis relationibus, Cardinalibus exhi­

beatur, qui, re ita mature perpensa, de controversia denique pronunciare debebunt. Quotiescumque autem Pontifex, vel ob rei, de qua in libro agitur, gravitatem, vel quia id auctoris merito, aliisque circumstantiis tribuendum censeat, libri iudicium coram se ipso in congregatione feriae quintae habendum decreverit, quod saepe a nobis factum fuit, et quoties ita expedire iudicabimus, in posterum quoque fiet; tunc satis fuerit exhibere Pontifici et Cardinalibus libri censuras, et consultorum suffragia, omisso exa­

mine congregationis feriae quartae, eiusque relatione, quam per Assessorem Pontifici faciendam diximus: nam Cardinalium suffra­

giis coram ipso Pontifice ferendis, atque huius definitiva senten­

tia, vel alio opportuno consilio in eadem Congregatione capiendo, res absolvetur.

§. 6. Altera quoque Indicis Congregatio plures complectitur Cardinales ipsi a Pontifice adscriptos, iisdemque dotibus praedi­

tos, quibus sancti Officii Cardinales pollere solent; quum etiam eorum aliquos in utraque Congregatione locum habere contingat.

Ex iis unus eiusdem Congregationis Praefectus existit; Assistens vero perpetuus est Magister sacri palatii ; Secretarius autem a prima Congregationis institutione usque in praesentem diem, ex Ordine fratrum praedicatorum a summo Pontifice pro tempore eligi consuevit. Sunt praeterea ex utroque clero seculari, et re­

gulari eiusdem Congregationis consultores, et relatores selecti ; et quidem, ubi aliquis librorum relationes coram congregatione semel, bis, tertio laudabiliter peregerit, tum ipsa Congregatio Pontificem rogare solet, ut eius auctoritate in consultorum nu­

merum referatur.

§. 7. Sub ipsa Pontificatus Nostri primordia, ea nos subiit cogitatio , ut certam aliquam , et immutabilem methodum pro examine iudicioque librorum in hac Indicis Congregatione ser­

vandam statueremus. Qua de re non modo consilium exquisivi- mus dilecti filii nostri Angeli Mariae sanctae romanae Ecclesiae Cardinalis Quirini nuncupati, eiusdem sanctae romanae Ecclesiae Bibliothecarii, et dictae Congregationis Praefecti, qui pari pru­

dentia et doctrina suum nobis sensum scripto declaravit, verum etiam antiquiores aliquot eiusdem Congregationis consultores co­

— XXXII —

ram dilecto filio Iosepho Augustino Orsi, Ordinis praedicatorum, tunc ipsius Congregationis secretario, nunc autem palatii aposto- lici Magistro, convenire iussimus, suamque sententiam aperire, quae pariter scripto concepta, nobis iam tunc exhibita fuit. Cum­

que haec omnia diligenter apud nos asservata fuerint, nunc de­

mum veterem deliberationem nostram resumentes, quemadmodum ea, quae ad librorum examen atque iudicium in primodicta Con­

gregatione sancti Officii peragendum, pertinet, auctoritate nostra constabilivimus; ita etiam ea quae ad Congregationem Indicis, et eiusdem generis negocia apud eam tractanda facere possunt, opportunis decretis constituere volentes, praelaudati Cardinalis Praefecti consiliis, dictorumque consultorum votis inhaerendo, bacc deinceps servanda decernimus.

§. 8. Cum Congregatio Indicis ad librorum censuram unice, ut dictum est, instituta, non ita crebro convocari soleat, ut al­

tera sancti Officii Congregatio, quae cb causarum, et negociorum multitudinem singulis hebdomadis ter haberi consuevit, illius propterea secretario peculiare munus, et officium recipiendi li­

brorum denunciationcs , ut fieri iam ante consuevit, committi­

mus, et demandamus. Is autem a libri delatore percunctabitur diligenter, quas ob causas illum prohiberi postulet, tum librum ipsum haud perfunctorie pervolvet, ut de propositae accusationis subsistentia cognoscat; duobus etiam ineam rem adhibitis con­

sultoribus, ab ipso, praevia summi Pontificis, aut Cardinalis Prae­

fecti, vel eius qui Praefecti vices supplet, approbatione eligendis:

quorum collato consilio, si liber censura, et nota dignus videa­

tur, unus aliquis relator ad ferendum de eo iudicium idoneus , illius nempe facultatis, de qua in libro agitur, peritus, eadem, quam nuper innuimus, ratione eligendus erit, qui scripto referat animadversiones suas adnotatis paginis quibus singula ab ipso reprehensa continentur. Sed antequam eius censura ad Cardina­

lium Congregationem feratur, haberi volumus privatam consul­

torum congregationem, quam olim Parvam dixerunt, nos autem Praeparatoriam vocabimus , ut relatoris animadversionibus ad librum collatis, de earum pondere iudicium fiat. Huiusmodi con­

gregatio semel omnino singulis mensibus, aut etiam saepius, si oportuerit, ab ipso Congregationis secretario convocanda erit, vel in suis cubiculis, vel opportuniore, ut ipsi videbitur, loco, intra praedicti coenobii aedes, ubi is commoratur. Eique semper intererit magister sacri palatii pro tempore existens , una cum sex aliis e numero consultorum, singulis vicibus, pro qualitate argumenti, et materiae, de qua disputandum erit, ut supra de primis duobus cousultoribus , et de relatore constitutum est a

— XXXIII —

secretario eligendis ; praeter secretarium ipsum , cuius partes erunt in tabulas referre consultorum sententias, quas deinde ad congregationem Cardinalium m ittet, cum relatoris censura. In generali demum congregatione omnia illa servari debebunt, quae superius statuta sunt pro congregatione sancti Officii circa libro­

rum examen. Ac quemadmodum ad Assessorem sancti Officii per­

tinet de actis in Congregatione summum Pontificem certum red­

dere; ita ad secretarium Congregationis Indicis spectabit, quoties haec librum aliquem proscribendum, aut emendandum censuerit, eiusdem Pontificis assensum, praevia diligenti actorum omnium relatione, exquirere.

§. 9. Quoniam vero in Congregatione Indicis de sola librorum prohibitione agitur, nonnulla hoc loco adiungenda iudicavimus, eidem Congregationi potissimum usui futura, quae tamen ab al­

tera etiam Congregatione'sancti Officii, dum in huius quoque ge­

neris causis se immiscet, ubi similes rerum circumstantiae se offerant, aeque observanda erunt. Quotiescumque agatur de libro auctoris catholici, qui sit integrae famae, et clari nominis, vel oh alios editos libros, vel forte ob eum ipsum, qui in examen adducitur, et hunc quidem proscribi oporteat; prae oculis habea­

tur usu iamdiu recepta consuetudo prohibendi librum , adieeta clausula: donec corrigatur, seu donec expurgetur, si locum ha­

bere possit, nec grave quidpiam obstet, quo minus in casu de quo agitur, adhiberi valeat. Hac autem conditione proscriptioni adie- cta, non statim edatur decretum, sed suspensa illius publicatione, res antea cum auctore, vel quovis altero pro eo agente, et rogante communicetur, atque ei quid delendum, mutandum, corrigendumve fuerit, indicetur. Quod si nemo auctoris nomine compareat, vel ipse, aut alter pro eo agens, iniunctam correctionem libri de­

trectet, congruo definito tempore decretum edatur. Si vero idem auctor, eiusve procurator, Congregationis iussa fecerit, hoc est novam instituerit libri editionem cum opportunis castigationibus, ac mutationibus, tunc supprimatur proscriptionis decretum ; nisi forte prioris editionis exemplaria magno numero distracta fue­

rint; tunc enim ita decretum publicandum erit, ut omnes intel- ligant, primae editionis exemplaria dumtaxat interdicta fore, se­

cundae vero iam emendatae permissa.

§. 10. Conquestos scimus aliquando nonnullos, quod librorum iudicia, et proscriptiones, inauditis auctoribus fiant, nullo ipsis loco ad defensionem concesso. Huic autem querelae responsum fuisse novimus, nihil opus esse auctores in iudicium vocare, ubi non quidem de eorum personis notandis, aut condemnandis agi­

tur, sed de consulendo fidelium indemnitati, atque avertendo ab

— XXXIV —

ipsis periculo, quod ex nocua librorum lectione facile incurritur;

si qua vero ignominiae labe auctoris nomen ex eo aspergi con­

tingat, id non directe, sed oblique ex libri damnatione consequi.

Qua sane ratione minime improbandas censemus huiusmodi li­

brorum prohibitiones, inauditis auctoribus factas; quum praeser­

tim credendum sit, quidquid pro se ipso, aut pro doctrinae suae defensione potuisset auctor afferre, id minime a censoribus atque iudicibus ignoratum , neglectumve fuisse. Nihilo tamen minus , quod saepe alias , summa aequitatis , et prudentiae ratione , ab eadem Congregatione factum fuisse constat, hoc etiam in poste­

rum ab ea servari magnopere optamus , ut quando res sit de auctore catholico , aliqua nominis et meritorum fama illustri , eiusque opus, demptis demendis, in publicum prodesse posse di­

gnoscatur, vel auctorem ipsum suam causam tueri volentem au­

diat, vel unum ex consultoribus designet, qui ex officio operis patrocinium riefensionemque suscipiat.

§. 11. Quemadmodum vero ubi de Congregatione sancti Officii agebamus, eidem nos semper interfuturos recepimus, quotiescum­

que de libro, cuius materia gravioris momenti sit, iudicium aga­

tur; quod erit nobis facillimum, quum eadem Congregatio quali­

bet feria quinta coram nobis habeatur; sic et Indicis Congrega­

tioni praesentiam nostram impendere parati sumus , quoties rei gravitas id promereri videbitur. Neque enim id opus esse dicen­

dum est, quum vel haeretici hominis liber denunciatur, in quo auctor errores catholico dogmati adversantes consulto tradit, aut tuetur; vel opus aliquod in examen adducitur, quo rectae morum regulae labefactantur, ac vitiis, et corruptelis fomenta praeben­

tur. In his enim casibus ne illas quidem, quas supra scripsimus, accuratiores cautelas adhibere neeesse erit ; sed haeretico dog­

mate, vel pravo moris incitamento semel comperto, proscriptio­

nis decretum illico sanciendum erit, iuxta primam, secundam, et septimam Indicis Regulas sacrosancti Tridentini concilii iussu editas, atque vulgatas.

§. 12. Cum in praelaudata Congregatione sancti Officii seve­

rissimis legibus cautum sit, ne de rebus eiusdem Congregationis quisquam cum alio extra illam loquatur ; nos hanc eamdem si­

lentii legem a relatoribus, consultoribus, et Cardinalibus Con­

gregationis Indicis religiose custodiendam praecipimus. Illius ta­

men secretario potestatem facimus, ut animadversiones in libros censurae subiectos, eorum auctoribus, vel aliis illorum nomine agentibus, et postulantibus, sub eadem decreti lege commu­

nicare q u e a t; suppressis semper denunciatoris , censorisque no­

minibus.

— XXXV —