1
SPIS ZAW ARTOŚCI TECZKI — ...
O / U 5 UL % r j \ ....C2LVj2 0 W o V ^ . . S t ! ...
p . J , ^ rć2. ^.9r.. ^ r ^ f r . .
1/1. Relacja —I/2. Dokumenty (sensu stricto) dotyczące osoby relatora —'
I/3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące osoby relatora —
II. Materiały uzupełniające relację
i / i 6 < '
j- (r,.111/1 - Materiały dotyczące rodziny relatora
III/2 - Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r.—
III/3 - Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji (1939-1945) — III/4 - Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 r. —
III/5 - inne... "—
IV. Korespondencja i / '•%' ^ ■
V. Nazwiskowe karty informacyjne \ /
VI. Fotografie V M
C
2
3
Krystyna Rapacka zd. Czyżewska ps. „Krysta”, „Irena Kret”
Urodzona 14 V 1924 r. w Krakowie. Córka legionisty i poety legionow ego K azim ierza Andrzeja Czyżowskiego. Od X 1939 r. w Orga
nizacji Orła Białego Okręgu Stołecznego. W I 1942 r. otrzymała najpierw przydział do Wy
działu Sabotażu i Dywersji (później Związek Odwetu) Komendy Okręgu Warszawskiego, po
tem od II do XII 1942 r. w Oddziale V Sztabu K. Gł. AK łączniczki i kolporterki do Kedywu, ps. „Krysta”. Od III 1943 r. przydzielona do Samodzielnej Drużyny Sanitarno-Wartowniczej przy K om panii O dw odow ej 101, następnie
4
przemianowanej na Kompanię Sztabową 100. Sanitariuszka, łączniczka, ze stopniem plutonowego z cenzusem z-ca komendantki drużyny por. „Ewy Czarnej”. Kontuzjowana przez niewypał pocisku w Adrii; po kapitulacji ewakuo
wana ze szpitalem. Uciekła z obozu przejściowego w Pruszkowie. Od X 1944 r.
do I 1945 r. łączniczka w oddziale partyznackim AK w okolicach Radomska.
Maturę uzyskała na tajnych kompletach Gimnazjum i Liceum im. Narcyzy Żmichowskiej; przez 2 lata studiowała w tajnej Szkole Głównej Handlowej. Po wojnie ukończyła W ydział Prawno-Ekonomiczny Uniwersytetu Łódzkiego. Pra
cowała przez wiele lat w Instytucie Podstawowych Problemów Techniki PAN w W arszawie. Obecnie em erytka; odznaczona Krzyżem Armii Krajowej, M edalem W ojska (czterokrotnie), W arszawskim Krzyżem Pow stańczym , Medalem Zwycięstwa i Wolności, Krzyżem Partyzanckim.
5
Krystyna Rapacka
Obietnica
N a ulicy Wareckiej ruch i zamieszanie. Padła Starówka. Jej obrońcy ewakuują się kanałem, którego wylot znajduje się właśnie na ul. Wareckiej, w pobliżu Nowego Światu. Wiadomość o tym rozeszła się lotem błyskawicy. Powstańcy ze Śródmieścia zbiegli się licznie, by przyjąć kolegów ze Starówki, o których bohaterstwie krążą już liczne legendy. Dziewczęta i chłopcy, przybywający tą niezwykłą drogą są krańcowo wyczerpani. Jest wielu rannych. Przy pomocy przybyłych na pomoc kolegów, z trudem wydostają się na powierzchnię z ciasnego otworu włazu. Są przemoczeni, brudni, cuchnący kanałowym fetorem. Siadają gdzie się da - na traw n ik ach , na bruku jezdni, pod ścianami kamienic. Sanitariuszki krążą międz^himi, lżej rannym na miejscu zmieniają opatrunki, ciężej ranni są odprowadzani lub odnoszeni do okolicznych szpitali. Cywile włączyli się do akcji, mieszkańcy okolicznych domów znoszą co kto może - żywność, wodę do picia, suchą odzież i koce. Nasza drużyna również włączyła się do ogólnej krzątaniny, niosąc pomoc przybywającym kolegom.
Basia spostrzega na pobliskiej ławce drobnego siwego staruszka. Jakimś obojętnym,
osłupiałym wzrokiem spogląda na wydobywające się z włazu postacie. - M oże tam jest mój syn - powtarza cichym bezbarwnym głosem - on też był na Starówce ... M oże tam j e s t ...
Na kolanach trzyma piękny, kolorowy, puszysty koc.
- M oże się komuś przyda ..
Uradowana Basia zbliża się do niego : Nawet pan nie wie, jak bardzo się przyda! Tylu jest potrzebujących!
Staruszek wyciąga w jej kierunku ręce z kocem, ale nagle cofa je gwałtownie, chcąc odebrać cenny podarunek: Nie, nie dam! Nie mogę! Przecież może się zniszczyć. Oni są tacy brudni!
To koc syna!
Cicha i spokojna zwykle Basia w pada nagle w szał.. - Pan jest ojciec?! Pan jest Świnia, nie ojciec! Przecież tam może być pański syn! Też brudny!
Wyrywa koc z rąk osłupiałego staruszka i biegnie z nim w kierunku włazu. Tuż koło właz$y leży na noszach młodziutka dziewczyna. Na głowie zakrwawiony bandaż. Prawa reka i klatka piersiowa również w bandażach. Oczy przymknięte, twarz ziemisto blada, wstrząsają nią dreszcze. Basia podchodzi i otula dziewczynę kocem.
- Nic się nie bój - mówi serdecznie podchwyciwszy pełne lęku spojrzenie. - Będziesz żyć!
Będziesz zdrowa! Obiecaj mi! Ty musisz żyć!
Cień uśmiechu pojawił się na posiniałych ustach: Będę żyć! Obiecuję!
Nagły skurcz bólu wykrzywia drobną twarz, a potem znowu blady uśmiech:
- Będę zdrowa! Zobaczysz!
6
Widząc, że dziewczyna ciągle drży, Basia podciąga wyżej koc, otula ją troskliwie. Ranna z wyraźną przyjemnością przytula twarz do puszystej tkaniny. Dziewczyna jest bardzo ładna.
Delikatne rysy, wielkie błękitne oczy, spod bandaża wymykają się dwa grube złote warkocze.
-Jak masz na imię?
- Anka, to znaczy „Stokrotka”
- Ile masz lat?
- Szesnaście.
Basia sięga po swoją torbę sanitarną, chcąc zmienić przesiąknięty opatrunek, ale w tym momencie podbiega dwóch chłopców z powstańczymi opaskami. Chwytają nosze z ranną.
- Dokąd ją zabieracie?
- Do szpitala na Moniuszki.
- Bądź zdrowa! - Pożegnalny ruch ręką.
- Będę żyć! Będę zdrowa! Obiecuję!
Basia długo w zamyśleniu odprow adza wzrokiem migające w tłoku złote warkocze. C zy dotrzyma obietnicy?
Nie dotrzymała.
Gdy następnego dnia poszłyśmy z B asią odwiedzić ją w szpitalu - zwrócono nam koc
Anka - „Stokrotka” pochowana została na skwerku u wylotu ulicy Boduena, gdzie było już kilka wcześniejszych grobów. W pogrzebie wzięła udział cała nasza drużyna. Pożegnałyśmy ją z wojskowymi honorami. Na mogile złożyłyśmy kilka znalezionych gdzieś wśród gruzów różowych stokrotek.
Po naradzie postanowiłyśmy odszukać właściciela zwróconego koca, by oddać mu jego własność. Dla syna. Od sąsiadów dowiedziałyśmy się, że poprzedniego dnia zginął od kuli gołębiarza.
Koc przekazałyśmy dla potrzeb szpitala.
7
W dniu 6 czerwca 2001 roku odeszła od nas, przeżywszy 77 lat, nasza ukochana Mama i Babcia
KRYSTYNA ZOFIA RAPACKA z domu CZYŻOWSKA
uczestniczka Powstania Warszawskiego w Zgrupowaniu „Bartkiewicza”, długoletnia działaczka ZBOW iD odznaczona
Warszawskim Krzyżem Powstańczym,
Krzyżem Armii Krajowej, Medalem W ojska po raz 1, 2, 3, 4, M edalem Zwycięstwa i Wolności, Honorową Odznaką Światowego Związku Żołnierzy AK, Odznaką W eterana W alk o Niepodległość,
Krzyżem Partyzanckim, Złotym Krzyżem Zasługi.
Wieloletnia pracownica PAN.
Nabożeństwo żałobne odbędzie sie w dniu 11 czerwca 2001 roku o godzinie 11.15
w kościele św. Jozafata, po którym nastąpi wyprowadzenie do grobu rodzinnego na Cmentarzu Komunalnym na Powązkach
(dawny Wojskowy).
O czym zawiadamiają pogrążeni w smutku córka, z ię ć i wnuczki
8
W dniu 6 czerwca 2001 roku odeszła od nas, przeżywszy 77 lat, nasza ukochana Mama i Babcia
J p
W
KRYSTYNA ZOFIA RAPACKA z domu CZYŻOWSKA
uczestniczka Powstania Warszawskiego w Zgrupowaniu „Bartkiewicza” , długoletnia działaczka ZBOWiD odznaczona
Warszawskim Krzyżem Powstańczym,
Krzyżem Armii Krajowej, M edalem Wojska po raz 1, 2, 3, 4, M edalem Zwycięstwa i Wolności, Honorową Odznaką Światowego Związku Żołnierzy AK, Odznaką W eterana W alk o Niepodległość,
Krzyżem Partyzanckim, Złotym Krzyżem Zasługi.
Wieloletnia pracownica PAN.
Nabożeństwo żałobne odbędzie sie w dniu 11 czerwca 2001 roku o godzinie 11.15
w kościele św. Jozafata, po którym nastąpi wyprowadzenie do grobu rodzinnego na Cmentarzu Komunalnym na Powązkach
(dawny Wojskowy).
O czym zawiadamiają pogrążeni w smutku córka, zię ć i wnuczki
9
10
11
ME MOR I A Ł
General M a n i Wittek
T oru ń , dn. .1 8 ..0 5 . 2000 r.
1 . d z . 2 1 1 1 / W S K / 2 0 0 0
Z w iązek P o w stań có w W arszaw sk ich 00-238 W arszaw a, ul. D ługa 22
S zanow ni Państw o,
Do naszego A rchiw um p rzekazano artykuł p. K rystyny R apackiej dotyczący pew nego epizodu z P o w stania W arszaw skiego. N iestety nie podano nam żadnych in form acji na tem at autorki przysłanego tekstu. D latego zw racam y się do P aństw a z p ro śb ą o p o dan ie nam . o ile oczy w iście to je s t m ożliw e, ja k ic h k o lw ie k inform acji na tem at p. R apąękiej. Ze w sp o m n ian eg o artykułu w ynika,
że w P ow staniu była ona sanitariszką.
Z p o w ażaniem
K a ta rz y n a M i n c z y k o w s k a K ie ro w n ik A r c h iw u m W S K p rzy Fu n d acji „ A r c h iw u m P o m o r s k ie A K ”
12
11 K Związek Powstańców Warszawskich
Z a r z ą d G ł ó w n y
00-238 Warszawa, ui. Długa 22, tel. 635-67-83, 831-60-05 Konto: PKO IX O/Warszawa Nr 10201097-306229-270
L.dz...
/20.Q.Q...
Fundacja
Archiwum Pomorskie Armii Krajowej
ul. W.Garbary 2 87-100 Toruń
Dnia..24.05.200?.... r.
^n*a
o
h ( ^ l c
Odpowiadając na pismo Wasze z dnia 18.05.br. l.dz. 2111/WSK/
2000 dot. Pani Krystyny Rapackiej informujemy, że Pani Rapacka jest członkiem Związku Powstańców Warszawskich i zamieszkuje w Warszawie 01-502 ul. Sokolicz 4 m 104.
W Powstaniu Warszawskim 1944 brała udział w Zgrupowaniu mjr "Bartkiewicza" w drużynie sanitamo-wartwniczej w Kompanii
Sztabowej 100.
U . h . Ve
O Vv'S > v w u ? ■{'
a,
^ <(V Ź L o 0
,W I
ZWIĄZKU
, E Z E §.
W WARSZAWSKICH
nd Baranowski
1
13
.rchiwum Pomorskie Armii Krajowe i l . W . G a r b a r y 2 , t e l . 6 5 - 2 2 - 1 8 6
87-100 TORUŃ
F U N D A C J A
urn P n m n r fik ip A r m ii i
Toruń, dnia ..6 ..0 2 ...2 0 0 1 r.
M E M O R I A Ł
Generał M arii Witte k
1 . d z . 2 2 4 /WSK/ 2 0 0 1
Pani Krystyna Rapacka ul. Sokolicz 4/104 01-502 Warszawa
Szanowna Pani,
W zasobie naszego archiwum posiadamy artykuł (Obietnica) Pani autorstwa, bylibyśmy jednak niezmiernie wdzięczni, gdyby zechciała Pani napisać dla potrzeb badawczych nazego archiwum chociaż krótką relację dotyczącą Pani życia, głównie zaś losów wojennych. W załączeniu przesyłamy schemat relacji WSK oraz druki na temat działalności naszego Archiwum i Memoriału Generała Marii Wittek, w ramach którego gromadzimy materiały dotyczące wojennej służby kobiet.
zał.:
1/ Schemat relacji WSK 2/ Informacja nt. Fundacji 3/ Informacja wydawnicza
4/ Powstanie i działalność Memoriału
5/ Komunikat Memoriału (nr 8 z załącznikami, 9, 10)
