Rocz. AR Pozn. CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: 171-175
© Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań 2007 PL ISSN 0137-1738
KRYSTYNA PUDELSKA
WYKORZYSTANIE KILKUPĘDOWYCH SADZONEK W ROZMNAŻANIU OZDOBNYCH GATUNKÓW TRAW
Z RODZAJU FESTUCA, CAREX I JUNCUS
Z Instytutu Roślin Ozdobnych i Architektury Krajobrazu Akademii Rolniczej w Lublinie
ABSTRACT. Five species of ornamental grasses (Carex muskingumensis, Carex ornithopoda
‘Variegata’, Festuca cinerea Vill., Festuca cinerea ‘Silberreiher’, Juncus effusus) were propa- gated through few-shoots soft cuttings and rooted for four weeks in spring, directly in the ground, in a glasshouse in multipots and in a foil tunnel. The best rooted cuttings were obtained in a foil tunnel and the best quality ones were formed in a glasshouse conditions.
Key words: propagation, ornamental grass (Carex, Festuca, Juncus), cuttings
Wstęp
Najbardziej znanymi trawami ozdobnymi są miskanty oraz trawa pampasowa. Ze względu na swoje okazałe rozmiary, ozdobne kwiatostany dominujące ponad rośliną oraz pasiaste liście, są uznawane za najbardziej dekoracyjne spośród tej grupy roślin.
W różnego typu obiektach terenów zieleni, parkach czy ogrodach przydomowych moż- na jednak z powodzeniem wykorzystywać całą gamę innych gatunków ozdobnych traw, turzyc czy sitów, które charakteryzują się dużym zróżnicowaniem pokroju, siły wzrostu, a także odmiennymi wymaganiami uprawowymi. Można je sadzić w bardzo różnych warunkach siedliskowych, łącząc z innymi bylinami czy tworząc grupy jednorodne.
Powszechnie stosowanym, ale mało wydajnym sposobem rozmnażania traw jest wio- senny podział kęp (Haber 1989, Strasko 2002). U niektórych gatunków można inten- sywnie dzielić rośliny mateczne, na 1-3-pędowe sadzonki, które są zdolne do podjęcia wzrostu (Urbański i Wilkaniec 2003). Ten sposób rozmnażania wiąże się z pozyskaniem większej liczby roślin potomnych, a więc pozwala na ich popularyzację i powszechniej- sze zastosowanie (Urbański 1996, 2001). Przeprowadzone badania dotyczyły oceny możliwości wykorzystania 1-3-pędowych sadzonek traw ozdobnych i ich ukorzeniania, w okresie wiosennym, w gruncie, szklarni i nieogrzewanym tunelu foliowym.
Materiał i metody
Materiałem badawczym było pięć gatunków: Carex muskingumensis Schweinf., Ca- rex ornithopoda (Willd.) ‘Variegata’, Festuca cinerea Vill., Festuca cinerea ‘Silberrei- her’ i Juncus effusus L., które pochodziły z kolekcji traw ozdobnych Instytutu. W kolej- nych latach badań (2004-2005) rośliny mateczne wykopywano 4-5 maja, dzielono na 1- 3-pędowe sadzonki i w tym samym dniu sadzono w trzech miejscach – bezpośrednio do gruntu, na poletka, gdzie podłożem była gleba płowa wytworzona z utworów lessowych na marglach kredowych. Na poletkach zastosowano rozstawę 15 × 15 cm. Pozostałe sadzonki ukorzeniano w wielodoniczkach wypełnionych mieszaniną torfu wysokiego i perlitu (1:1). Wielodoniczki z sadzonkami ustawiano w szklarni i w nieogrzewanym tunelu foliowym, na macie podsiąkowej. Torf wysoki wapnowano kredą w dawce 4 g·dm-3 torfu, do pH 6, a zastosowaną mieszaninę podłoża wzbogacano wie- loskładnikowym nawozem Azofoska w ilości 2 g·dm-3 podłoża. Bezpośrednio przed ukorzenianiem część nadziemną sadzonek przycinano o 1/3 długości. Po czterech tygo- dniach określono liczbę ukorzenionych sadzonek wyrażoną w procentach, wykonano pomiary dotyczące: świeżej masy sadzonki, liczby liści na sadzonce, liczby i długości korzeni. Każda kombinacja obejmowała 12 sadzonek badanego gatunku i odmiany.
Wyniki opracowano statystycznie metodą klasyfikacji podwójnej. Istotne różnice mię- dzy średnimi porównano testem Tukeya, na poziomie istotności α = 0,05.
Przebieg pogody w maju 2004 i 2005 roku był odmienny. Maj 2004 roku, zwłaszcza jego I dekada (temperatura powietrza – 13,6°C), należał do ciepłych i o małej liczbie opadów. Średnia miesięczna temperatura powietrza w tym miesiącu wynosiła 11,9°C, a miesięczna suma opadów 38 mm, podczas gdy poziom sumy opadów z wielolecia – 58,3 mm. Maj 2005 roku również należał do ciepłych (13,2°C), ale wilgotnych (98 mm), co sprzyjało lepszemu ukorzenianiu się sadzonek w gruncie.
Wyniki i dyskusja
Z przeprowadzonych doświadczeń wynika, że badane gatunki traw ozdobnych róż- nie reagowały na miejsce ukorzeniania 1-3-pędowych sadzonek (tab. 1). Turzyce two- rzyły większą liczbę ukorzenionych sadzonek w warunkach szklarniowych (59-84%), natomiast kostrzewy, gdy ich sadzonki ukorzeniano w wielodoniczkach ustawianych w nieogrzewanym tunelu foliowym (54-82%). Zaobserwowano, że 1-3-pędowe sadzon- ki Festuca cinerea ‘Silberreiher’ dobrze ukorzeniały się zarówno w gruncie, jak i pod osłonami (odpowiednio 82, 82 i 71%). Natomiast sit rozpierzchły, w kolejnych latach badań bez względu na miejsce ukorzeniania, tworzył najmniejszą liczbę ukorzenionych sadzonek – od 42 od 25%.
Z oceny cech morfologicznych sadzonek badanych traw ozdobnych wynika, że istotnie większą masą charakteryzowały się sadzonki ukorzeniane w szklarni i w grun- cie – odpowiednio 1,6 i 1,4 g (tab. 2), natomiast w warunkach nieogrzewanego tunelu foliowego sadzonki tworzyły istotnie dłuższe liście (24,3 cm) od sadzonek ukorzenia- nych w gruncie i szklarni (15,5 i 15,3 cm). Miejsce ukorzeniania nie miało istotnego wpływu na liczbę liści i długość korzeni na sadzonce.
Tabela 1 Procent ukorzenionych sadzonek traw ozdobnych z rodzaju Carex, Festuca, Juncus Percentage of rooted cuttings of Carex, Festuca and Juncus genus ornamental grasses
Miejsce ukorzeniania Place of rooting Gatunek
Odmiana Species Cultivar
Rok uprawy
Year grunt
ground
tunel tunnel
szklarnia greenhouse Carex muskingumensis 2004
2005
67 75
75 75
92 75
Średnia – Mean 71 75 84
Carex ornithopoda ‘Variegata’ 2004 2005
50 50
68 33
67 50
Średnia – Mean 50 51 59
Festuca cinerea 2004
2005
17 50
75 33
17 25
Średnia – Mean 34 54 21
Festuca cinerea ‘Silberreiher’ 2004 2005
75 83
75 83
67 75
Średnia – Mean 82 82 71
Juncus effusus 2004
2005
33 50
58 17
25 25
Średnia – Mean 42 38 25
Jedno-trzypędowe sadzonki Carex muskingumensis charakteryzowały się najwięk- szą świeżą masą i dwoma liśćmi, gdy ukorzeniano je w szklarni i gruncie, a turzyca
„ptasia łapka” – po ukorzenianiu w gruncie (tab. 2). Natomiast sadzonki kostrzew, po czterech tygodniach ukorzeniania, osiągały największą masę, liczbę liści i korzeni, gdy sadzonkowano je w szklarni. Sadzonki situ rozpierzchłego charakteryzowały się dobrą jakością (świeżą masą, liczbą liści i korzeni) zarówno po ukorzenianiu w gruncie, jak i w wielodoniczkach wystawianych do szklarni i tunelu foliowego.
Otrzymane wyniki badań wskazują na możliwość wykorzystania kilkupędowych sa- dzonek wybranych gatunków traw, pozyskiwanych podczas intensywnego podziału kęp.
Podobne wyniki, dotyczące gatunków z rodzaju Sesleria, otrzymali Urbański i Wilka- niec (2003). W niniejszym doświadczeniu zastosowanie intensywnego podziału roślin matecznych można polecić zwłaszcza dla wybranych gatunków turzyc i kostrzew, a także dla situ rozpierzchłego.
Tabela 2 Wpływ miejsca ukorzeniania na jakość sadzonek traw ozdobnych z rodzaju Carex, Festuca,
Juncus
The effects of place of rooting on quality of Carex, Festuca and Juncus genus ornamental grasses
Gatunek Odmiana Species Cultivar
Miejsce ukorzeniania sadzonek Place of rooting
Masa sadzonki Weight of roots (g)
Liczba liści (szt.) Number of leaves (pcs)
Długość liści Length of leaves (cm)
Długość korzeni
Length of roots (cm)
grunt – ground tunel – tunnel szklarnia – greenhouse
2,1 ab 0,4 c 2,7 a
2,1 bc 2,2 bc 1,9 bc
19,1 cd 43,0 a 14,0 de
5,3 ac 10,0 a
7,6 ac Carex
muskingumensis
średnia – mean 1,7 A 2,1 B 25,4 A 7,6 A
grunt – ground tunel – tunnel szklarnia – greenhouse
1,5 b-d 0,5 c 1,4 c
1,9 bc 1,0 d 1,0 d
6,4 e 13,9 de 11,3de
4,6 b-e 1,7 e 3,2 c-e Carex ornithopoda
Variegata
średnia – mean 1,5 AC 1,3 C 10,5 C 3,2 B
grunt – ground tunel – tunnel szklarnia – greenhouse
0,8 cd 0,4 c 1,5 b-d
1,4 c 1,9 bc 2,6 a-c
16,3 c-e 16,1 c-e 17,3 cd
2,9 de 9,1 a 8,2 ab Festuca cinerea
średnia – mean 0,9 C 2,0 B 16,5 B 6,7 A
grunt – ground tunel – tunnel szklarnia – greenhouse
0,7 cd 0,2 e 1,0 b-d
2,4 a-c 1,5 c 2,4 a-c
11,5 de 13,9 de 20,1 cd
2,9 de 3,4 c-e 7,0 a-d Festuca cinerea
Silberreiher
średnia – mean 0,6 C 2,1 B 15,2 A 4,4 B
grunt – ground tunel – tunnel szklarnia – greenhouse
1,8 a-c 1,4 b-d 1,5 b-d
1,8 c 3,8 a 3,1 ab
24,8 bc 34,9 ab 13,8 de
9,4 a 7,2 a-d 7,1 a-d Juncus effusus
średnia – mean 1,6 AB 2,9 A 24,5 A 7,9 A
Średnia – Mean grunt – ground tunel – tunnel szklarnia – greenhouse
1,4 A 0,6 B 1,6 A
1,9 2,1 2,2
15,6 B 24,3 A 15,3 B
5,0 6,3 6,6
Wnioski
1. Intensywny podział kęp i ukorzenianie 1-3-pędowych sadzonek traw ozdobnych z rodzaju Carex, Festuca i Juncus pozwala na zwiększenie liczby roślin potomnych.
2. Polecanym miejscem do ukorzeniania sadzonek Carex muskingumensis i Carex ornithopoda ‘Variegata’ są szklarnia i grunt. W warunkach szklarniowych turzyce two- rzą jednak większą liczbę sadzonek w porównaniu z roślinami ukorzenianymi w gruncie czy tunelu foliowym.
3. Kostrzewy tworzą większą liczbę sadzonek w nieogrzewanym tunelu, ale lepszą jakość uzyskują, gdy są ukorzeniane w szklarni.
4. Jedno-trzypędowe sadzonki Juncus effusus najlepiej ukorzeniają się w gruncie (liczba i jakość sadzonek).
Literatura
Haber Z. (1989): Trawy rabatowe dla naszych parków i ogrodów. Oficyna Wydawnicza Atena, Poznań.
Strasko R. (2000): Propagation of ornamental grasses in liners. International Plant Propagators’
Society. Combined Proceedings of Annual Meetings 52:400-401.
Urbański P. (1996): Kostrzewy – mało znane trawy dla terenów zieleni. W: Mater. Ogólnopol.
Symp. „Nowe rośliny i technologie w ogrodnictwie”. Poznań, 17-19 września: 332-336.
Urbański P. (2001): Trawy ozdobne turzyce i sity. PWRiL, Poznań.
Urbański P., Wilkaniec A. (2003): Rozmnażanie wegetatywne ozdobnych gatunków traw z rodza- ju Sesleria. Biul. Inst. Hod. Aklim. Rośl. 225: 393-397.
THE USE OF A FEW-SHOOTS CUTTINGS FOR PROPAGATION OF ORNAMENTAL GRASSES OF FESTUCA, CAREX AND JUNCUS GENUS
S u m m a r y
Five species of ornamental grasses (Carex muskingumensis, Carex ornithopoda ‘Variegata’, Festuca cinerea Vill., Festuca cinerea ‘Silberreiher’, Juncus effusus) were propagated through few-shoots soft cuttings and rooted for four weeks in spring, directly in the ground, in a glass- house in multipots and in a foil tunnel. The most rooted cuttings were obtained in the ground and the best quality ones were formed in a glasshouse conditions. The intensive division of clumps and rooting of 1-3-shoot cuttings of ornamental grasses varieties of Carex, Festuca and Juncus allows to increase a number of offsprings. The recommended place for rooting of Carex muskin- gumensis, Carex ornithopoda ‘Variegata’, Festuca cinerea and Festuca cinerea ‘Variegata’ cut- tings is glasshouse, while for Juncus effusus it is field.
