View of THE ROLE OF RADIO AND TELEVISION COMMERCIALS AND INTERNET IN THE PROMOTION ACTIVITIES OF SEED COMPANIES ON POLISH MARKET

(1)

Oeco110111ia 4 (2) 2005, 17-26

ROLA REKLAMY RADIOWEJ, TELEWIZYJN

EJ

I INTERNETU

W DZIAŁANIACH

PROMOCYJNYCH

FIRM NASIENNYCH NA

RYNKU POLSKIM

Tomasz W. Bralewski, Roman Hohlbowic

z

Akademia Rolnicza im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu

Streszczenie. Przeprowadzone w Jatach 2001-2005 badania mialy na celu scharakte ryzo-wanie roli, jaką odgrywają reklama radiowa, telewizyjna i Internet w dzialaniach 1m1rk

c-tingowych ogrodniczych firm nasiennych dzialających na rynku polskim. f'inny n;1sienne

stosowaly w swoich działaniach marketingowych reklamę emitowaną - radiową i telewi zyj-ną oraz Internet. W pełni doceniały one fi.1nkcje promocyjne Internetu, tworZ<\C atrakcyjne,

dobrze zorganizowane ośrodki stron WWW, czasami obejmujące kilkaset stron. Podobnie

jak w przypadku katalogów, przekazywane na stronach internetowych treści zalcżaly od polityki reklamowej poszczególnych przedsiębiorstw. Nic doceniały one jednak możliwo ści sprzedaży nasion za pośrednictwem Internetu. Tylko jedna polska firma prowaclzila sklep internetowy, oferując w nim swoje produkty.

Słowa kluczowe: marketing nasion, rynek nasienny, rirma nasienna

WSTĘP

Reklama emitowana jest jedną z form reklamy i należy cło narzędzi wykorzyst

ywa-nych w działaniach promocyjnych firm [Kotler 1994, Przybyłowski i in. 1998, Kotler i in. 2002]. O reklamie radiowej i telewizyjnej w kontekście jej zalet i wad ornz możliwości

wykorzystania jej w marketingu firm nasiennych wcześniej pisał Holubowicz l.1999J. Przeprowadzone przez autorów w latach 200 1-2003 badania wykazaly, że najwięk sze polskie ogrodnicze firmy nasienne w swoich dzialaniach marketingowych wykorzy -stywały reklamę telewizyjną, radiową i Internet. Te formy reklamy uważaly one jednak za mało lub bardzo mało skuteczne [Bralewski i Holubowicz 2005].

Celem niniejszej pracy było scharakteryzowanie rzeczywistej roli, jaką odgrywają reklama radiowa, telewizyjna i Internet w działaniach promocyjnych firm nasiennych

Adres cło korespondencji - Co1Tesponcling author: Tomasz W. IJrnlcwski. Roman I lolubowicz,

Akademia Rolnicza im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Katedra Nasiennictwa Ogrodniczego, Baranowo. ul. Szamotulska 22. 62-081 Przeźmierowo, c-mail: twbscccl@intcria.pl

(2)

18 T W. Bralews/.:i, R. Holubowie

dzialających na rynku polskim. Przeprowadzone badania miały za zadanie określenie, do jakich celów oraz w jakiej postaci te formy reklamy są wykorzystywane przez ogrodnicze firmy nasienne.

MATERIAŁ I METODY

Badaniami objęto i scharakteryzowano wybrane formy reklamy stosowane przez ogrodnicze przedsiębiorstwa nasienne działające na rynku polskim - reklamę radiową, telewizją i Internet. Określono, do jakich celów oraz w jakiej postaci te formy reklamy byly wykorzystywane przez firmy.

Przeprowadzone badania oparto na informacjach uzyskanych z liczących się na rynku firm polskich i przedstawicielstw zagranicznych firm nasiennych. Informacje uzyskano na drodze wywiadów z pracownikami przedsiębiorstw oraz na podstawie analizy reklam firm emitowanych w radiu, telewizji i Internecie oraz innych materiałów marketingowych. Przedmiotem analiz były następujące firmy nasienne i przeds tawiciel-stwa: CNOS-Vilmorin, PlantiCo Zielonki, PlantiCo Golębiew, PNOS Ożarów Mazo-wiecki, Polan, Spójnia, Torseed oraz Bejo Zaden, De Ruiter Seecls, Nickerson-Zwaan,

VS, TomaScecl (W ester Seecl). Badania swym zakresem obejmowały Iata 2001-2005.

WYNIKI

Reklama radiowa

Rcklallla radiowa firm nasiennych emitovvana była zwykle w stacjach regionalnych i obcjmowala zazwyczaj cykl reklam w okresie wczesnowiosennym. Ta formy reklamy slużyla glównie do promocji przedsiębiorstwa i jego działalności jako calości, a rzadziej klaclla nacisk na poszczególne produkty lub ich calą grupę.

Reklama telewizyjna

Forllly reklamy telewizyjnej stosowane przez firmy nasienne byly emitowane przez stacje telewizyjne o zasiQgu regionalnym, rzadziej ogólnopolskim, co wyniklo przede

ws1yst ki 111 t. cl uże j różnicy cen czasu antenowego pomiędzy tym i dwoma rodzaj am i st<1cji. kai111 anie promocyjne o zasiQgu ogólnokrajowym byly prowadzone przez prze cl-si<;biorstw<1 nasienne w Programie I TVP1

, w paśmie programów rolniczych. Reklamy telcwiq jnc, podobnie jak radiowe, emitowane byly w seriach w okresie wiosennym. F111isjc te prezcntowaly nic tylko firmy i zakres ich dzialalności, ale promowaly także konkretne odmiany warzyw.

1_Np _ka111p:mic_r_l'kh₁₁₁₁₀₁₁_·_c_{11 p}_rog_r_:_1111i_1.: _l_TVP_w_l_a_ta_c_{h 2003}_-_{200-1 prowadzi}_l_a_firma_S_pójn_i_a. Skl.id:il~ si.,: one 11 kaid) 111 roku /. 9 spotów n.:klamO\\")'Ch liczących 30 scku11d. emitowanych 11 !..a1dą sobol<; 11 111;m:u. kwic111iu i maju o godzinie 6.55 bczpośrcclnio po programie dla clzial -ko,1l'liw.

(3)

Rola reklamy radio1vej, telewizyjnej i IH1eme111.„ 19

Internet

O popularności Internetu jako medium wśród firm nasiennych świadczył fakt posiadania przez wszystkie liczące się firmy nasienne stron WWW, podawania ich adresu w materiałach promocyjnych oraz umieszczania ich na opakowaniach nasion2.

Wszystkie badane strony internetowe firm nasiennych miały postać serwisu stron WWW (ośrodka WWW), były rozbudowane i pelniły nie tylko rolę wizytówki firmy, ale spełniały także wiele innych funkcji. Ogólnie ujmując, cło funkcji tych należały charakterystyka firmy i zakresu jej działalności, przedstawienie jej oferty handlowej oraz zaleceó uprawowych dla klientów. Sposób, w jaki strony internetowe wypełniały te zadania zależał od tego, kto mia! być potencjalnym nabywcą oraz systemu dystrybucji nasion przez firmy, dlatego zauważalne były różnice pomiędzy ośrodkami WWW, między firmami polskimi i przedstawicielstwami firm zagranicznych (tab. J-4).

Tabela I. Zawartość stron WWW i ośrodków WWW wybranych polskich ogrodniczych lir1n

nasiennych

Table I. Content of WWW centres and pages of sclccted Polish horticultural scccl companics

Zawartość strony WWW

(ośrodka WWW) _C_NOS- _Planti_Co

Content of WWW (WWW center) -Viłmorin Zielonki

I 2 3 Logo firmy Company's logo Dane kontaktowe Contact data: - firmy/company - hurtowników (dystrybutorów)/ /wholesclłer

Charakterystyka firmy Company's charactcristics: - uproszczona/simplified - rozbudowana/cnlargcd Prezentacja pracowników firmy Company empłoyces prcsentation Charakterystyka oferty

Offer's characteristics: - uproszczona/simplificd - rozbudowana/cnlargcd Typ oferty Offcr typc: - opisowa/dcscriptivc - opisowa i fotograliczna/ /clcscripti vc and photos - lista odmian/cultivars list Cennik Price list + + + + + + + + + +

Firma nasicnna/Sccd company PlantiCo PNOS

Goli;biew Ożarów Maz. Polan Spójnia Torsccd

4 5 6 7 8 + + + + + + + + -1- + + + -1-+ + + + + + + + + + + + + -1-2

Z firm polskich taką praktyk\: na szeroką skali;: prowadzi la firma Torscccl.

(4)

20

Tabela I cd./Table I continued

Warunki sprzedaży nasion

Sclling conditions of sccds

Porady/zalecenia Extcnsion/tips

Serwis klic11ta

Clicnt's service Ciekawostki l11tcrcsti11gs Linki do obcych stron Lin ks to others WWW 2 3 + + + +

Żródlo: strony internetowe badanych firm, 29.01.2005.

Sourcc: web pa ges of analyscd finns, 29.01.2005.

4 T. W. Bra/eivski, R. Holubo111icz 5 6 7 8 + + + + +

Tabela 2. Zawartość stron WWW i ośrodków WWW wybranych przedstawicielstw zagranicznych

ogroclnicLych rir111 nasiennych

Table 2. Contcnt 01· v\IWW ccntrcs and WWW or the selcctccl rcpresentatives of foreign horti-cultural scccl companics

i'.awartos~ strony WWW (ośrodka WWW) Content of WWW (WWW center) Logo fir111y C'o111pan y" s logo Dane kontaktowe C'ont:1ct data: - lin11y/co111pa11y

-hurtowników (dystrybutorów)/ /wholćscl lcr

C'h:1ra kteryst yk:i li rmy Co111p:1n)'s charactcristics: -11pros1c1011:t!si1nplificcl - ro1hudowa11~/c11 largcd

l're1c11tacja pracowników linny ( 'oi11p:llly c111ployccs prcscntation l'ha1.1 'ter) st yk:1 oferty

Ofkr's charactcristics: -11pros1c1011:1/si mp li fi cel - ll1!l11~11va11a/cnl:1rgcd

T) p ol'c1 ty

Przedstawicielstwo firmy nasienncj/Seecl company

Bcjo Zaclen De Ruiter Seecls Nickerson-Zwaan SVS TomaSecd

2 3 4 5 6 + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + Ollcr typc: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __ _ _ _ _ _ _ -opisu" :ihk_·s_·c_-r~i\_H_i,_•c _ _ _ _ _ _ _ _ __ _ _ _ _ _ _ _ _ __ _ __ _ _ _ _ _ __ _ _ _ _ - opi-..nw.1 i fotngr.1fic111a/

/ck,c11ptivc and photos h,t,1 0Li1111.111/rnltiv.1rs list l\·11111, !'1 h.'l' 11 ... 1 + + + + + Acta Sci. Pol.

(5)

Rola reklallly radiowej, telewizyjnej i lntemeru. „

Tabela 2 cd./Table 2 continued

Warunki sprzedaży nasion Sclling conditions of seeds Porady/zalecenia Extension/tips Serwis klienta Client's service

Ciekawostki lnterestings Linki do obcych stron Links to others WWW

2

+

Żródlo: strony internetowe badanych firm, 29.01.2005. Source: we bpa ges of analysed firms. 29.0 I .2005.

3 + + 21 4 5 6 + + + + +

Tabela 3. Cechy stron WWW i ośrodków WWW wybranych polskich ogrodniczych lirn1 11asic1111ych

Table 3. Characteristics of WWW centres and WWW of the selectecl Polish hort.icultural sccd

companies

Firma nasienna/Sccd co111pany Cechy strony WWW (ośrodka WWW)

Characteristics of WWW (WWW center) _;i~~~·in

PNOS

PlantiCo PlantiCo Ohrów Polan Spójnia Torsccd

Zielonki Golębicw ~az. Wersja w języku

Version in: - polskim/Polish - angielskim/English - niemieckim/German - rosyjskim/Russian - inn ym/other

Liczba stron w ośrodku WWW N

Number of WWW in the WWW center Ocena latwości poruszania się po ośrodku

Esscssment of easiness of surfing in the

WWW center* Ocena atrakcyjności Atraction assessment'1_'

+ +

62 IO

5 5

5 3

Objaśnienia: *skala oceny od 1 (najgorsza) do 5 (najlepsza) Explanations: *range from I (the worsl) to 5 (the bcst) Żródlo: strony internetowe badanych firm, 29.01.2005. Source: webpages of analyscd firms, 29.01.2005.

+ 75 5 4 + + + + + + + + 78 75 4'.\ 75 5 5 5 4 4 5

,

4

Charakterystykę zakresu swojej dzialalności firmy nasienne przcdstawialy w sposób uproszczony lub bardzo rozbudowany, zawierający bogato i lustrowaną historię firmy 1

,

zdjęcia prezesa i innych pracowników firm/ oraz dane i rejon dzialania poszczególnych

3

Dotyczylo to zwlaszcza przcdsic,:biorstw o dlugiej tradycji, np. CNOS-Vilmorin. której udzialowce111 jest francuska lirma Vilmorin dzialająca nieprzerwanie od 1725 r.

.,.raka praktyka ma na celu personifikacje,: wizerunku firmy i bardziej osobiste jej odbieranie przc1. odwiedzających strony internetowe.

(6)

22 T. W. Bralewski, R. /-lo/11bowic::

dystrybutorów i doradców terenowych. Przedsiębiorstwa prezentowały również swoje najnowsze osiągnięcia oraz uzyskane wyróżnienia i nagrody.

Ofertę handlową firmy nasienne przedstawiały w sposób rozbudowany, wzbogaca-jąc opisy odmian i zestawienia tabelaryczne kolorowymi fotografiami. Sporadycznie

tylko miała ona formę listy odmian pozbawionej nawet charakterystyk. Częstą praktyką polskich przedsiębiorstw było prezentowanie fotografii w postaci wiernych kopii wize-runku torebek cło nasion. Zależnie od firmy odmiany byly poszeregowane na poszcze-gólnych stronach przedstawiających określone gatunki łub grupy gatunków albo też każda z odmian był prezentowana na oddzielnej stronie, co wydatnie zwiększało wielkość

ośrodka WWW5.

Tabela 4. Cechy stron WWW i ośrodków WWW wybranych przedstawicielstw zagranicznych ogrodniczych lirm nasiennych

Table 4. Characteristic or WWW ccntrcs and WWW or the selectcd representatives of foreign

horticultural scccl companics

Cechy strony WWW (ośrodka WWW)

Charactnistics of WWW (WWW center)

Przedstawicielstwo firmy nasienncj/Seccl company

13cjo De Ruitcr Nickcrson-Zwaan SVS TomaSeecl

Za cl en Sceds Wersja w ji;zyku Vcrsion in: - polskim/Polish - angielski in/English - 11ic111iccki111/Cierrnan - rosyjskim/Russian - innym/ot her l.iczba stron w osrodku www Number of WWW in the WWW ccnler ( cena latwości poruszania sii; po ośrodku Esscssrncut of easiness of surring in the \Y\YW center• Ocena alrakcyjności Atr:iction asscssmcnt* + + 401 5 5

Objaśnienia: *skala oceny od I (najgorsza) cło 5 (najlepsza)

Explanations: *range frorn ! (the worsl) 10 5 (the bcst) irocllo: strony 111tcrnctowe badanych firm, 29.01.2005.

Sourcc: wehpages or analysccl finns. 29.01.2005.

+ 38 5 5 + + + + + 237 32 42 5 5 5 5 4 5

Wi«kszość przecłsi«biorstw nasiennych prezentowała na swoich stronach internet o-wych bardzo rozbudowane zalecenia uprawowe dla swoich klientów, które obejmowały

wsk<1zówki dotyczące terminów i metod uprawy, nawożenia, nawadniania oraz ochrony rnślin6_. _B_y_ł_y

one tym bardziej rozbudowane i szczegółowe, im bardziej firma kierowała

swą olcrt« do I rofcsjonalistów. iektóre strony zawierały także serwis klienta, umożli wiający zm.htw<111ic konsulwntorn pytai'1 na temat prowadzenia upraw7.

1

\\' len spo~ąib swoi;\ ofert.,: li;1ndlowq rcprczcntowaly firmy Bcjo Zaden i Nickcrson-Zwaan. hNp. lirn1a 11cjo /.;1dc11 tniala bardzo rozbudowany cizia! informacji dotyczący chorób roślin \\':ir1.y\\'11ycli \\'!bogacony licmymi barwnymi fotografiami.

, raJ..i >en\ i> doradc1.) prowad1.ily liriny: CNOS-Vilmorin (dla amatorów) i De Rui ter (dla profc->1011:11 ISIÓ\\').

(7)

Rola rek/a111y radiowej, te/e111iz.)1j11ej i !11ternefll.„ ')"'

_

)

Strony WWW w niewielkim stopniu miały cechy dotyczące bezpośrednio samej

sprzedaży nasion. Firmy nie prezentowały na nich cenników, a warunki sprzedaży nasion

były zamieszczane tylko przez nieliczne firmy. Przedsiębiorstwa nasienne nic przywiązy wały również praktycznie żadnej wagi do możliwości handlu nasionami przez lntcrncts. Witryny internetowe zawierały także inne informacje: ciekawostki dotyczące warzyw i ich uprawy (dla amatorów), informacje na temat bieżących imprez organizowa11ych przez firmy oraz galerie zdjęć z imprez, które odbyly się w przeszłości (np. Dni Pola), linki do stron internetowych innych podmiotów (firm nasiennych, filii w innych krajach w przypadku przedsiębiorstw zagranicznych, czasopism i innych).

Firmy polskie w niewielkim stopniu wykorzystywały możliwość znalezienia zagra -nicznych klientów za pośrednictwem Internetu. Świadczy o tym brak u większości firm wersji obcojęzycznych stron internetowych, a istniejące ograniczały si<;! jedynie do

języków angielskiego i rosyjskiego. Istnienie nielicznych witryn WWW firm zagranicz -nych jedynie w wersji angielskiej wynikalo z faktu, iż z zależenia mialy one dzialać

wyłącznie na rynku polskim.

Badane ośrodki WWW miały bardzo dobrą organizację, a poruszanie si<;! po nich nie sprawiało żadnego problemu. Ośrodki niektórych firm mialy również przeglądarki

w celu ułatwienia wyszukivvania danych na poszczególnych stronach. Także atrakcyjność

większości stron byla wysoka lub bardzo wysoka. Struktura większości ośrodków byla silnie rozbudowana i liczyła od kilkudziesięciu do kilkuset stron.

DYSKUSJA

W swych działaniach promocyjnych firmy nasienne wykorzystywaly reklam\! emi

-towaną: radiową i telewizyjną, o czym wcześniej donosili już inni autorzy lHolubowicz

1999, Duczmal 2000, Hołubowicz i Braun 2002]. Reklama telewizyjna byla jednak

najmniej popularna, mimo że telewizja jest najważniejszym medium reklamowym [Zając 1999]. Wynikało to przez wszystkim z faktu, że reklamy telewizyjne są bardzo kosztowne [Kotler 1994, Przybyłowski i in. 1998, Garbarski i in. 2000, Garbarski 200 I, Kotler i in. 2002]. W reklamie radiowej firmy nasienne korzystaly z rozglośni regional

-nych, co potwierdza poglądy Garbarskiego i in. [2000], którzy piszą o wzrastającej roli

rozgłośni regionalnych na rynku reklam radiowych, głównie z powodu trudniejszego

oddziaływania w skali kraju za pomocą tego typu reklam.

Internet jest medium, które daje wiele szans rozwoju dla dzialalności firm lOwczarck

i Prasał 1999, Ślusarczyk 1999, Sznajder 2000, Barwi1iski 2003, Kramer 2003, Woźniak

2003, Niedźwiedzi11ski 2004), także nasiennych [Si utaj i Duczmal 2000, Si utaj 20011

Niestety, zainteresowanie tą formą promocji i reklamy branży nasiennej w Polsce jeszcze do kollca XX wieku było znikome [Si utaj i Duczmal 2000, Si utaj 2001 J. W 2000 r.

Siutaj i Duczmal pisali o dopiero rodzącym się zainteresowaniu sektora nasiennego

8_Wśród_badan_y_c_{h firm}_t_y_{lko Pol}_an_prowndzi_l_s_k_l_ep_intern_e_tow_y_dl_;₁_og_rodnik_ów-a_mat_o_r_ów₍_w₁_·_a₁_.

ze sprzedażą za pośreclnietwern poczty jego obroty w latach 2001-2003 wynosily 5 7'X, calkowi1cj

wartości sprzedanych przez przcclsic,:biors1wo nasion). Także CNOS-Vilmorin próbowała d1iałał

ności w tym zahesic, lecz zako1\czyłająz clnicm 25.02.2004.

(8)

24 T. W. Bralewski, R. Hołubowicz

Internetem, a w 2001 r. Siutaj zwracał uwagę na niewielką liczbę polskich firm nasien-nych posiadających strony internetowe.

Informacje te swoimi badaniami potwierdził autor, wskazując, że wprowadzanie I ntcrnetu do działa11 promocyjnych przez polskie przedsiębiorstwa nasienne rozpoczęło si<;: praktycznie dopiero od 2000 r. Wszystkie scharakteryzowane stronny WWW firm

nasiennych miały postać rozbudowanych ośrodków. Nie stwierdził on natomiast stron

internetowych o prostej formie, o których wspominał Siutaj [2001]. Rozbudowane ośrodki WWW firm nasiennych wskazywaty, że firmy te w pełni wykorzystały zaletę Internetu, jaką jest większa swoboda doboru informacji niż w tradycyjnych sposobach przekazu

I

Szczepa11ska 2000, Sznajder 2000] oraz doceniały jego rolę jako instrumentu

marketingu IBarwi11ski 2003, Dudek 2003, Kramer 2003, Kłapałova 2003, Mruk 2003,

Nicdźwiedzi11ski 2004]. Strony i ośrodki WWW firm nasiennych były w większości atrakcyjnie przygotowane i dobrze zorganizowane, a poruszanie się po nich nie

stano-wiło problemu, a więc budowały pozytywny wizerunek firm i jej produktów [Dudek 2003'1 i umożliwiały pozyskiwanie nowych klientów [Pękala 1999, Kandefer 2004].

rirmy nasienne nie doceniały możliwości handlu nasionami za pośrednictwem sieci, o czy świadczył praktycznie całkowity brak sklepów internetowych, a jak podaje wiciu autorów, ta forma sprzedaży ma coraz większe znaczenie w handlu [Owczarek

i Prasa I 1999, Sznajder 2000, Zwierzchowski 2000, Jarzębek 200 I, Kieżeł 200 I, Golonka

i Dziekan 2003, Rojek 2003, Niedźwiedziilski 2004] .

.Jednym ze sposobów promocji stosowanych przez firmy nasienne była sprzedaż osobista. Ta forma sprzedaży nasion umożliwia poza dokonywaniem transakcji han-dlowych również badanie potrzeb nabywców [Hołubowicz I 999, Hołubowicz i Braun

2002]. Sprzedaż bezpośrednia umożliwia „zbliżenie produktu do klienta", a nie - jak w przypadku reklamy i budowania pozytywnego obrazu firmy - „zbliżenie klienta do

produktu"

I

Wiktor 20021.

WNIOSKI

I.

Na podstawie powyższych analiz sformułowano następujące wnioski.

Firmy nasienne stosowały w swoich działaniach promocyjnych reklamę emitowaną radiową i telewizyjną oraz Imernet.

Firmy nasienne w pełni doceniały funkcje promocyjne Internetu, tworząc atrakcyj-ne, dobrze zorganizowane ośrodki stron WWW, czasami obejmujące kilkaset stron.

Podobnie jak w przypadku katalogów, przekazywane na stronach internetowych

trdci zalcżaly od polityki reklamowej poszczególnych przedsiębiorstw.

Przed. i<;:biorstwa nasienne nie doceniały możliwości sprzedaży nasion za pośred nictwcrn Internetu. Tylko jedna polska firma prowadziła sklep internetowy, oferując w nim swoje produkty.

(9)

Rola reklamy radiowej, 1e/e1viz)U11ej i f111eme111 ... 25

PIŚMIENNICTWO

Banvi11ski P„ 2003: Promocja w Internecie - nowy element budowania przewagi konkurencyjne.i

przedsiębiorstwa. Zesz. Nauk. Wyższej Szkoly Handlu i Prawa w Warszawie. s. Ekonomia 7. 88-109.

Bralewski T.W„ 1-łolubowicz R„ 2005: Importance of di!Terent forms or· advertising spots in promotion activities of polish horticultural seed companies. Eleleetronic .J. Polish Agric.

Univ„ 1-łort. Vol. 8, lssue 4, www.ejpau.media.pl/volume8/issue4/art-05.html

Duczmal K. W„ 2000: Światowy przemysł nasienny. [w:] Nasiennictwo. T. I. Red. K. W. Duczmal i H. Tucholska. PWRiL, Pozna1i, 9-49.

Dudek M„ 2003: Internet jako narzędzie promocji firmy. Zesz. Nauk. „Studia Ekonomiczne" Akademii Ekonomicznej w Katowicach 27, 215-23 l.

Garbarski L., 200 l: Zachowania nabywców. Polskie Wyda w. Ekonomiczne, Warszawa.

Garbarski L., Rutkowski !., Wrzosek W„ 2000: Marketing. Punkt zwrotny nowoczesnej l'irmy.

PWE Warszawa, 328-334.

Golonka P„ Dziekan K„ 2003: Biznes elektroniczny w Polsce i w krajach Unii Europejskiej. Zesz. Nauk. Wyższej Szkoły Handlowej w Krakowie 2, 153-165.

Hołubowicz R„ 1999: Marketing nasion. Wydaw. Akademii Rolniczej w Poznaniu.

Holubowicz R„ Braun U„ 2002: Promocja i jej znaczenie w handlu nasionami. Ogrodnictwo I. 17-20 .

.Jarzębek .!., 200 l: Perspektywy rozwoju wirtualnego handlu. Badania Nauk. Wyi.szcj Szkoły

Ubezpiecze1i w Kielcach 2, 121-132.

Kandefer K„ 2004: Rola Internetu w prowadzeniu działalności gospodarczc:j. Zesz. Nauk. Wyższej

Szkoły Ekonomicznej w Warszawie I (35), 217-224.

Kieżel E„ 200 I: Kierunki mian w zachowaniach konsumentów a marketing. Zesz. Nauk. „Stucli<1 Ekonomiczne" Akademii Ekonomicznej w Katowicach 17, 9-20.

Klapalova A„ 2003: Zastosowanie Internetu w marketingu. [w:J Strategie marketingowe w proce

-sach zmian. Red. A. Styś. Wydaw. Wyższej Szkoly Zarządzania „Edukacja" W<; Wroclawiu, 107-113.

Kotler Ph„ 1994: Marketing. Analiza, planowanie, kontrola. Wydaw. Gebethner i Ska, Warszawa. Kotler Ph„ Armstrong G„ Saunders J„ Wong V„ 2002: Marketing. Podn,:cznik europejski. Polskie

Wydaw. Ekonomiczne, Wars7.awa.

Kramer T„ 2003: Interstrukturalnc uwarunkowania wykorzystania Internetu w marketingu. jw: I Internet w marketingu. Red. A. Bajdak. Polskie Wydaw. Ekonomiczne, Warszaw;1, 13-57. Mrnk 1-1., 2003: Rola markcling11 w zmządzani11 przcdsi<(hiorstwcm. Forum Nauk. lnstyt111u

Marketingu Wyższej Szkoly Zarządzania i Bankowości w Poznm1iu I ( 16), I 1-23.

Niedźwiedzi1iski M., 2004: Globalny handel clcklroniczny. Wyclmv. Naukowe PWN, Warszaw;1. Owczarek K„ Prasa! K„ 1999: Elektroniczny klient w globalnej wiosce. Debiuty N;1uk. Studentów

Wyższej Szkoly Marketingu i Biznesu w Lodzi 2, 97-105.

Pękala M„ 1999: Internet jako jedna z metod pozyskiwania klientów u progu XX I wicku. Debiuty

Nauk. Studentów Wyższej Szkoly Marketingu i Biznesu w Lodzi 2. 85-96.

Przybyłowski K„ Hartley S.W„ Kerin R.A„ Rudclius W„ 1998: Marketing. Dom Wyd;1wniczy

ABC, Kraków.

Rojek T„ 2003: Ewolucja i perspektywy rozwoju polskiego handlu. Zcsz. Nauk. Akademii Ekonomicznej w Krakowie 618, 183-196.

Siutaj W„ 200 I: Internet - nowe narz<(dzic marketingu w nasiennictwie. I loclowla Roślin i Nasi<.:n

-nictwo 2. 33-38.

Siutaj W„ Duczmal K.W„ 2000: Internet - nowe naw;:dzic marketingu w nasiennictwie. I lodowli1

Roślin i Nasiennictwo 3, 29-35.

(10)

26 T. W. Brale111ski, R. Hol11bowicz Strony internetowe badanych lirm: www.cnos-vilmorin.pl; www.nasiona.pl; www.nasiona-warzyw.pl;

www.plantico.pl; www.planticogolcbiew.pl; www.pnos.com.pl; www.torseed.pl.

Szczepańska !<.., 2000: Zastosowanie Internetu w marketingu jako przykład wykorzystania zasobów

sieci w zarządzaniu przcclsi;;:biorstwcm. Zcsz. Nauk. Wyższej Szkoly Biznesu w Dąbrowic

Górniczej I (7), 57-67.

Sznajder A., 2000: Marketing wirtualny. Oficyna Ekonomiczna, Kraków.

Ślusarczyk S., 1999: Rola zarządzania marketingowego w przedsiębiorstwie. Zesz. Nauk. Wyższej Szkoly Ekonomicznej w Nisku I (3), 42-52.

Wiktor .I.\.\!., 2002: Funkcjonalna struktura promocji - pole recepcji i plaszczyzny oclclzialywania. !'race Nauk. Wy:lszcj Szkoly Przcclsi;;:biorczości i Marketingu w Chrzanowie 6, 139-150. Woźniak M., 2003: Bizn<:s w Internecie. Zcsz. Nauk. Wyższej Szkoly Administracji i Biznesu

w Gdyni 5. 165-179.

Zając I., 1999: Gazeta na rynku informacji i reklamy. Podstawowe problemy teoretyczne i badaw

-cze. Studium Ekonomiczne Akademii Ekonomicznej w Katowicach 5, 163-183.

Zwierzchowski 7 .. , 2000: Górą elektroniczne sklepy. Rzeczpospolita I O, 02.

THE ROLE OF RADIO AND TELEVISION COMMERCIALS AND INTERNET

IN THE PROMOTION ACTIVITlES OF SEED COMPANIES ON POLISH

MARKET

/\hstract. The aim or rcscarch carriccl out in the years 2001-2005 was to charactcrize the role or radio, tclcvision and Internet in promotion activities of seed companies acting on

Polish market. The sccd companics used in thcir marketing activities emittcd spots

- through thcsc thrcc media. Thcy appreciated the role of Internet crcating page centers of WWW. somctimcs including a rew hundrcd wcbpagcs. Similarly to catalogues, transmitted infor111a1ion dcpcnclcd upon promotion policy of particular companics. Howcvcr, they

u11dcrcstima1cd possihility or sclling scccls through the Internet. Only one Polish sced cu1np:my was running the Internet shop offcring in it its proclucts.

Key words: sced marketing, seed market, seed company

Zaakceptowano cło drnku - Accepted for print: 05.12.2005