Stanisław Rabiej
"Teologia pokoju. Materiały z
sympozjum Sekcji Dogmatycznej
Teologów Polskich, Łódź-Łagiewniki,
16-18 września 1985", red. S. C.
Napiórkowski, Niepokalanów 1988 :
[recenzja]
Collectanea Theologica 59/3, 186-187
R E C E N Z J E
T eolo gia p o koju . M a t e r i a ł y z s y m p o z j u m S e k c j i D o g m a t y c z n e j T e o l o g ó w P o l skich, Ł ó d ź - Ł a g i e w n i k i , 16— 18 w r z e ś n i a 1985, red ak tor S. C. N a p i ó r k o w
s k i , O FM Conv., N iep o k a la n ó w 1988, W yd aw n ictw o O jcó w F ran ciszk an ów , s. 184.
Teolo gia p o k o j u to k sią żk a z a w iera ją ca p lo n k o lejn eg o sym p ozju m S e k c ji
D ogm atyczn ej T eo lo g ó w P olsk ich . W ydana zo sta ła pod red ak cją o. prof. dr. S. C. N a p i ó r k o w s k i e g o O FM Conv. O n też jest au torem rzeczow ego (w stęp u ) W p r o w a d z e n i a do sym p ozju m jak i jego P o d s u m o w a n i a . W sw o ich w y stą p ie n ia c h (zw łaszcza w e W p r o w a d z e n iu ) p róbuje u sp ra w ied liw ić tem a t pokoju w r e fle k s ji d ogm atyczn ej. P od k reśla, że teo lo g iczn e p rzem y ślen ia nad pok ojem n ie m ogą zrodzić „dogm atyk i pok oju ”, p o n iew a ż „pokój” to tem a t w y b itn ie in terd y scy p lin a rn y . D la teg o też zap roszon ym p releg en to m r ep rezen tu ją cy m różne d zied zin y te o lo g ii zaproponow ano sk o n cen tro w a n ie się n a p ro b le m ie pokoju jako drugim im ien iu zb a w ien ia w asp ek tach : pokój a k ró le stw o B oże; pokój a łaska; pokój jako p rzed m iot orędzia ch rześcijań sk iego: „Pokój m ój daję w a m , n ie jako d aje św iat... B ło g o sła w ien i pokój c z y n ią c y ”.
T ak sp recy zo w a n y k ieru n ek b ad ań p ró b o w a li podjąć a u torzy k o lejn y ch refera tó w . O w ocem ty c h w y s iłk ó w jest m a teria ł zeb ran y w jed n ej k siążce.
O tw iera ją (tuż po W p r o w a d z e n i u ) a rty k u ł ks. prof. dr. J ó zefa H o m e r - s к i e g o I d e a p o k o j u w S t a r y m T e s ta m e n c ie . P rzed m iotem rozw ażań są tu w y p o w ie d z i p rorok ów n a tem a t pokoju. Z au w ażaln a jest zb ieżn ość ich m y ś li z id eą z a w a rtą w K D K : „P okój n ie jest p rostym b ra k iem w o jn y a n i też n ie sp row ad za się je d y n ie do stan u r ó w n o w a g i sił sob ie p rzeciw sta w n y ch , n ie rod zi się ta k że z d esp otyczn ego w ła d ztw a , lecz słu szn ie i w ła śc iw ie zo w ie się «d ziełem sp ra w ied liw o ści» (Iz 32, 17)... P ok oju n ig d y n ie da się n a za w sze zdobyć, lecz ciągle go b u d o w a ć” (K D K 78).
Id eę p ok oju w N o w y m T esta m en cie próbuje n a św ie tlić ks. dr E u gen iu sz S z e w c . P od k reśla, że „pokój C h ry stu sa ” ja w i się jako d ep ozyt p o w ierza n y m ałej gru p ie dla p rzek a zy w a n ia d alej. Jak o rezu lta t m ęki, śm ierci i zm ar tw y c h w s ta n ia Jezu sa m a b y ć fu n d a m en tem jed n o ści K ościoła i św iata.
N a ile ch rześcija ń stw o zd ołało w c ie lić te n ż e „pokój C h ry stu sa ” n a p rze strzen i d ziejów ? N a to p y ta n ie stara się od p ow ied zieć bp Jan S r u t w a, ob ecn ie rek tor K U L. W ychodząc od tek stu św . A u g u sty n a z dzieła O p a ń stw ie B ożym (X IX 12, 1) d okonuje przeglądu h istorii p ro b lem a ty k i pokoju. P rzy czym n ie zan ied b u je m ó w ien ia o w o jn ie jako k ra ń co w y m zap rzeczen iu pokoju. W e fe k c ie daje to obraz tego, jak w zetk n ięciu z rea lia m i życia w y g lą d a ła u ch rześcijan ró żn y ch w ie k ó w teoria i p ra k ty k a pokoju r ó w n o leg le do teo rii i p ra k ty k i w o jn y —· od ep o k i p rześla d o w a ń aż po d n i n asze. R e fle k sje te za m y k a c y to w a n a m y ś l Jan a P a w ła II: „Z p om ocą Bożą, p rzy dobrej w o li i p oczuciu o d p o w ied zia ln o ści ze stron y w sz y stk ic h n arod ów w o jn y m ożna u n ik n ą ć i m ożn a za ch o w a ć p o k ó j”.
D o m y ś li na tem a t pokoju u ob ecn ego p ap ieża — w dalszym p rzebiegu d y sk u sji — sięga ks. prof, dr Joach im a K o n d z i e l a . Z auw aża on , że u p od s ta w n au czan ia b isk u p a R zym u na ten tem a t le ż y teo lo g iczn a p ersp ek ty w a za w iera ją ca p rzesła n ie n adziei: „Pokój n ie jest utopią... W ojna n ie jest k lęsk ą n ieu n ik n io n ą ”.
T ego ty p u p rzesła n ie n a d ziei pokoju d aje się ró w n ie m ocno sły szeć w n a u czaniu w ielu in n y ch p a sterzy K ościoła. D ow od zi tego ks. prof, dr A lfo n s S k o w r o n e k w sw o im a r ty k u le W o j n a i p o k ó j w lista ch p a s t e r s k i c h n i e k t ó
r y c h e p i s k o p a t ó w k a to lic k ic h . W śród w ie lu sta n o w isk k ra jo w y ch e p isk o p a tó w
w y ró żn ia i szerzej o m a w ia lis t p a stersk i K o n feren cji B isk u p ó w U S A z 1983 r o ku oraz list b isk u p ó w R FN (G e r e c h t i g k e i t s c h a f f t F rie den. A u s d e m F r i e d e n s
w o r t d e r D e u tsc h e n B is c h o f fs k o n f e r e n z ) z teg o sam ego roku. Z au w ażaln a je s t
zgod n ość ty ch i w ielu in n y ch ep isk o p a tó w św ia ta w y ra ża ją ca się m . in . w p rze kon an iu , że „...pokój je s t zarów n o darem B ożym , jak i d ziełem lu d zk im ”. N ie je s t on sta n em stałym., a le p rocesem i to p rocesem d yn am iczn ym . T rzeba w ię c pokój czynić.
R E C E N Z J E
Na k o n k retn e w zorce „ czyn iących p o k ó j” w sk a zu ją a u torzy p ozostałych w y p o w ied zi. I ta k P iotr A n z u l e w i c z k ład zie a k cen t n a P o s e l s t w o p o k o j u
św. F rancis zka; A n to n i D u n a j s k i u p atru je w tw ó rczo ści K. C. N orw id a
p ew n e zaa n g a żo w a n ie n a rzecz pokoju, zaś P iotr S i e l u ż y c k i p rzed sta w ia brata R ogera S ch u tza i dom H eld era C am arę jako „słu gi p o k o ju ”.
P oza w zo rca m i o so b o w y m i m ożna tak że m ó w ić o u p rzy w ilejo w a n y ch m iejsca ch i m om en tach , w k tó ry ch K o śció ł k on tem p lu je i celeb ru je pokój. J ed n ym z n ic h jest na p ew n o litu rg ia eucharystjm zna. O p o k o j u w ś w i e t l e li
tu r g ii e u c h a r y s t y c z n e j m ó w i w sw y m refera cie A d am D u r a k .
N a k o n iec w y p o w ia d a się jeszcze raz o. S. C. N a p i ó r k o w s k i . W sw oim w y stą p ien iu z a ty tu ło w a n y m B ło g o s ł a w ie n i p o k ó j c z y n i ą c y p róbuje p od su m ow ać całą d y sk u sję ta k im i oto w n iosk am i:
—■ T em a t pokoju, m ało d ostrzegan y dotąd, m a duże zn a czen ie dla teo lo g ii d ogm atyczn ej. Ł ączy się b o w iem z sam ą k on cep cją B oga, z m isteriu m stw o rzenia, z teo lo g ią K ró lestw a B ożego, ham artiologią, ch rystologią, soteriologią, m ariologią, e k lezjo lo g ią , sa k ra m en to lo g ią (zw łaszcza z E u ch arystią) i w reszcie z esch atologią.
— P rzeg lą d y b ib lio g ra ficzn e i środki sp ołeczn ego przekazu każą n am je d nak uznać, że i poza teologią pokój je s t jed n y m z w io d ą c y c h te m a tó w w s p ó ł czesn ości.
— D o około 4000 p o zy cji w y d a n y ch po w o jn ie n a te m a t pokoju dołącza
T eolo gia p o k o ju .
W ydaje się, że n a szczególn ą jej w artość m a w p ły w zarów n o rozlegle za ry so w a n a p e r sp e k ty w a w o k ó ł p rob lem u pokoju, jak i od w ażn a, dogłęb n a a n a liza tej te m a ty k i w ś w ie tle E w a n g e lii oraz ch rześcija ń sk ieg o d o św ia d cze n ia. W szystko to sk ła d a się na jed n ą całość p rzem y śleń o pokoju, k tóre m ają zach ęcać do sta w ia n ia d a lszy ch p y ta ń . C ały zresztą w y s iłe k a u torów za p r e z en to w a n ej tu d y sk u sji zm ierzał raczej ku w y z w o le n iu różnego rodzaju pytań. ks. S ta n i s ł a w R a b ie j , L u b lin
S ta n isła w C elesty n N A P IÓ R K O W SK I OFM C onv., S p ó r o M a t k ę . Mar io lo gia
j a k o p r o b l e m e k u m e n i c z n y , L u b lin 1988, K a to lick i U n iw e r sy te t L u b elsk i, s. 186 (T eolo gia w dialogu, t. 3).
W śród w ie lu zagad n ień ek u m en iczn ych , nad ja k im i za trzy m u je się ob ecn ie r e fle k sja teo lo g ó w , n ie w ą tp liw ie p rob lem em ek u m en iczn y m jest m ariologia, k tó ra szczeg ó ln ie w a ż y w d ialogu ek u m en iczn y m m ięd zy k a to lik a m i i p r o te sta n ta m i. P ro b lem em m a rio lo g ii w k o n tek ście ek u m en iczn y m za ją ł się w y tr a w n y p o lsk i m ariolog i ek u m en ista S. C. N a p ió rk o w sk i i o w ocem p od jęcia teg o prob lem u jest p ięk n a i w a rto ścio w a p u b lik a cja S p ó r o M a tk ę . W tej k sią żce stara się ukazać, jak w id zą m ariologię w sp ó łcześn i teo lo g o w ie p ro te sta n ccy i jak ie są k o n se k w e n c je k o n fro n ta cji ich teo lo g ii z teo lo g ią teo lo g ó w k a to lick ich .
W rozd ziale p ierw szy m o. N a p ió rk o w sk i o m a w ia p ro testa n ck ie u jęcie „ p rzy w ilejó w M aryi”: B ożego m a cierzy ń stw a , d ziew ictw a , św ię to śc i i w n ie b o w zięcia (s. 19— 62). R ozdział drugi p o św ięca „p osłan n ictw u M aryi”, a w ięc za g a d n ien io m d u ch ow ego m a cierzy ń stw a M aryi, Jej p o śred n ictw a i stosunku m ięd zy M aryją i K o ścio łem (s. 68— 86). W rozd ziale trzecim o m a w ia k w e stię k u ltu m aryjn ego w te o lo g ii p rotestan ck iej oraz jej ocen ę k a to lick ieg o u jęcia tej k w e stii (s. 87— 116). R ozd ział czw a rty (s. 117— 153) z a ty tu ło w a n y P o m o s t
c z y p r z e p a ść ? sta n o w i ocen ę p ro testa n ck iej teo lo g ii m aryjn ej p o d jętej pod
k ą tem prób y ro zw ią za n ia problem u: „o ile p ogląd y m ariologiczn e w sp ó łc z e sn y ch eu ro p ejsk ich te o lo g ó w p ro testa n ck ich sta n o w ią przeszkodę lub pom oc w d ialogu e k u m en iczn y m ” (s. 117). W celu r o zw ią za n ia ta k p o sta w io n eg o p ro b lem u n asz autor n a jp ie r w z e sta w ia p o d sta w o w e tw ierd zen ia m a rio lo g ii p ro te sta n c k ie j i k a to lick iej, ab y p o tem w sk a za ć na p o d sta w y różn ic m ięd zy o b ie
