Badania nad przemianą związków próchnicznych w glebie lekkiej

(1)

К. WILK

BADANIA NAD PRZEMIANĄ ZWIĄZKÓW PRÓCHNICZNYCH W GLEBIE LEKKIEJ

(Z Z ak ład u C h em ii R olnej W yższej S zk o ły R oln iczej — W rocław )

W dotychczasowej literaturze rolniczej mało jest prac związanych z przemianą próchnicy, zwłaszcza na glebach lekkich. Literatura poświę cona zagadnieniu próchnicy glebowej i omawiająca jej dynamikę ogra nicza się przeważnie do podania danych dotyczących przyrostu lub ubytku w ęgla ogólnego w zależności od różnych zabiegów agrotechnicz nych.

Komunikat niniejszy — w oparciu o częściowe w yniki badań — in  form uje o przemianach związków próchnicznych w glebie lekkiej w cią gu całego w egetacyjnego okresu niektórych roślin.

Badania nad przemianą próchnicy w glebie prowadzono w następu jących doświadczeniach:

I — nostrzyk w mieszankach z trawami,

II — nostrzyk w mieszankach z trawami, jego w pływ następczy na owies, a więc przemiana próchnicy po przyoraniu m iesza nek i zasianiu owsa,

III — ziem niaki sadzone na różnych kombinacjach nawozowych. Doświadczenia prowadzone b yły w Majątku Doświadczalnym IUNG M ałyszyn W ielki koło Gorzowa Wlkp., a analizy wykonane zostały w Katedrze Chemii Rolnej WSR w e Wrocławiu.

Analizę frakcjonowaną związków próchnicznych prowadzono według m etody Tiurina. Ekstrakcję prowadzono na zimno. Wyodrębniano na stępujące frakcje:

1) związki próchniczne rozpuszczalne w 1,0-n N a2SC>4, 2) związki próchniczne rozpuszczalne w 0,1 — 0,02-n NaOH.

3) kw asy hum inowe 1 wytrącane kwasem siarkowym z frakcji 2, 4) fulw okw asy 1 otrzymane z frakcji 2 po wytrąceniu kwasów hu-

(2)

222 К. Wil k

5) fulw okwasy II, rozpuszczalne w 0,5-n H2SO4,

6) kwasy hum inowe II rozpuszczalne w 0,1 — 0,02-n NaOH,

7) h u m in y ,, czyli „pozostałość” po ekstrakcji.

W doświadczeniu I (nostrzyk w mieszankach z trawami) w kombi nacjach nostrzyka z różnymi trawami, zawartość w ęgla ogólnego zm niej sza się w okresie suszy średnio o 0,1%; po okresie suszy nieco wzrasta

w e wszystkich kombinacjach i utrzym uje się na nie zm ienionym pozio m ie w ciągu dalszego wzrostu i rozwoju roślin. Zmiany te związane są z przybytkiem lub ubytkiem ostatniej frakcji próchnicy — humin. Pod koniec doświadczenia następuje jak gdyby „utrw alenie” się próchnicy w postaci nagromadzenia się większej ilości hum in (średnio o 6%).

Również pod koniec doświadczenia zwiększa się ilość kw asów hu- m inowych, a zmniejsza się ilość kwasów fulw onowych.

W doświadczeniu II (nostrzyk w mieszankach z trawami — w pływ następczy na owies) z owsem zasianym na przyoranych mieszankach nostrzyka z trawami zachodzą także wahania w zawartości w ęgla ogól nego pomiędzy poszczególnym i kombinacjami, jednakże po przy oraniu ścierniska owsa zawartość węgla ogólnego w e wszystkich kombinacjach nieznacznie wzrasta.

Oprócz tego w e wszystkich kombinacjach tego doświadczenia w okre sie bujnego wzrostu rozwoju roślin (owsa) wzrasta wyraźnie zawar tość frakcji próchnicy rozpuszczalnej w 1,0-n N a2SOé (z 1,4% do 14,5% С

ogólnego), w miarę zaś dojrzewania roślin zaczyna spadać.

W doświadczeniu z ziemniakami, w kombinacjach: ziemniaki na na wozach m ineralnych i ziem niaki na 2 0 0 q/ha obornika, zawartość węgla

ogólnego nieco wzrasta (z 0,59 do 0,64%); w innych kombinacjach albo utrzym uje się na jednym nie zmienionym poziomie, albo ulega niew iel kiemu spadkowi.

Prawie w e w szystkich kombinacjach tego doświadczenia w miarę rozwoju roślin ilość kwasów hum inowych ulega zmniejszeniu, a wzrasta ilość kwasów fulw onowych. Uwidacznia się to najbardziej w okresie suszy, gdzie stosunek kwasów hum inowych do fulw okwasów zmniejsza się z 1 , 6 do 1,1.

We wszystkich doświadczeniach zmiany w zawartości w ęgla ogól nego lub też zmiany dotyczące nagromadzenia czy też zmniejszenia się kwasów hum inowych i kwasów fulw onow ych związane są z przybyt kiem lub ubytkiem ostatniej frakcji próchnicy — humin.

Dalsze badania dotyczą przemiany związków próchnicznych w do świadczeniach z roślinami strączkowym i jednorocznymi oraz m otylko w ym i w ieloletnim i.

(3)

Badania nad przem ian ą zw ią zk ó w próchnicznych 223

К. вильк

И С С Л Е Д О В А Н И Я П Р Е В Р А Щ Е Н И Я П Е Р Е Г Н О Й Н Ы Х С О Е Д И Н Е Н И И С У П Е С Ч А Н Ы Х ПО ЧВ (К аф едра А грохимии Вы сш ей сельск охозяй ственной школы — Вроцлав) Р е з ю м е В течение всего вегетационного периода исследовали методом Тюрина ди намику органического вещ ества легкой почвы, протекаю щ ую под влиянием различны х агротехнических приемов. У становлено отчетливое и зм ен ен и е содерж ан и я общ его С, а такж е и зм ен е ния фракций перегноя, особен н о в период посухи. И зм енения эти связаны с у в е личением или ум еньш ением гуминовых вещ еств. К . W IL K

INVESTIGATION OF HUMUS COMPONENTS IN LIGHT SOILS

(A gricu ltu ral C h em istry E sta b lish m en t of th e A g ricu ltu ra l C ollege — W rocław )

S u m m a r y

The dynam ics of organic m atter in a light soil resulting from va rious agrotechnical operations was investigated by the Tiurin method during the whole vegetation period.

D istinct variation of total С content as w ell as changes in humus fractions especially during the dry period were established beyond doubt.

Variation in total С content or changes in humus fractions are corre lated w ith the increase or decrease of humines.

(4)