Zygmunt Kopankiewicz
Postępowanie rewizyjne przed
Trybunałem Ubezpieczeń
Społecznych
Palestra 2/5-6(8), 54-62
ZYGMUNT KOPANKIEW ICZ adwokat
Postępowanie rewizyjne przed Trybunałem
U bezpieczeń Społecznych
T y tuł tego a rty k u łu w łaściw ie pow inien brzm ieć: J a k pisać skargi rew izy jn e do T ry b u n ału Ubezpieczeń Społecznych? P rzedm iotem a rty k u łu będą bowiem nie rozw ażania teo rety czn e n a te m a t swoistości p ostę pow ania przed T ry b u n ałem U bezpieczeń Społecznych, nie gru nto w n a analiza podstaw rew izyjnych, ale w skazania p rakty czn e przeznaczone dla tych kolegów, k tó rz y doraźnie, najczęściej jak o pełnom ocnicy w y znaczeni „z u rzęd u ”, wnoszą sk arg i rew izyjne do T ry b u n a łu i popierają je na rozpraw ach.
W postępow aniu przed T rybunałem , poczynając od w niesienia środka odwoławczego, obow iązuje zastępstw o przez adw okatów . W okręgow ych sądach ubezpieczeń społecznych p rzy jął się zwyczaj, że przew odniczący po ogłoszeniu w yroku poucza strony, iż p rzysługuje im praw o w niesienia skargi rew izy jnej do T ry b u n ału Ubezpieczeń Społecznych, k tó ra pow in n a być sporządzona i podpisana przez adw okata. Jednocześnie przew od niczący w yjaśnia, że strona, k tó ra nie m a środków n a opłacenie kosz tów adw okackich, m oże złożyć podanie do sądu o w yznaczenie adw okata ,,z u rzęd u ”. Poniew aż przed sądam i ubezpieczeń społecznych stro n ą Skar żącą są z reg u ły osoby nie m ające dostatecznych śrc'dków m aterialn y ch , przeto z pouczenia takiego korzysta bardzo w iele osób, i ty m się tłu m a czy stosunkow o duża liczba „urzędów ek” przed T ry b u n ałem U bezpieczeń Społecznych.
Dla w ielu kolegów nie znających ani praw a procesow ego obow iązu jącego przed sądam i ubezpieczeń społecznych, ani dość rozległych i skom plikow anych przepisów p raw a m aterialn eg o dotyczącego ubezpieczeń społecznych „u rzędów ka” tak a stanow i w ielki kłopot i obow iązek, k tó ry nie zawsze jest spełn iany na poziomie odpow iadającym stanow isku adw okata.
N r 5—6 P O S T Ę P O W A N IE R E W IZ Y J N E P R Z E D T R Y B . U B . S P O Ł . 55
Ponieważ w p ra k ty c e moje^ w ielokrotnie spotykałem się ze skarg am i rew izyjnym i podpisanym i przez adw okatów , k tó re nie odpow iadały pod staw ow ym zasadom postępow ania rew izyjn eg o przed T ry bun ałem i św iadczyły o nieznajom ości p raw a m aterialn eg o w tej dziedzinie, uw a żam, że może będzie pożyteczną rzeczą p rzedstaw ienie podstaw ow ych zasad postępow ania rew izyjnego przed T ry b u n a łe m i om ówienie n a jb a r dziej typow ych w ypadków będących przedm iotem sporu w postępow a
niu rew izyjnym .
♦ *
* *
Je śli chodzi o przepisy o postępow aniu przed sądam i ubezpieczeń spo łecznych, to są onel z a w a rte w ustaw ie z dnia 28.VII.1939 r. — P raw o 0 sądach ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 1939 r. N r 71, poz. 476), zno welizow anej d e k re te m z dnia 1.I II .1946 t. (Dz. U. N r 12, poz. 76). W ydań książkow ych z tej dziedziny było b. niew iele (są one w yczerpane i do stępne jed yn ie w bibliotekach); należą do nich m.i.: praca d ra E. M o- d l i ń s k i e g o pt. ,,Sądv ubezpieczeń społecznych jak o szczególne sądy ad m in istra c y jn e ” (wyd. Min. P r. i Op. Społ., 1946), praca S t. G a r-1 i c k i e g o pt. „P raw o o sądach ubezpieczeń społecznych” , tek sty i k o m entarze (wyd. Z.U.S., 1950) i m o j a broszura pt. „Nowe sądy ubez pieczeń społecznych” (wyd. K.C.Z.Z., 1947).
*
* *
Zastępstw o przez adw okatów obow iązuje poczynając od założenia środka odwoławczego do T ry b u n ału (skarga rew izyjna, zażalenie) oraz w spraw ach o w znow ienie postępow ania (art. 118 § 1 praw a o sądach ubezp. społ.)
Poniew aż w y pad k i zażaleń i spraw o w znow ienie postępow ania są bardzo rzadkie, nie będę ich tu om aw iał, a ograniczę się jedynie do skarg rew izyjnych.
Na w stępie należy zaznaczyć, że skargę rew izyjn ą (z odpisem dla stro n y przeciw nej) w nosi się za pośrednictw em okręgow ego sądu ubezpie czeń społecznych, którego w yrok się skarży, w term inie m iesięcznym od dnia doręczenia w yroku. Odpowiedź na skargę rew izyjną m ożna wnieść w ciągu m iesiąca od dnia doręczenia odpisu tej sk arg i bezpośrednio do T ry b u n ału U bezpieczeń Społecznych.
1 P ow oływ ane d a le j w n in iejszej p rac y a rty k u ły bez bliższego o k reślen ia ozna czają a rty k u ły tegoż p ra w a o sądach ubezpieczeń społecznych.
5 6 Z Y G M U N T K O P A N K IE W IC Z J J r 5__ g
Z aw iadom ienie o w yznaczeniu pełnom ocnika z urzędu o trz y m u je się najczęściej już po upływ ie te rm in u do w niesienia skargi rew izyjn ej. N a
leży więc w tak im w y p ad k u jednocześnie ze sk arg ą złożyć w niosek 0 przyw rócenie term in u (art. 172). Sądy ubezpieczeń, m ając n a względzie, że pełnom ocnik w yznaczony ,,z u rzęd u ” pow inien przed w niesieniem sk arg i zapoznać się zarów no z ak tam i sądowym i, ja k i aktam i ad m in istra c y jn y m i in sty tu c ji ubezpieczeniow ej oraz porozum ieć się bezpośrednio z k lien tem , tra k tu ją w nioski o przyw rócenie term in u bardzo lib eraln ie 1 przytoczone w yżej okoliczności p rzy jm u ją jako uzasadniające przyw ró cenie term in u .
Zauw ażyć należy, że T ry b u n ał rozpoznaje spraw ę na rozpraw ie ty lko w tedy, gdy k tórakolw iek ze stro n zgłosiła w niosek o w yznaczenie roz p raw y (art. 364). Jeżeli zatem wnoszący skargę rew izyjn ą lub odpowiedź na skargę prag nie rozpoznania sp ra w y n a rozpraw ie, pow inien zgłosić w niosek o wyznaczenie) rozpraw y. Jeśli skarga rew izyjn a jest op arta w yłącznie n a zarzutach dotyczących n aru szen ia przepisów o postępow a niu, T ry b u n ał nie jest zw iązany w nioskiem o w yznaczenie rozpraw y i m oże rozpoznać sp raw ę n a posiedzeniu niejaw nym . Poza ty m w każdej spraw ie i niezależnie1 od w niosków stro n T ry b u n ał — jeśli uzna to za celowe — m oże z urzędu w yznaczyć rozpraw ę.
*
* *
T ry b u n a ł Ubezpieczeń Społecznych — w przeciw ieństw ie do in stan cji kasacy jn ych , takich ja k przed w o jen n y NTA i Sąd N ajw yższy przed no w elą k.p.c. z 1950 r. — jest sądem rew izyjnym .
Ja k o sąd rew izyjny, T ry bu n ał spraw dza, czy w y ro k okręgow ego sądu ubezpieczeń nie zapadł z n aruszeniem przepisów praw a procesowego o raz czy nie narusza p raw a m aterialnego, ja k rów nież k o n tro lu je ustalę- nia faktyczn e na podstaw ie m a te ria łu dowodowego zebranego w pierw szej instancji. Na podstaw ie tego m ate ria łu T ry b u n ał może dokonać sam o dzielnych ustaleń , a n ad to w w yjątkow ych w ypadkach (art. 358 § 2 i 372 § 3) m oże sam przeprow adzić dodatkow e postępow anie dowodowe i na jego podstaw ie dokonać now ych u staleń faktycznych.
P o d staw y rew izyjne zostały ok reślo n e w art. 358, k tó ry brzm i: „A rt. 358 § 1. S kargę rew izyjną m ożna oprzeć na n astęp u jących podstaw ach:
1) na n aruszeniu p raw a m aterialneg o przez błędną jego w ykładnię lub niew łaściw e zastosowanie;
N r 5— 6 P O S T Ę P O W A N IE R E W IZ Y J N E P R Z E D T R Y B . U B . S P O Ł . 57
2) n a n aru szen iu istotnych przepisów postępow ania, jeżeli uchy bie nia te m ogły w płynąć stanow czo na w y nik spraw y.
§ 2. S k a rg ę rew izy jną m ożna oprzeć rów nież na zarzucie:
1) błędnego ustalenia niezdolności do zarobkow ania lub do w y k on y w ania zawodu;
2) błędnego u stalen ia zw iązku przyczynow ego niezdolności albo śm ierci z w ypadkiem w zatru d n ien iu lub chorobą zawodową; 3) błędnej oceny stopnia niezdolności.
§ 3. S tro n a , k tó ra n ie zarzucała niew łaściw ości sądu, nie m oże na niej oprzeć sk arg i rew iz y jn ej.”
Ja k w idać z powyższego tek stu , § 1 o kreśla podstaw y rew izyjne w sposób analogiczny do art. 371 § 1 p k t 1 i 4 k.p.c., natom iast § 2 we w skazanym ta m zakresie dopuszcza m ery to ry czn e b adan ie przez T ry b u nał ustaleń dokonanych przez sąd okręgow y nie tylko w sensie zgodności tych ustaleń z m ate ria łe m dow odow ym zeb rany m przez pierw szą in sta n cję, ale rów nież w sensie kryty czn ej oceny tego m ate ria łu dowodowego,
przy czym jeśli T ry b u n a ł uzna te n m a te ria ł dow odow y za nied ostateczn y lub nieprzekonyw ający, może sam zarządzić oględziny lekarskie lu b za sięgnąć opinii biejgłych, opierając się n a m a te ria le lekarsk im zeb ran ym w pierw szej in stan cji. T ry b u n ał d ziała tu n a podstaw ie art. 372 § 3, k tó rego brzm ienie je s t następujące:
„A rt. 372 § 3. Je że li T ry b u n ał uznał, że b łędnie ustalono niezdolność do zarobkow ania lub w yko n y w an ia zaw odu, albo związek przyczy now y niezdolności lub śm ierci z w y p ad kiem w zatru d n ien iu lub chorobą zaw odow ą, bądź że b łędnie oceniono stopień niezdolności, m oże je sam ustalić lub .ocenić po zasięgnięciu w m iarę po trzeb y opinii biegłego lub zarządzeniu oględzin”.
T ry b u n a ł U bezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu spraw y: a) bądź oddala skargę rew izyjną,
b) bądź zm ienia zaskarżony w yrok, c) bądź uchyla zaskarżony w yrok, d) bądź znosi całe postępow anie.
T ry b u n ał zm ienia zaskarżony w yrok, gdy uzna, że zachodzi n aru szen ie p raw a materialnelgo. W ynika to z art. 372 § 1, k tó ry brzm i:
„A rt. 372 § 1. Jeżeli T ry bu n ał U bezpieczeń Społecznych uznał, że nie m a n aru szen ia istotnych przepisów postępow ania, a zachodzi n a ruszenie p raw a m aterialnego, zm ienia odpow iednio zaskarżony w y rok, będąc zw iązany stanem faktycznym ustalonym w w y ro k u .”
58 Z Y G M U N T K O P A N K IE W IC Z N r 5— S
W p ra k ty c e w aru n ek zw iązania T ry b u n ału stan em fak tyczn ym u s ta lo n ym w w y rok u nie jest ściśle przestrzegan y, co zresztą z n a jd u je uzasad nienie w innych przepisach iprawa o s.u.s. Skoro T ry b u n ał, jak o in sta n c ja rew izyjna, jest u p raw n io n y do k o n tro li ustaleń fak tyczny ch i d o ko n yw a n ia w łasnych ustaleń na podstaw ie m a te ria łu dowodow ego zebraneigo w pierw szej in stan cji, a n a w e t uzupełniania tego m a te ria łu w w yp adk ach w skazanych w art. 372 § 3, to nie m a przeszkód, aby w razie n aruszenia praw a m aterialn eg o T ry b u n ał nie mógł dokonać u staleń opartych n a m a te ria le zebranym w pierw szej in sta n c ji lub uzyskanym w try b ie art. 372 § 3.
U chylenie w yroku n a stę p u je w w aru n k ach określonych w a rt. 373, k tó ry głosi:
„Art. 373. Jeżeli T ry b u n ał U bezpieczeń Społecznych uznał, że zacho dzi n aruszenie istotnych przepisów postępow ania albo że s ta n fak tyczny sp raw y w ym aga uzupełnienia, wówczas uchyla zaskarżony w yrek w całości lub w części i odsyła spraw ę do ponow nego rozpo znania sądowi, k tó ry w ydał w yrok, lub innem u sądowi. W razie odesłania sp raw y tem u sam em u sądowi sąd ten rozpoznaje ją w in nym składzie.”
Na uwagę zasługuje tu okoliczność, że art. 373 jako przyczynę uchy lenia w yroku — poza n aru szen iem isto tn y ch przepisów postępow ania — w ym ienia potrzebę uzupełnienia stan u faktycznego ustalonego przez sąd pierw szej instancji („albo że stan fak ty czn y spraw y w ym aga uzupełnie n ia ”). P rzepis te n pozostaje w zw iązku z art. 266, k tó ry w k łada na sąd pierw szej in stan cji obow iązek dążenia do tego, ab y rozpraw a w szech stronnie w yśw ietliła w szystkie p u n k ty sporne, oraz z art. 235 (arty k u ł ten brzm i: „A rt. 235. Sąd o k reśla z u rzędu zakres postępow ania dowodo wego oraz środków dowodowych potrzebnych do ustalenia sta n u faktycz n ego”). P ostanow ienia powyższe są p rzejaw em zasady oficjalno-śled- czej, k tó ra w sądach ubezpieczeń, jak o sądach ad m in istracy jny ch, obo
wiązuje.
T ry bu n ał w tej m aterii ogłosił szereg orzeczeń, z których zacytuję dw ie c h a ra k te ry sty c z n e tezy:
1) „P rzedm iotem dowodu są fa k ty m ające dla spraw y istotne znacze nie (art. 234). Sąd o kreśla z urzędu zakres postępow ania dowodowego oraz środków dow odow ych p otrzebnych do ustalenia stan u faktycznego (art. 235) i przytoczony przepis art. 235 nie staw ia m u w ty m względzie* żadnych o g ran iczeń ”. (TR. 105/47, „Przegl. Ubezp. Społ.” 1/2/48 r.).
N r 5—6 P O S T Ę P O W A N IE R E W IZ Y J N E P R Z E D T R Y B . U B . S P O Ł .
59-2) „Sąd m a obow iązek dążen ia do w ykrycia p raw d y m ate ria ln e j bez w zględu na tw ierd zen ia i w nioski s tro n ”. (TR. 19/47 „Przegl. Ubezp. S poł.” 1-2/49).
Je śli chodzi o w ypadek zniesienia postępow ania, to T ry b u n a ł znosi c a łe postępow anie w razie niedopuszczalności postępow ania p rzed sądam i ubezpieczeń społecznych albo g d y o te n sa m przedm iot toczy się już m iędzy stro n am i spraw a wcześniej wszczęta lu b gdy spraw a została już p raw om ocnie osądzona (art. 369 p k t 1 i 3).
* *
*
Na tle przedstaw ionego wyżej w skrócie sta n u praw nego ogólne w sk a zów ki n a tu ry p rak ty czn ej b y ły b y następujące:
W skardze rew izy jnej wnoszonej do T ry b u n a łu dom agać się można: 1) bądź zm iany zaskarżonego w y ro k u w całości lub części i orzecze n ia co do m eritu m ;
2) bądź uchylenia zaskarżonego w y ro k u (w całości lub części) i ode słania spraw y do ponow nego rozpoznania okręgow em u sądowi ubezpie czeń społecznych w inn y m składzie sędziów (można rów nież a lte rn a ty w n ie zgłosić oba wnioski);
3) bądź zniesienia całego postępow ania.
Postępow anie przed sądam i ubezpieczeń społecznych jest w olne od o p łat sądowych, a koszty procesu w zasadzie obciążają stronę, k tó ra je poniosła, bez w zględu na w ynik procesu. D latego w skardze rew izy jnej n ie należy zgłaszać wniosków o zasądzenie kosztów procesu, a w szczegól ności w ynagrodzenia adwokackiego.
Rozpraw a odbyw a się przed T ry b u n ałem w granicach sk arg i rew izy j n e j, tzn. w granicach podstaw rew izyjnych, na k tó ry ch opiera się re w izja, i wniosków zaw arty ch w rew izji (art. 368 § 1).
T ry b u n ał w zasadzie rozpoznaje spraw ę w granicach w niosków re w izyjnych, b ierze jed n ak z u rzędu pod uwagę, czy w yrok nie zapadł z naruszeniem p raw a m aterialn eg o lu b z n aruszeniem istotnych przepi sów postępow ania (art. 368 § 2).
T ry b u n ał zatem nie je s t zw iązany an i zarzutam i rew izyjnym i, ani w nioskam i rew izy jn ym i i może z urzędu — w razie stw ierdzenia w adli wości w yroku z przyczyn określonych w art. 358 § 1 — zaskarżony w yrok uchylić.
S tro n a p o pierająca skargę rew izy jn ą w zasadzie jest zw iązana pod staw am i rew izy jn y m i zaw arty m i w skardze i nie może tych podstaw na rozpraw ie rozszerzać, a jedy n ie może przytaczać nowe ich uzasadnienie- (art. 368 § 1).
« 0 Z Y G M U N T K O P A N K IE W IC Z N r 5—6
Poniew aż jed n a k T ry b u n ał z urzędu spraw dza, czy w yrok nie zapadł z naruszeniem praw a m aterialn eg o lub z n aruszeniem istotnych przepisów postępow ania, przeto strona, k tó ra w skardze rew izyjnej nie podała tego rodzaju podstaw rew izyjnych, może <na rozpraw ie zwrócić uw agę na istnienie te j w adliw ości w yroku i prosić, aby T ry b u n ał z urzędu w y ciągnął odpow iednie w nioski w stosunku do zaskarżonego w yroku.
* *
*
Je śli chodzi o kw estie sporne, k tó re najczęściej byw ają przedm iotem postępow ania przed sąd am i ubezpieczeń społecznych, to w y n ik a ją one z 2 k ard y n aln y ch w arunków , od któ ry ch najczęściej byw a uzależnione praw o do św iadczeń em ery taln y ch , a m ianowicie: 1) długości o kresu za
trudnienia i 2) ograniczenia zdolności do zarobkow ania („do w ykonyw ania
jak iejko lw iek pracy zaw odow ej”).
Jeśli chodzi o w aru n ek pierw szy, tj. długość okresu zatru d n ien ia, to przed e w szystkim podkreślić należy, że n a m ocy obow iązujących prze pisów d e k re tu z d nia 25.VI.1954 r. o pow szechnym zaopatrzeniu em ery taln y m pracow ników i ich rodzin (tekst jed n olity po o statniej noweli z dn. 28.III. 1958 r.: Dz. U. N r 23, poz. 97) w ym agane jest udow odnie nie o kresu z a tru d n ien ia w c h a ra k te rz e pracow nika, nie zaś ok resu ubez pieczenia. Zaliczeniu zatem do ,.okresu za tru d n ie n ia ”, od którego uzależ nione jest p raw o do świadczeń, podlega zarów no ok res ubezpieczenia, jak i okres, w k tó ry m pracow nik był zatrud n ion y, m im o że nie został zgłoszony do ubezpieczenia.
Okres zatru d n ien ia może być udow odniony wszelkim i dowodami, a więc zarów no d o kum entam i (legitym acja Ubezipieczalni Społecznej, zaśw iadczenie zakładów pracy), ja k i zeznaniam i św iadków , a naw et przesłuchaniem stron.
A nalizując więc z p u n k tu w idzenia rew izyjnego w yrok, k tó ry rozstrzy gnął kw estię sporną dotyczącą ok resu zatru d n ienia, należy w szczególności zwrócić uw agę n a n astęp u jące okoliczności:
1) czy ustałem i a sądu w ty m przedm iocie są zgodne z m a te ria łe m do w odow ym zeb rany m w aktach ad m in istracy jn y ch in sty tu cji ubezpiecze niowej i w postępow aniu dow odow ym przed sądem ;
2) czy sąd dostatecznie w yjaśn ił w szystkie p u n k ty sporne, do czego był zobow iązany z urzędu z m ocy art. 226 i 235, i czy nie rozstrzygnął spraw y, k tó ra nie d o jrz a ła jeszcze do rozstrzygnięcia ( p r z y k ł a d : jeśli sk arżący w tzw. kw estio n ariuszu z a tru d n ien ia lub w skardze do sądu w skazuje •okresy z a tru d n ien ia i pracodaw ców , ale nie podaje na te ok resy dowodów,
Nr 5— 6 P O S T Ę P O W A N IE R E W IZ Y J N E P R Z E D T R Y B . U B . S P O Ł . er
należy spraw dzić, czy sąd z urzędu w yjaśnił spraw ę tych o k resów z a tru d nienia, czy zobowiązał skarżącego do złożenia tych dow odów i ew. dlaczego skarżący ich nie złożył);
3) czy sąd nie n a ru sz y ł praw a m aterialnego, w szczególności art. 7 i 8 podanego w yżej d e k re tu z dn. 25.VI.1954 r., nie zaliczając do okresu za tru d n ie n ia okresów w ym ienionych w tychże art. 7 i 8, lu b czy n ie n a ru szył postanow ień a rt. 38 om aw ianego d ek retu , k tó re uzależniają długości okresu zatru d n ie n ia od w ieku pracow nika, a w n iek tó ry ch w ypadkach zw alniają z obow iązku posiadania o kresu zatrudnienia.
W razie stw ierd zen ia uchybień w ym ienionych p rzy kład ow o w yżej w pkt 1) i 2) n ależy w skardze rew izy jn ej — z powodu n aru szen ia isto tn ych przepisów o postępow aniu — dom agać się z m ocy a rt. 358 § 1 p kt 2 i a rt. 373 u chylenia zaskarżonego w y ro ku i odesłania sp ra w y do po now nego rozpoznania okręgow em u sądowi ubezpieczeń społecznych w in nym składzie sędziów.
W razie zaś stw ierdzenia uchybień w ym ienionych wyżej w p k t 3) (na ruszenie praw a m aterialnego), należy wnosić o zm ianę zaskarżonego w y roku, zaliczenie o kresu spornego do okresu zatru d n ie n ia i p rzy zn an ie św iadczenia, któ rego odmówiono.
Je śli chodzi o spraw y, w k tó rych spór dotyczy stopnia ograniczenia zdolności do zarobkow ania, to należy w nich zwrócić w szczególności uw agę na n a stęp u jące okoliczności:
1) czy ustalenia sądu w ty m przedm iocie są zgodne z m a te ria łe m le karsk im zeb ran y m w toku postępow ania adm in istracyjnego i postępow a nia sądowego i czy sąd m ate ria ł te n w szechstronnie rozw ażył i ocenił; 2) czy orzeczenia poszczególnych lek arzy są z sobą zgodne zarów no w części dotyczącej ustaleń przedm iotow ych, ja k i w części dotyczącej opinii o stopniu ograniczenia zdolności do zarobkow ania;
3) w razie niezgodności m iędzy orzeczeniam i lek arsk iem i należy spraw dzić, czy sąd przekonyw ająco uzasadnił, dlaczego jed n e opinie od rzucił, a inne p rzy ją ł za podstaw ę w yroku i dlaczego nie doprow adził do uzgodnienia opinij biegłych (np. przez przesłuchanie ich n a rozpraw ie bądź przez kom isyjne badanie).
W razie stw ierd zen ia uchybień, o któ ry ch wyżej m ow a w p k t 1), 2) i 3), należy:
a) b ąd ź wnosić o uchylenie zaskarżonego w yroku z pow odu n a ru sze nia isto tny ch przepisów o postępow aniu albo z powodu rozstrzygnięcia spraw y, k tó ra nie dojrzała jeszcze do rozstrzygnięcia [art. 358 § 1 p k t 2 (w zw iązku z a rt. 313), art. 373], i o odesłanie spraw y okręgow em u sądo wi ubezpieczeń do ponownego rozpatrzenia w innym składzie sędziów»
'62 Z Y G M U N T K O P A N K IE W IC Z N r 5—8
b) bądź wnosić o uzupełnienie przez T ry b u n ał postępow ania dowodo wego w try b ie art. 372 § 3 przez zasięgnięcie dodatkow ej o pin ii biegłych w yznaczonych przez T ry b u n ał albo przez zarządzenie oględzin, a n a stęp n ie o zm ianę zaskarżonego w yroku i p rzyznanie św iadczenia, którego odmówiono.
N ależy dodać, że w postępow aniu przed in sty tu c ją ubezpieczeń spo łecznych u tra ta zdolności do p racy oceniana jest przez k o m isje do sp raw zatru d n ien ia i inw alidztw a. Zgodnie z uchw aloną przez T ry b u n a ł zasadą p raw n ą orzeczenia ty ch K om isji podlegają k o ntroli sądów ubezpieczeń społecznych i m ogą być zw alczane rów nież w postępow aniu rew izy jny m .
Oczywiście an i wyżej w ym ienione w y p ad ki sporów przed sądam i ubezpieczeń społecznych, ani za rz u ty rew izyjne, k tó re przykładow o po dałem , n ie w y czerp u ją rozległej tem a ty k i faktycznej i p raw n ej w y stęp u jącej przed sąd am i ubezpieczeń społecznych. Celem m ego a rty k u łu , jak to n a w stęp ie zaznaczyłem , było jed yn ie ułatw ienie kolegom nie specja lizującym się w p raw ie ubezpieczeniow ym spełnienia społecznego obo w iązku zastępstw a „z u rzęd u ” stro n p rzed T ry b u n a łe m U bezpieczeń Spo łecznych. Je że li w ięc m o je uw agi będą w ty m zakresie kolegom poży
