Antoni Filcek
Obowiązek dostarczenia mieszkania
zastępczego osobom eksmitowanym
z lokali nie podlegających prawu
lokalowemu
Palestra 12/9(129), 45-48
P O L E M I K /1
A N T O N I FILCEK
1 .
O bow iqzek dostarczenia mieszkania zastępczego
osobom eksmitowanym z lokali nie podlegajqcych
prawu lokalowem u
(N a m a r g in e s ie a r t y k u łu K . D a n k a p t .: O e g z e k u c j i d e c y z y j i w y r o k ó w n a k a z u j ą c y c h e k s m is j ę , „ P a l e s t r a ” n r 9 z 1967 r ., s tr . 33)
Z dużym z a in te re so w an iem p rze czy tałe m a rty k u ł a d w o k a ta K . D a n k a na te m a t eg zekucji decyzji i w y ro k ó w n a k a zu jąc y ch eksm isję, sta n o w iąc y w n ik li w ie i w sz e ch stro n n ie o p ra c o w a n y p rzy c zy n ek d o leipszego p o z n a n ia jed n eg o z w a ż
n iejszy ch d la p r a k ty k i w y cin k ó w p o stę p o w an ia egzekucyjnego.
Z g adzam się z au to re m co do w iększości p rze d staw io n y c h w a rty k u le p o g lą dów. N ato m iast za strze że n ia bu d zi stan o w isk o a u to ra w k w e stii z a k re su k o m p e te n c ji k o m o rn ik a sądow ego do w y k o n y w a n ia orzeczeń n a k a z u ją c y c h opróżnienie lo k a li o raz — w szczególności — k r y ty k a p ra k ty k i ty c h kom o rn ik ó w , k tó rzy u z a le ż n ia ją w y k o n an ie orzeczeń ek sm isy jn y c h od z a p ew n ie n ia osobom e k sm ito w a nym pom ieszczenia zastępczego.
A u to r uw aża, że k o m o rn ik sąd o w y w łaściw y je s t do p rze p ro w a d z e n ia ek sm i s ji n a p o d sta w ie orzeczenia sądow ego w dw óch w y p a d k a c h (str. 37): 1) k ie d y lo k a l n ie p o d leg a p ra w u lo k a lo w em u zgodnie z a rt. 1 u st. 2 i 3 p ra w a lo k a lo w ego, 2) k iedy lokal, z k tó reg o m a n astąp ić ek sm isja , leży w m iejscow ości, gdzie n ie w p row adzono pu b liczn ej g o sp o d a rk i lokalam i.
T ru d n o zgodzić się z p o stu lo w a n ą przez a u to ra k o m p e te n c ją k o m o rn ik a w od n ie sie n iu do lo k a li w ym ienionych w drugim w y p ad k u . Z arów no bow iem a rt. 1046 § 4 k.p.c., ja k i a rt. 77 p ra w a lokalow ego p rz e w id u ją a d m in istra c y jn y tr y b o p różnienia w szy stk ich lo k a li p o d leg ający ch p ra w u lokalow em u, a w ięc bez w zględu n a to, czy n a d an y m te re n ie obow iązuje p u b lic z n a g o sp o d a rk a lo k alam i. A rt. 1046 § 4 k.p.c. sta n o w i o ty m exp re ssis verbSs, a je śli chodzi o p r a w o lokalow e, to n a ta k ą w y k ła d n ię w sk a z u je sy ste m a ty k a jego przepisów . M ia now icie a rt. 77 nie m ieści się w rozdziale V p r a w a lokalow ego, k tó r y dotyczy pu b liczn ej g o sp o d ark i lo k a lam i, lecz w odręb n y m ro zd ziale X II, k tó ry z a w iera p o sta n o w ie n ia egzekucyjne i odnosi się do w szy stk ich lo k a li podległych p ra w u lokalow em u. A za k res obow iązy w an ia p ra w a lokalow ego, ja k słu szn ie w yw odzi au to r, je s t p o jęciem szerszym od pojęcia pu b liczn ej g o sp o d a rk i lokalam i.
46 A n t o n i F 11 c e k N r 9 (129)
w y k o n y w a n ia orzeczeń sądow ych n a k a z u ją c y c h opróżnienie lo k a li p o d le g ają cy c h p ra w u lo k alo w em u — rów n ież gdy są one położone w m iejscow ościach n ie o b ję ty ch p u b lic zn ą g o sp o d a rk ą lo k a la m i (np. w m ały ch m ia sta ch , osiedlach, lu b n a w e t w p o d le g ają cy c h p o d a tk o w i od n ieruchom ości b u d y n k ac h położonych n a te re n ie g ro m ad w iejsk ich ). *
Do n a p isa n ia n in ie jsz y ch u w ag sk ło n iła m n ie je d n a k p rz e d e w szy stk im bez z a sa d n a k r y ty k a p ra k ty k i ty c h k om orników , k tó rz y u z a le żn ia ją w y k o n an ie orze czeń sądow ych o o próżnieniu lo k a li n ie p o d le g ają cy c h p ra w u lo k alo w em u od za p ew n ie n ia osobom e k sm ito w a n y m > pom ieszczenia zastępczego. A u to r u trz y m u je, że pow yższa p r a k ty k a nie m a p o d sta w y p ra w n e j i że o p ie ra się n a p o z a p ra w n y m arg u m en cie, iż „nie m ożna w y rzu cić n a ulicę ek sm ito w a n eg o ”. S ta now isko adw . D a n k a zostało ju ż podchw ycone przez n ie k tó ry c h adw o k ató w .
Otóż sta n o w isk o adw . D a n k a było b łę d n e ju ż w ch w ili p isa n ia przez niego a rty k u łu i je s t ono b łę d n e ró w n ież obecnie w sk u te k przeo czen ia przez a u to ra o bow iązujących w te j k w e stii przep isó w , a m ia n o w icie § 76 ro zp o rząd zen ia M in istra S p raw ied liw o ści z 26.X.1962 x. w sp ra w ie czynności k o m o rn ik ó w (Dz. U. N r 58, poz. 284), w y d an eg o n a p o d sta w ie deleg acji z a w a rte j w a rt. IX p k t 1 i 4 p rzepisów w p ro w a d z a ją c y c h p ra w o o sąd o w y m p o stę p o w an iu egze k u c y jn y m (Dz. U. z 1932 r. N r 93, poz. 804 z późniejszym i zm ianam i) a obow ią zującego n a p o d sta w ie a rt. X § 2 przep. w prow . now y k.p.c. do d n ia 24.IV. 1968 r., k ie d y to w eszło w życie zapow ied zian e w a rt. 772 k.p.c. now e ro z p o rz ą dzenie M in istra S p raw ied liw o ści z d n ia 9.III.1968 r. w sp ra w ie czynności k o m o r n ików (Dz. U. N r 10, poz. 52), re g u lu ją c e o m a w ian ą m a te r ię w § 151.
P rzeoczony p rze p is § 76 ro zp o rzą d zen ia z 26.X.1962 r. m ia ł b rzm ien ie n a stę p u ją ce:
„1) W yikonanie ty tu łu w ykonaw czego n ak a zu jąc eg o ek sm isję d łu ż n ik a z lo k a lu m ieszkalnego m oże n a s tą p ić dopiero po u p ew n ie n iu się p rzez k o m o rn ik a , że dłu żn ik m a zapew n io n e pom ieszczenie zastępcze lu b m oże pow rócić do pom ieszczenia, w k tó ry m dotychczas zam ieszkiw ał. 2) W ra z ie choroby d łu ż n ik a, członka je g o ro d zin y lub d om ow nika k o
m o rn ik w ezw ie le k a rz a celem stw ie rd z en ia, czy w y k o n a n ie ek sm isji m oże się odbyć bez oczyw istej szkody dla sta n u zdro w ia chorego, i p o stą p i stosow nie do okoliczności” .
S tan o w ią cy o d pow iednik cy to w an eg o p rze p isu p a r a g ra f 151 now ego ro z p o rz ą d ze n ia z d n ia 9.III.1968 r. w s p ra w ie czynności ko m o rn ik ó w je s t n ie m a l dosło w nym p o w tó rze n iem daw nego p rz e p isu (dodano je d y n ie o k re śle n ie lo k a lu jaiko t a kiego, k tó ry nie p odlega przep iso m p ra w a lokalow ego) i ro d zi w p ra k ty c e te sam e w ątp liw o ści co d aw n y p rzep is, a to z ra c ji sw ych n ie k ate g o ry c zn y c h i bezosobow ych sform ułow ań.
W o d różnieniu od a rt. 78 u st. 2 p ra w a lokalow ego, k tó ry obciąża w n io sk o d aw cę obow iązkiem d o sta rc ze n ia pom ieszczenia zastępczego d la osoby ek sm ito w a n e j, p a r a g ra f 151 ust. 1 ro zp o rzą d zen ia z 9.III.1968 r. a d re so w a n y je s t do k o m o rn ik a i nie m ów i o ty m , k to m a zapew nić osobie e k sm ito w a n ej pom ieszczenia zastępcze. P oza w y p a d k a m i, w k tó ry c h ek sm ito w a n y sam sobie w y szu k a ta k ie p o m ieszczenie (co z re g u ły n ie w y m a g a p ro w a d ze n ie egzekucji, gdyż u su w a się on w ów czas zazw yczaj dobrow olnie do znalezionego pom ieszczenia), obow iązek te n
• P o r . o r z e c z e n ie S ą d u W o je w ó d z k ie g o d la m . s t. W a r s z a w y z d n ia 18.IX.1965 r. II Cz 120/65 z p o z y t y w n ą g lo s ą E. W e n g e r k a (P iP n r 1 z 1967 r., s. 161—165).
N r 9 (129) O b o w i ą z e k d o s t a r c z a n i a m i e s z k a n i a z a s t ę p c z e g o 4 T
obciąża w p ra k ty c e w nioskodaw cę, gdyż w ła śn ie jem u zależy n a w ykonaniu, w y ro k u eksm isyjnego.
Co z kolei m a oznaczać „zap ew n ien ie” pom ieszczenia zastępczego? Z pew nością o b ejm u je ono d o sta rc ze n ie zastępczego pom ieszczenia p rzez w nioskodaw cę, je śli’ d y sp o n u je on ta k im pom ieszczeniem . P rz e w a ż n ie je d n a k w n io sk o d a w c a nie posiada zastępczego pom ieszczenia d la osoby ek sm ito w an ej. Czy w y sta rc zy w ów czas w y
szukać i w sk azać k o m o rn ik o w i zastępcze pom ieszczenie, e w e n tu aln ie wnaz-. z ośw iadczeniem jego w łaścic iela o gotow ości w y n a ję c ia tego pom ieszczenia? U w a żam , że ta k . P r a k ty k a w sk a z u je je d n a k , że osoby ek sm ito w a n e n a w e t w ta k ic h sy tu a cjach n ie k w a p ią się z zaw arciem um ow y n a jm u p o m ieszczen ia z jego w ła ś cicielem , za sła n iając się w szczególności zb y t w y g ó ro w a n y m czynszem , k tó ry w sto su n k u do lo k a li nie p o d le g ają cy c h p ra w u lokalow em u n ie je st, ja k w iadom o,, reg la m en to w a n y , lecz p o zostaw iony um ow ie stro n . N iek tó rz y je d n a k kom ornicy o d stę p u ją w ów czas od egzekucji w obec n ie za p ew n ie n ia osobie e k sm ito w a n ej p o m ieszczenia zastępczego. N ie uw ażam , żeby obow iązek w nio sk o d aw cy m ia ł się gać ta k daleko, iż p o w in ie n on w try b ie a rt. 393 k.c. zaw rzeć z w łaścicielem p o m ieszczenia zastępczego um ow ę n a jm u tego pom ieszczenia n a rzecz osoby ek sm i to w an ej. D łużnikiem um ów ionego czynszu z te j um o w y p o zo staw a łb y przecież w o bec w y n a jm u ją c e g o w nio sk o d aw ca, k tó ry m u siałb y w d ro d ze o drębnych procesów dochodzić zwirotu zapłaconego czynszu od osoby ek sm ito w a n ej z ty tu łu je j bez podstaw nego w zbogacenia się, dopóki osoba ta n ie zechciałaby sam a p rz e ją ć w o bec w y n a jm u ją c e g o obow iązków n ajem c y pom ieszczenia.
W ątpliw ości budzi ró w n ie ż usunięcie osoby e k sm ito w a n ej do pom ieszczenia, w k tó ry m dotychczas zam ieszk iw ała. J e s t ono u za le żn ia n e od u p ew n ie n ia się przez ko m o rn ik a, czy osoba e k sm ito w a n a m o ż e p ow rócić do tego pom iesz czenia. P o niew aż z re g u ły sp rze ciw ia ją się te m u a k tu a ln i p o sia d ac ze tego po m ieszczenia, p rz e to kom o rn icy u zn a ją , że ta k ie j m ożliw ości nie m a — i ch y b a słusznie, gdyż om aw ian y p rze p is n ie je st sk ie ro w a n y do osób trzecich , lecz a d re sow any w yłącznie do osoby eksm ito w an ej.
P ow yższe i in n e w ątp liw o ści (jak np. czy pom ieszczenie zastępcze m usi się zn ajd o w ać w te j sa m ej m iejscow ości co p o przednio z a jm o w a n y lokal) znane były p ra k ty c e i m ogły być u su n ię te p rzy red a g o w a n iu now ego ro zp o rząd zen ia w sp ra w ie czynności k o m o rn ik ó w przez odpow iednio ja s n y i jed n o zn aczn y p rz e pis. N iestety, z o kazji nie sko rzy stan o , aczkolw iek w d y sk u sji p row adzonej w są d ac h n ad p ro je k te m now ego rozp o rząd zen ia w sp ra w ie czynności k o m o rn i ków zw racan o uw agę n a ta k ą potrzebę, w ychodząc z założenia, że ro z p o rz ą dzenie o czynnościach k o m o rn ik ó w p ow inno za w ierać p rze p isy ja sn e i w yraźne,,
k tó re u ła tw ia ły b y kom o rn ik o m ich tru d n ą p ra c ę bez p o trze b y ła m a n ia sobie głow y n ad w y k ła d n ią tru d n y c h i n ie jasn y ch przepisów .
P o d zie lając u w agi a u to ra o uporczyw ym i złośliw ym u tru d n ia n iu egzekucji przez w iele osób ek sm ito w an y ch , postu lo w ać należy, aby om aw iany przep is (§ 151) in te rp re to w a n y był p rze z ko m o rn ik ó w i sądy w sposób uw zględ n iający w ró w n e j m ie rze in te re sy obu stron.
P oniew aż, ja k uczy dotychczasow e dośw iadczenie, w y sz u k a n ie pom ieszczenia zastępczego bez u d ziału w ty m zain tereso w an eg o d łu ż n ik a je s t b ardzo tru d n e , przeto w w y p ad k u , gdy w n io sk o d a w c a n ie je s t w sta n ie zap ew n ić osobie ek sm i to w an e j pom ieszczenia zastępczego, a ona sa m a n ie k w a p i się z opuszczeniem zajm ow anego lo k alu , m ożna p ró b o w ać śro d k ó w po śred n ich , k tó re czasem s k ła n ia ją osobę e k sm ito w a n ą do opuszczenia zajm ow anego pom ieszczenia. Do
środ--•48 A l e k s a n d e r U j e j s k i N r 9 (129)
ków ta k ic h n ależy np. pow ództw o o o d szkodow anie za b e z p ra w n ie za jm o w a n y lo k a l (przy czj-m m oże ono p rz e k ra c z a ć p o b ie ra n y d otychczas czynsz, jeżeli w y n a jm u ją c y w ykaże, że m ógłby uzy sk ać od innych n ajem có w czynsz wyższy) lu b ż ą d an ie od k o m o rn ik a częściow ego w y k o n a n ia orzeczenia ek sm isy jn eg o i p o z o staw ie n ie osobie ek sm ito w a n ej je d y n ie niezbędnego m in im u m pom ieszczenio- wego.
2
.
ALEKSANDER UJEJSKI
