C
DOI:10.14746/pp.2018.23.2.8 AdamKIRPSZA
Uniwersytet Jagielloński
ORCIDID:https://orcid.org/0000-0001-9718-128X
Czy współpraca się opłaca? Wpływ koalicji z Niemcami na sukces Polski w procesie legislacyjnym Unii Europejskiej
Streszczenie:Celemartykułujestanaliza,czyzawieraniekoalicjizNiemcamiwpływanasukcesPolskiw procesielegislac yjnymUE.Przetestowanodwiehipotezy:1)jeślipreferencjePolskiorazNiemiecsązgodne,tosukcesPolskijestwię kszy;2)koalicjazNiemcamizapewniaPolscewiększysukceswob-
szarachoszczególnymznaczeniudlaWarszawy,tojest:wrolnictwie,energii,środowisku,sprawachw e w n ę t r z n y c h orazwspólnymrynku.Hipotezyprzetestowanozapomocąmetodyilościowej–
regresjiliniowejnabazieDEUII.Uzyskanonastępującewnioski.Popierwsze,budowaniekoalicjipolsko-nie- mieckiejwUEjestniezmiernieskomplikowanezewzględunawyraźnąsprzecznośćpreferencjio bupaństw.Podrugie,mimotobudowaniekoalicjizNiemcamijestdlaPolskiniezmiernieopłacalne.Ana-
l i z a wykazała,żegdyPolskazawierasojuszzNiemcami,tojejsukceswprocesielegislacyjnymUE w i d o c z n i e w z r a s t a . P o t r z e c i e , z a w i ą z y w a n i e k o a l i c j i z N i e m c a m i j e s t s z c z e g ó l n i e o p ł a c a l n e w polity-k a c h U E , k t ó r e s ą k l u c z o w e z p u n k t u w i d z e n i a i n t e r e s ó w P o l s k i , c z y l i w r o l n i c t w i e , energii,sprawachw e w n ę t r z n y c h o r a z w s p ó l n y m r y n k u . J e d y n y m w y j ą t k i e m j e s t o b s z a r o c h r o n y ś r o d o w i s k a .
Słowakluczowe:UniaEuropejska,negocjacje,proceslegislacyjnyUE,relacjePolskiiNiemiecwUE,koalicja Polski i Niemiec, sukces negocjacyjny
Wstęp1
elemartykułujestanalizaopłacalnościdlaPolskiwspółpracyzNiemcamiwUnii Europejskiej.Spróbowanoodpowiedziećnapytanie:czyijakzawieraniekoalicji pr zezPolskęzNiemcamiwpływanasukcestegopierwszegopaństwawprocesielegi- s la cy j n ym UE.Zawieraniekoalicjizdefiniowanojakoprezentowanielubwypracowanieprzezo bapaństwazgodnegostanowiskawnegocjacjachnadkwestiąlegislacyjną.War- tykule p r z e t e s t o w a n o d w i e hipotezy.P i e r w s z a : j e ś l i p r e f e r e n c j e P o l s k i o r a z N i e m i e c w sprawiedanejkwestiisązgodne,tosukcesPolskijestistotniewiększy.Drug a:koali- c j a zNiemcamizapewniaPolscewiększysukceswnegocjacjachnadregulacjamizob- szarów oszczególnymznaczeniudlaWarszawy,tojest:rolnictwa,energii,środowiska, spraw wewnętrznych oraz wspólnego rynku.
Jakdotychczas,relacjePolskiiNiemiecwUniiEuropejskiejbyłyprzedmiotemlicz-
n yc h badań(Koszel,2008,2009;Malinowski,2015;Węc,2015,2016a,2016b,20 17;Czachór,M a r c i n k o w s k i , 2 0 1 7 ) . W k o n t e k ś c i e p r o c e s u l e g i s l a c y j n e g o p o d e j m o w a n o w ichramachproblematykęm.in.różnicizgodnościpreferencjiob upaństwwposzcze-
gólnychobszarachczymożliwościwzajemnejwspółpracyibudowaniawspólnegosta-
1Badania zawarte
w tymartykulezostały sfinansowaneze środkówPolsko-Niemieckiej FundacjinarzeczNaukiwramachprojektu„Rozbieżnośćczywspólnotainteresów?Relacjepolsko-
niemieckiew instytucjach i w procesie legislacyjnym Unii Europejskiej”.
122 AdamKIRPSZA PP2’18 nowiska.Większośćztychstudiówmacharakterhistoryczny,opisowylubjestopartychnab a d a n i a c h j a k o ś c i o w y c h . B r a k u j e n a t o m i a s t o p r a c o w a ń e m p i r y c z n y c h b a z u j ą c y c h naanaliziestatystycznej,którewskazywałybywoparciuodużezbiorydany ch(aktówprawnych),czy,k i e d y i w j a k i c h o b s z a r a c h b u d o w a n i e k o a l i c j i z N i e m c a m i j e s t d l a Polskiopłacalnelubnie,awięcwjakichwarunkachzapewniaWarsza wiewiększylubm n i e j s z y su kc e sw negocjacjachl eg i s l ac y j ny ch U E . C e l em a r t y k uł u j e s t wy pe ł n i en i e tej luki.
Strukturaartykułuskładasięzpięciuczęści.Wpierwszejpostawionodwiehipotezydotyczą cewpływukoalicjizNiemcaminasukcesPolski. Wdrugiejomówionometo- dologiętestuhipotez.Następniewrozdzialetrzecimprzeprowadzonoopisowąanali zęstatystycznąsukcesuPolski,natomiastwczwartymomówionorezultatystatystycznegote stu hipotez.Wkonkluzjach podsumowano uzyskane wnioski.
Ramyteoretyczne
WUniiEuropejskiejaktyustawodawczesąuchwalanewramachtzw.procedurlegi- slacyjnych. PowejściuwżycieTraktatuzLizbonywyróżniasiędwietakieprocedury.P ierwsząinajważniejsząjestzwykłaproceduraustawodawcza(ZPU).Poleg aonana przyjmowaniurozporządzeń,dyrektywidecyzjiprzezParlamentEuropej skiwspólniezRadąnawniosekKomisjiEuropejskiej.FormalnyprzebiegZPUjestściśl eokreślonywart.254TFUE.Natomiastdrugaprocedurauchwalaniaaktówustaw odawczychUE
–specjalnaproceduraustawodawcza(SPU)–
poleganaprzyjmowaniurozporządzeń, dyrektywidecyzji„przezParlamentEuropejskizud ziałemRadylubprzezRadęzudzia-łemParlamentuEuropejskiego”(art.289ust.1–
2TFUE).Wprocedurzetejwystępujenierównowagamiędzyinstytucjonalna–
jednazinstytucji,głównieRada,posiadapo -
z y c j ę dominującą.WpraktyceSPUmożemiećkilkawariantów,zktórychnajczęści ejs p o t y k a n e t o z g o d a , k o n s u l t a c j a i p r o c e d u r a u c h w a l a n i a b u d ż e t u .
Wedługteoriimodelowaniaprzestrzennego(Hörl,Warntjen,Wonka,2005;Crombez,Vangerve n,2014),faktycznenegocjacjewomówionychpowyżejprocedurachodbywająsięp o m i ę d z y kilk udziesięciomaa k t o r a m i : 2 8 p a ń s t w a m i c z ł o n k o w s k i m i t w o r z ą c y m i R a d ę , ParlamentemiKomisją.Każdyznichposiadaokreślonepreferencjewsprawie leg islacji,któresąreprezentowanejakopunktywprzestrzenieuklidesowej.Inaczejmó-
w i ą c , aktorposiadapewneidealnedlaniegorozwiązanielegislacyjnewyrażonewokre- ś l o n e j skali,ajego(aktora)użytecznośćspadawrazzoddalaniemsiękońcowegowynikunegocjacjiod tegoidealnegopunktu. WmodelachprzestrzennychParlamentiKomi - sjasątraktowaneunitarnie,ponieważposiadająjedno,własnestanowiskolegislacy jneprzyjmowanez w y k ł ą l u b b e z w z g l ę d n ą w i ę k s z o ś c i ą g ł o s ó w w e w n ą t r z t y c h i n s t y t u c j i . Zakładasię,żepreferencjetychpodmiotówsą–
zgodnieztwierdzeniemomedianowymwyborcy–
równemedianiepreferencjiwszystkichich członków.NatomiastRadanie moż ebyćzdefiniowanaunitarnie,gdyż,popierwsze,tworząjąpaństwaposiadająceod-
m i e n n e preferencje,orazpodrugie,uchwalaswojestanowiskalegislacyjnecodozasadykwalifiko wanąwiększościągłosów.
PP2’18 Czywspółpracasięopłaca?WpływkoalicjizNiemcaminasukces... 123 Wtakzdefiniowanymśrodowiskudecyzyjnymmetodąnegocjowaniaaktówp raw-
nychjestbudowaniekoalicjimiędzyaktorami.Aktorzyobliskichsobiepreferencja ch
próbujątworzyćsojusze,abyzbudowaćodpowiedniąwiększośćdlastanowiskanajbar- dziejdlanichużytecznego.Szczególneznaczeniematworzenie tzw.mniejszośc iblo-
kującej. Jesttookreślonaliczbowogrupapaństw,któramożeuniemożliwićuchwalenied a n e g o aktuprawnego.Wświetlebadańempirycznychzbudowaniemniejszościbloku- jącejzapewniajejczłonkomwiększysukces,gdyżwymuszanapozostałychakt orachkoncesje, bez których akt prawny nie może być uchwalony(Warntjen,2017).
Jeślibudowaniekoalicjimaznaczenie,topojawiasiępytanie:zkimPolskapowinnaz a w i ą z y w a ć sojusze,abyzwiększyćswojąskutecznośćwprocesielegislacyjnymUE?
Wniniejszymartykulepostawionohipotezę,wedługktórejsukcesPolski wzra sta,je-
ślipaństwotozawiązujekoalicjęzNiemcami. Zawiązywaniekoalicjijestrozu mianejako prezen towan ie identycznego,podobnego lubwspó lni euzgodnione gos tanow iska w sprawiekwestiilegislacyjnejbędącejprzedmiotemnegocjacjiwUE.Powyższ etwier-
dzeniebazujenadwóchargumentach.Popierwsze,Niemcysąnajbardziejliczącymsięa k t o r e m zpunktuwidzeniasiłygłosuwRadzie.Wedługbadańopartychnatzw.indek- s ac h siłypaństwotomamatematycznienajwiększywpływnakońcowykształtaktó wp ra w ny ch , jakimożliwośćzablokowanianegocjacjiwtejinstytucji(Nurmi,Meskanen,Pa jala,2013;Barr,Passarelli,2009).Tasiładecyzyjnajeszczebardziejwzrosłapousta-
n o w i e n i u systemupodwójnejwiększościprzez TraktatzLizbony(Kleinowski,2 015).J e ś l i zatemPolskamaposwojejstronietaksilnegoaktora, tojejpozycjaoraz sukcesn eg oc j ac y jn y p ow i nn y zn ac zn i e w z ra s t ać .
Podrugie,budowakoalicjipolsko-
niemieckiejzwiększaszansęnautworzenietzw.mniejszościblokującejwRadzie.Wn icejskimsystemiepotrójnejwiększościmo-
gły j ą u s ta no w i ć p a ń s t w a p o s i a d a j ą c e ł ą cz n ie 90 / 3 21 ( w o k r e s i e 20 04 – 2 00 6) , 9 1 / 3 4 5 (2007–2013)oraz93/352(2013–
2017)głosów(Węc,2012,s.571).PolskaiNiemcy dysponowaływ t ym ok r e s i e5 6 gł o sa m i w aż on ym i , c oo zn a cz a , że po t r z eb ow a ł y ju ż tylko3 4 –
3 7 g ł o s ó w d o z a b l o k o w a n i a d e c y z j i . P o n a d t o , s y s t e m n i c e j s k i p r z e w i d y w a ł fakultatywnyw a ru ne k , zg od n ie zk t ó r ym de cy z j am og ł a by ćz ab l o ko w an a , j e ś l i pa ń -
stwaj ą p o p i e r a j ą c e n i e r e p r e z e n t o w a ł y b y 6 2 % l u d n o ś c i U E . P o p u l a c j a P o l s k i i N i e -
miecstanowiławówczasok.24,8%ludnościUE.Wefekcieobapaństwapotrzebowaływspar ciakrajówreprezentującychtylko13,21%ludnościUE,abyzablokowaćdecyzję.Z koleiwob ecniefunkcjonującymsystemiepodwójnejwiększościustanowionymprzezTraktatzL izbony mn iej szośćb lokuj ącamożebyću two rzona, gdyakto wip rawne mu s p r z e c i w i a j ą się: 1) czterypaństwa reprezentującewięcejniż 35% ludności UE; 2) 45%
(obecnie13państw)2l u b28%
(obecnie8państw)3w s z y s t k i c hczłonkówRady.WedługRegu lam inu Rady,PolskaiNiemc yposiadają23,4%całejludnościUE(DecyzjaRady,2014) . Tooznacza,żekoalicja pol sko-niemieckapotrzebujedo zablokowaniadecyzji wsparcia już tylko dwóch państw reprezentujących 11,61%ludności UE.
Reasumując:H1 :SukcesPolskiwprocesielegislacyjnymUEjestwiększy,jeślipańst wotozawierak oa l i c j ę z Niemcami.
Wedługteorii modelowania przestrzennego preferencje aktorówwUEcechująsięod- miennąintensywnością(Thomson,Stokman,Achen,König,2006;König,Junge,2009;Veen,20 11).Inaczejmówiąc,różniąsięonewzależnościodmateriiorazwaginegocjo-
2Dla projektów przedstawionych
przez Komisję Europejską lubWysokiegoPrzedstawiciela.
3Dla projektów przedstawionych przez
inne podmioty niż KE lubWysokiegoPrzedstawiciela.
wanejkwestii.Regulacjezdanegoobszarumogąbyćważniejszedlajednegoaktora,gdyżdotykaj ąjegożywotnychinteresów,podczasgdydladrugiegomająmniejszeznaczenie.Racjonalniakto rzystosujątechnikęwymiany–
koncentrująswojezasobynegocjacyjnenakwestiachdlanichnajważniejszych,próbującuzyska ćwnichnajlepszerezultaty,kosztemspraworelatywniemniejszejwadze(Crombez,2000).Wty mkontekściebudowakoalicjiz NiemcamipowinnazapewniaćPolscewiększysukceswsprawa chszczególnieistotnychdlaWarszawy.WtakichkwestiachPolskajestbardziejzdeterminowana ,abynietylkotakąkoalicjęzbudować(np.poprzezwspieranieNiemiecwsprawachdlanichważn ychw zamianzaichpoparciedlakwestiikluczowychdlaPolski),alerównieżzapewnićjejodpow iedniąsiłę(poprzezzastosowanieróżnychtechniknegocjacyjnych),stabilnośćorazwsparciezes tronyinnychaktorów(dokooptowanieinnychaktorów).Wniniejszejana-
liziedosprawoszczególnymznaczeniudlaPolskizaliczonoregulacjezzakresupięciupolitykU E:1)rolnictwazewzględunawysokiudziałtegosektorawgospodarcePolski;
2)środowiskaoraz3)energiizpowoduwysokiejemisyjnościgospodarkipolskiej,dużegoudział upaliwkopalnychwstrukturzeenergetycznej,jakiznacznychróżnicinteresówPol-
skiipaństw„starej”UEwtymobszarze;4)sprawwewnętrznychzracjidużegoznaczeniabezpiec zeństwadlaobywateliPolskioraz5)wspólnegorynkuzewzględunaszerokieko-
rzystaniezczterechswobódUEprzezpolskieprzedsiębiorstwa(np.usługitransportowe),jakiko sztowąkonkurencyjnośćpolskiejgospodarki.Reasumując:
H2:SukcesPolskijestwiększywkluczowychdlategopaństwapolitykachUE,takichjakrolnictwo,śr odowisko,energia,sprawywewnętrzneorazwspólnyrynek,jeślipaństwotoz a w i e r a w n i c h k o a l i c j ę z Niemcami.
Metodologia
Powyższehipotezyzweryfikowanowoparciuonastępującąmetodologię. W pierw- szymkrokuskonstruowanobazędanych.Wdrugimkrokudokonanooperacjonalizac jizmiennychzależnych,niezależnychi k o n t r o l n y c h . Wtrzecim k r o k u p r z e p r o w a d z o n o s t a t y s t y c z n y testhipotezprzyużyciuregresjiliniowejwielorakiej.Po niżejomówiono każdy z tychetapów.
Konstrukcja bazy danych
Dot e s t u hipotezw y k o r z y s t a n o b a z ę D E U I I ( Decision-
Makingi n t h e EuropeanUnion)zaprojektowanąprzezRobertaThomsonaijegowspółp racowników(Thomsoni in.,2012).Zawieraonainformacjeo331najbardziejkonfliktowych kwestiachlegisla-
cyjnych,którepojawiłysięwczasienegocjowania125najważniejszychaktówprawnychUE.Regulacjetez ostaływyselekcjonowanewoparciuotrzykryteria:czasu(zostałyza-
proponowaneibyłynegocjowanewlatach1999–2009),ważności(dobazywprowadzo- noakty,októrychbyłaconajmniejpięciozdaniowawzmiankawserwisach„AgenceEu- rope” lub„EuropeanVoice”4)orazprocedurylegislacyjnej(wziętopoduwagęregulacje
4Agence
Europejesttodziałającyod1953r.brukselskiserwisinformacyjnypoświęconymUE, k t ó r y jestszczególnieczytanyprzezurzędnikówinstytucjiUE.Zkolei„EuropeanVoice”byłtotygo-
uchwalonewewspółdecydowaniuorazkonsultacji).Następnieautorzybazyprzeprowa- dzili349wywiadówpół-
ustrukturyzowanychzekspertamiParlamentuEuropejskiego, KomisjiEuropejski ej,stałychprzedstawicielstwpaństwczłonkowskichwBrukseli,Se-
k re t a r i a t u GeneralnegoRadyorazgrupinteresów,którzybraliudziałwnegocjow aniut y c h aktówprawnych.Ichzadaniembyłaidentyfikacjakluczowychkonfliktowychkwe- s t i i legislacyjnych,którewynikływczasienegocjowaniadanegoaktu,określeniawskalio d 0do100 stanowiskwszystkichpaństwczłonkowskich,PEiKomisjiwodniesieniudokażdejtaki ejkwestii,atakżepodaniewtejsamejskalikońcowegowynikunegocjacjinad daną kwestią. Przy czym wartość 0 miała oznaczać stanowisko najmniej radykalne, podczasgdywartość100miałainformowaćonajbardziejskrajnejpreferencjiwdanej k we s t i i ( Th o ms on i i n . , 20 12 , s . 6 07 –6 12 ) .
Schematnr1prezentujepraktycznezastosowanieDEUII.Zawieraonrozkładpre - ferencjiiwyniknegocjacjinadjednązkwestii,którepojawiłysięwtokuuchwalani atzw.d y r e k t y w y p o w r o t o w e j ( D y r e k t y w a , 2 0 0 8 ) . R e g u l a c j a t a b y ł a p r o c e d o w a n a w e współdecydowaniu wlatach2005–
2008.Jejcelembyłoustalenienormiprocedurdoty-
czącychpowrotuiwydaleniaobywatelipaństwtrzecich,którzynielegalnieprzebywająnat erytoriumpaństwczłonkowskichUE.Jednązkonfliktowychkwestiibyłoustalenieo k r e s u , w k t ó r y m o s o b y t e – w p r z y p a d k u r y z y k a u c i e c z k i l u b u n i k a n i a c z y u t r u d n i a n i a przygotowaniadopowrotulubwydalenia–
mogąprzebywaćwośrodkudetencyjnym (odosobnienia).Jakpokazujeschematnr1,akt orzybylipodzieleniwtejkwestiiwzdłużdwóchkoalicji.Koalicjadwunastupaństw,wskład którejwchodziłykrajeodużejsiległosu–
Polska,Hiszpania,FrancjaiWłochy,wspieranadodatkowoprzezKomisjęEu-
ropejską,postulowała,abytenokresbyłdośćkrótkiiwynosiłmaksymalnie3miesiącezm ożliwościąrozszerzeniawuzasadnionychprzypadkachdo6miesięcy(pozycja 30wskali0–
100).WopozycjibyłagrupadziesięciupaństwnaczelezNiemcami,aleteżskładającasię zmniejszychkrajówbędącychpoddużąpresjąimigracyjną, np.Malty,G re c j i , C ypruczySzwecji.Koalicjatachciała,abyokresdetencjiwynosiłmaksymalnie1 8 miesięcyczyna wetniebyłokreślony(pozycje80i100).Outsideremwtychnegocja-
c j a c h byłParlamentEuropejski,który–jakoinstytucjadbającaoochronęprawczłowie-k a – postulowałnajkrótszy,zaledwiejednomiesięcznyokresodosobnienia,alebyłwtymż ą d a n i u osam otniony(pozycja0).Ostatecznienegocjacjezakończyłysiękompromisem(pozycja90),który zakładał,żemaksymalnyokreszastosowaniaśrodkadetencyjnego niemożeprze kroczyćsześciu miesięcy.Mógłbyćonjednakwyjątkowoprzedłużony o ko l e jn e dw an a śc i e miesięcy,j eż e l i wy da l e n ie m i a ł op o t r wa ćd ł uż e j ze w zg l ę du na : b r ak współpracyzestronyobywatelapaństwatrzeciegolubopóźnieniawuzyskiwaniudo kumentacji z państwa trzeciego (art. 15 dyrektywy).
Analizującs c h e m a t 1 , m o ż n a s t w i e r d z i ć , ż e n a j w i ę k s z y m i w y g r a n y m i n e g o c j a c j i byłyNiemcyorazpaństwaomałejsiległosu(Austria,Cypr,Estonia,Gr ecjaiLitwa),gdyżkońcowywynikbyłzaledwieo10punktówoddalonyodichsta nowiska.Drugiw kolejnościrezultatosiągnęłySzwecja,Finlandia,MaltaiŁotwa(różnica30punk tów).Natomiast–mimoposiadaniasilnejpozycjiformalnoprawnejwprocedurzewspółdecy- dowania–
największymprzegranymbyłParlamentEuropejski,gdyżodległośćmiędzyjego stanowiskiem a wynikiem była największa – 70punktów.
dnikzajmującysięsprawamiUE,któryzostałw2015r.kupionyprzezjointventurePoliticoiAxelaS p r i n g e r a . O b e c n i e u k a z u j e s i ę p o d z m i e n i o n y m t y t u ł e m „ P o l i t i c o E u r o p e ” .
P
P P
COM, BE, CZ, FR,
HU, IT, LU, NL, PL, PT, SI, SK, ES AT, CY, EE, DE, EL, LT
FI, LV, MT, SE PE
Stanowisko 0:
max. 1 miesiąc
Stanowisko 30:
max. 3 miesiące, możliwość wydłużenia do 6 miesięcy
Stanowisko 70:
max. 6 miesięcy, możliwość wydłużenia do 18 miesięcy (końcowy wynik)
Stanowisko 80: max. 18 miesięcyStanowisko 100: brak górnego limitu Schemat 1. Stanowiska aktorów w sprawie maksymalnegookresudetencji
nielegalnychi m i g r a nt ó w z p ań s t w t r z e c i c h (C O D /2 00 5 / 16 7 )
Skróty:PE–ParlamentEuropejski,COM–KomisjaEuropejska,AT–Austria,BE–Belgia,CY–
Cypr,C Z – Czechy,D E – Niemcy,D K – D a n i a , E E – E s t o n i a , E L –G r e c j a , E S – H i s z p a n i a , F I – F i n l a n d i a , F R – F r a n c j a , H U – Węgry,I E – I r l a n d i a , I T – Włochy,LT– L i t w a , L U –
Luksemburg,LV– Ł o t w a , M T –Malta,NL–Holandia,PL–Polska,PT–Portugalia,SE–Szwecja,SI–
Słowenia,SK–Słowacja,U K – WielkaBrytania.
Źródło:Baza DEU II,Thomson i in., 2012.
BazaD E U I I j e s t p r z e d m i o t e m p e w n e j k r y t y k i w l i t e r a t u r z e . Z w r a c a s i ę p r z e d e wszystkimuwagę,że,popierwsze,zawieraonatylkoprojekt ynajbardziejkontrower-
s y j n e , podrugie,większośćprzepytywanychdecydentówpochodzizprzedstawicielstwp aństwczłonkowskichoraz,po trzecie,decydencibyliprzepytywanijużpo uchwaleniuak t u prawnego,awięcmielimotywację,abyraportowaćwiększysukcesswoichpańst w.Mimoto,licznetestywykazały,żeDEUIIjestreprezentatywnaorazwiarygodnap odw z g l ę d e m n a u k o w y m ( T h o m s o n i i n . , 2 0 0 6 ; K ö n i g i i n . , 2 0 0 7 ; Leinawea ver,Tho m -
son ,2 0 1 4 ) . Wefekcie j e s t o n a p o w s z e c h n i e w y k o r z y s t y w a n a w l i t e r a t u r z e d o b a d a ń empirycznych(zob.Costello,
Thomson,2011,2013;Aksoy,2012;König,Junge,2009;
Kreppel, Oztas, 2017).
Operacjonalizacja zmiennych
Woparci u o b a z ę D E U I I d o k o n a n o o p e r a c j o n a l i z a c j i zmiennych.I t a k , z m i e n n ą z a l e ż n ą wbadaniujest„SukcesPolski”.Jestonawyrażonawskali0–
100jakowartośćbezwzględnao d l e g ł o ś c i międzys t a n o w i s k i e m / p r e f e r e n c j ą P o l s k i a k o ń c o w y m w y n i -
k i e m negocjacji wsprawiedanejkwestiilegislacyjnej. PoziomsukcesuPolsk ibędzieobliczony za pomocą następującego wzoru:
Sukces
=|Preferencja –Wynik|
gdzie:Sukces
P
– sukces Polski wyrażony w
skali 0–100;
Preferencja – preferencja/stanowiskoPolskiwsprawiedanejkwestiilegislacyjne jw y r a ż o n a w s k a l i 0 – 1 0 0 ;
Wynik– k o ń c o w y w y n i k n e g o c j a c j i n a d d a n ą k w e s t i ą ( 0 – 1 0 0 ) .
P
Analizarównaniaprowadzidowniosku,żeimwyższajestwartośćzmiennejzależnej
(Sukces ),ty m wi ę k sz a o d le g ł o ść m ię d z y p re fe re n c j ą P o l sk ia k o ń c o wy m wy n i k i e m
negocjacji, a więc tymmniejszysukces Polski. Przy czym wartość 0 oznacza całkowitys u k c e s , czyliidealnązgodnośćstanowiskaPolskiikońcowegowyniku,podczasgdy100i nformujeocałkowitejporażce,czylinajwiększejmożliwejodległościmiędzykońco - w y m w y n i k i e m a s t a n o w i s k i e m P o l s k i w d a n e j k w e s t i i .
WceluweryfikacjiH1skonstruowanozmiennąilościowąciągłąonazwie„Ni em-
cy”.Informujeona,jakibyłpoziomzgodności(wwartościachbezwzględnych)wskali0–
100stanowiskPolskiorazNiemiecwsprawiekwestii.Wartość0oznacza,żeprefe- r en c j e tychpaństwbyłyidentyczne,podczasgdywartość100informujeocałkow itejsprzeczności s t a n o w i s k . I m z a t e m w y ż s z a w a r t o ś ć zmiennej„ N i e m c y ” , t y m w i ę k s z a n i e z g o d n o ś ć p r e f e r e n c j i t y c h aktorów.
H2stanowiła,żebudowaniekoalicjizNiemcamizapewniaPolscewiększysuk ceswkluczowychdlategopaństwapolitykachUE.Abytozweryfikować,skonstruo wanodwiegrupyzmiennych.Pierwszaokreślamaterięnegocjowanegoprojektu.Zostałao nao kr e ś lo na wedługformacjiRady,wktórejprowadzononegocjacjenadprojektem.Wtejgr upieskonstruowanopięćzmiennychfikcyjnychonazwach:
1) Rolnictwo(projektynegocjowanewRadzieds.RolnictwaiRybołówstwa–AGRI- FISH);
2) Środowisko(projektynegocjowanew Radzie ds. Środowiska – ENVI);
3) EnergiaiTransport(projektynegocjowanewRadzieds.Transportu,Telekomunika-c j i i Energii–TTE);
4) SprawyWewnętrzne(projektynegocjowanewRadzieds.SprawiedliwościiSpra wWewnętrznych– JHA);
5) WspólnyRynek(projektynegocjowanewRadzieds.Konkurencyjności–
COCOM).Każdaznichwynosi1–
jeśliprojektbyłnegocjowanywdanejformacjiRadywła- ściwejzewzględunamaterięprojektu,albo0–
jeśliprojektbyłrozpatrywanywinnejRadzie.FormacjęRadyustalonodlakażdegopr ojektunapodstawieRejestruPublicz - nego Rady5.
Drugag r u p a z m i e n n y c h s k ł a d a s i ę z i n t e r a k c j i z m i e n n e j N i e m c y o r a z w y ż e j o p i -
sanychp r e d y k t o r ó w określającychm a t e r i ę p r o j e k t u . S k o n s t r u o w a n o p i ę ć t a k i c h i n t e -
r ak c j i : 1)Niemcy*Rolnictwo,2)Niemcy*Środowisko,3)Niemcy*EnergiaiTransport, 4)Niemcy*SprawyWewnętrzne,5)Niemcy*WspólnyRynek.Ichcelemjestsprawdzenie,czy ija kiwpływmakoalicjaBerlinaiWarszawynasukcesPolskiwposzczególnycho b s z a r a c h m a t e r i a l n y c h .
Analizęuz up e łn i on oo j e dn ąz m i en ną ko n t ro l n ą–
Pa r l a me n t Europejski.Ma on a postać ilościowąciągłąimierzypoziomzgodnościpre ferencjiPolskiiParlamentuEu-
ropejskiego.Mówiącszczegółowiej,odzwierciedlaonawskali0–100odległość(wwar-
tościachbezwzględnych)międzystanowiskamitychaktorówwsprawiedanejkw estiil e g i s l a c y j n e j . Imbliżejrzeczonazmiennajestwartości0,tymwiększazgodnośćPo
lskii PE.Iviceversa–
imdalejodzera,tymmniejszaspójnośćpreferencjitychaktorów.
5Przy
operacjonalizacjit y c h zmiennychn i e b r a n o p o d u w a g ę f o r m a c j i Rady,k t ó r a formal-
n i e uchwaliłafinalnestanowiskolegislacyjnetejinstytucji,gdyżbardzoczęstozdarzasię,ż ezracjioszczędnościc z a s ui nna fo rm a c j a R a dy gł os uj e na dk oń c o wy m s t a no wi sk i e m , a i n n a go wc z e ś ni e j negocjuje (ta jest ważniejsza).
i
UwzględnieniewanalizieParlamentuEuropejskiegowynikazfaktu,żewedługbadańe mpirycznychParlamentma–podpewnymiwarunkami–
kluczowywpływnafinalnykształtaktówprawnychUEwZPUiSPU(Costello, Tho mson,2011;Kirpsza,2015;Kirpsza,2016b).WefekciepoziomzgodnościstanowiskP olskiiPEmożemiećistotneznaczenie dla sukcesu tego państwa.
Regresja liniowa wieloraka
Ponieważzmiennazależnamapostaćilościowąciągłą,najlepsząmetodąweryfikacjihipotezjes tregresjaliniowawieloraka(Fox,2008).Jesttotechnikastatystyczna,którapozwalamod elowaćzależnościliniowemiędzyzmiennązależnąazmiennyminiezależ-
n y m i (predyktorami),określićistotnośćstatystycznątychrelacji,atakżedokonać pre-
dykcji.Mówiącprecyzyjniej,jejcelemjestoszacowaniewartościoczekiwanejzmiennejY(czylipoz iomusukcesuPolski)napodstawieznanychwartościpredyktorówX(czyliczynnikówwpł ywającychnatensukceszawartychwhipotezach).Regresjęliniowąwie-loraką można opisać następującym równaniem:
Y= α+ βX+ε
ip j jip ip
gdzie:Y –
z m i e n n a zależna:s u k c e s P o l s k i , ś r e d n i a o d l e g ł o ś ć m i ę d z y s t a n o w i s k i e m P o l s k i akońcowymwynikiemnegocjacjinadkwestiąlegislacyjnąizaw artąw projekciep;
α– w y r a z wolny,stała;
β– w s p ó ł c z y n n i k kierunkowyregresji liniowej;
–z m i e n n e niezależne:wartośćdanegopredyktoradlakwestiilegislacyjneji zawartej w projekciep;
j– k o l e j n e numerywspółczynników i predyktorów;
ε–b ł ą d losowy.
ip
ObliczeniaregresyjneprzeprowadzononabazieDEUII,którazostałazredukowan adoprojektównegocjowanychpowejściuPolskidoUE,awięcwlatach2004–
2009.Abyrozwiązaćproblemhierarchicznościobserwacji,modeleregresjiliniowejzost ałyosza-
c o w a n e zapomocątzw.odpornychisklastrowanychbłędówstandardowych(Cameron,M iller,2015).
Sukces Polski w UE – opisowa analiza statystyczna
Wykresnr1prezentujepoziomysukcesupaństwczłonkowskichorazdwóchaktorówi n s t y t u c j o n a l n y c h –
ParlamentuorazKomisjiwprocesielegislacyjnymUE.Obrazuje o n średnieodle głościwskali0–
Xi
100międzypreferencjamidanegoaktoraakońcowymwynikiemnegocjacjinadkwestiami legislacyjnymiwlatach2004–2009.Immniejszataodległość, tym większy sukces aktora.
Wykres1. Sukces aktorów wprocesielegislacyjnym UE Czechy
IrlandiaS łowacja
Dania WielkaBrytaniaP a r l a m e n t Europejski Portugalia Cypr BelgiaNiemc yH o l a n d ia PolskaWęgr yLuksembur gH i s z p a n i a Malta A u s t r i a EstoniaŚr edniaWło chyLitwa Słowenia FrancjaG recjaŁot waRumu niaSzwec jaFinland iaB u ł g a ri a KomisjaEuropejska
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
Źródło:Obliczenia własne na podstawie bazy DEUII,Thomson i in., 2012.
Zwykresu1wynika,żewbadanymokresiestanowiskoPolskibyłooddaloneodkoń-
cowegowynikunegocjacjiośrednio35punktów,codajetemupaństwu12miejsceprzyzestawie niu wszystkichaktorów.Możnauznać,żerezultattenniejestsatysfakcjonujący,b i o r ą c poduwag ęszóstemiejscePolskipodwzględemsiłygłosuipopulacjiwRadzie.AlesukcesNiemiec jestprawienatymsamympoziomie.Wlatach2004–2009prefe-
rencjeBerlinabyłyoddaloneodkońcowegowynikuośrednio34punktywskali0–
100.WyniktendajeNiemcom10miejsce,corównieżjestrezultatemsłabymwświetlepo- s iadani a przeztopaństwonajwiększejsiłygłosuspośródczłonkówRady.Wbrewzatemp o w s z e c h n e m u przekonaniu,Niemcyniesądominującymoraznajbardziejskutecznymaktore m w procesie legislacyjnym UE.
SukcesPolskimożejednakróżnićsięwzależnościodmateriinegocjowanejregula- c j i . Dlategonarysowanowykres2prezentującyśrednipoziomsukcesuPolskiw10ob- s z a r a c h materialnychz d e f i n i o w a n y c h w e d ł u g f o r m a c j i Rady,w k t ó r e j n e g o c j o w a n o
PP2’18 Czywspółpracasięopłaca?WpływkoalicjizNiemcaminasukces... 131 danyprojekt.Poziomsukcesujesttutajmierzonyśredniąodległościąmiędzystanow i-
skiemPolskiakońcowymwynikiemnegocjacjinadprojektamizaliczonymidodanegoo b s z a r u . I m w i ę k s z a t a o d l e g ł o ś ć , t y m m n i e j s z y s u k c e s legislacyjny.
Wykres2. Sukces Polski oraz zgodnośćpreferencjiPolski i Niemiec ze względu na materięn e g o c j o w a n e g o a k t u p r a w n e g o
Zatrudnienie(EPSCO)S prawyZagraniczne(FAC)Energiai Transport(TTE)SprawyGospodar cze(ECOFIN)S p r a w y Wewnętr zne(JHA)SprawyOgólne(GAC)Ś r o d o w i s k o ( E N V I ) Rolnictwo (AGRIFISH) Edukacja i Kultura (EYCS) WspólnyRynek(COCOM)
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
mean of Sukces_Polski mean of Zgodność_Polski_i_Niemiec Źródło:Opracowanie własne na podstawieThomson i in., 2012.
WbadanymokresiePolskaosiągałanajwiększysukceswnegocjowaniuprojektó wdotyczącychz a t r u d n i e n i a i s p r a w z a g r a n i c z n y c h . W o b s z a r a c h t y c h z i d e n t y f i k o w a n o najniższąśredniąodległośćmiędzypreferencjamiPolskiakońcowymw ynikiem–ko-
lejno0oraz8punktów.WbazieDEUIIznalazłysię3kwestiedotyczącezatrudnieniai wkażdejznichPolsceudałosięuzyskaćrezultatidealniezgodnyzeswoimstanowi- skiem. Zauważalne są również dobre wyniki w obszarachenergiii transportu (25 punk- tó w) orazsprawgospodarczych(28punktów).Wobutychpolitykachśredniaodległośćmiędz ystanowiskiemPolskiafinalnymwynikiemnegocjacjibyławidocznieniższaodś r e d n i e j d l a w s z y s t k i c h k w e s t i i ( 3 5 p u n k t ó w ) . P e w n y m z a s k o c z e n i e m j e s t o b e c n o ś ć wtymgronieregulacjizzakresuenergetyki.Powszechnieuważasię,żePol skasłabos o b i e radziwnegocjacjachwtymsektorze.Analizapokazujejednakcośo dwrotnego,przyczymtrzebadodać,żewobszarzetymuwzględnionorównieżprojek tyzzakresut r a n s p o r t u o r a z t e l e k o m u n i k a c j i , k t ó r e m o g ą z a b u r z a ć p o w y ż s z y w n i o s e k .
NatomiastnajgorszerezultatylegislacyjnePolskauzyskiwaławlatach2004 –
130 AdamKIRPSZA PP2’18 2009wprzypadkuregulacjidotyczącychedukacjiikulturyorazwspólnegorynku.Wsekt o-
rachtychzaobserwowanonajwięksześrednieodległościmiędzypreferencja miPolskiakońcowymwynikiemnegocjacji–
kolejno51i50punktów.Wpozostałychobszarachsukces Polskioscylowałwokółśredniej odległościdlawszystkichprojektówwynoszą-cej 35punktów.
DrugąkwestiąwartąanalizyjestzgodnośćpreferencjiPolskiiNiemiec.Czyinailezbieżne s ą s t a n o w i s k a t y c h p a ń s t w w s p r a w i e k w e s t i i l e g i s l a c y j n y c h n e g o c j o w a n y c h wUE?
Odpowiedźnatopytaniejestkluczowazpunktuwidzeniarealnychmożliwościbudowania koalicjiprzezPolskęiNiemcywprocesielegislacyjnymUE.Imbowiembli-
ż e j siebiesąichpreferencje,tymwiększesąmożliwościwypracowaniaiprezentowaniawspóln egostanowiskawnegocjacjach.Wceluzbadaniategoproblemunarysowanowy-
kresnr3,któryobrazujeśrednieodległościmiędzystanowiskamiPolskiawszystkim ipaństwami członkowskimi, a także Komisją i Parlamentem.
Zwykresuwynikawniosek,żemimogeografibliskościorazwieluwspól- nychinteresówPolskęi Niemcycechujeolbrzymianiezgodnośćpreferencjiw pro-
cesielegislacyjnymUE.W badanymokresiestanowiskoPolskibyłośrednioo ok.43punktyo ddaloneodpozycjiNiemiecwskali0–
100.Jesttowynik,którysytuujeNiemcyjakoostatniego–nieliczącKomisjiiPE–
partneraoraznajwiększegokon-
kurentaPolski,posiadającegonajbardziejodmiennepreferencjezewszystkichpaństwczłon kowskich.Cojednakistotne,tensamwniosekdotyczyPolski,jeśliprzyjąćper-
spektywęNiemiec.Jakpokazujewykres3,w rankingunajbliższychkoalicjantówtegopańst waPolskaznajdujesięnatrzecimodkońcamiejscu,nieliczącPEi KE.Wyniktenwskazujenie tylkonawielkierozbieżnościinteresówobukrajówwproce-
sielegislacyjnymUE,alerównieżnapoważnetrudnościwichgodzeniuibudowaniuwspólne jkoalicji.
ChoćogólnazgodnośćPolskiiNiemiecjestniska,tomożeona–podobniejaksuk- cesPolski–różnićsięwzależnościodmateriinegocjowanegoprojektu.Abytospraw- d z i ć , nawykresie2umieszczonośrednieodległościmiędzystanowiskamitychpaństw w10obszarachzdefiniowanychwedługformacjiRady,wktórejdanyprojektbyłnego- cjowany.Zwykresu2wynika,żePolskaiNiemcymająnajbardziejzbieżnepreferencjewspraw achzewnętrznychUE.Średniaodległośćmiędzystanowiskamiwyniosłatutaj zaled wie8punktówwskali0–100.Wyniktenniejestzaskoczeniem.Wliteraturzepod-
kreśla się,żemimopewnychrozbieżności,np.wpolitycewschodniejczystosunkudo Rosji,PolskaiNiemcyposiadająwmiaręzgodneinteresywpolitycezagranicznej(Ma-linowski, 2015, s. 131–159; Koszel, 2008, s. 217–223;Węc, 2016b).
Natomiastn a j w i ę k s z ą rozpiętośćp r e f e r e n c j i z a o b s e r w o w a n o w t r z e c h o b s z a r a c h : s p r a w y gospodarcze,sprawyogólne(np.kwestieinstytucjonalne)or azedukacjaikul-
tura.Po l i t yk i t e wy r a źn i eo d s ta j ą od po zo s t a ł yc h ,c e ch u ją c s i ęś r ed n i ąn i e zg o dn oś c ią stanowisknapoziomiepowyżej70punktówwskali0–
100.Pewnymzaskoczeniemjestobecnośćwtymgronieedukacjiikultury.Wliteraturzepodk reślasiębowiemgłębokąw s p ó ł p r a c ę wtymobszarze,zwłaszczapo2007r.
(Koszel,2009;Węc,2016a).Trzebaj e dn ak zauważyć,żewbazieDEUIIsąnajbardziej konfliktowekwestie,którewprzy-
padkuobszaruedukacjiikulturydotyczyłyregulacjisektoranadawcówtelewizyjnych.
Zkoleirozbieżnośćinteresówwsprawachogólnych,zwłaszczadotyczącychr
eformyustrojowejUEczydziałańinstytucjonalnychzwalczającychkryzyswstrefie euro,jestzauważana w literaturze (Węc, 2017).
132 AdamKIRPSZA PP2’18 Wykres3. ZgodnośćpreferencjiPolski, Niemiec oraz poszczególnych aktorów
KoalicjanciPolski KoalicjanciNiemiec
Czechy Rumunia Litwa Słowacja Estonia Łotwa Węgry Cypr Słowenia Malta B u ł g a r i a Portugal ia Grecja IrlandiaWłoc hyHiszpania Luksemburg Belgia HolandiaFi nlandiaWiel ka...F r a n c j a A u s t r i a D aniaS z w e c j a NiemcyK o m i s j a . . . Parlament...
0510152025303540455055
Austria Luksemburg Wielka...
Holandia FrancjaD aniaB u ł g a r i a Irlan diaSzwec ja BelgiaSło wacjaFinl andia Słowenia ŁotwaLit waMaltaC z e c h y Es toniaGrec jaHiszpan iaW ł o c h y Rumuni a Cypr Polska Węgry Portugalia Komisja...P arlament...
0510152025303540455055 Źródło:Obliczenia własne na podstawie bazy DEUII,Thomson i in., 2012.
WpozostałychobszarachzgodnośćpreferencjiPolskiiNiemiecoscylowaławokółśredni ej,wprzedziale40–50punktówwskali0–
100.Odległośćtawskazujejednaknadużąrozbieżnośćinteresówobupaństwwtychkwestia ch.DotyczytozwłaszczapolitykoszczególnymznaczeniudlaPolski,takichjakrolnictwo,sp rawywewnętrzne,energetyka,ochronaśrodowiskaczywspólnyrynek.Powyższaobserwac japotwierdzazresztąwynikibadańjakościowychpokazującychobecnośćdużegokonflpref e-rencjiPolskiiNiemiecwtychobszarach(Malinowski,2015;Węc,2015;Bojenko- Izdebska,2016).
SukcesPolskiwUE–weryfikacjahipotez
Tabela1prezentujewynikiregresjiliniowejwielorakiej.Oszacowanoczterymodele.Model 1 zawieratylkojedenpredyktor– Niemcy.Jegocelemjestprzetestowaniewy-
łącznieH1orazsprawdzenie,jakijestsamodzielnywpływtejzmiennejnasukcesPolski.W mod elu2umieszczonosześćpredyktorów:Niemcy,Rolnictwo,Środowisko,Energiai Transport,Sp rawyWewnętrzneorazWspólnyRynek.Model3uzupełniamodel2opięćinterakcji:Niemcy*Rol nictwo,Niemcy*Środowisko,Niemcy*EnergiaiTransport,Niem-
cy*SprawyWewnętrzneorazNiemcy*WspólnyRynek.Zgodniezewskazaniamizawartymiw lit eraturze,wmodelutymumieszczonozarównointerakcje,jakiwszystkiepredykto-
ryjetworzące(Brambor,Clark,Golder,2006).JegocelemjestprzetestowanieH2orazsprawdze nie,czyijakkoalicjazNiemcamiwpływanasukcesPolskiwtychkluczowychobszarach.Model4 dodajenatomiastdomodelu3jednązmiennąkontrolną–
ParlamentEuropejski,abyuwzględnićewentualnywpływpreferencjitejinstytucjinasukcesPol ski.
Wynikiregresjiliniowej wielorakiej – zmienna zależna: sukces Polski
Tabela1
Model 1 Model 2 Model 3 Model 4
Niemcy 0,262** 0,292*** 0,252*** 0,212***
(0,084) (0,077) (0,069) (0,062)
Rolnictwo – 20,35*** 12,13** 8,482
– (4,522) (3,752) (8,986)
Środowisko – 20,63*** 29,98*** 23,48**
– (4,546) (3,752) (9,866)
EnergiaiTransport – 6,720 1,787 4,510
– (4,520) (3,752) (8,931)
SprawyWewnętrzne – 16,15*** 13,70*** 6,607
– (4,519) (3,752) (9,931)
WspólnyRynek – 31,72*** 19,89*** 27,98***
– (4,464) (3,752) (8,465)
Niemcy*Rolnictwo – – 0,185** 0,251***
– – (0,069) (0,062)
Niemcy*Środowisko – – –0,267*** –0,164**
– – (0,069) (0,063)
Niemcy*EnergiaiTransport – – 0,103 0,166**
– – (0,069) (0,062)
Niemcy*SprawyWewnętrzne – – 0,040 0,223***
– – (0,069) (0,066)
Niemcy*WspólnyRynek – – 0,254*** 0,149*
– – (0,069) (0,066)
Parlament Europejski – – – 0,279***
– – – (0,046)
Stała 23,22*** 6,597 9,009** –5,248
(4,235) (5,997) (3,752) (8,016)
R2 0,111 0,193 0,235 0,352
AIC 1194,3 1182,5 1175,8 1037,5
BIC 1200,0 1188,1 1181,4 1045,6
N (kwestie legislacyjne) 124 124 124 112
N (projekty) 52 52 52 49
N (formacje Rady) 10 10 10 10
Objaśnienia:*p
<0,1;**p
< 0,05;***p
< 0,01.Wnawiasach są sklastrowanei odporne błędy standardowe.
Przechodzącdotestuhipotez,analizaempirycznapotwierdziłaH1.Zgodniezprzewi-
dywaniem,budowaniekoalicjizNiemcami,rozumianejakoposiadanielubuzgadnianiewspól negostanowiska,zapewniaPolscewyraźniewyższypoziomsukcesuwprocesie legi slacyjnymUE.InformujeotymwspółczynnikβzmiennejNiemcy,któryjestdodatniiistotnystatyst ycznie.Wyniktenmożnainterpretowaćwdwojakisposób.Popierwsze,imwiększajestni ezgodnośćpreferencjiPolskiiNiemiec,tymwiększajestodległość międzystano wiskiemPolskiakońcowymwynikiemnegocjacjiwsprawiedanejkwestiilegislacyjnej,awięcty mmniejszyjestsukcesPolski.Podrugie,imbardziejpreferencjeo b u pańs tw sązbie żne, ty mmn iej sza jes tt aodleg łość ,a więc tym więk szyje st suk -
cesPolski.Zmodelu2wynika,że,utrzymującpozostałezmiennenastałympoziomie,wz rostodległościpreferencjiPolskiiNiemieco10punktówwskali0–
100prowadzidoz m n i e j s z e n i a s u k c e s u P o l s k i o o k . 3 p u n k t y w t e j s a m e j s k a l i ( z w i ę k s z e n i a o d l e -
głościmiędzystanowiskiemPolskiakońcowymwynikiemnegocjacjiook.3punkty).P onadto,analizawykazała,żesamerelacjezNiemcamiwprocesielegislacyjnymUE s ą bardzoważnympredyktorempozycjinegocjacyjnejPolski.Świadczyotymfakt,żew modelu1zmiennaNiemcysamodzielniewyjaśnia11%wariancjisukcesuPolski,cost anowiok.1/3wariancjimodeluzawierającegowszystkiezmienne(model4).Reasu - mując,zwynikówanalizyempirycznejwyłaniasięwniosek,żePolskapowinnawspół- pracowaćzNiemcamiidążyćdowypracowaniaznimiwspólnegostanowiskawspra- wielegislacji.TakataktykazapewniabowiemWarszawiewiększeprawdopodobieństwosukces u w procesie legislacyjnym UE.
H2również została potwierdzona.WiększazgodnośćpreferencjiPolskiiNiem iecp o z y t y w n i e wpływanasukcestegopierwszegopaństwawpolitykachUEkluc zowychdlaWarszawy.Efekttenjestwidocznywczterechzpięciuzakładanych obsz arów.Pop i e r w s z e , koalicjazNiemcamizapewniaPolscewiększysukceswobszarze rolnictwa.InformujeotymwspółczynnikinterakcjiNiemcy*Rolnictwo,któryjestdodatniiist otnys t a t y s t y c z n i e . Ceterisparibus,gdyPolskaiNiemcymająidealniezgodnep referencjew sprawiekwestiirolniczych,tosukcesPolskiwtejmateriijestook.25punktówwięk -szy wporównaniu do występowania takiej zgodności wpozostałych obszarach. Podru- gie,koalicjapolsko-
niemieckaprzekładasięnawiększysukcesPolskitakżewdziedzinieenergiiitransportu.Współczynnikinte rakcjiNiemcy*EnergiaiTransportjestcoprawdan i e i s t o t n y statystyczniewmodelu3,aleuzys kujetęistotnośćpouwzględnieniuwpływuParlamentuEuropejskiegowmodelu4.Siłategoef ektujestmniejszaniżwprzypadkurolnictwa,alewciążwidoczna–
idealnakoalicjazNiemcamiwenergetycezapewniaP o l s c e większysukcesśredniooo k.17punktówwporównaniudowystępowaniatakiejzgodności w pozostałychpolitykach.Po
trzecie, korzyści legislacyjne przynosi
równieżPolscewiększazgodnośćpreferencjizNiemcamiwsprawachwewnętrznych.Copra w-
da,w s p ó ł c z y n n i k i n t e r a k c j i N i e m c y * S p r a w y Wewnętrznej e s t n i e i s t o t n y s t a t y s t y c z n i e wmodelu3,ale–podobniejakpoprzednioomawianypredyktor–
uzyskujetęistotnośćwmodelu4kontrolującymwpływParlamentuEuropejskiego.Ceterisp aribus,idealniez g o d n e stanowiskoPolskiiNiemiecwregulacjach dotyczącychsp rawwewnętrznychzapewniaWarszawieśredniook.22punktówwiększysukceswpo równaniudowystę-
powaniat a k i e j z g o d n o ś c i w p o z o s t a ł y c h o b s z a r a c h . P o c z w a r t e , k o a l i c j
a p o l s k o - n i e -
mieckatakżepozytywniewpływanasukcesPolskiwobszarzewspólnymrynkuiusług.Interakcja Niemcy*WspólnyRynekjestdodatniaiistotnastatystyczniewmodelach3i4.
Wartośćw s p ó ł c z y n n i k a i n f o r m u j e , ż e w z r o s t z g o d n o ś c i p r e f e r e n c j i P o l s k i i N i e m i e c w kwestiachdotyczącychwspólnegorynkuokażde10punktówwskali0–
100zmniejszaodległośćmiędzystanowiskiemPolskiakońcowymwynikiemnegocjacjiook.2punkty w porównaniu do występowania takiej zgodności w pozostałych obszarach.
JedynymwyjątkiemniepotwierdzającymH2jestobszarochronyśrodowiska.Ana- l i z a empirycznawykazała,żezawieranieprzezPolskękoalicjizNiemcamiwtejdzie -
dzinienieprzynosiWarszawiekorzyścilegislacyjnych.Informujeotymwspółczynniki nterakcji Niemcy*Środowisko,któryjestujemnyiistotnystatystycznie.Oznaczato,żewi ększa zgodnośćpreferencjiPolskiiNiemiecwsprawachśrodowiskowychnietylko nie zwiększa sukcesu Polski,ale wręcz przeciwnie –ten sukcesredukuje.Wtym sensienie opłaca się współpracować z Niemcami w tym obszarze.
AnalizaujawniłarównieżsilnywpływpreferencjiParlamentuEuropejskiegonasuk-
c e s Polski. WspółczynnikβzmiennejParlamentEuropejskijestdodatniiistotnystaty- stycznie wmodelu4.Oznaczato,żeimbardziejniezgodnesąpreferencjePolskiiPE, ty mwiększajestodległośćmiędzystanowiskiemPolskiakońcowymwynikiemnego - cjacjinaddanąkwestią,awięctymmniejszyjestsukcesPolski.Ceterisparibus,wzrostn i e z g o d n o ś c i tychdwóchaktorówokażde10punktówskutkujewzrostemtejodległościo prawie 3punkty.Uzyskany wynik potwierdza pogląd spotykany w literaturze o wpły- wowejroliPEzarównowZPU,jakiSPU(Kirpsza,2015,2016b). Wtymkontekście polscyposłowiedoPEpowinnipodejmowaćwszelkiedziałania,abyParlamentprzyjąłw gł osowaniuplenarnymstanowiskolegislacyjnejaknajbardziejzbliżonedopolskiego.Wówczas Polska może liczyć na silnego koalicjanta.
Konkluzje
Zprzeprowadzonejwniniejszymartykuleanalizyempirycznejwynikajątrzyistotnew n i o s k i natematmożliwościzawieraniaiopłacalnościdlaPolskikoalicjizNiemc a-m i wprocesielegislacyjnymUE.Popierwsze,budowaniekoalicjipolsko- niemieckiejwUEjestniezmiernieskomplikowanei,jakdotychczas,byłorzadkielub nieefektyw-
ne.O b a p a ń s t w a m a j ą w y r a ź n i e s p r z e c z n e p r e f e r e n c j e w w i e l u k w e s t i a c h , c o z n a c z -
nieutrudniaposzukiwaniewspólnychstanowisk.Analizawykazała,żepodwzględ emzgodnościpreferencjiNiemcysąostatnim–nieliczącKomisjiiPE–
partneremPolski,posiadającymnajbardziejodmiennestanowiskazewszystkichpa ństwczłonkowskich. Iviceversa,wrankingunajbliższychkoalicjantówNiemiec,Polskaznaj dujesięrównieżn a ostatnimmiejscu.ZgodnośćpreferencjiPolskiiNiemiecróżnisięjednakwz ależno-
ś c i odmateriinegocjowanychprojektów.Analizawykazała,żeobapaństwamająbardzoz b l i ż o n e s t a n o w i s k a w s p r a w a c h z e w n ę t r z n y c h U E . N a t o m i a s t n a j w i ę k s z ą r o z p i ę t o ś ć preferencjizaobserwowanowtrzechsferach:sprawachgospodarczych,ogóln ych(np.budżet,kwestieinstytucjonalne)orazwedukacjiikulturze.Wpozostałych obszarach
– zwłaszczawrolnictwie,sprawachwewnętrznych,energetyceczyochronieśrodowiska
– niezgodnośćstanowiskPolskiiNiemiecprzekracza40punktówwskali0–
100,co równieżwskazujenadużykonfliktinteresów.
Pod r u g i e , mimoz n a c z n e j r o z b i e ż n o ś c i p r e f e r e n c j i b u d o w a n i e k o a l i c j i z N i e m c a -
m ijestdlaPolskiniezmiernieopłacalne.Analizaempirycznawykazała,żegdyPolska
zawierakoalicjęzNiemcami,czyliposiadalubwypracowujeztympaństwemzgodne stanowiskowsprawiedanejlegislacji,tojejsukceswprocesielegislacyjnymUEw i-docznie wzrasta.
Potrzecie,zawiązywaniekoalicjizNiemcamijestszczególnieopłacalnewpol ity-
kachUE,któresąkluczowezpunktuwidzeniainteresówPolski.Analizawykazała,żezg odnośćpreferencjizBerlinemzapewniaWarszawiewiększysukceswnegocjacjachn a d a k ta m ip r a wn y m iz zakresuro l n i c t wa , energii,s p ra w we w nę t r z ny ch o ra z w s p ól -
negor y n k u . J e d y n y m w y j ą t k i e m j e s t o b s z a r o c h r o n y ś r o d o w i s k a , w k t ó r y m k o a l i c j a zNiemcaminietylkonieprzynosiPolscezysków legislacyjnych,alewrę czpogarszaj e j p o z y c j ę .
Reasumując,a n a l i z a pokazała,ż e p r o p o z y c j e p r o w a d z e n i a p r z e z P o l s k ę p o l i t y k i u n i j n e j bezwspółpracyzNiemcamiczynawetprzeciwkonimniesąuzasadnio ne.TakiedziałaniepowodujezmniejszeniesukcesuPolski.Wzwiązkuzpowyższymwyłaniająsiędw ierekomendacjedlaWarszawy.Pierwszabrzmi:należydążyćdoniwelacjizaobser- w o w a n e j wbadaniuolbrzymiejrozbieżnościpreferencjiPolskiiNiemiec,abyzapewnićwiększ emożliwościbudowaniawzajemnejkoalicji.Niejesttozadanieniewykonalne.J e d n ą z m e t o d j e s t pakietowanie,c z y l i p o p i e r a n i e p r z e z P o l s k ę p r e f e r e n c j i N i e m i e c w s p r a w a c h l e g i s l a c y j n y c h k l u c z o w y c h d l a B e r l i n a , a mniejw a ż n y c h d l a Warszawy,w zamianzacoNiemcypopierałybypreferencjePolskiwkwestia chdlaniejnajważ -
n i e j s z y c h , amniejistotnychdlaBerlina.DenizAksoy(2012)orazThomasKönigiDirkJunge(
2009)wykazali,żeaktorzysąbardziejskłonnidozmianyswojegostanowiska wł aśniewwarunkachpakietowania.WprzypadkuPolskiiNiemiectakawymianajestuła twiona,gdyżobapaństwamająróżneintensywnościizakresypreferencji,awświetlebadańempiryczn ychtecechyznaczniezwiększająszansęnapakietowanie(Kardasheva,2013). Druga rekomendacja brzminatomiast:należyw każdymprzypadkuwspółpraco- waćzNiemcamiiuzgadniaćznimiwspólnestanowiskowsprawielegislacji,gdyżtakiedziałanieprz ynosiWarszawiepozytywnerezultatylegislacyjne.Oczywiściepojawiasięp y t a n i e , czytak akoalicjajestteżkorzystnadlaNiemiec. Alejesttoproblemnainne badanie.
Bibliografia AksoyD .
( 2 0 1 2 ) , I n s t i t u t i o n a l a r r a n g e m e n t s a n d logrolling:Evidencefromt h e EuropeanU n i o n ,
„American Journal of Political Science”, vol. 56, no. 3, s. 538–552.
BarrJ.,PassarelliF.(2009),WhohasthepowerintheEU?,„MathematicalSocialSciences”,vol.57,n o. 3, s. 3 39 –3 66.
Bojenko-IzdebskaE.(2016),PolitykamigracyjnaiazylowawNiemczechiPolsce,
„KrakowskieStudiaM i ę d z y n a r o d o w e ” , n r 2 , s . 4 3 – 5 5 .
BramborT.,ClarkW.R.,GolderM.(2006),UnderstandingInteractionModels:ImprovingEmpirical Analyses,„PoliticalAnalysis”,vol.14, nr1,s.63–82.
CameronC.,MillerD.(2015),APractitioner’sGuidetoCluster-Robust Inference,
„JournalofHumanR e so ur c e s” , v ol . 50, no. 2, s. 31 7– 37 2.
CostelloR.,ThomsonR.
(2011),Thenex usof bi cameral ism:Rapporte urs’ impactondec isionout -c ome s i n t he EuropeanUnion, „European Union Politics”, vol. 12, no. 3, s. 337–357.
CostelloR.,ThomsonR.
(2013),ThedistributionofpoweramongEUinstitutions:whowinsundercodecision andwhy?,„Journal of European Public Policy”, vol. 20, no. 7, s. 1025–1039.
CrombezC.(2000),SpatialmodelsoflogrollingintheEuropeanUnion,
„EuropeanJournalofPoliticalE c o n o m y ” , v o l . 1 6 , n o . 4 , s . 7 0 7 – 7 3 7 .
CrombezC.,VangervenP.(2014),ProceduralmodelsofEuropeanUnionpolitics:Contributionsand suggestionsforimprovement,„EuropeanUnionPolitics”,vol.15,no.2,s.289–308.
CzachórZ.,MarcinkowskiT.(red.)(2017),Polska–Niemcy–
UniaEuropejska.Razemczyosobno?,Warszawa.
DecyzjaRady(2014)nr2014/900/UEzdnia9grudnia2014r.wsprawiezmianyregulaminuw e w n ę t r z n e g o Rady,Dz. Urz. UE L358, 13.12.2014, s. 25–27.
Dyrektywa(2008)ParlamentuEuropejskiegoiRady2008/115/WEzdnia16grudnia2008r.wsprawiew s p ó l n y c h normiprocedurstosowanychprzezpaństwaczłonkowskiewodniesieniudopow - rotównielegalnieprzebywającychobywatelipaństwtrzecich,Dz.Urz.UEL348,24.12.2008,s . 9 8 – 1 0 7 .
Fox J. (2008),AppliedRegressionAnalysis and Generalized Linear Models, London.
HörlB.,WarntjenA.,WonkaA.(2005),BuiltonQuicksand?ADecadeofProceduralSpatialMod- e l s onEULegislativeDecision-Making,„JournalofEuropeanPublicPolicy”,vol.12,no.3,s . 5 9 2 – 6 0 6 .
KardashevaR.(2013),PackagedealsinEUlegislativepolitics,
„AmericanJournalofPoliticalSci-ence”, vol.57, no. 4, s. 858–874.
KirpszaA.(2015),SkutecznośćpoprawekParlamentuEuropejskiegowprocedurzekonsultacji(spec- j a l n e j procedurzeustawodawczej), „Politeja”, nr 3 (35), s. 419–444.
KirpszaA.(2016a),JaknegocjowaćwBrukseli?
ProcespodejmowaniadecyzjiwUniiEuropejskiej,Warszawa.
KirpszaA.(2016b),WarunkisukcesupoprawekParlamentuEuropejskiegowzwykłejprocedurzeusta- w o d a w c z e j , „Przegląd Europejski”, nr 2 (40), s. 48–69.
KleinowskiM.(2015),WpływTraktatulizbońskiegonasiłęPolskiwRadzieUniiEuropejskiej,
„MyślE k o n o m i c z n a i P o l i t y c z n a ” , n r 1 ( 4 8 ) , s . 1 8 4 – 2 0 7 . KönigT.,JungeD.(2009),WhyDon’tVetoPlayersUseTheirPower?,
„EuropeanUnionPolitics”, vo l . 1 0, n o. 4, s. 5 07 –5 34.
KönigT.,LindburgB.,LechnerS.,PohlmeierW.
(2007),BicameralconflictresolutionintheEuropeanUnion:Anempiricalanalysisofconciliationcom mitteebargains,„BritishJournalofPoliticalSc i e nc e ” , v ol . 37, no. 2, s. 28 1– 31 2.
KoszelB.
(2008), P ol sk ai N i e mc y w Uni i Europejskiej.P ol ak onf l i k t ów i pł aszc zy zny w spół pr ac y ,P o z n a ń .
KoszelB.(2009),„Noweotwarcie”?Stosunkipolsko-niemieckiewokresierządówkoalicjiPO- PSL(2 00 8– 20 09 ) , „Zeszyty Instytutu Zachodniego”, nr 57.
KreppelA.,OztasB.(2017),LeadingtheBandorJustPlayingthe Tune?
ReassessingtheAgenda-SettingPowersoftheEuropeanCommission,
„ComparativePoliticalStudies”,vol.50,no.8,s. 1118–1150.
LeinaweaverJ.,ThomsonR.(2014),Testingmodelsoflegislativedecision-
makingwithmeasurementerror:Therobustpredictivepowerofbargainingmodelsoverprocedur almodels,„EuropeanU n i o n P o l i t i c s ” , v o l . 1 5 , n o . 1 , s . 4 3 – 5 8 . Malinowski K. (2015),Polska i Niemcy wEuropie(2004–2014). Różniceinteresów– uwarunkowania
ikonsekwencje,Poznań.
NurmiH.,MeskanenT.,PajalaA.(2013),CalculusofConsentintheEUCouncilofMinisters,w:Pow- er,VotingandVotingPower: 30YearsAfter,red. M.Holler,H. Nurmi, Berlin, s. 501–520.
ThomsonR., ArreguiJ.,LeuffenD.,CostelloR.,CrossJ.,HertzR.,JensenT.
(2012),Anewdataseto n decision-
makingintheEuropeanUnionbeforeandafterthe2004and2007enlargements,
„Journal of European Public Policy”, vol.19, no. 4, s. 604–622.
Thomson R., StokmanF.,Achen C., KönigT.(2006),TheEuropeanUnionDecides,Cambridge.
VeenT.(2011),PositionsandsalienceinEuropeanUnionpolitics:Estimationandvalidationofanew dataset, „European Union Politics”, vol. 12, no. 2, s. 267–288.
WarntjenA.(2017),Dovotesmatter?Votingweightsandthesuccessprobabilityofmemberstatere- q u e s t s intheCounciloftheEuropeanUnion,„JournalofEuropeanIntegration”,vol.39,no.6,s. 6 73 – 68 7.
WęcJ.(2012),SpórokształtustrojowyWspólnotEuropejskichiUniiEuropejskiejwlatach1950–
2010.M i ę d z y i d e ą ponadnarodowościa w s p ó ł p r a c ą m i ę d z y r z ą d o w ą : a n a l i z a p o l i t o l o g i c z n a ,Kraków.
WęcJ.(2015),Relacjepolsko-niemieckiewUniiEuropejskiejiNATOnapoczątkuXXIw.Próbabi- lansu,„Prace KomisjiŚrodkowoeuropejskiejPAU”,t. XXII,s.117–148.
WęcJ.
(2016a),InterkulturelleKommunikationzwischenPolenundDeutschlandinderEuropäischenU n i o n u n d ihreHerausforderungen,„Myśl Ekonomiczna i Polityczna”, nr 3, s. 246–275.
WęcJ.(2016b),NiemcywpolityceeuropejskiejPolskiwlatach2004–
2016,w:PolitykazagranicznaP o l s k i wzmieniającymsięładziemiędzynarodowym:wybraneprob lemy,red.R.Zięba,T.Paw-ł u s z k o , K i e l c e .
Węc J. (2017),Niemcy wobecreformyustrojowejUniiEuropejskiejw latach2002–2016,Kraków.
Iscooperationbeneficial?TheimpactofthecoalitionwithGermanyonPoland’ssuccessin theEuropeanUnion’slawmaking
Summary
ThepurposeofthearticleistoanalyzewhetherbuildingacoalitionwithGermanyaffectsPoland’ss u c c e s s i ntheEU’slegislativeprocess.Twohypothesesaretested:(1)whenPolishandGermanprefer-
e n c e s arehomogenous,Poland’slegislativesuccessisgreater;
(2)thecoalitionwithGermanyensuresPoland’sgreatersuccessintheareasofparticularsignificancetoWarsa w,thatisinagriculture,energy,e n v i r o n m e n t , h o m e affairsand the single market.The above
hypotheses are tested using a
quantitativem e t h o d ofalinearregression.RegressioncalculationsarebasedontheDEUIIdat aset.Theresultsareasfollows.First,forming aPolish-
GermancoalitionintheEU’slawmakingisextremelytrickyd u e tostrongdivergencesofbothco untries’preferences.Second,buildingacoalitionwithGermanyi s particularlybeneficialforPoland, nevertheless.TheanalysisshowsthatwhenPolandentersanalli-
a n c e withGermany,itssuccessintheEU’slegislativeprocesssignificantlyincreases.Third,buildinga c o a l i t i o n with Germanyis veryprofitablefor Poland inthese policyareaswhich arecrucial from theperspectiveofPoland’sinterests,namelyinagriculture,energy,homeaffairsandthesinglemarket.Theo n l y e x c e p t i o n i s t h e e n v i r o n m e n t .
Keyw o r d s :E u r o p e a n U n i o n , n e g o t i a t i o n s , EU’sl a w m a k i n g , P o l i s h - G e r m a n r e l a t i o n s i n t h e E U , P o l i s h - G e r m a n c o a l i t i o n, bargainingsuccess
Data przekazania tekstu: 23.03.2018; data zaakceptowania tekstu: 20.04.2018.
