Centrum logistyczne w Katowicach jako składnik strategii PKP

Ja n u sz W O C 1 1

CENTRUM LOGISTYCZNE W KATOWICACH JAKO SKŁADNIK STRATEGII PKP

S tr e s z c z e n ie . W arty k u le d o k o n an o oceny problem u bud o w y cen tró w logistycznych w P o lsce. P rzean alizo w an o w ady i zalety lokalizacji takich centrów . Wskazano na k o rz y śc i, ja k ie daje lo k alizacja takiego centrum w K atow icach - M uchow cu.

LO GISTIC CEN TRE IN KATOW ICE AS A COM PONENT OF PKP STRATEGY

S u m m a r y . In this p aper an assessm en t o f prblem o f ligistic centres in P oland.

A d v a n ta g e s an d d isad v an tag es o f localization o f such centres has been analysed. T he a d v a n ta g e s o f lo calizatio n o f logistic centre in K atow ice M uchow iec has b een p resen ted .

1. K O R Y T A R Z E T R A N S P O R T O W E E U R O P A - A ZJA

H isto ry c z n ie rz e c z biorąc, m ożem y dom yślać się, że w zam ierzch ły ch czasach, w k tó ry ch nie było sa m o c h o d u i kolei, K rak ó w był m iejscem S K R Z Y Ż O W A N IA W isły i W yżyny K rak o w sk o - C z ę sto c h o w sk ie j. Z naczen ie polity czn e m iasta było duże, bow iem spraw ow anie w ładzy - d la w ła d c ó w W aw elu i pop rzed zający ch W aw el zam k ó w o b ronnych tego m iejsca - daw ało K ra k o w o w i m o żliw o ści zarząd zan ia co raz to w iększym obszarem . U tw orzenie tu stolicy p a ń stw a p o lsk ie g o d aw ało k ontrolę nad k orytarzem tran sp o rto w y m obchodzącym od pó łn o cy K arp aty , który w d alszy m ciągu nazyw ać się będzie - K4. Jak w iem y z przekazów h isto ry c z n y c h , z n a c z e n ie m iasta w średniow ieczu zależało od w aru n k ó w obronnych, co daw ało K ra k o w o w i z n a c z n ą przew ag ę nad sąsiadującym i m iastam i. D alszy rozw ój K rakow a w y o b rażam y so b ie ja k o sk rzy żo w an ie k o rytarza K4 z W isłą. W tam ty ch czasach W isła b y ła ró w n ież d ro g ą w o d n ą, ja k i lin ią o rie n ta c y jn ą dla podróżujących konno na północ. Tak w ięc, K rak ó w p o w sta ł w m iejscu sk rzy żo w an ia d róg o strategicznym zn aczen iu W -E i N-S, który w d alszy m c ią g u ro b o czo n azy w a się korytarzem K I .

W cza sa c h g w ałto w n eg o rozw o ju kolei, a później - d róg sam ochodow ych, d alszy rozw ój K ra k o w a doprow adzi! do d zisiejszeg o układu m iasta, bard zo atrakcyjnego tu ry sty c z n ie , k tó ry je d n a k nie był p rzygotow any do roli głó w n eg o sk rzy żo w an ia korytarza K4 z k o ry ta rz e m K I . W ok resie P R L -u, w now ych g ranicach p ań stw o w y ch K raków przestał być

stra te g ic z n y m sk rz y ż o w a n ie m dróg, na rzecz K atow ic, co d o p ro w ad ziło do w y k ształcen ia d z is ie jsz e g o u k ła d u sp o łeczn eg o i g o sp o d arczeg o . W o jew ó d ztw o k a to w ick ie z a m ieszk u je dzisiaj p ra w ie 4 m in m ieszk ań có w , a w ięc czte ro k ro tn ie w ięcej, n iż w K rakow ie. D zisiaj dla P o lsk i k o ry ta rz tra n sp o rto w y K 4 w to w aro w y m tran sp o rcie tran zy to w y m m a nie m niejsze z n a c z e n ie n iż K 2, k o ry ta rz W -E , p rzez P oznań i W arszaw ę.

D o n ie d a w n a w y d aw ało się, że gó rn ictw o w ęg la kam ien n eg o o raz h u tn ic tw o w w o je w ó d z tw ie k a to w ic k im są z y sk o w n y m i d ziedzinam i gosp o d ark i. W cza sa c h P R L -u d a w a n o do z ro z u m ie n ia , że w łaściw ie, m im o trudności sy stem o w y ch g o sp o d aro w an ia, w y n ik a ją c y c h z n iesp raw n eg o ustro ju , s ą to d zied z in y bardzo o p łacaln e, tak ja k to by ło w o k re s ie m ię d z y w o je n n y m , kiedy w o jew ó d ztw o k ato w ick ie było n ajb o g atszy m w o je w ó d z tw e m p rz e d w o je n n e j P o lsk i. A w ięc d aw an o do zro zu m ien ia, że K ato w ick ie d o fin a n so w u je inne, b ie d n e reg io n y o ra z in n e „ n ie p ro d u k ty w n e ” grupy zaw o d o w e - nauczycieli i p ielęg n iark i.

C z a se m je s z c z e d zisiaj ta k ie o p in ie p a n u ją w śro d o w isk ach górn iczy ch , czeg o o b jaw em je s t n ie d a w n a w y p o w ie d ź p re m ie ra B uzka, w y rażająca troskę o k ondycję p sy c h ic z n ą g ó rn ik ó w sły sz ą c y c h , że c ią g le się do nich dopłaca. M o żn a zro zu m ieć no w eg o p rem iera, k tó ry d o b rze z n a p ro b le m y śląsk ie, je s t to je d n a k w y p o w ied ź trochę n ieb ez p ieczn a, p o n ie w a ż p o w raca p y tan ie: k to d o p ła c a do n ieren to w n eg o g ó rn ictw a i h u tn ictw a? O d p o w ied ź je s t zn an a: cała P o ls k a d o p ła c a do n iere n to w n y c h dziedzin gospodarki.

N ic p o w in n o się trak to w ać w o jew ó d ztw a k ato w ick ieg o ja k o regionu straco n eg o , który ja k k to ś z ło śliw ie p o w ied zia ł ..należy zatopić, aby popraw ić k ra jo b ra z ” 'Fen reg io n to o lb rz y m i p o te n c ja ł lu d zk i, k tóry pow in n o się p rzefo rm o w ać, tak ja k to o d b y ło się w W ielkiej B ry ta n ii, F ran cji, a te ra z w N iem czech. Jesteśm y , n iestety , dużo b ied n iejszy m sp o łe c z e ń stw e m , n iż nasi zachodni sąsiedzi. N a tym po leg a sedno teg o p ro b le m u , że nie m o ż n a o c z e k iw a ć na „ c u d o w n e ” ro zw iązan ia, to znaczy w krótkim czasie p rzefo rm o w ać z b a n k ru to w a n e d z ied z in y g o sp o d ark i w cu d o w n y sp o só b na dobrze p ro sp eru jący interes. Bo g d y b y to by ło m o żliw e, to nasi zachodni sąsiedzi w padliby na to w cześn iej. N a to m ia st z a m ro ż e n ie s to su n k ó w g o sp o d a rc z y c h z P R L -u je s t k ró tk o w zro czn ą p o lity k ą, k tó rą w n aszym w sp ó ln y m in te re sie n ależ y zm ienić.

P ie rw s z y m z d ro w y m p o m y słem , ja k i je s t o b ecn ie w d rażan y , są śląsk ie strefy e k o n o m ic z n e zach ę c a ją c e zach o d n ich inw estorów . W ydaje się. że w ten sp o só b u d a się p rz e ła m a ć b a rie rę p sy c h ic z n ą w śród K atow iczan, ch o cia ż w iad o m o , że je s t to „k ro p la w m o rz u p o tr z e b ” . D ru g im z d ro w y m p o m y słem , ja k i o statn io pojaw ił się. je s t b u d o w a cen tró w lo g isty c z n y c h n a Ś ląsk u . S y stem y tran sp o rto w e na św iecie uległy w o statn ich latach dużej p rz e m ia n ie w y w o ła n e j p o jaw ien iem się cen tró w logistycznych. W d zisiejszy m stanie g o sp o d a rk i P o lsk ie K o leje P ań stw o w e, ró w n ież w ostatnim o k resie re fo rm u ją się, p onad p o ło w a n a ła d u n k u p rz e w o z ó w to w aro w y ch d o k o n u je się na teren ie Ś ląskiej D O K P . Innym i s ło w y , c e n tru m p rz e w o z ó w to w aro w y ch PK P zn ajd u je się w K ato w icach , k tó re z tego w z g lę d u s ą p ie rw s z y m k a n d y d ate m na lo k alizację cen tru m lo g isty czn eg o . N a le ż y zate m ja k n a jsz y b c ie j w y k o n a ć stu d iu m w y k o n aln o ści tak ieg o projektu. B u d o w a ta k ieg o c e n tru m je s t b ard zo k o sz to w n a , n ak ład y o cen ia n e są n a w ielk o ść tego sam eg o rzędu, co n ak ład y na b u d o w ę a u to s tra d y z K rak o w a do K atow ic.

D la sy s te m u tra n sp o rto w e g o regionu cen tra lo g isty czn e, co do roli. są p o d o b n y m s k ła d n ik ie m , ja k stacje ro zrząd o w e i k o n ten ero w e w' sieci PK P. Z n an e są ró żn e n iem ieck ie c e n tra lo g isty c z n e , któ re sta n o w ią p o ligony d o św iad czaln e d la now ych p ro jek tó w . W y n ik a z tych d o ś w ia d c z e ń szy b k o ro sn ą c a rola cen tró w lo g isty czn y ch dla sy ste m u tra n sp o rto w e g o k raju . P o n ie w a ż K a to w ic e są zd ecy d o w an ie n ajw ięk szy m w ęzłem tran sp o rto w y m P o lsk i, to tu p o w in n o ja k n ajszy b ciej po w stać cen tru m lo gistyczne, bo d aje to n a jw ięk sze o cz e k iw a n e efek ty . K a to w ic e s ą „śro d k iem c ię ż k o śc i” k ato w ick ieg o zesp o łu m iejsk ieg o i to zap e w n ia n a jw ię k s z ą e fe k ty w n o ś ć d ziałan ia. Z drugiej strony K atow ice są strateg iczn y m sk rz y ż o w a n ie m P o lsk i, co p o z w a la oczekiw ać na n a je fe k ty w n ie jsz ą lo k a liz a c ję cen tru m

lo g isty czn eg o . W ydaje się, że dobrze je s t w ykorzystać istniejące strefy ek o n o m ic z n e , aby p rz e d sta w ić p ro p o zy cje lo k alizacji centrum logistycznego na Śląsku. M o żn a na p rzy k ład z a p ro p o n o w a ć lok alizację w K atow icach M uchow cu w m iejscu istniejącej stacji ro zrząd o w ej.

T ak w ięc. je d n y m z w ażn iejszy ch elem en tó w strategii PK P pow inno stać się p rz y g o to w a n ie o ferty d la e w e n tu aln y ch in w esto ró w w b udow ę C entrum Logistycznego w K ato w icach , które z uw agi na sw e w y jątk o w e p o ło żen ie w szczególny sposób spełniają p o d staw o w e k ry teria , ja k ie p o w in n a sp ełn iać lok alizacja centrum logistycznego. N ie - Gliwice, leżące za d ale k o od ce n tru m k o n u rb acji k ato w ick iej. N ie - D ąbrow a G órnicza, z ty ch samych w z g lę d ó w , lecz K ato w ice. P rzecież ch o d zi o m iejsce, które w dzisiejszych o brazach struktury o b c ią ż e n ia sieci P K P leży w cen tru m p o w staw an ia po to k ó w ruchu tow arow ego i ja k o ta k ie je s t b e z k o n k u re n c y jn e w przew ozach kolejow ych i sam ochodow ych, co daje o cz e k iw a n e zyski z e k sp lo a ta c ji cen tru m lo g isty czn eg o w iększe, niż np. Poznań. Jedno drugiego nie w y k lu c z a , je d n a k in teres P K P p o w in ien prom ow ać K atow ice, a nie Poznań.

2. R A C JE E K O N O M IC Z N E ZA P R O P O N O W A N Ą L O K A L IZ A C JĄ C EN T R U M L O G IS T Y C Z N E G O K A T O W IC E M U C H O W IE C

B u d o w a cen tró w lo g isty czn y ch w P olsce w ydaje się być oczywista, sk o ro zachodni sąsied zi z b u d o w a li tak ie o biekty i dobrze funk cjo n u ją pod w zględem ekonom icznym . M o żn a w ięc o c z e k iw a ć , że i w P o lsce p o w sta n ą centra logistyczne w m iarę wzrostu ru ch u tran sp o rtu k o m b in o w a n e g o , łącząceg o interesy ostro konkurujących branż transportow ych. M o żn a stw ierd zić , że je s t to sw o isty znak czasu, znak „w ejścia Polski do Europy” . P ro b lem em je s t n a to m ia s t za in te re so w a n ie zag ran iczn y ch inw estorów , chcących zainw estow ać w p o lsk ie bazy lo g isty czn e. Z teg o w z g lę d u zachęty poten cjaln y ch inw estorów dotyczące p o lsk ic h b az lo g isty c z n y c h po w in n y być g ru n to w n ie przeanalizow ane pod w zględem e fe k ty w n o ści ek o n o m ic z n e j. W ydaje się, że w naszym p o lsk im interesie nie pow inno się p ro p o n o w ać in w esto ro m p rzed sięw zięć ja w n ie nieefektyw nych, bow iem naw et gdy z ja k iś in n y ch w z g lę d ó w in w e sto r da się n am ó w ić na przedsięw zięcie nieefektyw ne, to straty b ę d ą po obu stro n ach .

L iteratu ra m eto d oceny efek ty w n o ści p rojektów transportow ych zaw iera d w ie klasy m etod [1.2J:

- m e to d y ex trap o lacji lub g en ero w an ia ruchu transportow ego.

- m e to d y o p ty m a liz a c ji sy stem ó w transportow ych.

S ą to b ard zo w y rafin o w an e m etody, w których w praktyce niezbędne je s t w sp o m a g a n ie k o m p u tero w e. Z o g ó ln eg o punktu w idzenia m ożna założyć, że je d n y m z g łó w n y ch k ry terió w lo k a lizacy jn y ch p o w in n a być m ak sy m aln a dostępność tran sp o rto w a w o b ecn y m sy stem ie tra n sp o rto w y m P olski, bow iem p ow oduje to „p rzy ciąg an ie" ja k n ajw ięk szeg o ru ch u tran sp o rto w eg o . M o żn a o b aw iać się, że dzisiejsza struktura przew ozów tow arow ych w rejo n ie K atow ic n ie je s t d o b rą p o d staw ą do prognoz tych przew ozów na przyszłość. W k o lejo w y ch p rzew o zach to w a ro w y c h nadania z Śląskiej D O K P, m im o bardzo dużego sp ad k u tych p rzew o zó w , s ta n o w ią cały czas po ło w ę naład u n k u w ag o n ó w PK P. Część p rz e w o z ó w w ę g la o d b y w a się dzisiaj sam o ch o d am i, które ro zjeżd żają ostatnie n ie zniszczone o d cin k i dróg.

M o żn a w ię c p o w ied zie ć, że dla rejonu K atow ic w m iejsce spadku przew ozów k o lejo w y ch p o jaw iły się przew o zy sam o ch o d o w e. O becna struktura przew o zó w to w aro w y ch w rejo n ie K atow ic zm ie n ia ć się b ędzie p ow oli, w m iarę racjonalizacji w ydobycia w ęgla. W m iejsce p rz e w o z ó w w ę g la p o ja w ią się p rzew ozy k o m b in o w an e obsługujące n ow e d z ia ła ln o śc i g o sp o d a rc z e w m iejscach ich pow staw ania. N ależy oczek iw ać, żc n ow e d ziałaln o ści

g o sp o d a rc z e , b ę d ą w y w o ły w ały dużo w ięcej ruchu tran sp o rto w eg o niż dzisiaj z uw agi na w z ra sta ją c ą ró żn o ro d n o ść stru k tu ry gospodarczej rejonu K atow ic. Z tego m o żn a o czek iw ać d w u k ro tn e g o z w ię k sz e n ia d zisiejszeg o ruchu sam o ch o d o w eg o i ko lejo w eg o w rejonie K ato w ic za 10 lal. Je s t to bardzo o stro ż n a p ro g n o za g lo b aln eg o w zrostu ruchu tran sp o rto w eg o w re jo n ie K ato w ic, p atrząc na w zro st ruchu tran sp o rto w eg o w Z achodniej E u ro p ie w p rz e k s z ta łc o n y c h o k ręg ach w ęglow ych.

W b ard zo długiej p e rsp ek ty w ie (30 lat) należy o czek iw ać, że w w o jew ó d ztw ie k a to w ic k im p o ja w ią się n o w e przew ozy to w aro w e w y n ik ając e z p rzek ształco n y ch d z ia ła ln o ś c i g o sp o d a rc z y c h , które w dalszym ciągu b ędą sp raw iać, że rejon K atow ic p o z o sta n ie nadal cen tru m p rzew o zó w to w aro w y ch w Polsce. Z teg o w zg lęd u b e z k o n k u re n c y jn a w y d a je się p ro p o zy cja lokalizacji p ierw szeg o cen tru m lo g isty czn eg o w P o lsce w K ato w ic a c h , p o n ie w a ż zap ew n ia to n a jw ię k sz ą d o stęp n o ść tran sp o rto w ą d zisiaj, ja k i w d a le k ie j p ersp ek ty w ie. Innym i słow y, z e k o n o m iczn eg o p u n k tu w id zen ia je s t to n a je fe k ty w n ie jsz a lo k alizacja, bow iem g w aran tu jąca najw ięk sze o czek iw an e p o to k i ruchu tra n sp o rto w e g o .

W o sta tn im czasie p o jaw iły się d o n iesien ia prasow e o w ynikach b adań efek ty w n o ści e k o n o m ic z n e j b u d o w y au to strad y A 2 (B erlin - W arszaw a) p rzep ro w ad zo n y ch p rz e z ek sp ertó w a m e ry k a ń sk ic h , p o d w ażający ch e k o n o m iczn ą celo w o ść teg o projektu. O cen io n o p o n o w n ie ru ch na p rzy szłej a u to stra d z ie A 2 na ⁸ tys. p o jazd ó w na dobę. a w ięc o połow ę m n iej, niż to o c e n ia n o p o p rz e d n io , co prow adzi do w n io sk u o n ieo p łacaln o ści tego projektu. T o zaw sze tak b y w a w in w e sty c ja c h tran sp o rto w y ch , że gdy trzeb a zain w esto w ać w łasne p ien iąd ze, oceny o c z e k iw a n y c h e fe k tó w s ą ostrzejsze. W o statn im o k resie d z ia ła ją na w y o b raźn ię in w esto ró w d w ie p o rażk i w o czek iw an iu zy sk ó w z ek sp lo atacji auto strad y m ek sy k ań sk iej oraz w ę g ie rs k ie j. Jest to p o tw ierd zen ie obaw y, że w p ań stw ach ub o g ich nie w szy stk ich p o te n c ja ln y c h k lie n tó w b ęd zie stać na k o rzy stan ie z płatnej autostrady.

T e n n e g aty w n y w y n ik badań efek ty w n o ści budow y auto strad y A -2 m a rew o lu cy jn e z n a c z e n ie w sp ra w ie g łó w n eg o ko ry tarza tran sp o rto w eg o m ięd zy N iem cam i a Polską. Z aw sze p rz e d s ta w ia się ja k o g łów ny k o ry tarz tran sp o rto w y łączący B erlin z W arszaw ą, a n ie na p rz y k ła d B e rlin - K rak ó w . M ożna z g ru b sza ro zu m o w ać n astęp u jąco . K o ry tarz tran sp o rto w y B e rlin - W a rsz a w a o b słu g u je ró w n ież P oznań i Ł ó d ź, n ato m iast k o ry tarz tran sp o rto w y B erlin - K ra k ó w o b słu g u je ró w n ież W rocław i 4 -m ilio n o w e K atow ice w szero k im sen sie, w ięc k o ry ta rz tra n sp o rto w y B erlin - K rak ó w m a w ięk sze znaczenie, n iż B erlin - W arszaw a, p o n ie w a ż m a w ię k sz y p o ten cjał p rzew ozow y! M ożna w ięc stw ierd zić , że h isto ry czn y k o ry ta rz tra n sp o rtó w )' K -4 (W ro cław -K rak ó w ) m a w iększy potencjał tran sp o rto w y , n iż P o zn ań - W arszaw a. Z p o zo ru d u że zn aczen ie tran sp o rto w e Poznania w ru ch u to w aro w y m w y n ik a z b lisk o śc i B e rlin a i je s t trak to w an iem P o zn an ia w roli centrum ruchu to w aro w eg o P o lsk i, a w ięc w ro li K ato w ic. T o je s t n ieb ezp ieczn y stereo ty p na tem at roli P oznania w sy stem ie tra n sp o rto w y m P o lsk i. N ie b e z p ie c z n y , bo lansujący n ieefek ty w n e in w esty cje, w kory tarzu tra n sp o rto w y m B crlin -W arszaw a.

O b e c n ie is tn ie ją w sferze w stęp n y ch ustaleń trzy ko n cep cje lokalizacji cen tru m lo g isty c z n e g o w w o je w ó d z tw ie k ato w ick im : K ato w ice M u ch o w icc, D ąb ro w a G ó rn icza- G o ło n ó g o ra z G liw ice-K an ał. T y lk o K atow ice M u ch o w iec je s t ko n cep cją sp ełn iającą p o stu la t śro d k a o b sz a ru n ajw ięk szej d o stęp n o ści tran sp o rto w ej. P o zo stałe leżą na skraju w o jew ó d ztw a k a to w ic k ie g o , a w ię c s ą zd ecy d o w an ie gorszym i k oncepcjam i lokalizacji pod w zg lęd em o cz e k iw a n e j e fe k ty w n o ści ek sp lo atacji. Z drugiej strony lokalizacje p o zo stałe zw iązan e s ą z n ie ja s n ą p e rs p e k ty w ą śc ią g n ię c ia n o w eg o ruchu tran sp o rto w eg o , z uw agi na d o ty ch cz aso w e z łe d o św ia d c z e n ia e k sp lo atacy jn e. C hodzi o to, że linia LH S nigdy nie m iała sen su e k o n o m ic z n e g o , czeg o d o w o d em je s t bardzo m ały ruch d o ty ch cz as, i nie m o żn a o czek iw ać, że w c u d o w n y sp o só b lin ia ta zaczn ie nagle p rzy ciąg ać bard zo duży ruch.

N a to m ia st d ru g a k o n k u ren cy jn a prop o zy cja lokalizacji centrum lo g isty c z n e g o w G liw ic a c h -K a n a le z w iązan a je s t z ideą o d budow y O dry jako d rogi w o d n ej, co n ajp raw d o p o d o b n iej nastąpi z p rzy czy n nietransportow ych. Po ostatniej p o w o d zi k o n c e p c ja ta u św ia d o m iła nam sk alę inw estycji d la o d budow y O dry ja k o drogi wodnej. N ie m o ż n a sobie w y o b razić du żeg o ruchu tran sp o rto w eg o na O drze, generow anego przez Ś ląsk. N a w e t gdy nastąpi w zro st ruchu tran sp o rtu ko m b in o w an eg o , to nie będzie on korzystać z O dry. Innym i sło w y , tru d n o sobie w y o b razić zw ięk szen ie ruchu transportow ego na O drze, g dy nie b ęd zie się w o zić w ęg la na w ie lk ą skalę, 'l ak w ięc, nie m o żn a liczyć na zw iększenie e fek ty w n o ści b azy w G liw icac h -K an ale w sto su n k u do lokalizacji w K atow icach M uchowcu.

N ajb ard ziej d o stęp n e tran sp o rto w o s ą sk rzy żo w an ia głównych dróg. P ro p o z y c ja lo k alizacji cen tru m lo g isty czn eg o w K atow icach M uchow cu wydaje się b e z k o n k u ren cy jn a, b o w iem leżą ca na sk rzy żo w an iu d róg A -4 i K I o raz na m agistrali kolejow ej - p o łu d n io w ej o b w o d o w ej K ato w ic z m o ż liw o śc ią w y jazd u na linie E-30 i E-65 oraz w szy stk ie p o zo stałe kierunki ruchu k olejow ego. Istn iejąca in frastru k tu ra kolejow a w rejo n ie K ato w ic je s t sz c z e g ó ln ie ro zw in ięta i na d o b ry m p o zio m ie technicznym . Natomiast sk rzy żo w an ie d ró g w rejo n ie K ato w ic n ależ ą do g łó w n y ch sk rzy żo w ań dróg strategicznych w Polsce.

N ieb ezp ieczeń stw o złej lo k alizacji cen tru m logistycznego wydaje się o c z y w iste , gdy w eźm ie m y pod uw agę, żc p arty k u larn e interesy, które m ają na celu beznadziejne p o d n iesien ie e fek ty w n o ści linii E H S, czy m arg in aln e p rzew ozy po O drze są skazane n a n iep o w o d zen ie.

M in u sem p ro p o n o w an eg o cen tru m logistycznego w Katowicach M u ch o w cu je s t u m ie jsc o w ie n ie na terenach szk ó d górn iczy ch , co w iąże się ze zw iększonym i nak ład am i in w esty cy jn y m i o raz zw ięk szo n y m i kosztam i eksploatacyjnym i, trudnymi na o g ó l do oceny.

T eren d zisiejszej stacji ro zrząd o w ej K atow ice M uchow icc był ju ż w ie lo k ro tn ie rem o n to w an y , co p o z w a la o c zek iw ać, że w ięk szo ść nak ład ó w została p o n ie sio n a , n ato m iast teren je s t j u ż u stab ilizo w an y . G dyby okazało się, że nic je s t ustabilizow any, to m o ż n a by u stalić w aru n k i ek sp lo atacji z górn ictw em .

Z ag ro żen ie szk o d am i g ó rn iczy m i je s t pow ażnym problemem te c h n ic z n y m i ek o n o m iczn y m . W in teresie regionu, a w ięc rów nież i górnictw a leży o ży w ien ie g o sp o d a rc z e teg o terenu. D lateg o należy ja s n o stw ierd zić, żc w sytuacjach k o n flik tó w in teresó w d zisiejszy ch załó g g ó rn iczy ch a interesu ich dzieci należy wybierać przy szło ść. Z drugiej stro n y p o d w y ższo n e n ak ład y in w esty cy jn e i ek sp lo atacy jn e obiektów g o sp o d a rc z y c h na teren ach szk ó d g ó rn ic z y c h s ą ceną, ja k ą należy p o przez różne sposoby zach ęty p o n o sić , dla reak ty w acji g o sp o d arczej ty ch obszarów .

PK P p o w in n y w sp raw ie lokalizacji centrum logistycznego w K ato w icach M u c h o w c u p ełn ić rolę z a stę p c z e g o in w esto ra, to znaczy w ykształcić formę p ro m o c ji tak ich restru k tu ry zacji, w y b ie g a ją c y c h d alek o w p rzyszłość. C entrum decyzyjne PK P w sp raw ie strategii z n a jd u je się w B iurze S trateg iczn y m D yrekcji G eneralnej P K P w W arszaw ie. Z uw agi na o b ecn e zm ian y sy stem y zarząd zan ia P aństw em B iuro Strategiczne P K P p o w in n o m ieć sw o ic h p rzed staw icieli w K atow icach na poziom ie Sejm iku S am o rząd o w eg o . M oże o d b u d o w ać przy tej o k azji Z a k ła d Śląski C N T K lub O B E T , które ponow nie m o g ły by być przed staw icielam i P K P w K atow icach. Z W arszaw y trudno badać zło żo n e p ro b lem y tra n sp o rto w e w o je w ó d z tw a k atow ickiego.

3. T E N D E N C JE O D Ś R O D K O W E M IA S T K ZM

K ato w ick i Z esp ó ł M iejsk i - K Z M - stanow i, ja k w iadom o, zespół m ia st w p ro m ien iu o k o ło 30 km od K atow ic, które łącznie m ają około 2 m in m ieszkańców , je s t w ięc

n a jw ię k s z y m z e sp o łe m m iejsk im w Polsce, który trak to w an y je s t n iew łaściw ie, p o n ie w a ż je s t n ie ty p o w ą k o n u rb a c ją m iejsk ą, to znaczy, zesp o łem p o licen try czn y m , gdzie łatw o rozbudzić te n d e n c je o d śro d k o w e , gdy b rakuje o d p o w ied n ich instytucji czu w ający ch n ad interesem re g io n a ln y m . W stary m m o d elu zarząd zan ia z W arszaw y , w sp raw ach regionu k ato w ick ieg o , te n d e n c je o d śro d k o w e d a ją fa k ty c z n ą m o żliw o ść realizacji zasady: dziel i rządź. W ydaje się, że w in te re sie d łu g o o k re so w y m W arszaw y p o w in n a być ja k n ajw ięk sza sam o d zieln o ść re g io n ó w , b o w iem tak ie sy stem y , ja k p o k a z u ją różne h isto ry czn e i o b ecn e p rzy k ład y e fe k ty w n o ś c i zarz ą d z a n ia p ań stw em , czeg o n ajlepszym d o w o d em b y ła k atastro fa e k o n o m ic z n a p o p rz e d n ie g o sy stem u , do k tó reg o n iek tó rzy bard zo się p rzy zw y czaili. Tak w ięc. na p rz y k ła d stra te g ia PK P p o w in n a być o p raco w y w an a w e frag m en tach , w ram ach o d p o w ie d n ic h stra te g ii w reg io n ach , a n astęp n ie sk ład an a w strateg ię PK P. D laczego bardzo sz a c o w n e B iu ro S trateg iczn e PK P lepiej w idzi pro b lem y strateg iczn e K atow ic i o k o lic, niż sp e c ja liśc i p racu jący n a szczeb lu reg io n aln y m w K atow icach. Z W arszaw }' w ielu p ro b lem ó w nie w id a ć d o b rze. P ro b lem y tran sp o rto w e K ZM są zb y t złożone i an alizo w an e bran żo w o nic są ro z w ią z y w a n e o p ty m aln ie. D latego w dzisiejszy ch w aru n k ach B iuro S trateg iczn e D yrekcji G en eraln ej P K P p o w in n o zlecić cy k liczn y tem at „ O b słu g a k o lejo w a o b szaru Ś ląskiej D O K P w la tach 2 0 0 0 - 2 0 2 0 " d o o p ra c o w a n ia w Z ak ład zie Inżynierii R uchu In sty tu tu T ran sp o rtu P o lite c h n ik i Ś ląsk iej w K ato w icach .

4. O K R E S P R Z E JŚ C IO W Y D O N O W E G O , E F E K T Y W N IE JS Z E G O Z A R Z Ą D Z A N IA P A Ń S T W E M

T o . co je s t d z isia j, je s t zn acznie g o rsz ą sytuacją, n iż b y ła w czasach P R L -u , kiedy fu n k c jo n o w a ły In sty tu cje R eg io n aln e, dbające o In teres R egionu (tzn. w o je w ó d z tw a k ato ­ w ic k ie g o ). W ięk szo ść tych instytucji ro zp ad ła się na „sp ry w aty zo w an e zesp o ły k o n su lta c y jn e " , m o n o p o liz u ją c e sw ój o d cin ek d ziałaln o ści. W dzisiejszej sy tu acji, na styku in teresu p u b lic z n e g o i p ry w atn eg o m o żn a d o m y ślać się n ajgorszych rzeczy. D opóki nie p o w sta n ą w o je w ó d z tw a sam o rząd o w e form aln ie rep rezen tu jące interes reg io n aln y , należy p rz y g o to w a ć ja k ą ś pro tezę sa m o rz ą d o w ą rep rezen tu jącą interes regionalny. M o żn a na p rz y k ła d u ru c h o m ić p ro je k ty badaw cze p ro w ad zo n e przez śląsk ie uczelnie w sp o só b c y k lic z n y i p o d k o n tro lą społeczną. W przyszłości m o żn a by sp ró b o w ać zb u d o w ać czy o d b u d o w a ć in sty tu c je d b a ją c e o d o b rze ro zu m ian y interes regionu. F ed eracja g m in śląskich n ie w y ra ż a in teresu reg io n aln eg o , a je s t su m ą in teresó w p o szczeg ó ln y ch gm in, niestety.

N ie p o w in n o d ziw ić, że nie udaje się rozw iązać zło żo n y c h p ro b lem ó w ro zw o ju tra n sp o rtu w w o je w ó d z tw ie k ato w ick im , ja k o sum y ro zw iązań p o szczeg ó ln y ch gm in. T ak w ięc. Z w ią z e k G m in nic je s t tutaj „ w in n y ” braku zain tereso w an ia stały m d ziałan iem na rzecz re g io n a ln y c h o p ra c o w a ń tran sp o rto w y ch . Je d y n ą „w in ą ” Z w iązk u je s t brak z ro z u m ie n ia dla k o n ie c z n o śc i p o w o ła n ia In sty tu cji N ad zo ru jącej T ran sp o rt G ó rn o śląsk i w cało ści, co m o żn a so b ie tłu m a c z y ć n ie u fn o śc ią gm in do instytucji og ran iczający ch ich sam o d zieln o ść, w y k sz ta łc o n ą w o k re sie P R L -u. Z w iązek G m in w o jew ó d ztw a k ato w ick ieg o p o w in ien stale p o p ie ra ć te m a ty K B N z am a w ian e przez W ojew odę K ato w ick ie g o , które o b ecn ie w y k o n y w an e s ą p rz e z ślą sk ie uczeln ie.

L IT E R A T U R A

1. In v e stig a tio n into C o n n ectin g the Polish R ailw ay N etw ork to the E uropean In terC ity - N e tw o rk . P h ase III: F easib ility Study M odernization Rail Connection B erlin - K u n o w ice - W arszaw a. D E - C o n su lt, F rankfurt n.M - W arszaw a 1992.

2. W o ch J.: K sz ta łto w a n ie p ły n n o ści ruchu w g ęsty ch sieciach transportow ych. O d d ział P A N w K ato w icach . M arzec 1998. P rzy g o to w an a do druku.

Recenzent: D r h ab .in ż. P aw eł Piec

A b s tr a c t

T ra n sp o rt sy s te m s h ave been m odified last years. It w as caused by ap p e a rin g o f L o g istic C en ters. In th is p a p e r th e role o f these centers in tran sp o rt systems h as been p resen ted . N o w e d a y s a b o u t h a lf o f load in g in P olish railw ays is realized on the territo ry o f S ilesian D O K P . T h is m ean s th a t a centre o f freight traffic activity lines o f Katowice. T h is is th e reaso n fo r lo c a liz a tio n o f L o g istic C en tre in K atow ice. T his p aper presents the ad v a n ta g e s o f such lo calizatio n o f L o g istic C entre.