Indywidualnie ukształtowane wkłady koronowo korzeniowe z włókna szklanego

W ^{kłady koronoWo} - ^korzenioWe

temat miesiąca

I ndywidualnie ukształtowane wkłady koronowo ‑korzeniowe z włókna szklanego

Leopold Wagner

Individually shaped glass fibre root canal posts Praca recenzowana

Zakład Propedeutyki i Profilaktyki Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Kierownik: prof. dr hab. n. med. Leopold Wagner

Streszczenie

Włókno szklane od wielu już lat jest z powodzeniem wykorzystywane w różnych specjalno- ściach stomatologicznych. Indywidualnie ukształtowane wkłady stanowią interesującą moż- liwość jego zastosowania w trudnych przypadkach klinicznych odbudowy zęba z całkowicie lub w znacznym stopniu (≥ 50% jakościowo zdrowej tkanki) utraconą koroną kliniczną.

Elastyczność włókna przed polimeryzacją oraz możliwości jego połączenia pozwalają na dowolne kształtowanie dociętych elementów. Z uwagi na bardzo dobre właściwości wytrzy- małościowe i silne adhezyjne połączenie z kolejno stosowanymi materiałami polimerowymi (cementującymi, łączącymi i odbudowującymi) tego rodzaju uzupełnienie powinno zapewnić przez wiele lat pozytywny efekt kliniczny. Wymaga to jednak potwierdzenia w długotrwałych retrospektywnych badaniach klinicznych.

Summary

Glass fibre has, over a period of many years, successfully been used in various dental spe- cialties. Individually shaped posts give interesting possibilities for its use in difficult clinical cases of restoration of tooth that has either total destruction of clinical crown or to a greater extent (≥ 50% healthy tissue). The elasticity of the fibre before polymerisation and the possibilities of its joining allow for free shaping of the cut elements. Due to the very good properties of durability and strong adhesion join with various types of successive polymeris- able materials (cementing, bonding and restorative) this type of restoration should ensure many years of positive clinical effects. This, therefore, demands confirmation with long ‑tern retrospective clinical studies.

Hasła indeksowe: włókno szklane, wkłady koronowo ‑korzeniowe, sposób postępowania, przypadki kliniczne

Key words: glass fibre, root canal posts, procedure, clinical cases

Włókno szklane w postaci taśmy od wielu już lat jest z powodzeniem wykorzystywane w różnych specjal- nościach stomatologicznych (1).

Stosuje się je m.in. jako wzmoc- nienie:

– ruchomych i stałych uzupeł- nień protetycznych (protezy osiadające częściowe i całko- wite, korony i mosty wykonane z polimerów, również tymcza- sowe) (2 ‑6),

– napraw pękniętych płyt protez ruchomych i aparatów ortodon- tycznych (1),

– napraw licowania uzupełnień stałych (7, 8),

– ścian aproksymalnych rozle- głych ubytków klasy II odbu- dowywanych za pomocą poli- merów.

Włókno szklane jest także uży- wane w postaci szyn stabilizujących zęby rozchwiane (z powodu chorób przyzębia lub po urazach), retaine- rów ortodontycznych lub utrzymy- waczy przestrzeni (9, 10) oraz in- dywidualnie kształtowanych wkła- dów koronowo ‑korzeniowych (1). To

składa się z równolegle rozmiesz- czonych pęczków włókienek zato- pionych w żywicy polimerowej (np.

Bis ‑GMA). Włókno everStick jest do- datkowo pokryte polimetakrylanem (PMMA). Taka struktura sprawia, że docięte z taśmy elementy łączą się między sobą na zasadzie wza- jemnego przenikania (IPN, interpe- netrating polymer network – zazę- bianie), a nie tylko powierzchnio- wo jak w przypadku innych podob- nych produktów (11). Ze względu na tę właściwość materiału istnieje możliwość dowolnego łączenia po- szczególnych fragmentów taśmy, co pozwala na indywidualne kształto- wanie elementów (1, 11, 12).

Mimo wieloletnich bardzo do- brych doświadczeń z fabrycz- nie ukształtowanymi elementami z włókna szklanego w postaci ad- hezyjnych wkładów koronowo‑

‑korzeniowych, istnieją sytuacje, w których ich użycie może być pro- blematyczne, np. w przypadku:

– kanałów zakrzywionych, w któ- rych operator nie jest w stanie wprowadzić wkładu na opty- malną głębokość,

– kanałów wąskich lub owalnych – wymagających znacznego usu- nięcia zdrowej zębiny w trakcie preparacji, co istotnie osłabia wytrzymałość korzenia, – nadmiernego poszerzenia ujścia

kanału.

Takie sytuacje wymagają innego niż rutynowe postępowania w przy- padku użycia wkładu adhezyjnego.

Jednym z proponowanych rozwią- zań jest jego indywidualne ukształ- towanie z włókna szklanego (1).

Stick Post 1.5, 1.2 i 0.9).

n

Po radiologicznej weryfikacji jakości leczenia endodontyczne- go przystępuje się do preparacji przestrzeni pod wkład koronowo‑

‑korzeniowy, kierując się następu- jącymi zasadami:

• długość preparacji powinna odpowiadać co najmniej wysokości przyszłej odbudowy części korono- wej zęba (≤ 2/3 długości kanału),

• w części wierzchołkowej nale- ży pozostawić 4 ‑5 mm nienaruszo- nego wypełnienia kanału (w posta- ci gutaperki lub resilonu z uszczel- niaczem),

• w części wierzchołkowej nale- ży zachować grubość co najmniej 1 mm zębiny kanałowej,

• przestrzeń pod wkład nie po- winna przekraczać ⅓ objętości ka- nału.

Po opracowaniu przestrzeni pod wkład należy zmierzyć długość pierwszego fragmentu włókna za pomocą narzędzia endodontyczne- go z ogranicznikiem lub zgłębnika periodontologicznego z podziałką.

Pomiar musi uwzględnić nie tylko długość wkładu w kanale, ale także jego wysokość w części koronowej.

Na podstawie przeprowadzonego pomiaru docina się taśmę i wprowa- dza do kanału. Jeżeli kanał na swo- im przebiegu jest węższy, to włókno nie dochodzi na zmierzoną głębo- kość, należy je więc dociąć wzdłuż lub pod kątem, aż do momentu wła- ściwego dopasowania. Wcześniej- sze zalecenia producenta wymaga-

element wprowadzano ponownie do kanału w celu ostatecznej weryfi- kacji długości. Obecnie, po nada- niu włóknu wymaganego kształtu, odkłada się je w miejsce niedostęp- ne dla światła. Jeżeli jest odbudo- wywany ząb wielokorzeniowy, to w analogiczny sposób postępuje się w każdym kanale. Po indywidual- nym ukształtowaniu taśmy w po- szczególnych kanałach można do- ciąć jej krótszy fragment i dopaso- wać go w dnie komory pomiędzy wymodelowanymi wkładami.

Jeżeli natomiast kanał jest szer- szy niż włókno, to po pomiarze doci- na się 2 lub więcej jego fragmentów.

Ponieważ taśma jest fabrycznie po- kryta żywicą, to modelowanie indy- widualnego wkładu polega na połą- czeniu poszczególnych fragmentów przez ich dociśnięcie, np. upycha- dłem do gutaperki. Następnie indy- widualny wkład wyjmuje się z kana- łu i odkłada w miejsce niedostępne dla światła.

Do cementowania włókna ever- Stick stosuje się cementy kompo- zytowe o podwójnym mechanizmie aktywacji (chemo ‑światło) wymaga- jące pełnego przygotowania zębiny kanałowej – wytrawienia kwasem ortofosforowym i zastosowania ma- teriału łączącego IV lub V generacji lub samoprzygotowujące.

Po wprowadzeniu cementu do ka- nału osadza się w nim wkład indy- widualny. Przed polimeryzacją świa- tłem można jeszcze zweryfikować jego kształt (włókno przed naświe- tleniem jest elastyczne) w części ko- ronowej przez docięcie, dogięcie lub spłaszczenie.

W ^{kłady koronoWo} - ^korzenioWe

temat miesiąca

Przypadek 1

Przypadek 2

Wybrane przypadki kliniczne

Odbudowa zęba 12 po utracie uzupełnienia protetycznego stałego (ze zbiorów Leopolda Wagnera)

Odbudowa zęba 23 po utracie uzupełnienia stałego (ze zbiorów Leopolda Wagnera) Ryc. 1f. Zacementowany wkład indywidualny z włókna szklanego,

pokryty cienką warstwą kompozytu typu flow, widoczna prepara- cja pod koronę protetyczną.

Ryc. 1g. Korona tymczasowa na zębie 12.

Ryc. 1a. Utracone uzu-

pełnienie stałe. Ryc. 1b. Kanał opracowany pod wkład.

Ryc. 2b. Połączone 2 elementy everStick Post 1.5.

Ryc. 2a. Stan po utracie uzupeł- nienia stałego.

Ryc. 1c. Dopasowany jeden fragment włókna everStick C&B, widoczny płynny kofer- dam wokół zęba 12.

Ryc. 2c. Zacementowany wkład indywidualny.

Ryc. 1d. Trzy fragmenty włókna everStick C&B połączone me- todą kondensacji bocznej za po- mocą upychadła do gutaperki.

Ryc. 2d. Ząb opracowany pod koronę protetyczną.

Ryc. 1e. Ukształ- towany wkład indywidualny

Ryc. 3a. Stan po opracowaniu kanałów filaru 14,

widoczny płynny koferdam. Ryc. 3c. W pełni ukształtowane wkłady in-

dywidualne (środkowy fragment włókna wypełni przestrzeń w komorze zęba po- między wkładami).

Ryc. 3b. Weryfikacja dopasowania 2 fragmentów włókna everStick Perio w kanałach.

Ryc. 3d. Tymczasowa odbudowa filaru 14 kompozytem uniwer- salnym.

Pacjenta zaopatrzono ostatecznie mostem ceramicznym na pod- budowie metalowej osadzonym na filarach 14 i 16.

Przypadek 4

Odbudowa filaru zęba 15 (ze zbiorów Renaty Lenkiewicz)

Ryc. 4a. Stan po opracowaniu filaru 15. Ryc. 4d. Opracowanie filaru pod uzu-

pełnienie protetyczne stałe po zace- mentowaniu i pokryciu go kompozy- tem typu Core build ‑up (Voco).

Ryc. 4b. Ukształ- towany wkład indywidualny z 3 fragmentów włókna ever- Stick Post 1.2

Ryc. 4c. Weryfikacja dopaso- wania wkładu.

Pacjenta zaopatrzono ostatecznie kompozytowym mostem adhezyjnym wzmocnionym włóknem szklanym, który osadzono na filarach zębów 15 i 13 (retainer skrzydłowy na powierzchni podniebiennej).

W ^{kłady koronoWo} - ^korzenioWe

temat miesiąca

n

Indywidualnie ukształtowane wkłady stanowią interesującą moż- liwość wykorzystania włókna szkla- nego w trudnych przypadkach kli- nicznych odbudowy zęba po lecze- niu endodontycznym lub przy po- wtórnym wykonywaniu uzupełnień

protetycznych stałych. Elastyczność włókna przed polimeryzacją oraz możliwości jego połączenia pozwa- lają na dowolne kształtowanie do- ciętych elementów, np. umożliwia- jąc zmianę osi wkładu w przypadku odbudowy zębów zrotowanych lub przechylonych. Z uwagi na bardzo dobre właściwości wytrzymałościo- we (spolimeryzowane włókno ever-

Stick ma wytrzymałość na zginanie zbliżoną do wykazywanej przez sto- py szlachetne czy CoCr) i adhezyjną technikę cementowania, tego rodza- ju uzupełnienie powinno zapewnić przez wiele lat pozytywny efekt kli- niczny. Wymaga to jednak potwier- dzenia w długotrwałych retrospek- tywnych badaniach klinicznych.

n

P

1. Vallittu P.K.: The development of medical biomaterial and their important use in patient treatment. Science and Technology, 2009, 3, 278 ‑2799

2. van Heumen C. i wsp.: Five ‑year survival of 3 ‑unit fiber ‑reinforced composite fixed partial dentures in the anterior area. Dent. Mater., 2009, 25, 820 ‑827.

3. Yokoyama D. i wsp.: Framework design of an anterior fiber ‑reinforced hybrid composite fixed partial denture: a 3D finite element study. Int. J. Prosthodontics 2009, 22, 4, 405 ‑412.

4. Negrutiu M. i wsp.: Different types of fiber reinforced all dentures bases evaluated by en ‑face optical coherence tomography and numerical simulation. Int. J. Med. Med. Sci., 2010, 1, 1.

5. Kurunmäki H. i wsp.: A fiber ‑reinforced composite prosthesis restoring a lateral midfacial defect. J .Prosthetic. Dent. 2008, 100, 5, 348 ‑352.

6. Shinya A., Vallittu P., Shinya A.: Dental Material: Part 4: Reinforcing effect for fixed partial denture by glass fibers. Quintessence of Dental Technology, Journal for Prosthodontists &

Dental Technicians, 2007, 32, 4, 67 ‑70.

7. Bagis B. i wsp.: Provisional repair of a zirconia fixed partial denture with fibre ‑reinforced restorative composite: A clinical report. J. Can. Dent. Assoc., 2009, 75, 2, 133 ‑137.

8. Özcan M. i wsp.: Comparison of repair methods for ceramic ‑fused ‑to ‑metal crowns. J.

Prosthodont., 2006, 15, 5, 283 ‑288.

9. Subramaniam P., Babu G., Sunny R.: Glass fiber ‑reinforced composite resin as a space maintainer: a clinical study. J. Indian Soc. Pedod. Prev. Dent., 2008, 26, Suppl,, S98 ‑103.

10. Kargul B., Caglar E., Kabalay U.: Glass fiber ‑reinforced composite resin as fixed space maintainer in children: 12 ‑month clinical follow ‑up. J. Dent. Child., 2005, 72, 109 ‑112 11. Vallittu P.K.: Interpenetrating polymer networks (IPNs) in dental polymers and composi‑

tes. J. Adhesion Science Tech., 2009, 23, 7 ‑8, 961 ‑972.

12. Mannocci F. i wsp.: Penetration of bonding resins into fibre ‑reinforced composite posts:

a confocal microscopic study. Int. Endod. J., 2005, 38, 1, 46 ‑51.

Przypadek 5

Odbudowa zęba 46 (ze zbiorów Leopolda Wagnera)

Ryc. 5a. Ząb 46 po preparacji, widoczny płyn-

ny koferdam. 5b. Dopasowanie w kanałach bliższych pojedyn-

czego elementu z włókna everStick Post 1.5.

Ryc. 5c. Ukształtowanie wkła- du w kanale dalszym z 3 frag- mentów włókna everStick Post (2 o średnicy 1.5 i 1 o średnicy 1.2).

Ryc. 5d. Osadzenie indywidualnie ukształ- towanego włókna za pomocą materiału ty- pu Core build ‑up.

Ryc. 5e. Przymocowanie przed naświetleniem ko- lejnego fragmentu włókna, wzmacniającego odbu- dowę z kompozytu.

Ryc. 5f. Odbudowany kompozytem typu Core build ‑up ząb 46 opracowany pod koronę cera- miczną na podbudowie metalowej.