Zarządzanie procesem wdrażania
innowacji w przedsiębiorstwie
Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania 34/1, 175-186
STUDIA I PRACE WYDZIAŁU NAUK EKONOMICZNYCH I ZARZĄDZANIA NR 34
Józef Frąś*
Politechnika Poznańska
ZARZĄDZANIE PROCESEM W DRAŻANIA INNOWACJI W PRZEDSIĘBIORSTWIE
Streszczenie
W o pracow aniu zo stały określone istotne elem enty, któ re m a ją w p ły w n a za rzą dzanie pro cesam i innow acyjnym i. O pisane zostały procesy, ja k ie to w a rz y sz ą w drażaniu now ego produktu, tj. o d je g o p o w sta n ia do w y co fan ia z ry n k u i zastąpienia now ym w p ow tarzaln y m n iezam kniętym cyklu. P raca zakończona je s t podsu m o w an iem o p isa n y ch zagadnień w d rażan ia now ego p ro duktu w aspekcie za rządzania i sterow ania j a kością.
Słowa kluczowe:
zarządzanie, innow acje, proces w drażania innow acjiWprowadzenie
W gospodarce wolnorynkowej celem, a zarazem miernikiem jakości za
rządzania przedsiębiorstwem jest odniesienie sukcesu na rynku. Jedni menedże
rowie uważają, że sukces przyniesie zaoferowanie klientom nowych produktów,
inni natomiast twierdzą, że konkurować można nie tylko ceną, ale przede
wszystkim jakością produktu, a nawet sposobem jego dostarczania. Oba te sta
nowiska dotyczą jednak tylko części możliwych źródeł przewagi konkurencyj
nej. W perspektywie najbliższych lat w najkorzystniejszej sytuacji znajdą się
przedsiębiorstwa, które nie tracąc czasu, ju ż od dawna i systematycznie wzm ac
niają swoją pozycję rynkową.
Elastyczność działania i nowe rozwiązania w zakresie zarządzania, a prze
de wszystkim innowacyjność, będą niezbędne dla utrzymania i poprawy pozycji
konkurencyjnej. Sukces przedsiębiorstwa na konkurencyjnym rynku zależy od
jego zdolności dostosowywania się do ciągłych zmian w otoczeniu. Zmiana
stanowi fundament dla rozwoju przedsiębiorstwa, jest nieuchronna.
Współcześnie poza „tradycyjnymi” zasobami, do których zalicza się zie
mię, kapitał i pracę, istotnym zasobem każdego przedsiębiorstwa staje się w ie
dza. Jest ona nie tylko zasobem, stanowi także podstawę do określenia istotnych
elementów strukturalnych całego systemu zarządzania przedsiębiorstwem. To
dzięki niej każde przedsiębiorstwo tworzy, koordynuje i realizuje misję, strate
gię oraz plany. Określone w każdym przedsiębiorstwie cele powinny służyć nie
tylko przedsiebiorstwu jako całości, ale również każdemu działowi z osobna
jako cele cząstkowe. Cele wszystkich działów powinny być powiązane i sko
ordynowane między sobą, ponieważ odrębność celów cząstkowych może gene
rować dodatkowe koszty w innych działach, a w konsekwencji w całym przed
siębiorstwie. Aby zapobiegać takim niespójnościom, konieczne staje się prowa
dzenie analizy kosztów, której celem powinny być1 :
- identyfikacja wszystkich rodzajów działań niezależnie od struktury
organizacyjnej funkcjonującej w przedsiębiorstwie,
- określenie kosztów tych działań i czynności,
- interpretacja informacji i przekazanie decydentom (menedżerom przed
siębiorstwa),
- optymalizacja kasztów jakości w przedsiębiorstwie,
- organizowanie bieżącej obserwacji i rejestracja trendów kosztów ja
kości.
Celem tych działań jest zwrócenie uwagi na koszty, które m ogą wystąpić
w przedsiębiorstwie w procesie zarządzania nim. Ważne jest przy tym zwróce
nie uwagi na te aspekty działań nowych, innowacyjnych, które niosą ze sobą
szereg zmian w aspekcie całego przedsiębiorstwa i w jego otoczeniu. Kluczowe
dla prowadzenia działalności i funkcjonowania każdego przedsiębiorstwa jest
wdrażanie innowacji, które z ekonomicznego punktu widzenia powinny dać
1 J.J. Brdulak, Zarządzanie wiedzą a proces innowacji produktu, OW SGH, Warszawa 2005, s. 17.
Jó z e fFr ą ś Za r z ą d z a n i ep r o c e s e m w d r aża n i ai n n o w a c j iwp r z e d s i ę b i o r s t w i e 177 p r z e d s ię b io r s tw u p r z e w a g ę k o n k u r e n c y jn ą n a ry n k u , a c o z a ty m id z ie - p r z y n ie ś ć r ó w n ie ż o k r e ś lo n e z y s k i. C e le m p u b lik a c ji j e s t z a p r e z e n to w a n ie is to ty i z n a c z e n ia in n o w a c ji w e w s p ó łc z e s n y m p r z e d s ię b io r s tw ie w w a r u n k a c h g lo b a ln e j k o n k u r e n c ji, p r z e d s ta w ie n ie m o d e lu p r o c e s u in n o w a c y jn e g o , p r e z e n ta c ja j e g o e ta p ó w o r a z d o k o n a n ie p r z e g lą d u w y b r a n y c h s tr a te g ii w p r o w a d z a n ia n o w e g o p r o d u k tu n a r y n e k .
1. Wprowadzanie innowacji w przedsiębiorstwie
P o ję c ie in n o w a c ji m o ż n a p o s tr z e g a ć w d w ó c h z a s a d n ic z y c h a s p e k ta c h . J e d n i a u to r z y r o z u m i e j ą p r z e z n ie z m ia n y w s f e r z e p r o d u k c ji, p r o w a d z ą c e do n o w y c h r o z w ią z a ń p r o c e s o w y c h i p o w s ta n ia n o w y c h p r o d u k tó w . I n n i in te r p r e tu j ą j e z n a c z n ie s z e rz e j, u w a ż a ją c , ż e in n o w a c ja to w s z e lk ie p r o c e s y b a d a ń i r o z w o ju z m ie r z a ją c e d o z a s to s o w a n ia i u ż y tk o w a n ia u le p s z o n y c h r o z w ią z a ń w z a k r e s ie te c h n ik i, te c h n o lo g ii i o r g a n iz a c ji. I n n o w a c je to ta k ż e w s z e lk ie z m ia n y ja k o ś c i o w e z a r ó w n o o c h a r a k te rz e k r e a ty w n y m , j a k i im ita c y jn y m , w s f e r z e te c h n o lo g ic z n e j, o r g a n iz a c ji p r a c y , z a r z ą d z a n ia i m a r k e tin g u , c h a r a k te ry z u ją c e się n o w o ś c i ą i o r y g in a ln o ś c ią w d a n y m p r z e d s ię b io rs tw ie , n a d a n y m r y n k u , w r e g io n ie lu b n a w e t w s k a li św ia ta . Z m ia n y te p r o w a d z ą d o p o w s ta n ia n o w e g o p r o d u k tu lu b j e g o z a s a d n ic z e j m o d e r n iz a c ji, a ta k ż e w p ł y w a j ą n a p r o c e s w y tw a r z a n ia . I c h e k o n o m ic z n y m r e z u l ta te m j e s t p o p r a w a e f e k ty w n o ś c i d z ia ła n ia p r z e d s ię b io r s tw a . P r z e d s ię b io r s tw o in n o w a c y jn e łą c z y w d z ia ła n iu tr z y z a s a d n ic z e e le m e n ty : k r e u je n o w y p o m y s ł, r e a liz u je g o w p r a k ty c e , f in a n s u je je g o r e a liz a c ję . S z e rz e j p r z e d s ię b io r s tw o in n o w a c y jn e m o ż n a o k r e ś lić j a k o z d o ln e i s k ło n n e d o u s ta w ic z n e g o p o s z u k iw a n ia i w y k o r z y s ty w a n ia w p r a k ty c e w y n ik ó w b a d a ń n a u k o w y c h , n o w y c h k o n c e p c ji, p o m y s łó w , w y n a la z k ó w . I n n o w a c y jn e p r z e d s ię b io r s tw o tw o r z y , a b s o rb u je i w y k o r z y s tu je n o w e p r o d u k ty , a ta k ż e j e s t p r z y g o to w a n e d o c ią g łe g o a d a p to w a n ia się d o z m ia n z a c h o d z ą c y c h w o to c z e n iu 2. C e le m d z ia ła ń p o p r z e d z a ją c y c h w d r o ż e n ie in n o w a c ji o p r ó c z p o z y s k a n ia te c h n o lo g ii p o w in n o b y ć ta k ż e p r z y g o to w a n ie p r z e d s ię b io r s tw a d o w d ro ż e n ia . T o , w j a k i m s to p n iu p r z y g o tu je s ię o n o d o te g o p r o c e s u , b e z p o ś r e d n io w p ły w a n a c z a s , w j a
2 K. Poznańska, Czynniki sukcesu małych przedsiębiorstw w Polsce, Ekonomika i Orga nizacja Przedsiębiorstwa, Warszawa 2006, s. 49, 91.
k im u z y s k a p ie r w s z e w y m ie r n e k o r z y ś c i f in a n s o w e z w d r o ż e n ia . A z a te m m o ż n a p o w ie d z ie ć : c z y m p r ę d z e j, ty m le p ie j. P o d s ta w o w y m i d o k u m e n ta m i, n a k t ó r y c h p o d s ta w ie o d b y w a s ię w d r o ż e n ie , s ą b iz n e s p la n o r a z d o k u m e n ta c ja t e c h n o lo g ii. W d r o ż e n ie te c h n o lo g ii w p r z e d s ię b io r s tw ie o b e jm u je n a s tę p u ją c e k ro k i: - z a in ic jo w a n ie w d r o ż e n ia ( w s z y s tk ie d z ia ła n ia p r z e p r o w a d z o n e w e w c z e ś n ie js z y c h e ta p a c h , k tó r e p o z w o liły n a p o z y s k a n ie te c h n o lo g ii i p r z y g o to w a n ie o d p o w ie d n ie j d o k u m e n ta c ji) , - p la n o w a n ie w d r o ż e n i a ( p o w o ła n ie z e s p o łu w d r o ż e n io w e g o , p la n o w a n ie o r g a n iz a c ji i k o m u n ik a c ji, p la n o w a n ie z a k r e s u d z ia ła ń , p r z y g o to w a n ie h a r m o n o g r a m u w d r o ż e n ia , p la n o w a n ie z a s o b ó w , p la n o w a n ie ja k o ś c i , p la n o w a n ie r y z y k a ), - w d r o ż e n ie w s tę p n e ( in fr a s tr u k tu ra , z a s o b y o s o b o w e , z a s o b y r z e c z o w e , z a s o b y f in a n s o w e ), - w d r o ż e n ie w ła ś c iw e ( p r o d u k c ja /w y tw a r z a n ie , c z y n n o ś c i k o n tr o ln e i m o n ito r u ją c e p r o d u k c ję /w y tw a r z a n ie , d y s tr y b u c ja i s p r z e d a ż , b a d a n ie o d b io r c ó w ) , - w d r o ż e n ie w tó r n e ( m o d y f ik a c ja te c h n o lo g ii o r a z p r o c e s ó w ) , - z a k o ń c z e n ie w d r o ż e n ia ( z e s ta n d a r y z o w a n a p r o d u k c ja m a s o w a , s e rw is ). K a ż d a in n o w a c ja , k tó r e j c e le m j e s t n o w y p r o d u k t, te c h n o lo g ia p r o d u k c ji, s p o s ó b z a r z ą d z a n ia , m y ś l, d z ie ło a r ty s ty c z n e itp ., a k tó r a m a z o s ta ć w d r o ż o n a d o p r z e d s ię b io r s tw a , w y m a g a p o n ie s ie n ia k o s z tó w , n p . z a k u p u lic e n c ji, p r o g r a m u in f o r m a ty c z n e g o , p a te n tu .
N a k a ż d y m e ta p ie p r o w a d z e n ia d z ia ła ń w y m a g a n a j e s t ja k o ś ć u ż y tk o w a p r o d u k tu , k tó r a j e s t s p r a w d z a n a i d o s to s o w y w a n a d o p o tr z e b o k r e ś lo n e g o n a b y w c y . J u ż o d m o m e n tu z a k u p u c z y p o d ję c ia p r ó b y w d r o ż e n ia w ła s n e g o n o w e g o p r o d u k tu p r z e d s ię b io r s tw o p o w in n o u r u c h o m ić s z e r e g d z ia ła ń , k tó r y c h c e le m p o w in n o b y ć u s ta le n ie c e lo w o ś c i i s łu s z n o ś c i d a n e g o p r o je k t u j a k o c a ło ś c i. P o d c z a s w d r a ż a n ia n o w y c h p o m y s łó w s k u tk u ją c y c h p o w s ta n ie m n p . n o w e g o p r o d u k tu , p o w in n o się u w z g lę d n ia ć p o w ią z a n ia w y s tę p u ją c e m ię d z y c z y n n ik a m i z e w n ę tr z n y m i i w e w n ę tr z n y m i o r a z w s p o m a g a n ie te c h n o lo g i ą ( r y s u n e k 1).
Józef Fr ą ś
Zar ząd zan iep r o c e se mw drażaniainnow acjiwp r ze d się bio r stw ie 179
R ysunek 1. P ow iązan ia sieciow e p rocesu innow acyjnego
Źródło: opracowanie własne.
Przedstawiony powyżej model można podzielić według poszczególnych grup
zadaniowych na3:
- prace rozwojowe - opracowywanie i testowanie produktu,
- wdrożenie - analiza ekonomiczna nowego produktu,
- marketing i sprzedaż - strategie wdrażania produktu na rynek,
- rynek - analiza portfelowa produktu.
W dalszej części opracowania podjęta została próba identyfikacji oraz ana
lizy powyższych działań w celu lepszego zrozumienia ich funkcjonowania, jak
również praktycznego zastosowania tych metod w procesie wdrażania innowa
cji w przedsiębiorstwie.
2. Prace rozwojowe - opracowanie i testowanie produktu
W literaturze przedmiotu pojęcie „prace rozwojowe” rozumiane jest jako
proces wynalazczy, proces postępu technicznego, proces rozwoju nowego pro
duktu, jak również proces upowszechniania, natomiast pojęcie produkt oznacza
to, co można zaoferować w celu zaspokojenia potrzeb lub pragnienia, czyli to,
ja k ą on stanowi wartość dla potencjalnego nabywcy4.
3 M. Strużycki, I n n o w a c y jn o ś ć w te o r ii i p r a k t y c e , O W SG H , W arszawa 2 006, s. 105. 4 K. Poznańska, C z y n n ik i s u k c e s u ..., s. 91. Nowa potrzeba Nowa możliwość techniczna Nowy pomysł Nowa możliwość techniczna System społeczny Prace rozwojowe Wdrożenie Marketing i sprzedaż Rynek
Opracowanie koncepcji nowego produktu (rysunek 2) to zaprojektowanie
i zbudowanie prototypów, które będą poddawane późniejszym testom. W trak
cie budowania prototypu dane wejściowe powinny być poddawane przeglądom
przez projektantów w celu zapewnienia ich adekwatności, kompetentności,
jednoznaczności, a następnie zespół roboczy powołany do projektowania nowe
go produktu opracowuje jego dokumentację obejm ującą szczegółowy opis
techniczny (skład, konstrukcję, wymagane parametry) oraz sporządza dokumen
tację techniczno-produkcyjną (opis procesów, technologii wytwarzania). N a
stępnie dzięki przeprowadzanym próbom prototypów diagnozuje się w warun
kach laboratoryjnych, czy dotychczasowy model produktu jest zgodny z ocze
kiwaniami i dokum entacją projektową5.
R ysunek 2. R ozw ój i testow anie now ego p roduktu
Źródło: opracowanie własne.
W przypadku konieczności uzyskania aprobaty technicznej bądź certyfikatu
zgodności należy przygotować odpowiedni wniosek do właściwych instytucji
w celu uzyskania stosownej oceny. Każdy produkt powinien być dostosowany
do potrzeb późniejszego użytkownika, a przydatna jest do tego metoda rozwi
nięcia funkcji jakości Quality Function Deployment (QFD), która jest standar
dem w sterowaniu jakością projektowania. Pozwala ona na dostosowywanie
standardów jakości produktów ju ż istniejących oraz projektowanie nowych
produktów zgodnie z wymogami jakości6.
Testowanie przeprowadzane jest przed wprowadzeniem produktu na ry
nek. Testy dokonywane są zarówno w laboratoriach, jak również w warunkach
naturalnych, a odbywa się to poprzez sprawdzanie i ocenę produktu przez grupę
5 B. Sojkin, Z a r z ą d z a n ie p r o d u k te m , PW E, W arszawa 2 003, s. 242. 6 J.M. M yszew ski, P o p r o s tu j a k o ś ć , W yd. W SPiZ, W arszawa 2005, s. 197.
Idea nowego produktu
• użyteczność, • koszty, • środowisko, • wymagania, • regulacje prawne
Projektowanie produktu i procesów związanych z jego kształtowaniem
• wybór materiału, • użyteczność, • usprawnienia,
• oszczędność materiałów i energii, • doskonalenie procesów,
Józef Fr ą ś
Zar ząd zan iep r o c e se mw drażaniainnow acjiwp r ze d się bio r stw ie
potencjalnych klientów. Zaletą tego rodzaju testów jest brak pośpiechu oraz
współistnienie z otoczeniem, możliwość obserwacji i porównywania nowego
produktu z innymi. Testowanie może przyjąć charakter
testów ślepych, czyli
takich, w których klient otrzymuje próbki produktów, które są zakodowane dla
osoby biorącej udział w badaniu. Celem kodowania próbek jest wyeliminowa
nie czynników mogących wpływać na ocenę klienta7.
Badania m ogą przyjąć także formę
badań okazjonalnych, w których oso
ba testująca zna testowany przez siebie produkt (zazwyczaj artykuły spożywcze
np. w supermarketach) i na podstawie ankiety udziela odpowiedzi, które posłu
żą do celów informacyjnych.
Istnieje szereg różnych metod sprawdzania i testowania nowych produk
tów, których analiza powinna dostarczyć wielu pożądanych informacji, m ogą
cych być podstaw ą do modyfikacji prototypu bądź prowadzić do jego odrzuce
nia. Badania te m ogą także potwierdzić zakładane oczekiwania w stosunku do
nowego produktu i jego wdrożenia na rynek bez konieczności dodatkowych
poprawek.
3. Wdrożenie - analiza ekonomiczna nowego produktu
W czasie wdrażania koncepcji nowego produktu analiza ekonomiczno
-finansowa przeprowadzana jest przed podjęciem zasadniczych prac związa
nych z przygotowaniem prototypu bądź próbnej serii w celu uniknięcia nie
potrzebnych kosztów. Analiza ta na potrzeby planowania wdrożenia nowego
produktu powinna dać odpowiedzi na następujące pytania:
- jaka jest chłonność rynku (ile można sprzedać),
- jaki będzie poziom kosztów stałych i zmiennych,
- jaki będzie poziom kosztów marketingu,
- ja k ą ilość nowego produktu należy sprzedać, by osiągnąć margines
bezpieczeństwa,
- jaki poziom ceny zagwarantuje sprzedaż produktu i jego rentowność,
- jaka wielkość sprzedaży w danym okresie czasu powinna zostać zapla
nowana, by zagwarantować uzyskanie zysku,
181
- j a k p o w in ie n b y ć o p r a c o w a n y p la n p r o d u k c ji, a b y u w z g lę d n ia ł p o s ia d a n e c y k le p r o d u k c y jn e ,
- j a k o s ią g n ą ć z a k ła d a n e c e le , z w ła s z c z a te fin a n s o w e .
A n a liz a e k o n o m ic z n o - f in a n s o w a o b e jm u je z a g a d n ie n ia d o ty c z ą c e k o s z tó w , k tó r e p o w in n y b y ć p o n ie s io n e n a p r z y g o to w a n ie , w d r o ż e n ie i w p r o w a d z e n ie n o w e g o p r o d u k tu n a r y n e k . W tr a k c ie w d r a ż a n ia n o w e g o p r o d u k tu n a le ż y w z ią ć p o d u w a g ę z ja w is k o tz w . k a n ib a liz m u , k tó r e m a w p ły w n a a n a liz ę k o s z tó w , a o z n a c z a , ż e c z ę ś ć k lie n tó w p r z e d s ię b io r s tw a z r e z y g n u je z z a k u p u ic h d o ty c h c z a s o w y c h p r o d u k tó w n a r z e c z p r o d u k tu n o w e g o , in n o w a c y jn e g o , co w e f e k c ie p o w o d u je „ z ja d a n ie ” p r z y c h o d ó w z p r o d u k tó w j u ż is tn ie ją c y c h n a r z e c z p r o d u k tu n o w o w d r o ż o n e g o 8. K o s z ty , k tó r e to w a r z y s z ą p r o d u k to m o d m o m e n tu p o w s ta n ia id e i je g o s tw o r z e n ia a ż d o j e g o w y p r o d u k o w a n ia , d z ie li s ię n a s ta łe i z m ie n n e . I s tn ie ją m e to d y s z a c o w a n ia k o s z tó w , k tó r e w z a le ż n o ś c i o d p o d e jś c ia d o k a lk u la c ji k o s z tó w p r o d u k c ji m o ż n a k la s y f ik o w a ć w e d łu g u ję c ia : - tr a d y c y jn e g o , - m e to d y A B C ( s y s te m r a c h u n k u k o s z tó w d z ia ła ń ), - a n a liz y C V P ( r e la c ja k o s z t - p r o d u k t - z y s k ). W k a ż d y m z ty c h p r z y p a d k ó w k a lk u la c ja m a c h a r a k te r w s tę p n y , p la n o w a n y , o p ie r a s ię n a z a ło ż e n ia c h p r z y ję ty c h p r z e z z e s p ó ł p r o je k t o w y i d o ty c z y n o r m z u ż y c ia ś r o d k ó w p r o d u k c ji, w y d a jn o ś c i p r a c y , z a k r e s u p o d e jm o w a n ia d z ia ła ń r y n k o w y c h o r a z in n y c h p r z e w id y w a n y c h k o s z tó w . Z a k r e s s z c z e g ó ło w o ś c i ty c h k o s z tó w z a le ż y o d s to p n ia r o z p o z n a n ia r o z w ią z a ń k o n s tr u k c y jn y c h , te c h n o lo g ic z n y c h i r y n k o w y c h . C e le m d z ia ła ń j e s t o c e n a i s z a c o w a n ie k o s z tó w w r e la c ji d o p r o g n o z o w a n e j s p r z e d a ż y .
4. Marketing - strategie wdrażania produktu na rynek
P ro c e s , w k tó r y m p o d e jm o w a n e s ą o s ta te c z n e d e c y z je z z a k r e s u m a r k e tin g u , p o le g a n a o p r a c o w a n iu p r o g n o z d o ty c z ą c y c h w ie lk o ś c i s p r z e d a ż y , p o z y c ji r y n k o w e j n o w e g o p r o d u k tu , z a c h o w a ń i p o s ta w k o n s u m e n tó w w o b e c p r o d u k tu , o c e n y w z a k r e s ie r o z w ią z a ń p r o g r a m ó w m a r k e tin g o w y c h , j a k r ó w n ie ż r e a k c ji
8 A. Doroba, Zarządzanie kreatywnością i innowacją, MT Biznes, Warszawa 2005, s. 113-115.
Jó z e fFr ą ś
Za r z ą d z a n i ep r o c e s e m w d r aża n i ai n n o w a c j iwp r z e d s i ę b i o r s t w i e
p o ś r e d n ik ó w h a n d lo w y c h n a z g ł o s z o n ą c h ę ć w s p ó łp r a c y w z a k r e s ie d y s tr y b u c ji n o w e g o p r o d u k tu .
W p r o w a d z a n ie p r o d u k tu n a r y n e k j e s t d la w ię k s z o ś c i p r z e d s ię b io r s tw , s z c z e g ó ln ie ty c h in n o w a to r s k ic h , p r z e d s ię w z ię c ie m tr u d n y m i z ło ż o n y m . J e d y n y m m o m e n te m , k tó r y w e r y f ik u je tr a f n o ś ć d e c y z ji d o ty c z ą c e j w p r o w a d z e n ia n a r y n e k n o w e g o p r o d u k tu , j e s t w z r o s t s p r z e d a ż y g w a r a n tu ją c y p r z e d s ie b io r s tw u z y s k i, c h o c ia ż n ie r z a d k o n a t a k ą c h w ilę f ir m y m o g ą c z e k a ć n a w e t k ilk a la t. B a rie r y , k tó r e d e t e r m in u ją w p r o w a d z e n ie n o w e g o p r o d u k tu , m o ż n a p o d z i e lić n a : - te c h n o lo g ic z n e , - in f r a s tr u k tu r a ln e , - b e h a w io r a ln e . S tra te g ie w p r o w a d z a n ia n o w y c h p r o d u k tó w n a r y n e k p o w in n y s p e łn ia ć o k r e ś lo n e c e le i z a d a n ia . W r a m a c h ty c h s tr a te g ii m o ż n a w y r ó ż n ić stra te g ię :
-
nowej generacji produktów
, k tó r a p o le g a n a w y k o r z y s ta n iu n o w e j te c h n o lo g ii w c e lu p o w s ta n ia in n e g o , le p s z e g o p r o d u k tu b a r d z ie j o d p o w ia d a ją c e g o p o tr z e b o m k lie n tó w ; ta k i p r o d u k t p o w in ie n p o s ia d a ć w y s o k ie c e c h y f u n k c jo n a ln e ( s z y b k o ś ć p r z y g o to w a n ia , p o w s z e c h n o ś ć , d o s tę p n o ś ć , k o n k u r e n c ja c e n o w a ) ,-
marketingowego wyró
żniania produktu
, k tó r a d ą ż y d o z m ia n y c e c h f iz y c z n y c h p r o d u k tu , z m ia n f u n k c jo n a ln y c h b ą d ź s tr u k tu r a ln y c h , z m ia n w iz e r u n k u o p a k o w a n ia c z y f o r m y s p r z e d a ż y p r z y z a c h o w a n iu te j sa m e j te c h n o lo g ii w y tw a r z a n ia ,-
segmentacyjnego ró
żnicowania produktu
, p o l e g a ją c ą n a z r ó ż n ic o w a n iu d a n e g o p r o d u k tu i z a s p o k o je n iu p o tr z e b d a n e g o s e g m e n tu r y n k u ; s tr a te g ia t a j e s t c z ę s to s to s o w a n a n a r y n k u s a m o c h o d ó w , g d z ie tw o r z y się a u ta w r ó ż n y c h w e r s ja c h ( s e d a n , lim u z y n a , k o m b i) p r z y z a c h o w a n iu id e n ty c z n e j te c h n o lo g ii, a r ó ż n y c h k o m p o n e n ta c h ,-
horyzontalnej dywersyfikacji produktów
, p o l e g a ją c ą n a w p r o w a d z e n iu n o w e g o p r o d u k tu a d r e s o w a n e g o d o te j s a m e j g r u p y d o c e lo w e j, n a k tó r e j j u ż d a n e p r z e d s ię b io r s tw o f u n k c jo n u je , d o p e łn ia ją c z a s p o k o je n ie p o tr z e b k lie n tó w n a in n e p r o d u k ty ,-
modyfikacji - ulepszania produktu
, k tó r a p o le g a n a w p r o w a d z e n iu m o d y f ik a c ji ( fa c e liftin g ) b ą d ź p o p r a w e k n a p r o d u k c ie j u ż is tn ie ją c y m , k tó r e n ie ty lk o o d n a w ia ją i u le p s z a ją g o , a le p o w o d u ją j e g o w y r ó ż n ie n ie n a ry n k u ,-
wprowadzania imitacji (na
śladownictwo)
- j e s t o n a s to s o w a n a w te d y , g d y n ie m a z a s tr z e ż e ń p r a w n y c h ( p a te n t) i a d r e s o w a n a j e s t d o te g o s a m e g o s e g m e n tu r y n k u , z a s p o k a ja te s a m e p o tr z e b y ; d z ię k i ta k im d z ia ła n io m u n ik a s ię p o n o s z e n ia k o s z tó w r o z w o ju n o w e g o p r o d u k tu o r a z k o s z tó w d y s tr y b u c ji, n ie w y s tę p u je ta k ż e r y z y k o b r a k u a k c e p ta c ji p r o d u k tu p r z e z k o n s u m e n ta . W c e lu u z y s k a n ia m a k s y m a ln ie p e łn e g o o b r a z u s tr a te g ii w d r a ż a n ia n o w y c h p r o d u k tó w n a r y n e k w s k a z a n e j e s t m o n ito r o w a n ie g o b ą d ź p r z e p r o w a d z a n ie b a d a ń k o n s u m e n c k ic h . P r z e d s ię b io r s tw o w d r a ż a ją c e p r o d u k t n a r y n e k p o w in n o u s ta lić o d p o w ie d n ie m ie r n ik i d o o c e n y s k u te c z n o ś c i i e f e k ty w n o ś c i r e a liz o w a n e j s tr a te g ii w p r o w a d z a n ia n o w y c h p r o d u k tó w n a ry n e k . Podsumowanie S u k c e s y r y n k o w e p r z e d s ię b io r s tw m a j ą s w e o d z w ie r c ie d le n ie w o s ią g a n y c h p r z e z n ie w y n ik a c h e k o n o m ic z n y c h , o tr z y m y w a n y c h n a g r o d a c h , w y r ó ż n ie n ia c h o ra z , c o j e s t n ie z w y k le is to tn e d la f u n k c jo n o w a n ia f ir m y n a r y n k u , w s a ty s f a k c ji k lie n tó w z u ż y tk o w a n ia p ro d u k tó w . P o d e jm o w a n e p r z e z p r z e d s ię b io r s tw a d z ia ła n ia m a j ą n a c e lu w p r o w a d z e n ie in n o w a c ji, k tó r e p r z y c z y n ia ć s ię m a j ą d o u n o w o c z e ś n ie n ia p r o d u k tó w i w d r o ż e n ie ta k ic h z m ia n w p o r tf e lu p r o d u k tó w , k tó r e d a j ą k lie n to m m o ż liw o ś ć r o z w o ju i z a d o w o le n ia z e s p e łn ie n ia ic h o c z e k iw a ń . P o s z u k iw a n ie o d p o w ie d z i n a p y ta n ia , j a k s p r o s ta ć p o tr z e b o m r y n k u o r a z j a k i e s ą j e g o o c z e k iw a n ia , w y m a g a o d p r z e d s ię b io r s tw s ta łe g o p o s z u k iw a n ia n o w a to r s k ic h r o z w ią z a ń . S ta łe m o n ito r o w a n ie r y n k u , p o z n a w a n ie p r e f e r e n c ji k lie n tó w o r a z w d r a ż a n ie in n o w a c ji d a je p r z e w a g ę k o n k u r e n c y jn ą n a d in n y m i p r z e d s ię b io r s tw a m i, k tó r e m u s z ą s ię b o r y k a ć z ty m i s a m y m i p r o b le m a m i. U m ie ję tn e z a r z ą d z a n ie p r z e z p r z e d s ię b io r s tw a p r o c e s e m w d r a ż a n ia in n o w a c ji j e s t d r o g ą d o s u k c e s u d a n e j f ir m y n a w s p ó łc z e s n y m ry n k u . P r z e d s ię b io r s tw a , k tó r e b ę d ą w o d p o w ie d n im c z a s ie r e a g o w a ć , m a j ą w i ę k s z ą s z a n s ę n a s u k c e s r y n k o w y . K o r z y ś c i w d r o ż e n ia in n o w a c y jn e g o s ą o g r o m n e , z m ia n y m u s z ą b y ć j e d n a k p o p ie r a n e p r z e z m e n e d ż e r ó w i a k c e p to w a n e p r z e z p r a c o w n ik ó w . D y n a m ic z n e o to c z e n ie w y m u s z a n a d z is ie js z y c h p r z e d s ię b io r s tw a c h s to s o w a n ie ta k ic h r o z w ią z a ń , k tó r e w p ły w a ją n a ic h e la s ty c z n o ś ć i k o n Jó z e fFr ą ś
Za r z ą d z a n i ep r o c e s e m w d r aża n i ai n n o w a c j iwp r z e d s i ę b i o r s t w i e
k u r e n c y jn o ś ć . N ie z m ie r n ie is to tn e j e s t p r z y ty m to , a b y p o s ia d a ć o d w a g ę do z m ia n y te g o , c o z m ia n y w y m a g a .
W d r a ż a n ie in n o w a c ji j e s t b a r d z o s k o m p lik o w a n e , w y m a g a z a a n g a ż o w a n ia s p e c ja lis ty c z n e j w ie d z y , d u ż e j lic z b y z a s o b ó w m a te r ia ln y c h o r a z ś r o d k ó w f i n a n s o w y c h . W ła ś c iw ie p r z y g o to w a n y p r o je k t w d r o ż e n ia d a je p r z e d s ię b io r s tw u p o d w ó jn e k o r z y ś c i. T ę n a jw a ż n ie js z ą , c z y li w d r o ż o n ą te c h n o lo g ię , w o p a r c iu 0 k t ó r ą p r z e d s ię b io r s tw o w y tw a r z a p r o d u k t z a s p a k a ja ją c y p o tr z e b y k lie n tó w 1 z w ię k s z a ją c y j e j b o g a c tw o . T ę m n ie j z a u w a ż a ln ą , a le r ó w n ie w a ż n ą , c z y li d o ś w ia d c z e n ie i w ie d z ę , j a k s k u te c z n ie r e a liz o w a ć p r o je k ty . W d r o ż e n ie in n o w a c ji z w ie ń c z a c a ły p r o c e s w d r o ż e n io w y i j e s t o b r a z e m ja k o ś c i z a d a ń w y k o n a n y c h n a w c z e ś n i e js z y c h e ta p a c h . N ie k a ż d y p r o je k t k o ń c z y s ię s u k c e s e m , a p r z y c z y n p o r a ż e k s z u k a ć m o ż n a z a r ó w n o w s a m e j te c h n o lo g ii, j a k i o r g a n iz a c ji p r o c e s u w d ra ż a n ia . P o r a ż k ą d la p r z e d s ię b io r s tw a j e s t p r z e d e w s z y s tk im p r z e r w a n ie w d r a ż a n ia lu b n ie w d r o ż e n ie te c h n o lo g ii, a le j e s t n i ą r ó w n ie ż w d r o ż e n ie te c h n o lo g ii, k tó r a z a m ia s t o c z e k iw a n y c h z y s k ó w n a r a ż a f irm ę n a s tr a ty fin a n s o w e . Literatura
B rd u lak J.J., Z arządzanie w iedzą a p ro c e s innow acji p ro d u k tu , O W SGH , W arsza w a 2005.
D o ro b a A ., Z arządzanie kreatyw nością i innow acją, M T B iznes, W arszaw a 2005. M yszew ski J.M ., P o p ro stu ja k o ść , W yd. W S P iZ , W arszaw a 2005.
P ierścionek Z., Strategie ko nkurencji i rozw oju prze d się b io rstw a , P W E, W arsza w a 2003.
P om ykalski A ., Z arządzanie innow acjam i, W N PW N , W a rsza w a -Ł ó d ź 2001.
P o zn ań sk a K., C zynniki su kcesu m ałych p rze d się b io rstw w P o lsce, E k o n o m ik a i O rg a n izacja P rzedsiębiorstw a, W arszaw a 2006.
S ojkin B., Z arządzanie p ro d u k tem , P W E, W arszaw a 2003.
S trużycki M ., Innow acyjność w teorii i p ra k tyc e, O W SGH, W arszaw a 2006.
MANAGEMENT OF THE IMPLEMENTATION PROCESS OF INNOVATION IN ENTERPRISES
Summary
The p ap e r sets o u t essential factors th a t affect the m an ag em en t o f the innovation processes. It describes the p rocesses th a t are associated w ith the im plem entation o f a n ew product, i.e. from its inception (creation) to recall from th e m ark et an d its rep lacem en t w ith a n ew one in a repetitive, o pen cycle. T he study is finished w ith a sum m ary d escribing the m a tte r o f im plem entation o f a n ew p ro d u ct in term s o f m an ag em en t and q u ality control.
