R O C Z N I K P O L S K I E G O T O W A R Z Y S T W A G E O L O G I C Z N E G O A N N A L E S D E L A S O C I É T É G É O L O G I Q U E D E P O L O G N E
V o l . L — 2: 301—307 K r a k ó w 1960
W a c ł a w J . S I K O R A
Uwagi w sprawie artykułu S. W. Alexandrowicza, K. Birkenmajera:
Upper Maastńchtian and Paleocene deposits at Szaflary, Pieniny Klippen Belt, Carpathians, Poland
1A l e x a n d r o w i c z i B i r k e n m a j e r w w y n i k u s w y c h b a d a ń w s t r e f i e k o n t a k t u p i e n i ń s k i e g o p a s a s k a ł k o w e g o z f l i s z e m p o d h a l a ń s k i m n a p r a w y m ( w s c h o d n i m ) b r z e g u B i a ł e g o D u n a j c a s t w i e r d z i l i i o p i s a l i w y s t ę p o w a n i e o s a d ó w g ó r n e g o m a s t r y c h t u i p a l e o c e n u .
H i s t o r y c z n i e r z e c z b i o r ą c , w a r s t w y o d s ł a n i a j ą c e s i ę p o n i ż e j , t o z n a c z y i d ą c z b i e g i e m r z e k i , k o n t a k t u z f l i s z e m p o d h a l a ń s k i m b y ł y z a l i c z o
n e p r z e z H o r w i t z a ( n i e p u b l i k o w a n a m a p a 1 : 2 5 000) d o g ó r n e j k r e d y p i e n i ń s k i e g o p a s a s k a ł k o w e g o a p r z e z B i r k e n m a j e r a (1963) d o o g n i w a , w k t ó r y m z o s t a ł y z ł ą c z o n e r a z e m w a r s t w y g l o b i g e r y n o w o - r a d i o l a r i o w e i p s t r e m a r g l e g ó r n o k r e d o w e ( a ł b - s e n o n ) . U t w o r y p a l e o c e n u i d o l n e g o e o c e n u w p o s t a c i p s t r y c h m a r g l i s t y c h ł u p k ó w z o s t a ł y r o z p o z n a n e p o r a z p i e r w s z y p r z e z D u r a n d - D e l g a i M a g n e (1965) b l i s k o k o n t a k t u p i e n i ń s k i e g o p a s a s k a ł k o w e g o z f l i s z e m p o d h a l a ń s k i m n a l e w y m b r z e g u D u n a j c a w S z a f l a r a c h .
M o r g i e l i S i k o r a (1972, 1975) s t w i e r d z i l i n a p r a w y m b r z e g u D u n a j c a d o k ł a d n i e w m i e j s c u , k t ó r e o p i s u j e A l e x a n d r o w i c z i B i r k e n m a j e r o b e c n o ś ć m a s t r y c h t u w p o s t a c i s z a r y c h i z i e l o n k a w o s z a r y c h m a r g l i z l i c z n y m i o t w o r n i c a m i p l a n k t o n i c z n y m i o r a z w k ł a d k a m i c z a r n y c h i z i e l o n y c h , i l a s t y c h l u b s ł a b o m a r g l i s t y c h ł u p k ó w z a g l u t y n u j ą c ą m i k r o f a u n ą . S t w i e r d z i l i r ó w n i e ż c i ą g ł o ś ć s e d y m e n t a c y j n ą p o m i ę d z y f l i s z o w y m t u r o n e m a f l i s z o w y m o l i g o c e n e m w p o t o k u S k r z y p n y m , p ł y n ą c y m r ó w n o l e g l e d o B i a ł e g o D u n a j c a 8 k m n a z a c h ó d o d n i e g o .
W r e s z c i e A l e x a n d r o w i c z i B i r k e n m a j e r (1978) o p i s u j ą z p r a w e g o b r z e g u D u n a j c a u t w o r y m a s t r y c h t u w p o s t a c i s z a r o z i e l o n k a w y c h m a r g l i i p a -
* Instytut Geologiczny Oddział Karpacki w Krakowie, ul. Skrzatów 1, 31-500 Kra
k ó w .
i Roczn. Pol. Tow. Geol. 48, 1: 2 7 ^ 3 7 .
9 — R o c z n i k P T G 50/2
— 302 —
l e o c e n u ś r o d k o w e g o w y k s z t a ł c o n e g o w p o s t a c i p s t r y c h ł u p k ó w m a r g l i s t y c h .
T r z e b a t u t a j w y r a ź n i e p o d k r e ś l i ć , że w y ż e j w y m i e n i e n i a u t o r z y o p r a c o w a l i t e n s a m p r o f i l , k t ó r y w c z e ś n i e j o p r a c o w a l i J . M o r g i e l i W . S i k o r a , co w y r a ź n i e w y n i k a z p r a c y o p u b l i k o w a n e j w m a t e r i a ł a c h X K o n g r e s u K B G A w B r a t y s ł a w i e , g d z i e j e s t m o w a o p r o f i l u , k t ó r y się o d s ł a n i a n a w s c h o d n i m (a w i ę c p r a w y m ) b r z e g u B i a ł e g o D u n a j c a ( s t r o n a 259). P r ó b y z a s u g e r o w a n i a c z y t e l n i k o w i , że J . M o r g i e l i W . S i k o r a o p r a c o w a l i l e w y , a n i e p r a w y b r z e g D u n a j c a ( A l e x a n d r o w i c z , B i r k e n m a j e r 1978, s t r o n a 35) n i e b y ł y b y m o ż l i w e , g d y b y a u t o r z y ci n i e pominę-li m i l c z e n i e m p r a c y J . M o r g i e l i W . S i k o r y z r o k u 1975 o p a t r z o n e j m a p k ą A p r o f i l a m i , a d o t y c z ą c e j p r o b l e m u c i ą g ł o ś c i s e d y m e n t a c y j n e j p o m i ę d z y k r e d ą i p a l e o g e n e m w p i e n i ń s k i m p a s i e s k a ł k o w y m , g d z i e j e s t p r z e d s t a w i o n y p r o f i l t e g o s a m e g o o d c i n k a , k t ó r y o p i s u j e A l e x a n d r o w i c z i B i r k e n m a j e r .
W s u m i e n a l e ż y s t w i e r d z i ć , ż e u d o k u m e n t o w a n i e p r z e z S. A l e x a n - d r o w i c z a i K . B i r k e n m a j e r a n a p r a w y m b r z e g u D u n a j c a u t w o r ó w m a s t r y c h t u w f a c j i o d m i e n n e j o d s u k c e s j i s k a ł k o w y c h w y d z i e l o n y c h p r z e z K . B i r k e n m a j e r a (1965) o r a z u t w o r ó w p s t r y c h p a l e o c e n u n i e j e s t n a o b s z a r z e S z a f l a r n i c z y m n o w y m . P a l e o c e n z o s t a ł t u t a j w c z e ś n i e j s t w i e r d z o n y p r z e z D u r a n d - D e l g a (1965), a m a s t r y c h t p r z e z J . M o r g i e l i W . S i k o r ę (1972, 1975).
P o d s t a w o w y w n i o s e k , k t ó r y w y c i ą g n ę l i a u t o r z y , ż e u t w o r y m a s t r y c h t u i p a l e o c e n u w S z a f l a r a c h n a l e ż ą d o t a k z w a n e g o „ p e r i k l i p p e n p a l e o - g e n " o s a d z o n e g o w „ M y j a w a F u r r o w " p o k r y w a j ą s i ę z i d e n t y c z n y m w n i o s k i e m J . M o r g i e l i W . S i k o r y (1973), k t ó r e g o n i e s t e t y a u t o r z y n i e z a c y t o w a l i . J . M o r g i e l i W . S i k o r a (1975) z a l i c z y l i u t w o r y p a l e o c e n u i m a s t r y c h t u z S z a f l a r o r a z u t w o r y g ó r n e j k r e d y i p a l e o g e n u z p o t o k u S k r z y p - n y d o s u k c e s j i z ł a t n i a ń s k i e j s e n s u l a t o , co n i e s t o i w m o j e j o p i n i i w s p r z e c z n o ś c i z p o p r z e d n i m w n i o s k i e m , g d y ż w r e j o n i e M y j a w y r ó w m y j a w s k i i r ó w z ł a t n i a ń s k i w w y ż s z e j częśoi s e n o n u i p a l e o g e n u t w o r z y ł y j e d n ą c a ł o ś ć .
T w i e r d z e n i e A l e x a n d r o w i c z a i B i r k e n m a j e r a (1978), że j e d n o s t k a z ł a t n i a ń s k a j e s t h e t e r o g e n i c z n a , p o n i e w a ż z a w i e r a e l e m e n t y z a l i c z o n e p r z e z K . B i r k e n m a j e r a d o t a k z w a n y c h s u k c e s j i s k a ł k o w y c h , j e s t t w i e r d z e n i e m c z y s t o a p r i o r y c z n y m , c z e g o j a s k r a w y m d o w o d e m m o ż e b y ć f a k t , ż e f o r m a c j a w a p i e n i a p i e n i ń s k i e g o , k t ó r a j e s t w e d ł u g B i r k e n m a j e r a j e d n ą z c e c h c h a r a k t e r y s t y c z n y c h d l a s u k c e s j i p i e n i ń s k i e j s e n s u l a t o w p o t o k u P a s i e c z n y (J. G o l o n k a , W . S i k o r a w d r u k u ) , p r z e c h o d z i w m i ą ż - s z y k o m p l e k s f l i s z o w y c h w a r s t w z T r a w n e g o ( a l b - c e n o m a n ) , a n i e w f o r m a c j ę z K a p u ś n i c y , a n a s t ę p n i e w p s t r e m a r g l e g ó r n o k r e d o w e , k t ó r e t o n a s t ę p s t w o j e s t c h a r a k t e r y s t y c z n e d l a j e d n o s t k i p i e n i ń s k i e j .
P r o f i l z p o t o k u P a s i e c z n e g o n i e o d p o w i a d a ż a d n e j z s u k c e s j i w y d z i e l a n y c h p r z e z K . B i r k e n m a j e r a . O g ó l n i e m o ż n a p o w i e d z i e ć , ż e s t r a t y g r a -
— 303 —
fia k r e d y u s t a l o n a p r z e z K . B i r k e n m a j e r a d l a p i e n i ń s k i e g o p a s a s k a ł k o w e g o j a k o c a ł o ś c i d o t y c z y t y l k o s u k c e s j i p i e n i ń s k i e j i c z o r s z t y ń s k i e j s e n s u l a t o , t o j e s t u t w o r ó w , k t ó r e w o k r e s i e ś r o d k o w e j i g ó r n e j k r e d y m i a ł y c h a r a k t e r s t r e f g e a n t y k l i n a l n y c h , n a k t ó r y c h o s a d z a ł y się u t w o r y w a p i e n n o - m a r g l i s t e . W t y m s a m y m c z a s i e w r o w a c h o b r z e ż a j ą c y c h s t r e fę c z o r s z t y ń s k o - p i e n i ń s k ą , t o z n a c z y w r o w i e p ó ł n o c n y m h u l i ń s k i m ( G r a j - c a r s k a ) o r a z w r o w i e p o ł u d n i o w y m z ł a t n i a ń s k i m o s a d z i ł s i ę flisz ś r o d k o w o - i g ó r n o k r e d o w y .
W r o w i e z ł a t n i a ń s k i m o s a d z i ł y się w a r s t w y z T r a w n e g o ( a l b - c e n o m a n ) w a r s t w y z G r ó b k i ( c e n o m a n ) o r a z f l i s z o w e u t w o r y — e o o l i g o c e n u w y s t ę p u j ą c e m i ę d z y B i a ł y m D u n a j c e m a p o t o k i e m S k r z y p n y m o r a z w o t o c z e n i u s k a ł k i h a l i g o w s k i e j . C e c h ą c h a r a k t e r y s t y c z n ą d l a n i e k t ó r y c h o g n i w t e g o f l i s z u j e s t o b e c n o ś ć w n i e k t ó r y c h o g n i w a c h w k ł a d e k j a s n y c h i ł o - ł u p k ó w z g ł ę b o k o w o d n ą m i k r o f a u n ą a g l u t y n u j ą c ą . T a k i e w k ł a d k i w y s t ę p u j ą r ó w n i e ż w u t w o r a c h m a s t r y c h t u w B i a ł y m D u n a j c u w S z a f l a r a c h .
U t w o r y g ó r n o k r e d o w e o d s ł a n i a j ą c e s i ę p o n i ż e j u t w o r ó w p a l e o c e n u - - m a s t r y c h t u , o p i s a n e p r z e z A l e x a n d r o w i c z a i B i r k e n m a j e r a n i e n a l e ż ą w m o j e j o p i n i i d o s u k c e s j i p i e n i ń s k i e j , a l e są n o r m a l n y m i , c h o c i a ż d r u g o r z ę d n i e p o f a ł d o w a n y m i o g n i w a m i p o d ś c i e l a j ą c y m i u t w o r y m a s t r y c h t u . I d ą c w d ó ł r z e k i f l i s z o w e u t w o r y s e n o n u p r z e c h o d z ą w p s t r e f l i s z o w e l u b f l i s z o i d n e u t w o r y t u r o n u - c e n o m a n u , k t ó r e p r z e c h o d z ą z k o l e i w d o ś ć m i ą ż s z y flisz w i e k u a l b c e n o m a n w a r s t w z T r a w n e g o , n o t a b e n e M . A. G a - sińskd ( w i a d o m o ś ć u s t n a ) s t w i e r d z i ł t u t a j u b o g i e z e s p o ł y w a p i e n n o a g l u - t y n u j ą c e z R o t a l i p o r a a p p e n n i n i c a H e d b e r g e l l a p l a n i s p i r a o r a z i n n y m i g a t u n k a m i r o t a l i p o r i h e d b e r g e l l i , z a l i c z o n e g o p r z e z K . B i r k e n m a j e r a (1963) d o s e n o ń s k i c h w a r s t w s r o m o w i e c k i c h . W a r s t w y z T r a w n e g o o d s ł a n i a j ą się t u t a j n a k i l k u s e t m e t r o w e j p r z e s t r z e n i p o w y ż e j m o s t u n a B i a ł y m D u n a j c u w S z a f l a r a c h .
R e a s u m u j ą c , w k o r y c i e B i a ł e g o D u n a j c a m i ę d z y m o s t e m w S z a f l a r a c h a k o n t a k t e m z f l i s z e m p o d h a l a ń s k i m o d s ł a n i a s i ę s e r i a f l i s z o w a w i e k u c e n o m a n - p a l e o c e n , n i e m o ż e w i ę c o n a n a l e ż e ć d o ż a d n e j z e s u k c e s j i s k a ł k o w y c h w y d z i e l a n y c h p r z e z K . B i r k e n m a j e r a , a w i ę c r ó w n i e ż i d o s u k c e s j i p i e n i ń s k i e j . S e r i a t a n a l e ż y d o j e d n o s t k i z ł a t n i a ń s k i e j — n a j b a r d z i e j p o ł u d n i o w e j p a l e o g e ń s k i e j j e d n o s t k i p i e n i ń s k i e g o p a s a s k a ł k o w e g o w P o l s c e .
S t r a t y g r a f i a i f a c j e a l b s k o - e o o l i g o c e ń s k i e g o f l i s z u r o w u z ł a t n i a ń s k i e - g o są p o z n a n e t y l k o w g r u b y c h z a r y s a c h i w y m a g a j ą d a l s z y c h b a d a ń .
W a r s t w y z T r a w n e g o i w a r s t w y z G r ó b k i o d p o w i a d a j ą f l i s z o w i m a - n i ń s k i e m u . F l i s z t e n m a b y ć n a O r a w i e n a d k ł a d e m s k a ł k i m a n i ń s k i e j .
Z d r u g i e j s t r o n y j e d n a k z o s t a ł o u d o w o d n i o n e , że m o ż e o n p r z e c h o d z i ć r ó w n i e ż , j a k t o j e s t n a t e r y t o r i u m P o l s k i , w f a c j e t y p o w e d l a s k a ł e k t y p u p i e n i ń s k i e g o . P r o b l e m , c z y t e n flisz m a n i ń s k i z ł a t n i a ń s k i s t a n o w i w s p ó l n ą p o k r y w ę d l a ś r o d k o w o k r e d o w e j j e d n o s t k i m a n i ń s k i e j i z ł a t n i a ń -
9*
— 304 —
s k i e j , k t ó r e n a s u n ę ł y s i ę n a s i e b i e w f a z i e m a n i ń s k i e j D . A n d r u s o w a , c z y t e ż s t a n o w i o n e l e m e n t n i e z a l e ż n y o d s k a ł k i m a n i ń s k i e j , w y m a g a d a l s z y c h b a r d z o s z c z e g ó ł o w y c h b a d a ń .
WYKAZ LITERATURY •
A l e x a n d r o w i c z S. W., B i r k e n m a j e r K. (1978), Upper Mastrichtian and Paleooene deposits at Szaflary, Pieniny KMppen Belt, Carpathians, Poland (Utwory górnego m a s t r y c h t u i paleocenu w Szaflarach, pieniński pas s k a ł k o w y ) . Rocz. Pol. Tow. Geol. 48, 1: 27—37. Kraków.
B i r k e n m a j e r K. (1963), Stratygrafia i paleogeografía serii czorsztyńskiej p i e nińskiego pasa skałkowego Pol'ski. Stratigraphy and paleography of t h e Czor
sztyn Series (Pieniny Klippen Belt, Carpathians) in Poland. Stud. geol. pol.
9: 1—380. Warszawa.
B i r k e n m a j e r K. (1965), Zarys b u d o w y geologicznej pienińskiego pasa skałko
w e g o Polski (Outlines of t h e geology of the Pieniny Klippen Belt of Poland), Rocz. Pol. Tow. Geol. 35: 327—356. Kraków.
D u r a n d - D e l g a M. (1965), C. R. R e u n i o n extraordinaire d e la Societe geolo¬
gique de France en Tchecoslovaqude). Bull. Soc. geol. FT., Paris ser. 7. •
G o l o n k a J., S i k o r a W. (w druku). Mikrofacje ścienionych s e d y m e n t a c y j n i e u t w o r ó w górnej jury i dolnej kredy pienińskiego pasa skałkowego w Polsce.
Biul. Inst. Geol. Warszawa.
M o r g i e l J., S i k o r a W. .(1972), O utworach paleogeńskich w jednostce złatniań- skdej (pieniński pas skałkowy) — na zachód od Białego Dunajca. Kwart. geol.
16, 4: 1053^1055. Warszawa.
M o r g i e l J., S i k o r a W. (.1973), Odkrycie u t w o r ó w eocenu i oligocenu w p i e n i ń s k i m pasie s k a ł k o w y m w Polsce. Kwart. geol. 17, 3: 640-642. Warszawa.
M o r g i e l J., S i k o r a W. (1973), Otlożenija verchnego mela i paleogena zlatnjan- skogo e l e m e n t a v peninskoj utesovoj zone v Poise, Section III Tectónica of the Xth Congress CBGA p. 254-261. K r a k ó w .
Stefan W . A L E X A N D R O W I C Z *, K r z y s z t o f B I R K E N M A J E R * *
Odpowiedź w sprawie artykułu S. W. Alexandrowicza, K. Birkenmajera:
Upper Maastrichtian and Paleocene deposits at Szaflary, Pieniny Klippen Belt, Carpathians, Poland
W s w o i m l i ś c i e d o R e d a k c j i R o c z n i k a P T G W . S i k o r a p o r u s z a s z e r e g z a g a d n i e ń w i ą ż ą c y c h s i ę z b u d o w ą g e o l o g i c z n ą p i e n i ń s k i e g o p a s a s k a ł -
* Instytut Geologii i S u r o w c ó w S k a l n y c h AGH, Al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków.
** Zakład Nauk Geologicznych P A N , ul. Senacka 3, 31-002 Kraków.