Prenatalne badanie MR jako metoda kontroli patologii płodu
Prenatal MRI as a method of controlling fetal pathology
0RQLND%HNLHVLĔVND)LJDWRZVND
1,]DEHOD+HUPDQ6XFKDUVND
2$JQLHV]ND'XF]NRZVND
1, 5HQDWD -DF]\ĔVND
, $QQD 5RPDQLXN'RURV]HZVND
1, +DQQD %UąJRV]HZVND
1, -DFHN =DPá\ĔVNL
1 Zakład Diagnostyki Obrazowej, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa, Polska
2 Zakład Elektroradiologii, Collegium Medicum, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, Polska
3 Klinika Położnictwa i Ginekologii, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa, Polska
4 Katedra i Klinika Ginekologii, Położnictwa i Ginekologii Onkologicznej w Bytomiu, Oddział Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, Polska
Streszczenie
Wstęp: Badanie MR daje możliwość bardziej szczegółowej oceny patologii płodu niż USG. Jest stosowane nie tylko do diagnostyki, ale też kontroli niektórych patologii płodowych. Na jego podstawie planuje się leczenie we- wnątrzmaciczne oraz monitoruje jego skuteczność. Celem pracy jest przedstawienie własnych doświadczeń w kontroli patologii oraz monitorowaniu inwazyjnej terapii płodu za pomocą MR.
Materiał i metody: Materiał stanowi 31 płodów, u których wykonano dwa badania MR: pierwsze między 19. a 28.
tygodniem życia płodowego (średnio: 23,6 tyg.), drugie między 20. a 37. (średnio: 30,5 tyg.). Stosowano aparaty o natężeniu pola 1,5T. Wykonywano obrazy SSFSE/T2-zależne, TSE/ lub GRE/T1-zależne, DWI, FIESTA, EPIGRE.
Wyniki: W 5 przypadkach MR pozwolił wykluczyć podejrzewane zmiany (wadę mózgu i dysplazję przegrodowo -wzrokową u zdrowych płodów, prawostronną przepuklinę przeponową u płodu z lewostronną przepukliną, pen- talogię Cantrella, brak pęcherza moczowego u płodu ze zwłókniałym pęcherzem). W 4 przypadkach rozpoznano w MR dodatkowe zmiany (CCAM/sekwestr płucny, który uległ samowyleczeniu, niedorozwój móżdżku, rhomben- cephalosynapsis, przytwierdzenie rdzenia kręgowego z syringohydromyelią). W 4 przypadkach MR nie wniósł no- wych informacji i był wykonany powtórnie jedynie w celu kontroli, w 2 wykazując ewolucję zmian (regresję krwiaka śródmózgowego, progresję choroby nerek). W 18 przypadkach MR był wykonany przed i po zabiegu operacyjnym przepukliny oponowo-rdzeniowej, wykazując całkowity sukces zabiegu u 10 płodów i spektrum powikłań: od obrzę- ku w miejscu przeszczepu u 4 do nawrotowej przepukliny u 1.
Wnioski: Brzuch matki stanowi naturalny „inkubator” dla płodu – łatwiej i bezpieczniej jest wykonać badanie we- wnątrzmacicznie niż badać chorego noworodka. MR jest metodą z wyboru w diagnostyce i kontroli w przypadkach otwartej chirurgii płodu.
Słowa kluczowe: prenatalny rezonans magnetyczny (MR) / ZaGa páoGX / / badanie kontrolne /
Otrzymano: 06.03.2013
Zaakceptowano do druku: 15.05.2013 Adres do korespondencji:
Monika Bekiesińska-Figatowska
Instytut Matki i Dziecka, Zakład Diagnostyki Obrazowej Polska, 01-211 Warszawa, ul. Kasprzaka 17a tel. (22) 3277156; fax (22) 3277195 e-mail: zakład.rtg@imid.med.pl
Wprowadzenie
5H]RQDQV PDJQHW\F]Q\ 05 PD QD ĞZLHFLH X]QDQą SR]\FMĊ Z GLDJQRVW\FH SUHQDWDOQHM >1@ 3R ZSURZDG]HQLX Z ED]LH 3XE
PHG KDVáD ÄIHWDO 05,´ X]\VNXMH VLĊ LPSRQXMąFą LORĞü SUDF ± 1
± SXEOLNRZDQ\FK RG 1 2 URNX 'RĞZLDGF]HQLH SROVNLH Z WHM G]LHG]LQLH GDWXMH VLĊ RG URNX 1 , MHVW ZLĊF ]GHF\GRZDQLH NUyW
V]H, DOH MXĪ F]WHUQDVWROHWQLH L UyZQLHĪ ]DRZRFRZDáR OLF]ąF\PL VLĊ SXEOLNDFMDPL Z OLWHUDWXU]H ĞZLDWRZHM >2@
:LHOH VHWHN Z\NRQDQ\FK EDGDĔ ]áRĪ\áR VLĊ QD GRĞZLDGF]H
QLH RĞURGND ZDUV]DZVNLHJR L NUDNRZVNLHJR, ZVSyáSUDFXMąF\FK ]H VREą RG ODW 7R GRĞZLDGF]HQLH Z RFHQLH SDWRORJLL SáRGRZHM RUD] X]QDQH EH]SLHF]HĔVWZR PHWRG\ VSRZRGRZDá\, ĪH EDGDQLH 05 ]DF]ĊáR E\ü Z\NRU]\VW\ZDQH QLH W\ONR MHGQRUD]RZR, Z FHOX ZHU\¿NDFML L UR]V]HU]HQLD UR]SR]QDQLD XOWUDVRQRJUD¿F]QHJR, DOH UyZQLHĪ MDNR PHWRGD NRQWUROL REUD]X SDWRORJLL Z RNUHVLH SUHQD
WDOQ\P 3R]D W\P UR]ZyM PHWRG OHF]HQLD SáRGX in utero Z QD
V]\P NUDMX VSRZRGRZDá GRGDWNRZą NRQLHF]QRĞü VWRVRZDQLD ED
GDQLD 05 SU]HG SRGMĊFLHP GHF\]ML R MHJR ]DVWRVRZDQLX RUD] GOD PRQLWRURZDQLD MHJR VNXWHF]QRĞFL >@
Cel pracy
&HOHP QLQLHMV]HM SUDF\ MHVW SU]HGVWDZLHQLH ZáDVQ\FK GR
ĞZLDGF]HĔ Z NRQWUROL SDWRORJLL SáRGX ]D SRPRFą SUHQDWDOQHJR EDGDQLD 05
Materiał i metody
0DWHULDá VWDQRZL 1 SáRGyZ, X NWyU\FK Z\NRQDQR GZD EDGD
QLD 05 SLHUZV]H PLĊG]\ 1 D 2 W\JRGQLHP Ī\FLD SáRGRZHJR ĞUHGQLR 2, W\J , GUXJLH PLĊG]\ 2 D ĞUHGQLR , W\J
%DGDQLD Z\NRQDQR DSDUDWDPL R QDWĊĪHQLX SROD PDJQHW\F]QHJR
3RGVWDZRZą PHWRGą REUD]RZDQLD E\á\ DQDWRPLF]QH REUD]\
66)6(72]DOHĪQH, X]XSHáQLRQH REUD]DPL 76( OXE *5(71]D
OHĪQ\PL, ':,, ),(67$ L (3,*5(
Wyniki
:\QLNL REX EDGDĔ 05 DQDOL]RZDQHM JUXS\ SáRGyZ SU]HGVWD
ZLRQR Z WDEHOL ,
: 1 SU]\SDGNDFK SáRGyZ EDGDQ\FK SU]HG L SR SUHQDWDO
Q\P ]DPNQLĊFLX SU]HSXNOLQ\ RSRQRZRUG]HQLRZHM EDGDQLH 05 Z RF]\ZLVW\ VSRVyE XZLGRF]QLáR UyĪQLFĊ PLĊG]\ SLHUZRWQą ZDGą FHZ\ QHUZRZHM D VWDQHP SR 005 DQJ myelomeningocele re- pair : , SU]\SDGNyZ 11 Z\QLN ]DELHJX ĞUyGPDFLF]
QHJR E\á GRVNRQDá\ : , 11 Z\VWąSLáD SU]HSXNOLQD QDZUR
WRZD
: SR]RVWDá\FK SU]\SDGNDFK VWZLHUG]RQR PQLHMV]H SRZLNáD
QLD SU]HSXNOLQĊ UHV]WNRZą X 2 SáRGyZ 11,1 , WRUELHO Z VNyU]H SU]HV]F]HSX X 1 , , REU]ĊN SU]HV]F]HSX X SáRGyZ 22,2
RUD] EUDN RGJáRELHQLD W\áRPy]JRZLD DQJ hindbrain herniation, ++ X 2 SáRGyZ 11,1 , SU]\ F]\P X MHGQHJR ] QLFK VWRSLHĔ ++
VLĊ QLH ]PLHQLá VWRSLHĔ 2 SU]HG L SR 005 , D X GUXJLHJR ]PQLHM
V]\á VLĊ ]H VWRSQLD 2 QD VWRSLHĔ 1 3RQDGWR X 1 SáRGX ] JUXS\
RSHURZDQHM NRQWUROQH EDGDQLH 05 XZLGRF]QLáR G\VSOD]MĊ ZLH
ORWRUELHORZDWą QHUNL, NWyUD Z SLHUZV]\P EDGDQLX PLDáD QLHMDVQ\
REUD] REU]ĊN" RUD] VDPRLVWQą UHJUHVMĊ ]PLDQ\ Z SáXFX, NWyUD QDMSHZQLHM PLDáD FKDUDNWHU &&$0
6SRĞUyG SR]RVWDá\FK 1 SáRGyZ Z 1 SU]\SDGNX QU SR EDGDQLX 05 ]G\VNZDOL¿NRZDQR SáyG RG LQWHUZHQFML in utero ]H Z]JOĊGX QD GXĪą UR]OHJáRĞü L Z\VRNą ORNDOL]DFMĊ SU]HSXNOL
Q\ SRZ\ĪHM 7K12 .RQWUROQH EDGDQLH Z ZLHNX FLąĪRZ\P 2 W\JRGQL Z\ND]DáR SRQDGWR SU]\WZLHUG]HQLH UG]HQLD NUĊJRZHJR Abstract
Background: It has been shown that MRI offers the possibility of more detailed assessment of fetal pathology than sonography. It is used not only to diagnose but also to follow up some prenatal diseases. It is a basis of in utero treatment and the tool of monitoring its efficacy. The purpose of the study was to present the authors’ experience with prenatal MRI as a method of follow-up of fetal pathology and of monitoring invasive fetal therapy.
Material and Methods: The study group consisted of 31 fetuses that underwent two MRI examinations. The first exams were performed at the gestational age of 19-28 weeks (mean: 23.6 weeks), the follow-up between week 20 and 37 (mean: 30.5). The MRI examinations were performed using 1.5 T scanners. SSFSE/ T2-weighted images, TSE/ or GRE/T1-weighted images, DWI, FIESTA, EPIGRE were performed.
Results: In 5 cases MRI allowed to exclude a suspected pathology: brain anomaly in a healthy fetus, septo-optic dysplasia in a healthy fetus, right-sided CDH in case of a left-sided pathology, pentalogy of Cantrell, lack of blad- der in a fetus with a small, thick-walled bladder. In 4 cases an additional pathology was detected on MRI: CCAM/
pulmonary sequestration with self-regression, cerebellar hypoplasia, rhombencephalosynapsis, tethered cord with syringohydromyelia. In 4 cases MRI was used just to follow-up and showed evolution of the disease in 2 cases: re- gression of intracerebral hemorrhage, progression of kidney disease. Finally, in 18 cases MRI was performed before and after an open fetal surgery of myelomeningocele showing good outcome in 10 cases and a wide spectrum of complications in 8 neonates: from edema of the transplant only in 4 to recurrent MC in 1.
Conclusions: Maternal uterus constitutes a natural “incubator” for the fetus – it is easier and safer to perform diagnostic procedure in utero than in a seriously ill newborn. MRI is a method of choice in the diagnosis and of follow-up in cases of open fetal surgery.
Key words: prenatal magnetic resonance imaging (MRI) / fetal anomaly / / folloZXp stXdy /
Tabela I. Wyniki badań MR w analizowanym materiale.
Lp. MR nr 1 MR nr 2
1 1 +EG SUDZLGáRZ\SáyGQLH]QDF]QD
DV\PHWULDJDáHNRF]Q\FK +EG SUDZLGáRZ\SáyG
2 2+EG QLHPRĪQDZ\NOXF]\üEUDNXSU]HJURG\
SU]H]URF]\VWHMQHUZ\Z]URNRZHSUDZLGáRZH
+EG V]HURNDMDPDSU]HJURG\SU]H]URF]\VWHM
SU]\ZąVNLFKNRPRUDFKERF]Q\FKRVWDWHF]QH
Z\NOXF]HQLHG\VSOD]MLSU]HJURGRZRZ]URNRZHM
3 2+EG OHZRVWURQQD&'+Z\NOXF]HQLH
SUDZRVWURQQHM 2 +EG MDNSRSU]HGQLR
4
1 +EG SU]HSXNOLQDSĊSRZLQRZD ZąWURED
XZ\SXNOHQLHSU]HGQLHMĞFLDQ\NOSQD
Z\VRNRĞFLVHUFDDOHVHUFHZNOS
2+EG MDNSRSU]HGQLR
5
24+EG PDáRZRG]LHQLHZLGRF]Q\SĊFKHU]
PRF]SRV]HU]RQH8.0QHUHNSá\QZMDPLH
RWU]HZQHMLOHZHMRSáXFQHM
2+EG SRDPQLRLQIX]MLROEU]\PLHZRGRQHUF]H
LPHJDXUHWHUREXVWURQQLHPDá\]ZáyNQLDá\SĊFKHU]
PRF]RZ\
6 25+EG &&$0VHNZHVWUSáXFQ\ 36+EG UHJUHVMD]PLDQ\
7 22+EG ZRGRJáRZLHKLSRSOD]MDPyĪGĪNX 2 +EG MDNSRSU]HGQLR
8 27+EG ZHQWULNXORPHJDOLDSRGHMU]HQLH5(6 33+EG ZHQWULNXORPHJDOLDSRWZLHUG]HQLH5(6
9 23+EG 00&RG7K12&KLDUL,, 31+EG MDNSRSU]HGQLR]DNRWZLF]HQLHUG]HQLD
V\ULQJRK\GURP\HOLD&7K
10 28+EG NUZLDNĞUyGPy]JRZ\SRGZ\ĞFLyáNRZ\ 32+EG VWRSQLHQLHNUZLDNDSRV]HU]HQLHWRĪVWURQQHM
NRPRU\ERF]QHM
11 28+EG ]DVWDZNDFHZNLW\OQHMXURSDWLD
zaporowa, nerki czynne
34 +EG zaVWawka cewki WyOneM, XropaWia zaporowa, nerki nieczynne
12 24 +EG 0& w /6, &Kiari ,, 31 +EG Mak poprzeGnio
13 26 +EG przepXkOina PyzJowa poWyOiczna,
zawieraMąca PyĪGĪek 37 +EG Mak poprzeGnio
14-21 0&, &Kiari ,, 6Wan po 2)6, oGJáoEienie WyOnoMaPowe, prawiGáowy przeszczep
22 21 +EG 0&, &Kiari ,, 27 +EG sWan po 2)6, Erak oGJáoEienia WyOnoMaPoweJo, prawiGáowy przeszczep
23 27 +EG 0&, &Kiari ,,
30 +EG sWan po 2)6, zPnieMszenie wJáoEienia WyOnoMaPoweJo ze sW 2 Go 1 , prawiGáowy przeszczep
24-27 0&, &Kiari ,, 6Wan po 2)6, oGJáoEienie WyOnoMaPowe, oErzĊk
przeszczepu
28 21 +EG 00& w /-6, &Kiari ,, 28 +EG po 2)6, oGJáoEienie, WorEieO w skyrze przeszczepu
29 24 +EG 00& w /-6, &Kiari ,, 28 +EG po 2)6, przepukOina reszWkowa
30
23 +EG 0& w /-6, &Kiari ,,, WorEieO oskrzeOopocKoGna&&$0, oErzĊk " praweM nerki
31 +EG po 2)6, oGJáoEienie, przepukOina reszWkowa, GyspOazMa WorEieOowaWa praweM nerki
31 24 +EG 0& w /-6, &Kiari ,, 31 +EG po 2)6, oGJáoEienie, zaJraĪaMąca przepukOina nawroWowa
+EG ± WyGzieĔ ciąĪy &'+ ± przepukOina przeponowa anJ congenital diaphragmatic hernia kOp ± kOaWka piersiowa 8.-0 ± ukáaG kieOicKowo-PieGniczkowy &&$0 ± wroGzona JruczoOakowaWoĞü WorEieOowaWa páuc anJ congenital cystic adenomatoid malformation 5(6 ± áac rhombencephalosynapsis; 00& ± przepukOina oponowo-rGzeniowa áac myelomeningocele) 0& ± przepukOina oponowa áac meningocele) & ± szyMny oGcinek rGzenia i kanaáu krĊJoweJo 7K ± piersiowy oGcinek rGzenia i kanaáu krĊJoweJo /-6 ± OĊGĨwiowo-krzyĪowy oGcinek rGzenia i kanaáu krĊJoweJo 2)6 ± zaEieJ operacyMny na páoGzie anJ open fetal surgery)
: MHGQ\P SU]\SDGNX QU 1 EDGDQLH 05 Z\NOXF]\áR ZDGĊ 281 X SáRGX PDWNL ] SRSU]HGQLP G]LHFNLHP ] ZDGą, Z NROHM
Q\P Z\NOXF]\áR G\VSOD]MĊ SU]HJURGRZRZ]URNRZą SRGHMU]H
ZDQą XOWUDVRQRJUD¿F]QLH QU 2 8 SáRGX QU Z EDGDQLX 86*
RFHQLRQR PyĪGĪHN MDNR QLHSUDZLGáRZ\, EDGDQLH 05 SR]ZROLáR UR]SR]QDü rhombencephalosynapsis : SU]\SDGNX QU RSUyF]
ROEU]\PLHJR ZRGRJáRZLD Z EDGDQLX 05 UR]SR]QDQR L SRWZLHU
G]RQR XWU]\PXMąFą VLĊ KLSRSOD]MĊ PyĪGĪNX 8 SáRGX QU 1 UR]SR
]QDQR SU]HSXNOLQĊ Py]JRZą Z RNROLF\ SRW\OLF]QHM, ]DZLHUDMąFą F]ĊĞü PyĪGĪNX
a
Rycina 1 a, b. Płód 21 Hbd z przepukliną oponowa w odcinku lędźwiowo- krzyżowym (a) i zespołem Chiari II (b).
c. Ten sam płód w wieku 29 Hbd, po operacji wewnątrzmacicznej.
Prawidłowy obraz przeszczepu, odgłobienie tylnojamowe.
b
c
Rycina 2 a, b. Płód 27 Hbd. Mały móżdżek, podejrzenie rhombencephalosynapsis.
b. Ten sam płód w wieku 33 Hbd. Potwierdzenie wady.
b a
: MHGQ\P SU]\SDGNX QU EDGDQLH 05 SRZWDU]DQR Z FHOX RFHQ\ SU]HSRQ\ SR VWURQLH SUDZHM X SáRGX ] SU]HSXNOLQą SU]H
SRQRZą OHZRVWURQQą ± ]H Z]JOĊGX QD QLHMDVQ\ REUD] XOWUDVRQR
JUD¿F]Q\ L QDG]LHMH URG]LFyZ QD NZDOL¿NDFMĊ GR IHWRVNRSRZHM RNOX]ML WFKDZLF\ : REUD]LH 05 QLH E\áR ZąWSOLZRĞFL FR GR SUDZLGáRZRĞFL SUDZHJR ]DU\VX SU]HSRQ\ L EUDNX SUDZRVWURQQHM SU]HSXNOLQ\ SU]HSRQRZHM : 1 SU]\SDGNX ZF]HVQHM FLąĪ\ QU SRZWyU]RQR EDGDQLH GZXNURWQLH Z RGVWĊSLH W\JRGQLD ]H Z]JOĊ
GX QD ZąWSOLZRĞFL GRW\F]ąFH REUD]X SRGHMU]HZDQHM SHQWDORJLL
&DQWUHOOD, QLH ]QDOH]LRQR MHGQDN SRWZLHUG]HQLD V]F]HOLQ\ PRVWND L HNWRSLL VHUFD : 2 SU]\SDGNDFK QU L 11 REVHUZRZDQR SUR
JUHVMĊ FKRURE\ XNáDGX PRF]RZHJR, Z MHGQ\P QU VDPRLVWQą UHJUHVMĊ ]PLDQ\ Z SáXFX &&$0 OXE VHNZHVWUX , Z NROHMQ\P QU 1 HZROXFMĊ NUZLDND ĞUyGPy]JRZHJR
Rycina 3 a, b. Płód 25 Hbd. nie można wykluczyć braku przegrody przezroczystej (a), nerwy wzrokowe prawidłowe (b).
c. Ten sam płód w wieku 37 Hbd. Szeroka jama przegrody przezroczystej przy wąskich komorach bocznych, ostateczne wykluczenie dysplazji przegrodowo-wzrokowej.
b a
c
Rycina 4 a. Płód 28 Hbd. Krwiak śródmózgowy w strukturach głębokich lewej półkuli mózgu.
b. Ten sam płód w wieku 32 Hbd. Stopnienie krwiaka, poszerzenie komory bocznej lewej.
b a
Dyskusja
-DN MXĪ ZVSRPQLDQR, SR]\FMD SUHQDWDOQ\FK EDGDĔ 05 MHVW XJUXQWRZDQD, ]DUyZQR G]LĊNL MHJR XGRZRGQLRQHM SU]\GDWQRĞFL NOLQLF]QHM, MDN L EH]SLHF]HĔVWZX > @ 1LH ]DFKRG]L ZLĊF REDZD XV]NRG]HQLD SáRGX DQL SU]H] MHGQRUD]RZH, DQL SU]H] SRZWDU]DQH EDGDQLD 05 3RQDGWR Z\ND]DQR, ĪH Z\NRQDQLH SRZWyUQHJR ED
GDQLD 05 SR XURG]HQLX G]LHFND ]Z\NOH QLH ZQRVL LVWRWQ\FK QR
Z\FK LQIRUPDFML Z SRUyZQDQLX ] EDGDQLHP SUHQDWDOQ\P, D REDU
F]RQH MHVW ZLĊNV]\P U\]\NLHP, L OHF]HQLH SRVWQDWDOQH PRĪH E\ü SODQRZDQH QD SRGVWDZLH SUHQDWDOQHJR EDGDQLD 05 >, 1, 11@
: SU]\SDGNX SUHQDWDOQHJR ]DPNQLĊFLD SU]HSXNOLQ\ RSR
QRZRUG]HQLRZHM ] ]DáRĪHQLD NRQLHF]QH MHVW EDGDQLH SUHQDWDOQH MDNR PHWRGD NZDOL¿NDFML GR ]DELHJX 'R Z\PDJDQ\FK EDGDĔ SUH
: DQDOL]RZDQ\P PDWHULDOH MHJR ZLĊNV]ą F]ĊĞü 11 ,1
VWDQRZLá\ SáRG\ OHF]RQH ZHZQąWU]PDFLF]QLH 2WZDUWą FKLUXUJLĊ SáRGX Z SU]\SDGNDFK SU]HSXNOLQ RSRQRZRUG]HQLRZ\FK RFHQLR
QR Z UDQGRPL]RZDQ\P EDGDQLX 0206 DQJ The Management of Myelomeningocele Study , SRUyZQXMąF Z\QLNL ]DELHJyZ SUH
L SRVWQDWDOQ\FK L VWZLHUG]RQR, ĪH OHF]HQLH in utero GDMH OHSV]H Z\QLNL QLĪ SR XURG]HQLX, ]PQLHMV]DMąF ZRGRJáRZLH L ZJáRELHQLH W\OQRMDPRZH, UHGXNXMąF LORĞü SU]\SDGNyZ, Z NWyU\FK NRQLHF]QH MHVW ]DáRĪHQLH ]DVWDZNL NRPRURZRRWU]HZQRZHM RUD] ]PQLHMV]D
MąF RGOHJáH VNXWNL QHXURORJLF]QH X F]ĊĞFL SDFMHQWyZ >1@ %D
GDQLD 86* L 05 Vą Z\NRQ\ZDQH UXW\QRZR Z NZDOL¿NDFML GR 005 RUD] SUHQDWDOQHM NRQWUROL HIHNWyZ OHF]HQLD RSHUDF\MQHJR SáRGX ]DUyZQR Z RĞURGNDFK ]DFKRGQLFK >12@, MDN L Z .OLQLFH E\WRPVNLHM >1@
Rycina 5 a. Płód 25 Hbd. CCAM/sekwestr płucny w dolnym polu prawego płuca.
b. Ten sam płód w wieku 36 Hbd. Regresja zmiany.
b a
Rycina 6 a. Płód 28 Hbd. W sekwencji DWI nerki wykazują wysoką intensywność sygnału – są czynne.
b. Ten sam płód w wieku 34 Hbd. Ogólnie gorsza jakość obrazu z powodu artefaktów ruchowych, jednak nie widać sygnału z nerek – nerki nie funkcjonują.
b a
1DV]H EDGDQLD NRQWUROQH SRWZLHUG]DMą GDQH ] OLWHUDWXU\ QD WH
PDW Z\QLNyZ OHF]HQLD in utero: RGJáRELHQLH W\OQRMDPRZH Z
SU]\SDGNyZ 11 , GRVNRQDá\ HIHNW PLHMVFRZ\ Z ,
11 5\FLQD 1
2FHQD NDQDáX NUĊJRZHJR L MHJR ]DZDUWRĞFL Z EDGDQLX XOWUD
VRQRJUD¿F]Q\P MHVW RJUDQLF]RQD SU]H] ZLHOH F]\QQLNyZ FLHQLH DNXVW\F]QH RG VWUXNWXU NRVWQ\FK, RW\áRĞü PDWNL, ZLHORZRG]LH, D QDZHW SU]H] SR]\FMĊ SáRGX %DGDQLH 05 MHVW SR]EDZLRQH WDNLFK RJUDQLF]HĔ, ]DWHP SR]ZDOD QD OHSV]ą ZL]XDOL]DFMĊ VWUXNWXU NDQD
áX NUĊJRZHJR >1@ : SU]\SDGNX ZDG UR]V]F]HSRZ\FK FHZ\ QHU
ZRZHM GRNáDGQH RNUHĞOHQLH SR]LRPX, URG]DMX L VWRSQLD ]DDZDQ
VRZDQLD ]PLDQ MHVW SRGVWDZą GR SUDZLGáRZHJR ]DSODQRZDQLD ]D
ELHJX RSHUDF\MQHJR >1@ RUD] ZSá\ZD QD SRUDGQLFWZR SUHQDWDOQH L Z\EyU RSW\PDOQHM WHUDSLL : SUDF\ *ULI¿WKVD L ZVS QDG SR
UyZQDQLHP SU]\GDWQRĞFL SUHQDWDOQHJR EDGDQLD 86* L 05 Z GLD
JQRVW\FH ZDG NUĊJRVáXSD SáRGX VWZLHUG]RQR FDáNRZLWą ]JRGQRĞü UR]SR]QDĔ PLĊG]\ 86* L 05 Z SU]\SDGNyZ : SR]RVWD
á\FK 2 EDGDQLH 05 ZQLRVáR GRGDWNRZH LQIRUPDFMH, Z W\P Z\NOXF]\áR ZDGĊ UR]SR]QDQą QD SRGVWDZLH SUHQDWDOQHJR 86*
Z\QLNL XOWUDVRQRJUD¿L IDáV]\ZLH GRGDWQLH , FR PLDáR RJURPQH ]QDF]HQLH GOD ]PLDQ\ SURJQRVW\NL L SRVWĊSRZDQLD SRVWQDWDOQHJR
: Z\NU\ZDQLX ZDG NUĊJRVáXSD, EDGDQLH 05 Z\ND]DáR 1, D SUHQDWDOQH 86* ]JRGQRĞFL ] ZHU\¿NDFMą NOLQLF]Qą, FR R]QDF]D Z SU]\SDGNX ZáąF]HQLD EDGDQLD 05 GR DOJRU\WPX SR
VWĊSRZDQLD SRSUDZĊ WUDIQRĞFL R 2 $XWRU]\ VWZLHUG]LOL UyZ
QRF]HĞQLH SRWZLHUG]DQą WDNĪH Z LQQ\FK EDGDQLDFK >1@ Z\ĪV]RĞü EDGDQLD 05 QDG SUHQDWDOQ\P 86* Z RFHQLH SU]\SDGNyZ 00&
] WRZDU]\V]ąFą PDOIRUPDFMą &KLDUL¶HJR ,,, ]H Z]JOĊGX QD OHSV]H REUD]RZDQLH VWUXNWXU W\OQRMDPRZ\FK L PRĪOLZRĞü GRNáDGQLHMV]H
JR RNUHĞOHQLD SR]LRPX ZJáRELHQLD W\OQRMDPRZHJR >1@
: SR]RVWDáHM JUXSLH SáRGyZ Z QDV]\P PDWHULDOH UyZQLHĪ LVWRWQą F]ĊĞü, ER DĪ SU]\SDGNyZ, VWDQRZLá\ SáRG\ ] SRGHM
U]HQLHP ZDG\ Py]JX 3RWZLHUG]D WR SLHUZV]H L SRGVWDZRZH ]DVWRVRZDQLH, MDNLH ]QDOH]LRQR GOD UH]RQDQVX PDJQHW\F]QHJR Z GLDJQRVW\FH SUHQDWDOQHM RFHQĊ ZDG ZURG]RQ\FK RĞURGNRZHJR XNáDGX QHUZRZHJR 6SRĞUyG W\FK SU]\SDGNyZ ZLĊNV]RĞü VWDQRZLá\ ZDG\ W\OQHJR GRáX F]DV]NL, NWyUH ZUD] ] ZDGDPL OLQLL ĞURGNRZHM RUD] ]DEXU]HQLDPL PLJUDFML L ]DNUĊWRZRĞFL VWDQRZLą JáyZQH ZVND]DQLH GR EDGDQLD 05 SáRGX 7\OQD MDPD F]DV]NL MHVW WUXGQLHMV]D GR RFHQ\ XOWUDVRQRJUD¿F]QHM QLĪ VWUXNWXU\ QDGQDPLR
WRZH L Z W\P REV]DU]H UR]ELHĪQRĞü PLĊG]\ Z\QLNDPL SUHQDWDOQH
JR EDGDQLD 86* L 05 MHVW ZLĊNV]D >1 @ 7\P PRĪQD WáXPDF]\ü QLHXZLGRF]QLHQLH Z 86* KLSRSOD]ML PyĪGĪNX X SáRGX ] GXĪ\P ZRGRJáRZLHP QDGQDPLRWRZ\P 6]F]HJyOQLH LQWHUHVXMąF\ MHVW SU]\SDGHN UKRPEHQFHSKDORV\QDSVLV ]H Z]JOĊGX QD U]DGNRĞü Z\VWĊSRZDQLD WHM ZDG\, SROHJDMąFHM QD EUDNX UREDND, IX]ML Syá
NXO PyĪGĪNX, NRQDUyZ ĞURGNRZ\FK PyĪGĪNX L MąGHU ]ĊEDW\FK
: EDGDQLX 86* FHFKą VXJHUXMąFą 5(6 MHVW VWZLHUG]HQLH PDáHJR PyĪGĪNX 'RQLHVLHQLD QD WHPDW SUHQDWDOQHJR UR]SR]QDQLD 5(6 Vą QLHOLF]QH, D QD]ZDQLH ZDG\ QDVWĊSXMH GRSLHUR SR EDGDQLX 05 L WDN WHĪ E\áR Z QDV]\P SU]\SDGNX >2@ 5\FLQD 2 =H Z]JOĊ
GX QD U]DGNRĞü Z\VWĊSRZDQLD 5(6 L MHM UR]SR]QDZDQLD, UyZQLHĪ SR XURG]HQLX, SRQRZQH EDGDQLH 05 X WHJR SáRGX Z\NRQDQR GOD XSHZQLHQLD VLĊ R VáXV]QRĞFL SRGHMU]HQLD Z\VXQLĊWHJR SR SLHUZ
V]\P EDGDQLX
: DQDOL]RZDQ\P PDWHULDOH EDGDQLH 05 VáXĪ\áR UyZQLHĪ GR ĞOHG]HQLD HZROXFML ]PLDQ SDWRORJLF]Q\FK Z REUĊELH 281 PLH
OLĞP\ MHGHQ SU]\SDGHN NUZLDND ĞUyGPy]JRZHJR, NWyU\ Z NROHM
Q\P EDGDQLX SR W\JRGQLDFK RG SLHUZV]HJR ]PQLHMV]\á VZRMą
REMĊWRĞü L ]PLHQLá LQWHQV\ZQRĞü V\JQDáX, D NRPRUD ERF]QD SR MHJR VWURQLH XOHJáD SRV]HU]HQLX 5\FLQD 3RQRZQH EDGDQLH Z\NRQDQR Z FHOX RFHQ\, F]\ QLH E\áR WR NUZDZLHQLH GR JX]D
2EVHUZRZDQR 2 SU]\SDGNL VDPRLVWQHM UHJUHVML ]PLDQ WRUELH
ORZDW\FK Z SáXFDFK 5\FLQD , QDMSHZQLHM R FKDUDNWHU]H ZUR
G]RQHM JUXF]RODNRZDWRĞFL WRUELHORZDWHM SáXF, FKRü Z\PDJDMą
F\FK UyĪQLFRZDQLD ] WRUELHOą RVNU]HORSRFKRGQą Z MHGQ\P SU]\
SDGNX L ] VHNZHVWUHP RVNU]HORZRSáXFQ\P Z GUXJLP 6DPRLVWQH XVWĊSRZDQLH WDNLFK ]PLDQ MHVW RSLV\ZDQH Z OLWHUDWXU]H >21@
%DGDQLH 05 SR]ZROLáR UyZQLHĪ ĞOHG]Lü SURJUHVMĊ ]PLDQ Z XNáDG]LH PRF]RZ\P X 2 SáRGyZ : SLHUZV]\P SU]\SDGNX Z SLHUZV]\P EDGDQLX 05 Z ZLHNX FLąĪRZ\P 2 W\JRGQL Z ZD
UXQNDFK PDáRZRG]LD ZLGRF]QH E\á\ SRV]HU]RQH XNáDG\ NLHOLFKR
ZRPLHGQLF]NRZH QHUHN L QLH PRĪQD E\áR XZLGRF]QLü SĊFKHU]D PRF]RZHJR 3RZWyUQH EDGDQLH 05 ]OHFRQR Z FHOX RFHQ\ SUR
JUHVML ]PLDQ Z XNáDG]LH PRF]RZ\P ]H Z]JOĊGX QD QLHW\SRZ\
REUD] Z 86*, WUXGQRĞFL Z RFHQLH VWUXNWXU\ QHUHN L Z XVWDOHQLX UR]SR]QDQLD SU]\F]\Q\ XURSDWLL ]DSRURZHM &]WHU\ W\JRGQLH SR SLHUZV]\P EDGDQLX 05 Z NROHMQ\P ZLGRF]QH MXĪ E\áR REXVWURQ
QLH EDUG]R GXĪH ZRGRQHUF]H, SUDNW\F]QLH EH] WNDQNL QHUHN, RUD]
PRF]RZRG\ ROEU]\PLH, XGDáR VLĊ WHĪ XZLGRF]QLü PDá\, ]ZáyN
QLDá\ SĊFKHU] PRF]RZ\, EĊGąF\ QDMSHZQLHM SU]\F]\Qą XURSDWLL
'UXJL SU]\SDGHN LOXVWUXMH SU]\GDWQRĞü VHNZHQFML REUD]RZDQLD ]DOHĪQHJR RG G\IX]ML DQJ Diffusion-Weighted Imaging, ':, GR RFHQ\ F]\QQRĞFL QHUHN SáRGX 3R]ZDOD RQD QD RGUyĪQLHQLH SUDZL
GáRZ\FK L QLHF]\QQ\FK QHUHN 3UDZLGáRZH QHUNL Z\ND]XMą Z\
VRNą LQWHQV\ZQRĞü V\JQDáX Z VHNZHQFML ':, 5\FLQD D , WUDFą Mą ZUD] ] XWUDWą IXQNFML >22@ 5\FLQD E 7HJR URG]DMX F]\QQR
ĞFLRZą LQIRUPDFMĊ PRĪQD X]\VNDü MHG\QLH Z EDGDQLX 05 SáRGX
5ROD EDGDQLD 05 SROHJD UyZQLHĪ Z F]ĊĞFL SU]\SDGNyZ QD Z\NOXF]HQLX SRGHMU]HQLD ZDG\ OXE FKRURE\ ZURG]RQHM L MHVW WR RJURPQLH ZDĪQ\ SV\FKRORJLF]QLH DVSHNW WHJR SRVWĊSRZDQLD
: DQDOL]RZDQ\P PDWHULDOH Z MHGQ\P SU]\SDGNX FDáNRZLFLH Z\NOXF]RQR MDNąNROZLHN ZDGĊ Py]JRZLD, D SRZWyUQH SUHQDWDO
QH EDGDQLH 05 Z\NRQDQR ] SRZRGX QLHZLHONLHM DV\PHWULL JD
áHN RF]Q\FK, RVWDWHF]QLH SRWZLHUG]DMąF EUDN QLHSUDZLGáRZRĞFL X SáRGX PDWNL ] FLĊĪNą ZDGą X SLHUZV]HJR G]LHFND : OLWHUDWXU]H SRGNUHĞOD VLĊ VWUHV NRELHW\ FLĊĪDUQHM ]ZLą]DQ\ ] EDGDQLHP 05 MHM QLHQDURG]RQHJR G]LHFND L RSUDFRZXMH VSRVRE\ MHJR ]PQLHMV]DQLD
>2@, DXWRU]\ QLH ]QDOHĨOL QDWRPLDVW RSUDFRZDĔ GRW\F]ąF\FK SR
SUDZ\ VWDQX SV\FKLF]QHJR PDWNL SR X]\VNDQLX ZLDGRPRĞFL, ĪH EDGDQLH WR Z\NOXF]\áR ZDGĊFKRUREĊ ZURG]RQą, D WR Z\GDMH VLĊ PLHü QLHEDJDWHOQH ]QDF]HQLH
:DUW RPyZLHQLD MHVW UyZQLHĪ SU]\SDGHN XOWUDVRQRJUD¿F]QH
JR SRGHMU]HQLD G\VSOD]ML SU]HJURGRZRZ]URNRZHM Z\VXQLĊWHJR SR]D QDV]\P RĞURGNLHP, ]H Z]JOĊGX QD WUXGQRĞFL Z Z\NOXF]HQLX WHJR SRGHMU]HQLD Z SLHUZV]\P EDGDQLX 05, Z\NRQDQ\P Z ZLH
NX FLąĪRZ\P 2 W\JRGQL 8ZLGRF]QLRQR Z QLP L ]PLHU]RQR EH]
WUXGQRĞFL QHUZ\ Z]URNRZH 5\FLQD D , FKRü ZHGáXJ EDUG]R VNąS\FK GDQ\FK ] SLĞPLHQQLFWZD LFK XZLGRF]QLHQLH ZLąĪH VLĊ ]H ]PLDQą V\JQDáX ] SR]DJDáNRZHM WNDQNL WáXV]F]RZHM, NWyUD QDVWĊ
SXMH GRSLHUR Z WU]HFLP WU\PHVWU]H FLąĪ\ >2@ 1DWRPLDVW SUREOHP VWDQRZLáD RFHQD, F]\ X SáRGX PDP\ GR F]\QLHQLD ] V]HURNą MDPą SU]HJURG\ SU]H]URF]\VWHM SU]\ ZąVNLFK NRPRUDFK ERF]Q\FK FR MHGQR]QDF]QLH ND]DáRE\ RGU]XFLü UR]SR]QDQLH G\VSOD]ML SU]HJUR
GRZRZ]URNRZHM , F]\ WHĪ ] EUDNLHP SU]HJURG\ SU]H]URF]\VWHM
5\FLQD E : QDV]\P RĞURGNX, Z SUDFRZQL GLDJQRVW\NL L WH
UDSLL SáRGX QLH SRWZLHUG]RQR Z 86* UR]SR]QDQLD ZDG\ 281, XZLGRF]QLDMąF MDPĊ SU]HJURG\ SU]H]URF]\VWHM L EDUG]R ZąVNLH,
VáDER ZLGRF]QH URJL F]RáRZH NRPyU ERF]Q\FK, FR PRJáR QDVX
ZDü SRGHMU]HQLH IX]ML URJyZ SU]HGQLFK L EUDNX MDP\ SU]HJURG\
SU]H]URF]\VWHM 'OD SRWZLHUG]HQLD Z\NRQDQR NROHMQH EDGDQLH 05, 12 W\JRGQL SyĨQLHM, RVWDWHF]QLH Z\NOXF]DMąF ZDGĊ 5\FLQD
F
,VWRWQH ]QDF]HQLH GOD SRGHMPRZDQLD GHF\]ML R NLHURZDQLX QD EDGDQLH 05 SáRGX PD WHĪ GHWHUPLQDFMD URG]LFyZ, V]XNDMąF\FK SRPRF\ GOD G]LHFND : MHGQ\P SU]\SDGNX Z QDV]\P PDWHULD
OH EDGDQLH ]RVWDáR Z\NRQDQH GZXNURWQLH Z RGVWĊSLH W\JRGQL Z FHOX X]\VNDQLD SHZQRĞFL Z VSUDZLH SRáRĪHQLD ZąWURE\ X SáR
GX ] OHZRVWURQQą SU]HSXNOLQą SU]HSRQRZą ZREHF ĞODGX ZąWSOL
ZRĞFL Z EDGDQLDFK 86* :F]HVQH UR]SR]QDQLH WHM ZDG\ PRĪH SR]ZROLü QD ZáąF]HQLH OHF]HQLD in utero >2@ 2EHFQRĞü ZąWURE\
Z SU]HSXNOLQLH SU]HSRQRZHM VWDQRZL MHGHQ ] ZDUXQNyZ ZáąF]H
QLD GR OHF]HQLD IHWRVNRSRZą RNOX]Mą WFKDZLF\ EDORQHP >2@ &KD
UDNWHU\VW\F]QD ZLHONRĞü L LQWHQV\ZQRĞü V\JQDáX ] ZąWURE\ Z RE
UD]DFK 71 L 72]DOHĪQ\FK SRZRGXMą, ĪH UH]RQDQV PDJQHW\F]Q\
MHVW GXĪR EDUG]LHM F]Xá\ QLĪ XOWUDVRQRJUD¿D Z RFHQLH SRáRĪHQLD ZąWURE\ 7DNĪH OLQLD SU]HSRQ\ MHVW GREU]H ZLGRF]QD Z EDGDQLX 05 SU]H] NRQWUDVW ] Z\SHáQLRQ\PL Sá\QHP ĪRáąGNLHP L MHOLWDPL RUD] KLSHULQWHQV\ZQ\PL SáXFDPL >1@ %DGDQLH 05 MHGQR]QDF]QLH Z\NOXF]\áR Z W\P SU]\SDGNX REHFQRĞü SUDZRVWURQQHM SU]HSX
NOLQ\ SU]HSRQRZHM
: FLĊĪNLFK ZDGDFK SáRGX ZF]HĞQLH Z\NU\W\FK LVWRWQ\P HOH
PHQWHP MHVW ]ZUyFHQLH VLĊ URG]LFyZ ] SURĞEą R WHUPLQDFMĊ FLąĪ\
']LDáDMąF\ Z ,QVW\WXFLH 0DWNL L ']LHFND =HVSyá ,QWHUG\VF\SOL
QDUQ\ GV :DG 3áRGX UR]SDWUXMH WHJR URG]DMX SRGDQLD L PXVL PLHü NDĪGRUD]RZR SRGVWDZ\ GR SRGMĊFLD WDN LVWRWQHM GHF\]ML %DGDQLH 05 VáXĪ\ ]DWHP UyZQLHĪ L WHPX FHORZL : MHGQ\P SU]\SDGNX Z QDV]\P PDWHULDOH EDGDQLH Z\NRQDQR GZXNURWQLH Z RGVWĊSLH W\JRGQLD Z SRV]XNLZDQLX GRZRGyZ SHQWDORJLL &DQWUHOOD X SáRGX
:DUXQNL EDGDQLD 86* E\á\ WUXGQH, ZL]XDOL]DFMD QLHDGHNZDWQD, REUD] VXJHURZDá, ĪH QLH W\ONR ZąWURED ]QDMGXMH VLĊ Z ZRUNX SU]H
SXNOLQ\, DOH UyZQLHĪ L VHUFH SáRGX XZ\SXNOD VLĊ SR]D ]DU\V SU]HG
QLHM ĞFLDQ\ FLDáD %DGDQLH 05 WDN PDáHJR SáRGX E\áR UyZQLHĪ Z\]ZDQLHP, XZLGRF]QLRQR XZ\SXNOHQLH SU]HGQLHM ĞFLDQ\ NODWNL SLHUVLRZHM QD Z\VRNRĞFL VHUFD, DOH QLH ]QDOH]LRQR GRZRGX QD SR
áRĪHQLH VHUFD SR]D NODWNą SLHUVLRZą 5R]VWU]\JQLĊFLH, F]\ LVWQLHMH HNWRSLD VHUFD E\áD EDUG]R ZDĪQH GOD SRGMĊFLD GHF\]ML R ORVDFK FLąĪ\, GODWHJR SRQRZLRQR EDGDQLH L RGU]XFRQR UR]SR]QDQLH HN
WRSLL
Wnioski
%DGDQLH 05 SU]HG XURG]HQLHP SR]ZDOD QD XVWDOHQLH SODQX OHF]HQLD L JRWRZRĞü ]HVSRáyZ GR SRGMĊFLD QDW\FKPLDVWRZ\FK G]LDáDĔ X QRZRURGND ĝURGRZLVNR ZHZQąWU]PDFLF]QH VWDQRZL QDWXUDOQ\ ÄLQNXEDWRU´ GOD SáRGX ± ]QDF]QLH áDWZLHM L EH]SLHF]QLHM MHVW Z\NRQDü EDGDQLH in utero QLĪ EDGDü FKRUHJR QRZRURGND SR XURG]HQLX, ]ZáDV]F]D, MHĪHOL MHVW RQ SRGáąF]RQ\ GR DSDUDWXU\ SRG
WU]\PXMąFHM IXQNFMH Ī\FLRZH %DGDQLH 05 MHVW PHWRGą ] Z\ERUX Z GLDJQRVW\FH, NZDOL¿NDFML GR OHF]HQLD L NRQWUROL HIHNWyZ OHF]H
QLD Z SU]\SDGNDFK RWZDUWHM FKLUXUJLL SáRGX
Piśmiennictwo
1. Hibbeln J, Shors S, Byrd S. MRI: is there a role in obstetrics? Clin Obstet Gynecol. 2012, 55, 352-366.
2. Jurkiewicz E, Bekiesińska-Figatowska M, Romaniuk-Doroszewska A, [et al.]. Brain MRI in fe- tuses with cardiac tumours. Neuroradiol J. 2007, 20, 494-499.
3. Herman-Sucharska I, Bekiesińska-Figatowska M, Urbanik A. Fetal central nervous system mal- formations on MR images. Brain Dev. 2009, 31, 185-199.
4. Bekiesińska-Figatowska M, Herman-Sucharska I, Romaniuk-Doroszewska A, [et al.]. Brain de- velopment of the human fetus in magnetic resonance imaging. Med Wieku Rozwoj. 2010, 14, 5-14.
5. Duczkowski M, Duczkowska A, Bekiesińska-Figatowska M, [et al.]. The imaging features of selected congenital tumors – own material and literature review. Med Sci Monit. 2010, 16(Sup- pl.1), 52-59.
6. Duczkowska A, Bekiesińska-Figatowska M, Herman-Sucharska I, [et al.]. Magnetic resonance imaging in the evaluation of the fetal spinal canal contents. Brain Dev. 2011, 33, 10-20.
7. Bekiesińska-Figatowska M, Jurkiewicz E, Duczkowski M, [et al.]. Congenital CNS tumors diag- nosed on prenatal MRI. NRJ Digital. Neuroradiol J. 2011, 1, 571-575.
8. Herman-Sucharska I, Jelińska A, Urbanik A, [et al.]. The influence of MRI examination on prena- tal guidance and therapeutic decisions in fetuses with central nervous system defects. Przegl Lek. 2010, 67, 262-267.
9. Bekiesińska-Figatowska M. Fetal MRI: is it safe? J Pediatr Neuroradiol. 2012, 1, 155-159.
10. Blaicher W, Bernaschek G, Deutinger J, [et al.]. Fetal and early postnatal magnetic resonance imaging - is there a difference? J Perinat Med. 2004, 32, 53-57.
11. Miller E, Ben-Sira L, Constantini S, Beni-Adahi L. Impact of prenatal magnetic resonance imag- ing on postnatal neurosurgical treatment. J Neurosurg. 2006, 105, (3 Suppl), 203-209.
12. Adzick N. Fetal myelomeningocele: natural history, pathophysiology, and in-utero intervention.
Semin Fetal Neonatal Med. 2010, 15, 9-14.
13. Saadai P, Farmer D. Fetal surgery for myelomeningocele. Clin Perinatol. 2012, 39, 279-288.
14. Zamłyński J, Olejek A, Bohosiewicz J, [et al.]. Kliniczne aspekty chirurgicznego zamknięcia przepukliny oponowo-rdzeniowej płodu z zespołem Chiari II. Perinat Neonat Ginekol. 2010, 3, 41-47.
15. Kumar R, Bansal K, Chhabra D. Occurrence of split cord malformation in meningomyelocele:
complex spina bifida. Pediatr Neurosurg. 2002, 36, 119-127.
16. Simon E. Fast MRI of fetal CNS anomalies in utero. Am J Neuroradiol. 2000, 21, 1688-1698.
17. Whitby E, Paley M, Spring A, [et al.]. Comparison of ultrasound and magnetic resonance imag- ing in 100 singleton pregnancies with suspected brain abnormalities. BJOG. 2005, 112, 784- 792.
18. Griffiths P, Widjaja E, Paley M, [et al.]. Imaging the fetal spine using in utero MR: diagnostic accuracy and impact on management. Pediatr Radiol. 2006, 36, 927-933.
19. Limperopoulos C, Robertson R Jr, Khwaja O, [et al.]. How accurately does current fetal imaging identify posterior fossa anomalies? Am J Roentgenol. 2008, 190, 1637-1643.
20. Bekiesińska-Figatowska M, Jurkiewicz E, Szkudlińska-Pawlak S, [et al.]. Rhombencephalosyn- apsis – isolated anomaly or complex malformation? Pol J Radiol. 2012, 77, 35-38.
21. Liu Y, Chen C, Shih S, [et al.]. Fetal cystic lung lesions: evaluation with magnetic resonance imaging. Pediatr Pulmonol. 2010, 45, 592-600.
22. Savelli S, Di Maurizio M, Perrone A, [et al.]. MRI with diffusion-weighted imaging (DWI) and apparent diffusion coefficient (ADC) assessment in the evaluation of normal and abnormal fetal kidneys: preliminary experience. Prenat Diagn. 2007, 27, 1104-1111.
23. Leithner K, Prayer D, Porstner E, [et al.]. Psychological reactions related to fetal magnetic reso- nance imaging: a follow-up study. J Perinat Med. 2013;41, 273-276.
24. Brugger P. MRI of the fetal face: Anatomy of the eyes and orbits. J Pediatr Neuroradiol. 2012,1, 161-170.
25. Kociszewska-Najman B, Rawicz M, Pietrzak B, [et al.]. Successful complex management of a congenital diaphragmatic hernia – a case report. Ginekol Pol. 2011, 82, 788-791.
26. Ruano R, Yoshisaki C, da Silva M, [et al.]. A randomized controlled trial of fetal endoscopic tracheal occlusion versus postnatal management of severe isolated congenital diaphragmatic hernia. Ultrasound Obstet Gynecol. 2012, 39, 20-27.
