Bolesław Bielawski
Konferencja "Ochrona i konserwacja
zabytkowych organów w Polsce"
Ochrona Zabytków 28/3-4 (110-111), 273
działań w tym zakresie. Pragnąc utrzym ać tę jego rolę, p lan u je się w 1976 r. zorganizowanie sym po zjum austriacko-w ęgierskiego po święconego problemom m iast za bytkowych, a następnie w 1977 r. — II Międzynarodowego Kongresu dla kontynuacji wymiany dośw iad czeń pomiędzy wszystkimi krajam i europejskimi.
0 randze kongresu w Grazu św iad czy fakt udziału w jego obradach m inistra Budownictwa i Techniki
p. Józefa Mosera oraz m inistra N a
uki J i Badań p. H erthy Firnberg, wielu przedstaw icieli instytucji państwowych, burm istrzów m iast Styrii oraz reprezentantów cen tral nych i lokalnych władz konserw a torskich. Łącznie z wcześniejszymi poczynaniami Federalnego Urzędu Konserwatorskiego w W iedniu, k tó ry pierwszy w Europie w ydał atlas m iast zabytkowych ze strefam i o chrony konserw atorskiej, A ustria staje obecnie na czele k rajó w euro pejskich w dziedzinie rewaloryzacji 1 ochrony m iast historycznych. Na zakończenie obrad kongresu u chwalona została tzw. Proklamacja
z Grazu, która w pierw szej części
charakteryzuje wartości historycz ne, artystyczne i kulturalne m iast
zabytkowych, ich zagrożenie w w y niku dynamiki wzrostu m iast oraz podjęte ostatnio akcje m ające na celu ich ochronę. W zakończeniu tej części Proklamacja stwierdza:
„K to poznał wartość naszych ośrodków historycznych a także sto pień ich zagrożenia m a obowiązek obrony i aktyw izacji dzielnic staro miejskich. W ostatnim okresie z ra dością obserwuje się zmianę poglą dów na ten tem at. W skazują na to dążenia Rady Europejskiej z oka zji Międzynarodowego Roku Ochro ny Zabytkóu?, ja k i zabiegi ONZ, zmierzające do zabezpieczenia spuś cizny kulturow ej”.
W drugiej części Proklamacja w y m ienia w kolejnych punktach środ ki m ające na celu ochronę i ak ty wizację śródm iejskich zespołów za bytkowych. Szczególne znaczenie ma tu punkt pierwszy, w którym stw ierdza się: „Miasta tętniącego
życiem nie m ożna osiągnąć w w y niku sterylnego rozdzielenia jego funkcji. Chodzi tu o ... odciążenie zespołów starom iejskich od -funkcji nie odpowiadających jego stru k tu rze”, lecz również o powiązanie go
z całokształtem stru k tu ry funkcjo nalnej i przestrzennej dużych miast.
Dalsze punkty dotyczą spraw r e waloryzacji, podniesienia sta n d a r du mieszkań w zespołach zabytko wych i ograniczenia ruchu kołowe go. Dość dużo miejsca poświęcono sprawom nowej architektury w ze społach zabytkowych, stw ierdzając, że: „W Europie posiadamy na to
tylko nieliczne dobre przykłady. Fakt ten wiąże się zapewne z le k ceważeniem w wielu w ypadkach skali i pro p o rcji... szablonowe pro d u kty budownictwa uprzem ysłow io nego są obcymi ciałami w bogato zdobionym świecie rękodzieła”.
Ostatnie dwa punkty Proklamacji poświęcone ,są sprawom 'popierania wszelkiego rodzaju inicjatyw zw ią zanych z ochroną zespołów histo rycznych oraz konieczności opraco w ania odpowiednich aktów p ra w nych, nakazujących ich ochronę. W zakończeniu stw ierdza się: „Każ
de miasto ma obowiązek ratowania i utrzym ania swego starego cen trum z jego wartościami a rtystycz nym i — teraz i w przyszłości. S u k ces tych starań uzależniony jest od tego, czy uda się ideę ochrony ze społów starom iejskich utrw alić w ogólnej świadomości społecznej”.
Wojciech K alinow ski
KONFERENCJA „OCHRONA I KONSERWACJA ZABYTKOWYCH ORGANÓW W POLSCE”
W dniach 21—22 listopada 1974 r. odbyła się w sali Muzeum E tnogra ficznego w Toruniu konferencja pt.
Ochrona i konserwacja za b ytk o wych organów w Polsce. O rganiza
toram i konferencji były Pracow nie K onserw acji Zabytków w Toruniu oraz Ośrodek Dokum entacji Z abyt ków w W arszawie.
Na parę tygodni przed spotkaniem wszyscy zainteresowani, którzy zgłosili chęć udziału w obradach, otrzymali szczegółowy program konferencji oraz przygotowany przez m gra M ariana Dorawę z To runia P rojekt regulam inu ochrony
zabytkow ych organów w Polsce i P rojekt schem atu dokum entacji naukow o-historycznej zabytkow ych organów.
W -trakcie konferencji wygłoszono następujące referaty: mgr Bolesław Bielawski (ODZ Warszawa) — P ro
gram dalszej działalności Ośrodka D okum entacji Zabytków w za kre sie ochrony ' zabytkow ych organów w Polsce, m gr Zbigniew Nawrocki
PKZ Toruń) — Kom órka do ku m en
ta c ji zabytkow ych organów w PKZ Toruń, m gr Ewa Sm ulikowska (IS
PAN W arszawa) — Formy stylowe
polskich prospektów organowych w rozwoju historycznym , mgr Zdzi
sław Balewski (PKZ Toruń) — I n
wentaryzacja pomiarowa jako je den z nieodzownych elementów do kum entacji zabytkow ych organów,
kons. organów Andrzej Fiołka (PKZ Kraków) — Analiza dokum entacji
konserw atorskiej zabytkow ych or ganów, dr Ja n Chwałek (KUL L u
blin) — Za i przeciw konserwacji
daw nych organów, mgr M arian Do-
raw a (PKZ Toruń) — Z problem a
ty k i ochrony i konserwacji za b y t kow ych organów w Polsce północ nej. Wymieniony wyżej zestaw r e
feratów uzupełniony został przez dwa kom unikaty: mgr. Jerzego K o łakowskiego (Chełmno) — W spra
wie zabytkow ych organów z fary chełm ińskiej oraz organm istrza T a
deusza Rajkowskiego (Włocławek) — Organm istrzowskie problemy. Do program u konferencji należało również zwiedzanie toruńskich or ganów oraz koncert organowy w kościele Sw. Ducha w Toruniu. Zarówno w wygłoszonych na kon ferencji referatach, jak i w dysku
sji poruszono wiele istotnych i ak tualnych problemów dotyczących ochrony, dokum entacji i konserw a cji zabytkowych organów, proble mów nurtujących organistów, or- ganm istrzów organologów, history ków sztuki, konserw atorów zabyt ków. Staraniem organizatorów kon ferencji wszystkie referaty i kom u nikaty oraz skrót dyskusji zostały opublikowane w Materiałach K o n
serwatorskich Ośrodka Inform acji
PKZ w W arszawie przy w spół udziale ODZ.
Na zakończenie nasuwa się istotna uwaga w ynikająca z porów nania o becnej konferencji z konferencją —
Organy Zabytkow e, która odbyła
się w 1972 r. w Krakowie. W o k re sie dwóch lat widoczny jest szcze gólnie szybki postęp w zakresie form dokum entacji organów i to zarówno pod względem ilości w y konanych dokum entacji, jak i ich jakości. Dotyczy to tak dokum enta cji historycznych, jak i konserw a torskich.
Bolesław B ielaw ski
