R O C Z N IK I G L E B O Z N A W C Z E , T . X V D O D . W A R S Z A W A 1965
RYSZARD TURSKI, MARIA LIPIŃSKA
DYNAMIKA KWASÓW HUMINOWYCH W UPRAWNEJ GLEBIE
BIELICOWEJ WYTWORZONEJ Z LESSÓW GŁĘBOKICH
Katedra G leboznawstwa WSR Lublin. Kierownik: prof. dr B. Dobrzański
W okresie w iosennym (IV, V, VI), letnim (VI, VII), jesiennym (IX, X)
i późnojesiennym (XI) w latach 1963 i 1964 były pobierane próbki gle
bowe do badania dynam iki zaw artości kwasów hum inowych w pozio
mie Ai gleby bielicowej w ytw orzonej z lessów głębokich. Próbki pobie
rano z poletek zasianych:
— lucerną w 2 i 3 roku po zasiewie,
— traw am i w m onokulturze w 3 i 4 roku wegetacji,
— burakam i cukrowymi,
— pszenicą.
W pobranych próbkach badano zawartość С organicznego, w olnych
kwasów hum inowych i kwasów hum inowych wydzielonych z gleby po
jej dekalcytacji. Analizę przeprowadzono stosując jako roztw ór ek stra
hujący związki próchniczne z gleby 0,ln NaOH. P rzy w ydzielaniu wol
nych kwasów hum inowych prowadzono ekstrakcję trzykrotną, nato
m iast po dekalcytacji gleby przeprowadzono do roztw oru całkowitą ilość
związków próchnicznych.
С w wydzielonych frakcjach oraz w całej próbce oznaczono m etodą
Tiurina. W yniki podano w procentach С poszczególnych frakcji w od
niesieniu do С całej próbki.
W celu spraw dzenia istotności różnic w zawartości kwasów hum ino
wych w różnych term inach oraz w pływ u poszczególnych pokryw roślin
nych na ilość kwasów hum inowych uzyskane w yniki opracowano staty
stycznie stosując metodę analizy w ariancji.
248 R. T U R S K I, M . L I P I Ń S K A
T a b e l a 1
Wyniki analizy w ariancji - R esults of variance analysisRodzaje zmienności
Dla kwasów huminowych z gleby niezdekalcyto-
wanej In humic acids from undecalcified s o il
Dla kwasów huminowych d S k i î ÿ u S i In humic acids from
d e calcifie d s o il
Subject of variance wartość f unkc j i
te s -value of te s t func tio n funkcja graniczna lim it function wartość funkcji te s -to je j value of te s t func tion funkcja graniczna lim it function f0,05 F0 ,0 1 F0,05 *0 ,0 1 Terminy - Seasons 1 2 ,2 2 ,6 6 4,01 9,3 2 ,6 6 4,01 Lata - Years 0,7 4,48 8,28 6 , 1 4,41 8,28
Terminy i la ta - Seasons and years 6 , 8 2 ,6 6 4,01 7,4 2 ,6 6 4,01
Pokrywa roślinna - Plant cover 12,3 3,16 5 , 0 1 7,5 3,16 5,01
Terminy i pokrywa roślinna
Seasons x plant cover 1 . 0 2 ,2 2 3,13 0,63 2 ,2 2 3,13
Lata x pokrywa roślin n a - Years x plan t cover 1 , 1 3 , 1 6 5,11 5,3 3,16 5,01
T a b e l a 2
Półprzedziały ufności - Confidence sem i-intervalsP 2 3 4 5
6
7dla terminów - for seasons
V
1 ,7 8 1 ,8 7 1,93 1,9b 1,99 2 ,0 1dla pokryw roślinnych
-DP
for plant covers 1,34 1,40 1,44
Średnie dla wolnych kwasów huminowych, X Means fo r free humic acids, X
w terminach - in seasons l y 5,6 8; Ху- 9,25» 10,43; Х2- 1 1,0 2; 1с- 11,1 6; Х^- 1 1,8 8; Х4- 12,05;
pod pokrywami roślinnymi - under p lant cover Xj- 8,9 1; X^- 8,9 6; Xp- 10,80; X^- 1 2,0 1; èrednie dla kwasów huminowych ekstrahowanych z gleby zdekalcytowanej , X
Heans fo r humic acids extracted from decalcified s o il, X
w terminach X?-15,23; X^- 15,29; Xj- 17,04; I3- 17,75; X5- 17,94; X4- 18,98; X2- 20,48; in seasons
pod pokrywami roślinnymi - under plan t cover Xj- 16,7; X^- 16,7; ïp - 18,3; Xt - 18,4. 1,2 ,3 ... 7 - kolejność terminów od wiosny - consecutive seasons from spring on 1 - lucerna - a lf a lf a ; b - buraki - sugar beets; p - pszenica - wheat; t - trawy - grasses Dp- wartość półprzedziałów ufności wg Duncana
value of sem i-intervals a fte r Duncan
Uzyskane w yniki pozw alają wyprowadzić następujące uogólnienia:
1.
Zawartość wolnych kwasów hum inowych oraz podstawowej frak
cji kwasów huminowych, wydzielonych po dekalcytacji gleby, zależy od
term inu pobrania próbki, całokształtu w arunków przyrodniczych (głów
nie przebiegu pogody) w ciągu sezonu wegetacyjnego oraz od upraw ia
nej rośliny.
D Y N A M IK A K W A S Ó W H U M IN O W Y C H W G L E B IE B IE L IC O W E J 249
2.
Największa ilość ruchliw ych związków próchnicznych w ystępuje
pod upraw ą pszenicy i traw am i w m onokulturze, najm niejsza pod lu cer
ną i burakam i cukrowymi. Stan ten obserw uje się niezależnie od kształ
tow ania się w arunków przyrodniczych w poszczególnych latach.
Р. ТУРСКИ, М. ЛИПИНЬСКА
ДИНАМИКА ГУМИНОВЫХ КИСЛОТ В ОБРАБАТЫВАЕМОЙ ПОДЗОЛИСТОЙ ПОЧВЕ, ОБРАЗОВАВШЕЙСЯ ИЗ МОЩНОГО ЛЁССА
К а ф е д р а П оч воведен ия Л ю блинской С ел ьск охозя й ств ен н ой А кадем ии
Р е з ю м е
В периодах: весеннем (IV, V, VI), летнем VII, VIII), осеннем (IX, X) и поздней осенью (XI) в 1963 и 1964 гг. отбирали почвенные образцы для изучения дина мики содержания гуминовых кислот в горизонте подзолистой почвы, обра зовавшейся из мощных лёссов. Образцы брали с делянок обсеянных: — люцерной 2 и 3 года пользования, — травами в монокультуре в 3 и 4 году вегетации, — сахарной свёклой и — пшеницей. В отобранных образцах определяли содерж ание органического углерода, свободных гуминовых кислот выделенных из почвы после ее декальцитации. Определения проводили применяя 0,1 и NaOH в качестве раствора экстрагирую щего гумусовые соединения из почвы. Углерод в выделенных ф ракциях и в целом образце определяли по методу Тюрина. Результаты поданы в процентах углерода отдельных фракций в со отношении к углероду целого образца. Полученные результаты приводят к следующ ему обобщению: 1. Содержание овободных гуминовых кислот и основной фракции гумино вых кислот, выделенных после декальцитации почвы, зависит от срока взятия образца, совокупности естественных условий в течении вегетационного периода и от возделываемого растения. 2. Наибольшее количество подвижны х гумусовых соединений находится под культурами пшеницы и трав, наименьшее — под люцерной и сахарной свеклой. Это полож ение наблюдается независимо от формирования естествен ных условий в отдельных годах. R. T U R SK I, М. L IP IŃ S K A
DYNAMICS OF HUMIC ACIDS IN CULTIVATED PODSOLIC SOIL FROM DEEP LOESSES
D e p a rtm e n t of S o il S c ie n c e , C o lle g e of A g ricu ltu re, L u b lin
S u m m a r y
Soil sam ples w ere taken in spring (IV, V, VI), summer, (VI, VII), autumn (IX, X) and late autumn (XI) in the years 1963 and 1964 to test the dynam ics of humic acids in horizon A x of podsolic soil from deep loesses. The sam ples w ere taken from plots planted with:
250 R. T U R S K I, M. L I P I Ń S K A
— alfalfa in the second and third year of culture,
— grasses in monoculture, third and fourth year of growth, — sugar beets,
— wheat.
In the sam ples w as determined the content of organic С of the free humic acids and of the humic acids extracted from the soil after décalcification. The humic compounds w ere extracted from the soil w ith 0.1 n NaOH.
С was determined w ith Tiurins’s method in the separated fractions and in the w hole sam ples. The results w ere given as percent rations of С contents of the par ticular fractions to the С content of the w hole sample.
The findings allow to draw the follow in g general conclusions:
1. Soil contents of free humic acids and of the basic fraction of humic acids extracted after décalcification depend on the tim e of sam pling, natural (chiefly weather) conditions during the growth season, and the particular culture plant.
2. The largest quantities of m obile humic compounds occur in soil w heat and grass in m onoculture, the sm allest however, in soil alfalfa and sugar beets. This depends m ainly on the w eather conditions in particular years.
